Microsoft Word - Analiza techniczna- podstawy.doc

Analiza techniczna- podstawy

A. Analiza techniczna- wstęp
1) Analiza techniczna to badanie zachowań rynku przede wszystkim przy użyciu wykresów,

którego celem jest przewidywanie przyszłych trendów cenowych. Zachowanie rynku dotyczy
zachowania ceny, wolumenu oraz liczby otwartych kontraktów (na rynkach terminowych).

2) Analiza techniczna opiera się na trzech podstawowych przesłankach:

i) Rynek dyskontuje wszystko

Oznacza  to,  że  wszystkie  czynniki,  które  mogą  oddziaływać  na  cenę  (fundamentalne,
polityczne,  psychologiczne  itp.)  znajdują  już  pełne  odbicie  w  cenie.  Wynika  stąd,  że
badanie  zachowań  cen  jest  podejściem  całkowicie  samowystarczalnym.  Analitycy
wykresów  z  zasady  nie  zajmują  się  przyczynami  spadków  lub  wzrostów  cen.  Dochodzą
do  wniosku,  że  jeżeli  ceny  rosną,  to  popyt  musi  przewyższać  podaż,  a  uwarunkowania
fundamentalne  muszą  sprzyjać  wzrostom  cen.  Jeżeli  ceny  spadają,  to  podaż  przewyższa
popyt, a uwarunkowania fundamentalne sprzyjają spadkom.

ii) Ceny podlegają trendom

Zasadniczym celem badania wykresów cen jest rozpoznanie trendów w ich wczesnych
fazach, co pozwoli na dokonywanie transakcji zgodnie z kierunkiem owych trendów.

iii) Historia się powtarza

Kluczem do zrozumienia przyszłości jest badanie przeszłości. Badanie wykresów pozwala
odnaleźć powtarzające się wzory (formacje), według których poruszają się  ceny. Wynika
to  z powtarzalności  zachowań  ludzkich  w określonych  sytuacjach.  Analitycy  znając
najczęściej  występujące  wzory  (formacje),  starają  się  odnaleźć  je  w bieżących
notowaniach i na tej podstawie prognozować przyszłość.

B. Podstawowe pojęcia

1) Cena otwarcia - jest to cena, po której zostaje zawarta pierwsza transakcja w danym

okresie (np. danego dnia)

2) Cena najwyższa (maksimum) - jest to najwyższa cena osiągnięta przez papier

wartościowy w ciągu analizowanego okresu. Wyznacza ona maksimum, jakie kupujący są
skłonni zaakceptować nabywając w danym momencie walor.

3) Cena najniższa (minimum) - jest to najniższa cena osiągnięta przez papier wartościowy

w danym okresie. Wielkość ta reprezentuje minimum jakie gotowi są zaakceptować
potencjalni sprzedający, pozbywając się papieru.

4) Cena zamknięcia - jest to cena, po której została zawarta ostatnia transakcja w danym

okresie. Dzięki swej dostępności cena zamknięcia to najczęściej wykorzystywana cena w
analizie technicznej.

5) Pozycja długa- kupujemy, np. akcje w nadziei, że sprzedamy je po wyższej cenie niż

cena kupna

6) Pozycja krótka- sprzedajemy z nadzieją odkupienie po niższej cenie niż cena sprzedaży
7) Wolumen- jest to łączna liczba kontraktów terminowych lub akcji, które zmieniły

właścicieli w danym dniu. Wolumen wyraża więc wielkość aktywności transakcyjnej w
danym dniu. Wartość wolumenu jest przedstawiana w postaci pionowych słupków. Im
wyższy słupek, tym większy wolumen.

8) Zachowanie wolumenu może bowiem być sygnałem potwierdzającym kierunek trendu,

bądź też stanowić ostrzeżenie przed możliwością jego zmiany. Ogólnie rzecz biorąc,

sprowadza się to do zasady, że zachowanie wolumenu powinno być zgodne z kierunkiem
aktualnej tendencji cenowej.

W trendzie wzrostowym wolumen powinien zwiększać się przy zwyżce cen i maleć

podczas  spadkowych  korekt.  W  trendzie  zniżkowym  wolumen  powinien  rosnąć  wraz  ze
spadkami  oraz  maleć  w  miarę  wzrostów.  W  takich  przypadkach  wolumen  potwierdza
zwiększone  zaangażowanie  dominującej  na rynku strony (popytu lub podaży), a tym samym
kierunek  trendu.  W  przeciwnym  razie  zmiany  wolumenu  mogą  być  jednym  z  sygnałów
ostrzegawczych  przed  wyczerpywaniem  się  potencjału  dotychczasowego  ruchu  i  możliwym
zwrotem rynkowym.
9)  Liczba  otwartych  pozycji-  ilość  kontraktów,  która  w  danej  chwili  znajduje  się  w

posiadaniu inwestorów.

Wskaźnik ten występuje tylko na rynkach instrumentów pochodnych i oznacza się go

skrótem  OI  (Open  Interest).  Aby  otworzyć  jedną  pozycję  na  rynku  muszą  się  pojawić  dwa
podmioty,  z  których  jeden  zamierza  kupić  kontrakt  (otworzyć  długą  pozycję),  a  drugi
sprzedać  krótko  (otworzyć  krótką  pozycję).  Oznacza  to  dokładnie  tyle,  że  na  rynku  jest
zawsze tyle samo pozycji długich co krótkich. Jeżeli OI wynosi 1000, to świadczy to o tym,
że otwartych jest zarówno 1000 pozycji długich i 1000 krótkich.

Ogólnie przyjmuje się, że rosnąca ilość otwartych pozycji przemawia za kontynuacją

dotychczasowego trendu, jeżeli wartość ta nie zmienia się, to pojawiają się pierwsze
ostrzegawcze sygnały przemawiające za końcem dotychczasowej tendencji. Malejąca liczba
otwartych pozycji informuje o dużym zagrożeniu dla obecnego trendu.
10) Wykupienie rynku ma miejsce, gdy ceny akcji początkowo rosną do pewnego momentu

(punktu  cenowego),  który  staje  się  automatycznie  barierą  podażową,  gdzie  kapitał
inwestycyjny  ulega  wyczerpaniu,  by  później  zmienić  swój  kierunek  i  doprowadzić  do
odwrócenia  trendu.  Wykupienie  rynku  jest  zapowiedzią  przyszłych  spadków  cen  papierów
wartościowych.

11) Wyprzedanie na rynku ma miejsce wtedy, gdy ceny akcji spadają do pewnego punktu

cenowego, który jest barierą popytową, gdzie kończą się spadki i prawdopodobne jest
wybicie cen akcji w górę.

12) Trend wzrostowy jest to sytuacja, w której kolejne maksima i minima cenowe kształtują

się na coraz wyższym poziomie

13) Trend spadkowy to sytuacja, w której kolejne maksima i minima cenowe formują się na

coraz niższym poziomie

14) Trend horyzontalny (boczny) to sytuacja, w której ceny wahają się (spadają i rosną) w

tym samym zakresie; ponadto w trendzie horyzontalnym wolumen utrzymuje się zwykle na
niskim poziomie

15) Trend główny można porównać do przypływów i odpływów morza, trend wtórny do fal

składających się na przypływy i odpływy, a trend krótkookresowy do zmarszczek
tworzących się na fal. Trend główny trwa ponad rok, a nawet do kilkunastu lat.

16) Trend wtórny stanowi korektę trendu głównego i na ogół trwa od trzech tygodni do

trzech miesięcy.

17) Trendy krótkookresowe trwają zazwyczaj niespełna trzy tygodnie i stanowią krótkie

korekty trendy wtórnego

18) Linia trendu- linia wyznaczająca kierunek bieżącej tendencji

19) Linia wsparcia- w przypadku trendu

wzrostowego

jest

linia,

którą

wyznacza

układ

coraz

wyższych

maksimów  cenowych.  Jej  przebicie
może  stanowić  sygnał  spowolnienia
trendu  lub  jego  odwrócenia.  Linia
wsparcia  jest  na  poziomie,  przy  którym
zainteresowanie  ze  strony  kupujących
jest

dostatecznie

silne,

aby

przezwyciężyć

presją

strony

sprzedających. W rezultacie spadek
zostaje powstrzymany, a ceny ponownie
idą w górę.

20) Linia oporu- w przypadku trendu

spadkowego

jest

linia,

którą

wyznacza

układ

coraz

niższych

maksimów cenowych. Jej przebicie lub istotne naruszenie stanowi pierwszy sygnał, że trend
zaczyna wytracać bieżący impet lub w chwili przebicia następuje jego odwrócenie. Linia
oporu stanowi pewien poziom cen, na którym presja ze strony sprzedających jest silniejsza
od popytu, w rezultacie czego ceny cofają się.

21) Linia kanału- linia równoległa do linii trendu, którą wykreślamy w następujący sposób,

np. dla trendu wzrostowego wykreślamy najpierw podstawową linię trendu wzdłuż kolejnych
minimów, a następnie od pierwszego szczytu wykreślamy prostą równoległa do podstawowej
linii trendu. Obie linie tworzą biegnący w prawo kanał trendowy.

Przełamanie głównej linii trendu wskazuje na istotna zmianę owego trendu, natomiast

przełamanie wznoszącej się linii kanału ma znaczenie odwrotne i stanowi zapowiedź
przyspieszenia dotychczasowego trendu. Niektórzy uczestnicy rynku traktują przebicie górnej
linii kanału jako sygnał do powiększania długich pozycji.

Jeśli zwyżki nie dochodzą do górnej linii kanału to traktujemy to jako oznakę słabnięcia

trendu.

Niejednokrotnie po wybiciu z kanału trendowego zasięg ruchu jest co najmniej równy

jego wysokości.

22) Formacje cenowe w analizie technicznej- pewne kształty czy też wzory, jakie ukazują

się na wykresach cen akcji lub towarów. Formacje te można podzielić na 2 kategorie:

zapowiadające  odwrócenie  trendu  i  zapowiadające  kontynuacje  trendu.  Formacje  pojawiają
się  w  okresach  przejściowych  pomiędzy  wyraźnie  zaznaczonymi  częściami  trendu
(wzrostowego  lub  spadkowego).  Zazwyczaj  pojawiają  się  one  w  części  trendu  zwanej
horyzontalną, gdy nie wiemy, jak wykres cen zachowa się w przyszłości.

23) Korekta- jest to odwrócenie dominującego trendu. Korekty cenowe od początku

istnienia  giełd  na  świecie  nieodłącznie  towarzyszą  rynkom  papierów  wartościowych.  Dają
one okazje do zwiększenia zaangażowania na rynku i powiększenia indywidualnego portfela
inwestycyjnego  poprzez  zakup  nowych  walorów  lub  akumulację  (dokupienie)  papierów  już
posiadanych.  Jest  oczywiste,  że  każdy  inwestor  pragnie  kupić  akcje  jak  najtaniej.  Taką
możliwość dają właśnie korekty cenowe.

Istnieje również relacja pomiędzy kątem nachylenia kanału trendu a korektami cenowymi.

Im kąt nachylenia kanału jest wyższy, tym należy spodziewać się bardziej drastycznych
korekt cenowych, które ukształtują się w o wiele krótszym czasie niż gdyby to miało miejsce
w trendzie o niskim nachyleniu względem osi.

Jeżeli korekta jest mniejsza niż 66%, to nastąpi prawdopodobnie kontynuacja trendu.

Jeżeli  korekta  jest  niższa  od  33%,  to  bardzo  prawdopodobna  jest  poprawa  poprzednich
ekstremów cenowych.
24) Luka  cenowa-  sytuacja,  gdy  cena  akcji  otwiera  się  powyżej  najwyższej  ceny  z

poprzedniego dnia i kontynuuje wzrost, lub poniżej najniższej i kontynuuje spadek.

25) Impet- wyraża tempo, w jakim zmieniają się ceny (impet liczymy dzieląc zmianę ceny

przez czas ∆p/t)

C. Rodzaje wykresów

1) Wykresy liniowe

Oparte są jedynie na cenach zamknięcia. Na diagram nanosimy jedynie punkt oznaczający
cenę zamknięcia i z połączenie punktów dla poszczególnych dni otrzymujemy wykres
liniowy. Na osi poziomej jest oznaczony czas, a na osi pionowej cena zamknięcia.

2) Wykresy słupkowe

Wykresy słupkowe są bardzo popularne na rynku amerykańskim. Podobnie jak w
poprzednim przypadku wykres powstaje w układzie współrzędnych uwzględniającym

cenę i czas. Zaznaczany na niej słupek, w którym jego wysokość oznacza odległość
pomiędzy ceną maksymalną i minimalną danego dnia. Linia po lewej stronie oznacza
cenę otwarcia, natomiast linia po prawej stronie cenę zamknięcia. Po naniesieniu danych
dla wystarczającej ilości dni powstaje nam wykres słupkowy.

3) Wykresy świecowe

Świeca japońska zaznaczana na wykresie wygląda w następujący sposób: cienka linia po
bokach prostokąta nazywana jest knotem i symbolizuje odległość pomiędzy maksymalną i
minimalną ceną w danym dniu, natomiast prostokąt w środku nazywany jest korpusem.
Mamy korpus biały, jeśli cena zamknięcia jest wyższa od ceny otwarcia, a korpus czarny
jeśli cena zamknięcia jest niższa od ceny otwarcia. Poprzez umieszczenie odpowiedniej
ilości świec w układzie współrzędnych tworzymy wykres świecowy.

D. Formacje cenowe odwrócenia trendu- formacje te pojawiają się zazwyczaj w silnym

trendzie spadkowym lub wzrostowym, gdzie musimy zadecydować czy mamy do czynienia z
końcem  danego  trendu  czy  będzie  on  kontynuowany.  Na  podstawie  formacji  możemy  też
dokonać  pomiaru  potencjalnego  ruchu  cen  po  wyjściu  z  danej  formacji.  W  naszych
obserwacjach  pomocny  będzie  także  wolumen,  który  powinien  kształtować  się  w  określony
sposób  przy  powstawaniu  formacji.  Na  przykład  w  przypadku  kształtowania  się  formacji
zapowiadających początek hossy wzrost wolumenu jest kwestią podstawową. Jeśli nie rośne
on  w  wyraźny  sposób  podczas  odwracania  trendu  spadkowego,  to  należy  zakwestionować
cała formację.

1) Formacja głowy i ramion

Uznaje  się  ją  za  jedną  z  najbardziej  wiarygodnych  wskazań  zmiany  trendu.  Jest  to  formacja
odwrócenia  trendu,  którą  tworzą  trzy  lokalne  szczyty,  czyli  lewe  ramię,  głowa  i  prawe  ramię.
Szczyt głowy powinien być jednocześnie najwyższym punktem całej formacji. Najwyższe obroty
utrzymują  się  w  trakcie  tworzenia  lewego  ramienia.  Ponowny  wzrost  aktywności  obserwowany
jest  przy  szczycie  głowy,  przy  czym  obroty  powinny  być  niższe  od  towarzyszących  lewemu
ramieniu. Przy tworzeniu prawego ramienia wolumen obrotów powinien być najniższy. Ponowny
wzrost  aktywności  obserwowany  jest  przy  dojściu  i  przebiciu  linii  szyi.  Potencjalny  zasięg
spadku  wyznacza  wysokość  głowy  odmierzona  w  dół  od  punktu  przebicia  linii  szyi.  Formacja
głowy i ramion należy do jednej z bardziej wiarygodnych formacji.

Na  wykresie  widać  obszerną  formację  głowy  i  ramion,  która  stanowiła  uwieńczenie  trwającej  3
lata  tendencji  wzrostowej  walorów  Dębicy.  Sygnałem  sprzedaży  było  pokonanie  linii  szyi  na
poziomie  80  zł.  W  celu  określenia  zasięgu  spadku  dokonać  należy  pomiaru  odległości  szczytu
głowy  od  linii  szyi,  a  następnie  odłożyć  ją  od  punktu  przecięcia  linii  szyi.  Należy  pamiętać,  że
jest  to  zwykle  minimalny  zasięg  ruchu  cen  po  wybiciu  z  formacji.  Zachowanie  wolumenu  na
omawianym przykładzie nie jest typowe, ponieważ wolumen powinien spadać w poszczególnych
szczytach elementów formacji i tak najwyższy występuje zwykle przy kształtowaniu się lewego

ramienia

zaś

najniższy

podczas

kształtowania  się  prawego  ramienia  (ten
spadek  wolumenu  jest  dla  techników
zawsze  sygnałem  ostrzegawczym),  skok
wolumenu  następuje  zwykle  podczas
przerwania  linii szyi. Po przełamaniu tej
linii  często  występuje  ruch  powrotny  -
na  wykresie  Dębicy  był  nieznaczny.
Takie odchylenia od modelowej formacji
uczą  nas,  że  trzeba  być  bardzo
elastycznym

podczas

interpretacji

wykresów i stosowaniu formacji w praktyce!!

2) Odwrócona formacja głowy i

ramion

Jest  to  formacja  odwrócenia  trendu,  którą
tworzą  trzy  lokalne  dna,  czyli  lewe  ramię,
głowa  i  prawe  ramię.  Dno  głowy  powinno
być jednocześnie najniższym punktem całej
formacji.  Najwyższe  obroty  utrzymują  się
przy formowaniu dna lewego ramienia oraz
głowy.  Nieznaczny  wzrost  obrotów  ma
miejsce  przy  punktach  stycznych  z  linią
szyi.  Najniższa  aktywność  notowana  jest
przy dnie prawego ramienia i gwałtowanie wzrasta przy dojściu i przebiciu linii szyi. Minimalny
zasięg wzrostu wyznacza wysokość głowy odmierzona od punktu przebicia tej linii.

3) Formacja podwójnego szczytu

Formację  podwójnego  szczytu  charakteryzuje  kształt  litery  "M". Jak
sama  nazwa  wskazuje,  tworzy  ją  układ  dwóch  szczytów,  gdzie
oddzielające  je  minimum  jest  jednocześnie  punktem  wybicia  z
formacji.  Kształtowaniu  dwóch  najwyższych  szczytów  towarzyszy
wzrost obrotów, przy czym obroty na  drugim szczycie są zazwyczaj
niższe.  Minimum  cenowe  podkreśla  natomiast  bardzo  wyraźny
spadek  aktywności.  Kolejny  przyrost  obrotów  może  mieć  miejsce
przy  wybiciu  z  samej  formacji.  Zasięg  spadku  wyznacza  odległość  pomiędzy  linią  dwóch
szczytów a najniższym punktem formacji odmierzona od wspomnianego minimum.

Warto zwrócić uwagę na występujący niejednokrotnie po wybiciu w dół ruch powrotny

do  linii  szyi,  nie  jest  on  jednak  regułą.  Formacje  podwójnego  szczytu  są  dla  znawców  analizy
technicznej  niezwykle  zyskownymi  formacjami,  wymagającymi  niesamowitej  koncentracji
uwagi  podczas  zbliżania  się  do  poprzednich  maksimów  cenowych.  Od  przebicia  tych
wierzchołków  zależy  przecież  zachowanie  wielu  uczestników  rynku,  z  których  większość
spodziewa  się  dalszej  hossy.  Często  ceny  na  chwilę  tylko  przebijają  szczyt  (fałszywe  wybicie),
aby powrócić znów niżej!

Na Warszawskiej Giełdzie Papierów
Wartościowych można znaleźć wiele
przykładów

formowania

się

podwójnych  szczytów,  które  często
kończą  trend  wzrostowy  na  rynku
danego  papieru.  Na  wykresie  widać
taką

formację

ukształtowaną

akcjach  popularnych  niegdyś  walorów
Elektrim-Kable.  Przebicie  linii  szyi,
jakkolwiek  jest  ono  zawsze  pewnym  i
bezpiecznym

sygnałem,

wystąpiło

dopiero w połowie ruchu spadkowego.
Pierwszym  sygnałem  ostrzegawczym
było  wyraźne  słabnięcie  kursu  przy
zbliżaniu  się  do  linii  oporu,  którą
wyznaczał  poprzedni  szczyt  notowań.
Ustawienie  linii  obrony  poniżej  lokalnego  dna  pozwoliło  na  znacznie  wcześniejszą  sprzedaż
akcji,  aniżeli  wynikałoby  to  z  analizowanej  formacji.  Ruch  ten  był  jednak  ryzykowny  i
należałoby go na bieżąco monitorować, ustawiając następne z kolei linie obrony.
Podwójne  szczyty  są  często  spotykaną  formacją  nie  tylko  na  Warszawskiej  Giełdzie  Papierów
Wartościowych, ale również na największych giełdach świata.

4) Formacja podwójnego dna

Przedstawia  charakterystyczny  kształt  litery  "W".  Wyznaczają  ją
dwa  istotne  minima  oddzielone  lokalnym  szczytem,  który
wyznacza jednocześnie poziom wybicia z formacji.
Oprócz  kształtu,  charakterystyczne  jest  również  zachowanie
wolumenu,  który  zazwyczaj  jest  najwyższy  przy  tworzeniu
pierwszego  dna  oraz  przy  podejściu  do  szczytu.  Na  drugim  dnie
obroty  są  natomiast  wyraźnie  niższe,  a  ich  ponowny  wzrost
obserwowany  jest  przy  ostatecznym  wybiciu  z  formacji.  Zasięg
wzrostu  wyznacza  odległość  pomiędzy  linią  dwóch  minimów  a
najwyższym  punktem  formacji  odmierzona  od
wspomnianego szczytu.
Podobnie  jak  podwójny  szczyt,  również  formacja
podwójnego  dna  jest  bardzo  często  spotykana  na
giełdach,  w  tym  na  WGPW.  Na  wykresie  widać
wyraźny  wzrost  obrotów  podczas  przebijania  linii
szyi  na  papierach  spółki  KGHM.  Zaznaczono  też
minimalny  zasięg  wzrostu,  który  pokrywał  się  z
ustanowionym  wcześniej  oporem  na  poziomie
17.60zł.  Również  przebicie  tego  oporu  dało  nowy
impuls  do  wzrostu,  który  okazał  się  niezwykle
imponujący.  U  początku  tego  trendu  znalazła  się
jednak  formacja  podwójnego  dna.  Warto  również
było uważnie śledzić przebijanie linii oporu, gdyż trend miał prawo zakończyć się na tym właśnie
poziomie.

5) Formacja spodka

Jest  formacją  odwrócenia  trendu,  którą  stanowi  często  wielomiesięczna  konsolidacja
poprzedzona  silnym  trendem  spadkowym.  Zamiast  trendu  bocznego  przybiera  ona  jednak
bardziej  zaokrąglony  kształt.  Jest  to  wynik  łagodnego  wytracania  impetu  spadkowego,  po  czym
po  osiągnięciu  nowego  minimum  w  obszarze  połowy  formacji,  następuje  wzrost  z  sukcesywnie
rosnącą  dynamiką.  Trudnością  jaka  pojawia  się  w  przypadku  formacji  spodka  jest  określenie
poziomu  wybicia  z  samej  formacji.  Bardzo  charakterystyczne  są  tutaj  również  zmiany  obrotów,
które  przybierają  identyczny  kształt  z
wyglądem samej formacji.
Czas  kształtowania  się  spodka  jest
może  być  dość  długi,  zaś  wybicia  z
niego

są

najczęściej

gwałtowne.

Formacja

wymaga

ciągłego

śledzenia wykresu i szybkich reakcji.

6) Formacja potrójnego szczytu

Formacja ta podobna jest do głowy i ramion z wyjątkiem tego, że wszystkie wierzchołki znajdują
się na tym samym poziomie. Każdej zwyżce powinno towarzyszyć zmniejszenie wolumenu,
Formacja ta jest w pełni ukształtowana, kiedy linia wyznaczana przez dwa punkty odbicia zostaje
przerwana przy zwiększonym wolumenie. Również i tu występuje nieraz ruch powrotny do linii
szyi.

7) Formacja potrójnego dna

Formacja ta podobna jest do odwróconej formacji głowy i ramion. Z wyjątkiem tego, że
wszystkie dna znajdują się na tym samym poziomie. Jest to lustrzane odbicie potrójnego szczytu.

8) Formacje V

Formacja pojedynczego dna (V)  zaczyna się od nagłej i silnej zniżki do punktu, gdzie dochodzi
do  równie  gwałtownej  zmiany  trendu  zniżkowego  na  zwyżkowy.  Formacja  staje  się  kompletna,
gdy kurs powróci do poziomu, od którego zaczął silnie spadać. Z reguły spadek, jak i następujący
zaraz po nim wzrost trwają w przybliżeniu podobny odcinek czasu. Formacje V często występują
z tzw. platformą, mającą miejsce w połowie ruchu wzrostowego.
Formacja odwróconego V (pojedynczego szczytu) jest lustrzanym odbiciem poprzedniej formacji
pojedynczego dna

E.  Formacje  kontynuacji  trendu-  wskazują,  że  trend  horyzontalny,  który  pojawił  się  na

wykresie jest jedynie przerwą w dominującym trendzie głównymi ze następny ruch będzie

miał ten sam kierunek, co trend poprzedzający ukształtowanie się formacji. Cecha ta odróżnia
formacje kontynuacji od formacji odwrócenia trendu.

1) Flagi
Okres ich kształtowania jest stosunkowo

krótki, od kilku sesji do trzech, czterech
tygodni. Kształt formacji wyznaczają dwie
równoległe

linie

przyjmujące

nachylenie

przeciwne

poprzedzającego

trendu.

Utrzymujący  się  pierwotnie  na  wysokim
poziomie  wolumen  obrotów  zazwyczaj  maleje
od  momentu  wejścia  w  formację.  Ponownie
silny  wzrost  aktywności  powinien  towarzyszyć  wybiciu.  Flagi  zazwyczaj  pojawiają  się  w
połowie  silnych  ruchów  cenowych,  stąd  zasięg  wzrostu  wyznacza  wysokość  poprzedzającej  fali
mierzona od punktu wybicia z formacji.

2) Chorągiewki
Okres ich kształtowania jest stosunkowo krótki, gdyż trwa od kilku sesji do trzech, czterech

tygodni.  Kształt  formacji  wyznaczają  dwie  zbieżne  linie  przypominające  kształtem  formacje
trójkątów  równoramiennych.  Utrzymujący  się  pierwotnie  na  wysokim  poziomie  wolumen
obrotów  zazwyczaj  maleje  od momentu wejścia w formację. Ponownie silny wzrost aktywności
powinien towarzyszyć wybiciu. Chorągiewki zazwyczaj pojawiają się w połowie silnych ruchów
cenowych,  stąd  zasięg  wzrostu  wyznacza  wysokość  poprzedzającej  fali  mierzona  od  punktu
wybicia z formacji.

W obydwu przypadkach, po wybiciu z formacji, można było liczyć na wzrost kursu o co

najmniej tyle samo, co wzrost przed jej ukształtowaniem. Formacje flagi oraz chorągiewki należą
do najpewniejszych na giełdzie i dlatego warto je wykorzystywać!!!

3) Prostokąt
Jest bardzo często spotykaną

formacją

naszej

giełdzie.

Występuje  zazwyczaj  w  połowie
ruchu,  upewniając  inwestora  co  do
słuszności  jego  kierunku.  Po  wybiciu
się  ceny  w  górę  lub  w  dół,  należy
oczekiwać  ruchu  co  najmniej  o
długość  występującą  przed  wejściem
do  formacji.  Na  wykresie  kursu  akcji
Energomontażu

widać

doskonale

formację prostokąta, która wystąpiła w
połowie trendu wzrostowego. Taktyka
gry

sprowadza

się

do uważnej

obserwacji zachowania się kursu w
pobliżu linii oporu oraz linii wsparcia.
Zwłaszcza przełamanie tej drugiej, w tym przypadku, ostrzegałoby przed zmianą trendu na
spadkowy. Groziłoby to ruchem niwelującym cały poprzedni wzrost. Byłby to klasyczny i pewny
sygnał sprzedaży.

4) Formacja klina

Formacja  klina  składa  się  z  dwóch  linii  opadających  skosem  w  kierunku  przeciwnym  do
istniejącego  trendu.  Górne  ramiona  klinów  to  linie  oporu,  dolne  ramiona  to  linie  wsparcia.  W
klinie  spadającym  zarówno  dolne,  jak  i  górne  ramię  klina  posiada  zniżkujący  charakter,  a  taki
klin  zapowiada  kontynuację  trendu  wzrostowego.  W  przypadku  klina  rosnącego  jedno  i  drugie
ramię klina posiada charakter zwyżkujący, a taki klin zapowiada kontynuację trendu zniżkowego.

5) Trójkąty

Formacje trójkątów nie są formacjami w pełni jednoznacznymi. Przyjmuje się, że formacje
trójkątów w 60% zapowiadają kontynuowanie dotychczasowego trendu, a w 40% przypadków w
trakcie tworzenia tej formacji trend ulega odwróceniu na przeciwstawny. Z uwagi na te proporcje
najczęściej trójkąty zaliczane są do formacji zapowiadających kontynuowanie trendu.
Biorąc pod uwagę możliwe kształty tych formacji można wyróżnić cztery rodzaje trójkątów:

•

trójkąt symetryczny,

•

trójkąt zwyżkujący,

•

trójkąt zniżkujący,

•

trójkąt odwrócony.

Przy  trójkącie  symetrycznym,  linia  górnego  ramienia  trójkąta  jest  zniżkująca,  natomiast  linia
dolnego  ramienia  trójkąta  -  zwyżkująca.  Punkt  spotkania  się  tych  linii  sygnalizuje  moment,  w
którym  kurs  wybija  się  z  utworzonego  trójkąta  i  pełne  ukształtowanie  się  formacji  trójkąta
symetrycznego.
Przykład występowania formacji trójkąta symetrycznego:

Przy wykorzystaniu formacji trójkąta można starać się otwierać pozycje (oczywiście zgodnie z
trendem), wyznaczając punkt otwarcia zaraz po wybiciu się z trójkąta, a punkt zamknięcia
wyznaczając w odległości oddalonej o odległość wysokości formacji:

Trójkąt  zwyżkujący  posiada  górne  ramie  w  postaci  linii  horyzontalnej  (linia  oporu),  natomiast
dolne ramie  trójkąta  jest linią zwyżkującą (linia wsparcia). Wybicie się kursu ponad linię oporu
krótko  przed  punktem  spotykania  się  tych  linii  jest  częściej  spotykanym  finałem  kształtowania
się tej formacji. Oznacza to kontynuację trendu zwyżkującego.
Przykład występowania formacji trójkąta zwyżkującego:

Trójkąt  zniżkujący  stanowi  odwrotność  formacji  trójkąta  zwyżkującego.  Dole  ramię  trójkąta
zniżkującego  jest  linią  poziomą  (linia  wsparcia),  górne  ramie  zaś  linią  zniżkującą  (linia  oporu).
Wybicie  kursu  poniżej  dolnego  ramienia  oznacza  ukształtowanie  się  pełnego  wzoru  formacji
trójkąta zniżkującego i kontynuację trendu spadkowego kursu.
Przykład występowania formacji trójkąta zniżkującego:

Opracowała
Paulina
Bukowińska

Źródła:

1. John Murphy, Analiza techniczna rynków finansowych, WIG-Press, Warszawa 1999
2.