Made by J0RD4N                                                                                                                    1/4 

MSG  

Wykład XV 

PWSZ w Ciechanowie 

 
 

MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI 

Znaczenie inwestycji bezpośrednich w polityce światowej 

 

Inwestycje  bezpośrednie  są  jednym  z  najbardziej  dynamicznych  elementów 

współczesnej gospodarki światowej. 

Początek lat osiemdziesiątych XX w., od 1985 r. to trwające do 2000 r. przyspieszenie 

tempa  wzrostu  zagranicznych  inwestycji  bezpośrednich.  Lata  dziewięćdziesiąte  proces 
przybiera  cech  prawdziwego  boomu  uznawanego  powszechnie  za  jeden  z  najważniejszych 
przejawów procesu globalizacji. 

W  latach  1991  -2000  przypływ  zagranicznych  inwestycji  bezpośrednich  w  świecie 

powiększył się prawie dziewięciokrotnie, wzrastając ze 159 mld USD do 1393 mld USD. 
W  okresie  1980-2003  relacja  skumulowanej  wielkości  inwestycji  zagranicznych  do 
światowego  PKB  wzrosła  z  około  5  do  około  22%,  a  udział  zagranicznych  inwestycji 
bezpośrednich w całości inwestycji wzrósł z około 2 do około 8%. 

W  tym  samym  okresie  nastąpiła  także  zasadnicza  zmiana  struktury  branżowej 

zagranicznych  inwestycji  bezpośrednich.  Wzrastała  rola  usług,  przy  jednoczesnym  spadku 
znaczenia przemysłu wydobywczego. 

W  1973  r.  w  przemysł  ten  zaangażowanych  było  25%  skumulowanych  inwestycji 

zagranicznych,  a  w  2002  r.  jedynie  4%,  natomiast  udział  skumulowanych  inwestycji 
zaangażowanych w usługach zwiększył się z 30 do 67%. 
Podstawowe przyczyny wzrostu inwestycji zagranicznych to: 

  Postęp  technologiczny,  zwłaszcza  rewolucyjne  zmiany  w  dziedzinie  przetwarzania  i 

przenoszenia informacji, 

  W ostatnich 30 latach procesy integracyjne, zwłaszcza w Europie Zachodniej, 
  Procesy  zachodzące  w  dziedzinie  polityki  ekonomicznej,  czyli  prywatyzacja  i 

deregulacja  niektórych  branż  czy  gałęzi  gospodarki  z  rąk  państwowych  czy 
zastrzeżonych dla jednego przedsiębiorstwa. 

 
Pozycje krajów w wywozie kapitału: 

  Dominującą pozycję zajmują kraje uprzemysłowione, 
  W eksporcie przypada  na  nie 95% skumulowanych inwestycji, 
  W imporcie około 80%. 

 
W  wywozie  kapitału  dominują  4  najwięksi  eksporterzy,  od  których  pochodzi  2/3 

wywożonego kapitału, a są to: 

  Stany Zjednoczone, 
  Belgia i Luksemburg, 
  Francja, 
  Wielka Brytania. 

 
 
 
 
 
 

Made by J0RD4N                                                                                                                    2/4 

Wpływ inwestycji bezpośrednich na gospodarkę krajów 

Kraj wywożący kapitał 

Wpływ na bilans płatniczy: 

  Krótki okres czasu - pogorszenie bilansu płatniczego ze względu na transfer za granicę 

środków finansowych 

  Długi okres czasu - poprawa bilansu, jeżeli przedsiębiorstwa zaczną przynosić zyski I 

transferować zysk do kraju pochodzenia kapitału. 

 
Wpływ na poziom zatrudnienia 

  Krótki  okres  czasu  -  jeżeli  kapitał  wywożony  za  granicę  byłby  w  przypadku  braku 

tego  wywozu  zastosowany  w  kraju,  to  wywoź  =  utracie  potencjalnych  miejsc  pracy; 
gdy  jest  to  mało  prawdopodobne,  niebezpieczeństwo  takie  nie  występuje.  Pośrednio 
przez  wpływ  na  wielkość  eksportu;  w  fazie  tworzenia  filii  eksport,  więc  i  wielkość 
produkcji i zatrudnienia w kraju pochodzenia kapitału, na ogół rośnie. Wynika to stąd, 
że  znaczna  część  wyposażenia  nowego  zakładu  pochodzi  z  kraju  pochodzenia 
kapitału. 

  Długi  okres  czasu  -  możliwy  jest  korzystny  wpływ  wywozu  kapitału  na  wielkość 

produkcji,  a  tym  samym  na  poziom  zatrudnienia  w  tym  kraju;  jeżeli  produkcja 
uruchomiona dzięki  inwestycjom  bezpośrednim pobudza eksport i produkcję w kraju 
wywozu eksportu. 

 

Wpływ inwestycji bezpośrednich na gospodarkę krajów 

Kraj przywożący kapitał 

Kraj rozwijający się – pozytywne skutki: 

  Dopływ  kapitału  związany  jest  z  niedostatecznym  wyposażeniem  kraju  w  kapitał; 

inwestycje zagraniczne stają się środkiem zwiększającym fundusz inwestycji, a co za 
tym idzie, poziom aktywności gospodarczej i zatrudnienia. 

  Kraj  ma  szansę poprawy  bilansu płatniczego w krótkim  i długim okresie czasu, oraz 

podniesienia  poziomu  zaawansowania  technicznego  gospodarki  (ze  względu  na 
towarzyszący przepływowi kapitału transfer technologu). 

Kraj rozwijający się – negatywne skutki: 

  Dopływ  zagranicznej  technologii  może  być  zniweczony,  jeżeli  technologia  jest  zbyt 

nowoczesna dla danej gospodarki i nie może pośrednio (np. przez więzi kooperacyjne) 
oddziaływać na przemysł tego kraju. 

  Wzrost  produkcji  i  zatrudnienia  może  być  zniweczony,  jeżeli  jedynym  motywem 

podejmowania inwestycji bezpośrednich jest chęć wejścia na dany rynek. 

 
Kraj rozwinięty: 

  Przepływy inwestycji bezpośrednich są źródłem transferu technologii, ale ze względu 

na  wysoki  poziom  zaawansowania  technicznego,  jest  to  przede  wszystkim  środek 
wzbogacający istniejącą wiedzę, a nie podnoszący jej poziom. 

  W niektórych krajach rozwiniętych inwestycje zagraniczne traktowane są jako źródło 

zwiększenia  podaży  środków  kapitałowych  dla  rozwoju  regionów  mniej 
zaawansowanych gospodarczo.  

  Dopływ  kapitału  w  postaci  zagranicznych  inwestycji  bezpośrednich  prowadzi  do 

normalizacji  sytuacji  rynkowej;  w  branży  zdominowanej  przez  jedno  lub  kitka 
przedsiębiorstw  krajowych,  a  zagraniczny  konkurent  przyczynia  się  do  zmniejszenia 
stopnia monopolizacji danej dziedziny wytwarzania. 

Made by J0RD4N                                                                                                                    3/4 

  Zarówno  w  kraju  rozwiniętym  jak  rozwijającym  się  występują  obawy  przed 

politycznymi  następstwami  zdominowania  gospodarki  narodowej  przez  obcych 
właścicieli,  którzy  w  domniemaniu  w  pierwszej  kolejności  reprezentują  interes 
narodowy kraju pochodzenia kapitału. 

  W  niektórych  krajach  rozwijających  się,  mających  ambicje  odgrywania  lokalnych 

mocarstw,  występuje  wyraźna  tendencja  do  ograniczania  obcego  kapitału  w 
przedsiębiorstwach (np. do 50%), a nawet do całkowitej eliminacji. 

  W krajach, które świeżo odzyskały lub umocniły niepodległość, występuje niechęć do 

inwestorów zagranicznych, zwłaszcza gdy  dopływ kapitału  następuje do działalności 
gospodarczej uznawanej za ważną dla interesów narodowych. 

  Państwo   zezwalające   na   podejmowanie   w   kraju   inwestycji bezpośrednich ma 

bardzo  dużą  swobodę  regulowania  warunków  działania  obcego  kapitału.  Wydając 
odpowiednie  przepisy,  może  nie  dopuszczać  do  rodzajów  działalności  gospodarczej 
uznawanych  za  istotne  dla  interesów  narodowych,  wykluczać  możliwość  przejęcia 
przez obcy   kapitał   większościowego   pakietu   akcji   przedsiębiorstw, wprowadzać 
różnego  rodzaju  opłaty  za  korzystanie  z  zasobów  naturalnych  itp.  Jednocześnie, 
wprowadzając  tego  rodzaju  przepisy,  należy  pamiętać,  że  mogą  one  praktycznie 
całkowicie  zniechęcić  inwestorów  zagranicznych  do  podejmowania  przedsięwzięć  w 
danym  kraju,  zwłaszcza  wtedy,  gdy  inne  czynniki  (np.  rozmiary  rynku,  położenie, 
bogactwa  naturalne,  stan  gospodarki)  nie  równoważą  uciążliwości  wynikających  z 
wprowadzenia tego typu ograniczeń. 

  Podobnie  też  przedstawia  się  kwestia  międzynarodowych  przepisów  regulujących 

działalność korporacji transnarodowych. 

 

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE  

WYKŁAD XVI + XVII 

PWSZ w Ciechanowie Wydział Ekonomii 

 

Przepływy siły roboczej 

Główną  przyczyną  międzynarodowych  przepływów  czynników  produkcji  jest,  chęć 

uzyskania  przez  ich  posiadaczy  wyższego  dochodu.  Jak  bowiem  wykazywaliśmy, 
przesuwanie czynnika produkcji tam, gdzie jego zastosowanie jest najbardziej opłacalne, jest 
korzystne dla gospodarki światowej. Najważniejszym czynnikiem jednak jest praca bez której 
kapitał i ziemia są bezużyteczne. 

Kapitał                                      Ziemia 

 
 
 

     Praca 

 
 
 

      Produkt/Zysk 

 

Przepływy siły roboczej a przepływy kapitału 

Istnieją  poważne  różnice  międzynarodowymi  przepływami  siły  roboczej  a 

przepływami kapitału: 

  Międzynarodowe  przepływy  siły  roboczej  odbywają  się  na  mniejszą  skalę  i  z 

mniejszym natężeniem. 

Made by J0RD4N                                                                                                                    4/4 

  W  odróżnieniu  od  przepływu  kapitału  stosunkowo  rzadkie  są  okresy  masowego 

przepływu czy odpływu siły roboczej z łub do danego kraju. 

  Zazwyczaj  siła  robocza  nie  przemieszcza  się  na  wzór  kapitału  krótkookresowego 

wędrującego między krajami w poszukiwaniu wyższych zysków. 

  Międzynarodowe  przepływy  siły  roboczej  pozostają,  bez  porównania  w  większym 

stopniu niż przepływy kapitałowe, pod wpływem czynników pozaekonomicznych. 

 

Przyczyny międzynarodowych przepływów siły roboczej 

Istnieją  poważne  różnice  międzynarodowymi  przepływami  siły  roboczej  a 

przepływami kapitału: 

  Czynnik ekonomiczny - różnica w wysokości wynagrodzenia za pracę występująca w 

różnych krajach (główny powód migracji ludności) 

  Względy polityczne I ideologiczne, 
  Prześladowania religijne, narodowe czy rasowe. 

 
Niekiedy  wymienione  przyczyny  nakładają  się  na  siebie,  jak  również  występują 

łącznie z motywem ekonomicznym. 

Można np. przypuszczać, że znaczna część emigracji, jaka miała miejsce w Polsce w 

latach  osiemdziesiątych  XX  w.,  wynikała  zarówno  z  przyczyn  politycznych,  jak  i  chęci 
poprawy  warunków  życia,  natomiast  emigracja  z  pocz.  XXI  w.  tylko  z  chęci  poprawy 
warunków życia. 

Aby  ekonomiczne,  jak  I  pozaekonomiczne  przyczyny  migracji  doprowadziły 

rzeczywiście do wyjazdu na stałe za granicę, muszą występować ze znaczną intensywnością. 

Na  emigrację  ekonomiczną  zdecyduje  się  osoba  niemająca  szans  na  zdobycie  pracy 

lub  na  zapewnienie  rodzinie  minimum  egzystencji  czy  też  mająca  za  granicą  realną  szansę 
kilkakrotnego wzrostu stopy życiowej. 

W  odróżnieniu  od  międzynarodowych  przepływów  kapitału,  gdzie  czynnikiem 

wystarczającym do jego wywozu może być kilkupunktowa różnica stopy procentowej między 
krajami, płaca wyższa niż w kraju nawet o 50% na ogół nie wystarcza do podjęcia decyzji o 
migracji. 

Dzieje się tak dlatego, że podejmując decyzję o migracji, poszczególne jednostki stają 

wobec konieczności pokonania ogromnych trudności są to tzw. bariery migracji. 
Bariery migracji: 

  Kontrole  przez  kraje  przepływu  siły  roboczej  tak  samo  dokładnie  jak  przepływu 

kapitału  (polityka  ograniczenia  imigracji  przez  kraje  bogate  -  kwoty  imigracyjne 
USA), 

  Wysokie koszty przejazdu lub ogromne ryzyko nielegalnego przekraczania granicy, 
  Konieczność  adaptacji  imigranta  w  kraju  osiedlenia  (opanowanie  języka,  poznanie 

zwyczajów czy kultury), 

  Przeszkody  formalne  (uznawanie  dyplomów  i  uprawnień  zdobytych  w  kraju 

pochodzenia), 

  Nieprzydatność posiadanego wykształcenia w nowych warunkach, 
  Przejaw wrogości i niechęci do imigrantów(szowinizm i rasizm).