13. TWÓRCZOŚD KONOPNICKIEJ. (liryka)
Konopnicka nie mogła skarżyd się na brak zainteresowania swoją osobą
(wbrew obiegowej opinii, że poeci byli niepopularni)
ŻYCIE:
Życie miała smutne. Jej mama umarła, ojciec zajął się wychowaniem pięciorga
dzieci. Czytywał im Biblię, religijne przypowieści, arcydzieła literatury polskiej.
Przez rok Maria przebywa na pensji w Warszawie, w 1862r. wychodzi za mąż,
w ciągu dziesięciu lat rodzi ośmioro dzieci z czego dwoje umiera, przeżywa powstanie
w którym ginie brat i ruinę swego majątku.
W 1867 r. Konopnicka opuszcza męża i przenosi się do Warszawy. Jest zdana
na własne siły- z drugiej strony od męża dzieli ja tylko separacja, która nie daje
samodzielności prawnej.
DEBIUT:
W 1881 r., Konopnicka publikuje trzy sceny dramatyczne Z przeszłości,
poświęcone męczennikom nauki prześladowanym przez chrześcijan. Wywołuje to
skandal (nie masz nic lepszego dla początkującego pisarzyka, niż dobry skandal.)
Recenzenci zarzucają Konopnickiej brak szacunku dla Kościoła. Nikt nie wnika w jej
intencje, której pewnie szło o promowanie niezależnego myślenia.
Konopnicka nie była pewna jaka będzie reakcja na publikację jej tomu Poezji.
Po początkowym milczeniu recenzentów, jako pierwszy komentuje Kraszewski: opinie
są przychylne.
TRZY PIERWSZE SERIE POEZJI:
Konopnicka pisze dużo i szybko. W 1881 r., wydaje Poezje, seria 1, w 1883
Poezje, seria 2, w 1887, Poezje seria 3. Zbiory te nie stanowią kompozycji
jednorodnych. W pierwszych tomach obok wierszy wieszczych, umieszcza Obrazki,
czyli cykl utworów przedstawiających nędzę wsi. W serii drugiej i trzeciej dominują
cykle stylizowane na pieśni ludowe.
Omówienie zawartości tych tomów musi uwzględniad pewien podział:
WIERSZE W TONACJI „WYSOKIEJ”
1. wiersze napisane w tonacji wieszczej, wysokiej zachowują, mimo wyszukanej
formy wersyfikacyjnej- strukturę aktu mowy.
2. te utwory mają wyraźnego nadawcę i adresata. Dystans poetycki skraca się
na odległośd głosu.
3. wiersz Z dni smutku oskarża Boga o zło świata, kieruje oskarżenia wprost do
Niego.
4. wiersz Czy marzą- fizyczna i duchowa nędza ludu jest przełożona na serię
pytao, m.in.: Czy ludzie zmuszani do morderczej pracy są jeszcze ludźmi, czy
możemy liczyd na braterską miłośd (fuj, same zamykające pytania od „Czy” :/
takie pytania to do kitu! :p)
5. liryk Bądź silny- apel o heroizm do pokolenia współczesnego poetce.
6. Po co śpiewad: mówienie o sprawach ważnych jest powinnością poety.
7. w poemacie Mojżesz Konopnicka mówi, że rola przewodnika duchowego
polega na rozbudzeniu w narodzie woli życia.
KONWENCJA EPICKA:
1. inna forma ekspresji poetyckiej, bliższa epice, niż liryce, Konopnicka opisuje
świat ludzkiej nędzy.
2. pokazuje tragedię bezdomnych dzieci, pyta o los wiejskiej dziewczyny idącej
na poniewierkę do miasta itp.
ARCYDZIEŁO: WIERSZE LUDOWE:
1. w stylizowanych pieśniach odnajdujemy arcydzieła.
2. Konopnicka tworzy metaforę chłopskiego losu: ubóstwo, cierpienia, nędzna śmierd.
3. świadkiem tej niedoli jest przyroda.
4. ludowa poezja Konopnickiej dostarcza wzruszeo.
5. jest to najdoskonalszy przykład poetyckiego słuchu i zdolności Konopnickiej.
PODRÓŻE:
w 1890 roku Konopnicka opuszcza Warszawę i rodzinę. Przyczyny tej decyzji
nie są znane. Rusza w podróż.
całe dwa tomy wierszy poświęca spisaniu wrażeo.
zbiór Italia: opisy oglądanych dzieł sztuki. Pod jej piórem dokonuje się
przekład obrazu na słowo.
buduje w nim także obrazy miast: Wenecji, Lombardii, Kartuzji, Rzymu.
niejasne związki z patriotyzmem przywodzi cykl fauniczny np.: Faun taoczy.
Postad Fauna to obraz niewolnika, który odzyskuje swoją ludzką twarz,
w Drobiazgach z podróżnej teki , poetka bawi się w bajarza, oglądane miejsca
stają się kanwą fantastycznych opowieści
.
trop mickiewiczowski w Drobiazgach: w wierszach wzorowanych na lirykach
lozaoskich poetka spogląda na obraz okiem wszechwiedzącym.
PODSUMOWANIE:
twórczośd Konopnickiej przywołuje rozmaite tradycje literackie.
do czego sięga?:
1. romantyzm: romantyczna strofa „wieszcza”, naśladująca jak u Słowackiego- akt mowy;
parafraza form poetyckich występujących w romantyzmie (liryki, epigramaty).
2. Biblia: obrazy siewcy i ziarna, spróchniałych kości, stylizacje języka, głównie w tomie
poetyckim Damnata.
3. południe Europy: średniowieczne pieśni minstrelów, legendy, mity, np.: Mój Trubadur.
4. antyk: odniesieniom do antyku towarzyszy w większości refleksja historiozoficzna, np.:
Kalokagatos.
5. Daleki Wschód: wiersz Manavadharmasastra (powodzenia w zapamiętywaniu)
6. stylizacje ludowe.
ROLA KONOPNICKIEJ:
nie tworzyła własnego języka, przywoływała kanon kultury, ważna rolę grają w nim
trzy elementy:
1. antyczny
2. chrześcijaoski
3. romantycznej wolności ludów.
romantyczne idee w kanonie kultury przez nią zrekonstruowanym pełnią rolę „rusztowania”.