Kongres wiedeński 1815 r.
Dokument końcowy kongresu wiedeńskiego został podpisany 9 czerwca 1815 r., dziewięć
dni przed bitwą pod Waterloo, która rozstrzygnęła o upadku Napoleona, i po obradach
trwających od listopada 1814 r.
Zasady porządku europejskiego
Legitymizm
legitymizm – władcy, których usunęła rewolucja francuska lub Napoleon, mieli wrócić na
swe trony; władza pochodzi od Boga, a nie z nadania ludu
we Francji i Hiszpanii powrócili na tron Burbonowie, również stare dynastie w państwach
niemieckich, Portugalii, Neapolu; wyjątkiem Karol XIV w Szwecji (dawny marszałek
napoleoński Jean Baptiste Bernadotte, usynowiony przez Karola XIII)
Równowaga sił
równowaga sił – żadne z państw europejskich nie może być zbyt silne, gdyż stwarzałoby to
niebezpieczeństwo ekspansjonizmu; rzecznikiem tej zasady była przede wszystkim Anglia,
a w jej imieniu szef dyplomacji brytyjskiej Robert Stewart lord Castlereagh
Restauracja
Restauracja miała polegać na przywróceniu porządku społecznego panującego przed
rewolucją francuską. Ten postulat okazał się w praktyce niewykonalny, zbyt głębokie były
bowiem zmiany (na przykład w strukturze własnościowej) wprowadzone w epoce
rewolucyjnej, by można było je zlikwidować bez ryzyka buntu społecznego.
minister spraw zagranicznych Austrii Klemens von Metternich opowiadał się za sojuszem
austriacko-pruskim przeciw Francji, jednak Prusy były wówczas bardziej zainteresowane
sojuszem z Rosją
Sprawa polska
Anglicy optowali na kongresie za niezależną Polską (lord Castlereagh: granice z r. 1772 lub
1793)
większość ziem Księstwa Warszawskiego otrzymała Rosja; utworzenie Królestwa Polskiego
złączonego unią personalną z Rosją; wielu doradców cara Aleksandra I było przeciwnych
łączeniu konstytucyjnego Królestwa z absolutystycznym Cesarstwem, natomiast
zwolennikiem takiego rozwiązania był książę Adam Jerzy Czartoryski, uczestniczący w
kongresie wiedeńskim jako główny doradca cara Aleksandra I
Prusy otrzymały departamenty poznański i bydgoski oraz miasta Gdańsk i Toruń
Austria otrzymała obwód tarnopolski i saliny wielickie, należące do Rosji
Kraków został wolnym miastem pod protektoratem Austrii, Rosji i Prus
Kwestia Niemiec
większość książąt była za przywróceniem cesarzowi Austrii tytułu cesarza niemieckiego –
niechętne takiej koncepcji były Prusy obawiające się austriackiej dominacji, ale także
kanclerz Klemens Metternich, który uważał, iż tytuł cesarza Rzeszy stracił już dawny
splendor i byłby dla Austrii źródłem dodatkowych kłopotów; niemiecka opinia publiczna
opowiadała się za zjednoczeniem Niemiec w jeden organizm państwowy
