Tłumaczenie

Eugenika, najwyższy stopień postępowej

inżynierii społecznej

Autor: Art Carden, Steven Horwitz
Źródło:

fee.org

Tłumaczenie: Paweł Grodowski

Zgodnie z obowiązującą wersją historii

ery postępowej

, oświecone władze

wkroczyły do akcji i rozpoczęły regulację rynku dóbr, pracy oraz kapitału, dzięki
czemu uchroniły nieszczęsne masy przed niestałością nieograniczonego
kapitalizmu wolnorynkowego. Progresywiści wierzyli, że różnoracy eksperci

wzniosą  się  ponad  własne  interesy  i  wprowadzą  mądre  rozwiązania,  dzięki
którym  stworzone  zostanie  wspaniałe  społeczeństwo.  Będące  wynikiem  tego
przepisy  BHP  na  poziomie  stanowym,  ograniczenie  pracy  dzieci  oraz  płace
minimalne przywróciły godność i bezpieczeństwo zdeptanych i wykorzystywanych
pracowników.

Pomimo powszechnego przyjęcia tej narracji tamtych wydarzeń istnieje

wiele powodów, by zastanowić się, czy we właściwy sposób opisuje ona
motywacje i nadzieje reformatorów ery postępowej. W

artykule opublikowanym

w 2005 r.

w czasopiśmie „Journal of Economic Perspectives” p.t. „Eugenics and

Economics in the Progressive Era” („Eugenika i ekonomia w erze postępowej” —
przyp.  tłum.),  ekonomista  Thomas  C.  Leonard  zaproponował  zupełnie  nowe
spojrzenie  na  źródła  legislacji  ery  postępowej  dotyczącej  prawa  pracy,  oraz  na
rzeczywiste  intencje  zwolenników  tych  zmian.  W  swoich  pracach  —  do  których
zalicza  się  między  innymi

ważny artykuł z 2009 r.

, napisany wspólnie z

teoretykiem prawa Davidem E. Bernsteinem dla czasopisma „Law and
Contemporary Problems”, zatytułowany „Excluding Unfit Workers: Social Control
Versus Social Justice in the Age of Economic Reform” („Wykluczając niezdatnych
do pracy: społeczna kontrola kontra społeczna sprawiedliwość w epoce reform
gospodarczych” — przyp. tłum.) — Leonard wskazuje na to, że za tym, co wiele

osób postrzega jako reformy o charakterze humanitarnym, kryło się coś o wiele
gorszego.

Bernstein i Leonard twierdzą, że niektórzy z najbardziej prominentnych

wśród  postępowych  reformatorów  byli  „stronnikami  ludzkiej  nierówności”.
Popierali  oni  interwencje  w  gospodarkę  jako  sposób  na  osiągnięcie  swojego
eugenicznego  celu,  czyli  czystszej  (białej)  rasy  ludzkiej,  poprzez  zlikwidowanie
możliwości  otrzymania  poważnej  pracy  przez  osoby  „nieodpowiednie”.
„Nieodpowiednimi”  były  nie  tylko  osoby  o  innym  niż  biały  kolorze  skóry
(zwłaszcza Afroamerykanie), lecz także „obłąkani”, imigranci (zwłaszcza z Europy
Środkowej i Wschodniej) oraz, w nieco innym sensie, także kobiety.

Innymi słowy to, co dziś uważamy za niepożądane konsekwencje

legislacji  popieranej  przez  współczesnych,  mających  dobre  intencje,  choć
niekompetentnych  pod  względem  ekonomicznym  postępowców,  było  w
rzeczywistości  pożądane  przed  stu  laty  przez  niektórych  z  ich  ideowych
przodków.  Pierwsi  ekonomiści  progresywizmu  znali  skutki  państwowych
interwencji, lecz uważali je za mile widziane.

Ekonomiści ery postępu, żyjący pod koniec XIX i na początku XX w.,

uważali nauki społeczne nie tylko za sposób badania i zrozumienia
społeczeństwa, lecz także za środek pozwalający nim zarządzać, oraz

kontrolować  je.  Pod  koniec  XIX  w.  pojawienie  się  darwinizmu  oraz  jego
akceptacja, połączone z coraz większą wiarą w to, że moc nauki oraz naukowego
zarządzania  może  rozwiązać  problemy  społeczne,  doprowadziło  do  fascynacji
eugeniką,  oraz  możliwością  wykorzystania  polityki  państwowej  do  zapewnienia
„przetrwania najsilniejszych”, a także czystości oraz siły rasy ludzkiej. Dla wielu
myślicieli  przełomu  XIX  i  XX  wieku  teoria  Darwina  stała  się  uzasadnieniem  dla
wykorzystania  siły  państwa  w  celu  wyeliminowania  osób  „niepożądanych”  i
„nieodpowiednich” w podobny sposób, jak zrozumienie zasad ewolucji zmieniało
rolnictwo  i  hodowlę  zwierząt.  Kluby  i  towarzystwa  eugeniczne  powstawały  w

zastraszającym tempie, a wielu wiodących intelektualistów początku XX wieku, w
tym niektórzy z dobrze znanych ekonomistów (takich jak

John Maynard Keynes

oraz

Irving Fisher

, prawdopodobnie nasłynniejszy w tym czasie amerykański

ekonomista), brało udział w ich działaniach i postrzegało swoją pracę przez
pryzmat eugeniki.

Eugenika i jej zamierzone konsekwencje
Słusznie czujemy grozę spoglądając dziś w przeszłość na ruch

eugeniczny. Jednak te same idee, które doprowadziły do stosowania

przymusowej sterylizacji, stanowiły także źródło ograniczeń w miejscu pracy.

Rynek pracy był bowiem miejscem, w którym zajmujący się eugeniką ekonomiści
mogli połączyć obydwa swoje zainteresowania. Już na początku zauważyli oni, że
prawo,  które  wykluczało  osoby  „nieodpowiednie”  z  rynku  pracy  pozwoliłoby  na
osiągnięcie  ich  eugenicznych  celów.  Większość  z  tego  typu  przepisów  została  w
tym  okresie  wprowadzona  na  poziomie  stanowym,  lecz  w

epoce New Dealu

samo rozumowanie często stosowano na poziomie federalnym.

Niech za przykład posłuży kwestia płacy minimalnej. Współcześnie

wydaje się nam, że ludzie ją popierają, gdyż uważają, iż płaca minimalna to

darmowy sposób na pomoc biednym. Klasyczni liberałowie od dawna krytykowali
tego  typu  regulacje  twierdząc,  że  są  one  idealnym  przykładem  prawa
niezamierzonych  konsekwencji,  oraz  dysonansu  między  zamierzeniami  a
skutkami.  Na  konkurencyjnym  rynku  pracy  każdy  pracownik,  który  potrafi
wypracować  pewną  wartość,  może  zostać  zatrudniony  w  zamian  za
wynagrodzenie o wysokości nieprzekraczającej tej wartości. Nawet pracownicy o
ograniczonych umiejętnościach mogą zostać zatrudnieni. Płaca minimalna i inne
ustawowe  korzyści  tworzą  kryterium  minimalnej  produktywności,  przy  której
dana osoba może otrzymać pracę, przez co zamyka się rynek dla tych, których

produktywność jest zbyt niska, by uzasadniała poniesione koszty.

Badania Leonarda wykazują, że niektórzy ze zwolenników płacy

minimalnej, w tym wielu gigantów rodzącej się profesji ekonomicznej, takich jak

John R. Commons

oraz

Richard T. Ely

, zdawało sobie sprawę z tego, do czego

doprowadzi  ustanowienie  płacy  minimalnej,  i  uważało  te  skutki  za  coś
pozytywnego.  Ponadto  wielu  postępowców  i  socjalistów,  którzy  nie  byli
ekonomistami,  takich  jak

Eugene Debs

oraz

Beatrice

Sidney

Webbowie, także

popierało postulat wprowadzenia płacy minimalnej oraz inne interwencje na
rynku pracy, gdyż tego typu rozwiązania miały wyeliminować tych, którzy

zostaliby uznani za zbyt głupich lub leniwych, by konkurować w gospodarce
rynkowej — chodzi tu przede wszystkim o kobiety, imigrantów, oraz osoby o
czarnym kolorze skóry.

Jak pisze Leonard, „ekonomiści ery postępu (...) uważali, że utrata miejsc

pracy  spowodowana  wprowadzeniem  płacy  minimalnej  była  dla  społeczeństwa
korzystna, gdyż wyświadczała mu eugeniczną przysługę, poprzez eliminowanie z
szeregów siły roboczej osób «niezatrudnialnych»”. Cytuje on także stwierdzenie
małżeństwa  Webbów,  według  którego  „bezrobocie  nie  jest  oznaką  choroby
społecznej,  lecz  tak  naprawdę  społecznego  zdrowia”.  Następnie  przytacza

wypowiedź

Henry Rogersa Seagera

z Uniwersytetu Columbia, który stwierdził, że

płace minimalne były konieczne, by uchronić pracowników przed „męczącą
konkurencją pracownika dorywczego, oraz pracownika wędrownego”.

A.B. Wolfe, który został później prezesem American Economic Association

(Amerykańskiego  Towarzystwa  Ekonomicznego  —  przyp.  tłum.),  w  swoim
artykule  z  1917  r.  zamieszczonym  w  „American  Economic  Review”  napisał,  jak
cytują  Leonard  i  Bernstein,  że  „gdyby  nieefektywni  przedsiębiorcy  zostali
wyeliminowani  [dzięki  płacy  minimalnej],  spotkałoby  to  także  nieefektywnych
pracowników.  Nie  jestem  skłonny  do  współczucia  którejkolwiek  z  tych  grup.

Eliminacja  nieefektywnych  jednostek  jest  w  zgodzie  z  naszym  tradycyjnym
naciskiem  na  wolną  konkurencję,  oraz  z  duchem  i  trendami  współczesnej
ekonomii  społecznej. Nie  istnieje  żadne  panaceum,  które  mogłoby  «uratować»
osoby  niekompetentne  chyba,  że  stałoby  się  to  kosztem  normalnych  ludzi.
Stanowią oni obciążenie dla społeczeństwa i producentów gdziekolwiek by się nie
znajdowali”.

W kontekście początku XX w. w skład tej grupy wchodziły głównie osoby

o innym niż biały kolorze skóry, imigranci, kobiety, a także biali mężczyźni
fizycznie, lub umysłowo niepełnosprawni — te same grupy, które według

eugeników  należących  do  ruchu  progresywistów  pogarszały  jakość  ludzkiej  puli
genów. W przeciwieństwie do ich współczesnych następców, ówcześni zwolennicy
praw  gwarantujących  płacę  minimalną  nie  łudzili  się,  co  do  skutków
proponowanych  przez  siebie  rozwiązań;  rozumieli  oni  dobrze  i  pragnęli
negatywnych  konsekwencji,  które  będą  wynikiem  stosowania  polityki
współczesnych postępowców, i których występowania starają się dowieść dzisiejsi
ekonomiści.  Wielkim  paradoksem  ruchu  popierającego  płacę  minimalną  w
czasach  ery  postępowej  jest  to,  że  choć  jego  celem  była  eliminacja  osób
„niezatrudnialnych”, w rzeczywistości przyczynił się on do zwiększenia ich liczby.

Leonard w swoich badaniach wykazuje także, że nawet zawodowi

ekonomiści — a wśród nich także ci, których nazwiskami nazywa się dziś nagrody
i  sale  wykładowe—  myśleli  o  kwestiach  takich  jak  płaca  minimalna  w  sposób,
który  był  znacząco  (a  biorąc  pod  uwagę  ich  jednoznacznie  rasistowskie  cele
wręcz  nieprzyzwoicie)  antyekonomiczny.  Zdaniem  niektórych  przedstawicieli
progresywizmu  płace  nie  były  determinowane  przez  krańcową  produktywność,
lecz  poziom  życia,  do  którego  przywykł  dany  pracownik.  Konkurencja  ze  strony
kobiet, dzieci oraz członków „ras o niskich wynagrodzeniach” zagrażała godności
białych mężczyzn-głów rodzin, sile białych genów, a w końcu także samej tkance

społecznej. Leonard i Bernstein cytują socjologa

Edwarda A. Rossa

, który napisał,

że „Azjata nie może pracować lepiej niż Amerykanin, ale może żyć w gorszych
warunkach”. Jeżeli społeczeństwo miało przetrwać, biali mężczyźni-żywiciele
rodzin potrzebowali ochrony przed zewnętrzną konkurencją.

W dzisiejszych czasach ekonomiści twierdzą niekiedy, iż dotacje lub

rozszerzanie programów

negatywnego podatku dochodowego

, takich jak ulgi

podatkowe związane z uzyskanymi dochodami, są znacznie lepszymi sposobami
na pomoc ubogim, niż takie rozwiązania jak płaca minimalna. Leonard i Bernstein
wskazują, iż według działającego w erze postępowej ekonomisty

Royala Meekera

dotacje  do  płac  były  niepożądane  właśnie  dlatego,  że  doprowadziłyby  do
zwiększenia  zatrudnienia,  zwłaszcza  wśród  „nieszczęśników”.  Zaletą  płacy
minimalnej  miało  być  to,  że  zwiększała  ona  domniemaną  godność  białej  siły
roboczej,  odsuwając  jednocześnie  „nieszczęśników”  i  „niesprawnych”  od  pracy,
którą  w  innym  przypadku  by  otrzymali.  Płaca  minimalna  miała  zwolenników
wśród  jawnych  rasistów,  którzy  chcieli  za  jej  pomocą  osiągnąć  czysto
rasistowskie cele.

Kilka dekad później, pomimo szlachetniejszych intencji, rezultaty są wciąż

te same. W opublikowanym niedawno (2011 r. — przyp. tłum) artykule p.t.

”Unequal Harm: Racial Disparities in the Employment Consequences of Minimum
Wage Increases” („Nierównomierna krzywda: różnice rasowe w konsekwencjach
podwyższenia płacy minimalnej na rynku pracy” — przyp. tłum.) William Even i
David Macpherson twierdzą, że w stanach, w których ostatnio zwiększono płacę
minimalną, zmiany te kosztowały młodych Afroamerykanów więcej miejsc pracy
niż sama recesja. Polityczne posunięcia powinniśmy oceniać po rezultatach, a nie
po zamiarach. Jak powiedziałby ekonomista

Thomas Sowell

to, czy dana polityka

nazywana jest „miłosierną”, powinno zależeć od jej efektów, a nie deklarowanych
przez jej zwolenników celów.

Inne ingerencje w rynek pracy
Eugenika dostarczała rzekomo naukowego pretekstu dla wprowadzania

protekcjonistycznego  ustawodawstwa  —  szczególnie  restrykcji  dotyczących
imigracji.  Jej  zwolennicy  popierali  takie  ograniczenia,  gdyż  uważali,  że
przedstawiciele  „ras  o  niskich  wynagrodzeniach”  mogliby  zagrozić  nie  tylko
standardowi życia białych, lecz także — poprzez krzyżowanie się z nimi — ich puli
genetycznej.  Ich  zdaniem  imigranci  oraz  inni  obcy  (czytaj:  Afroamerykanie)
spowodowaliby  pogorszenie  jakości  siły  roboczej,  i  zdeprawowaliby  rasę.

Progresywiści popierali taki model społeczeństwa, w którym (biały) żywiciel

rodziny płci męskiej otrzymywał „rodzinne wynagrodzenie” wystarczające by
utrzymać swoją (białą) żonę oraz swoje (białe) dzieci. Zadaniem kobiet miało być
spełnianie roli „matek rasy”, natomiast dzieci miały być wychowywane w taki
sposób, aby żyć jak ich rodzice.

W swoim artykule opublikowanym w 2005 r. Leonard zauważył, że

ograniczenia  pracy  dzieci  zostały  wprowadzone  w  szczególności  w  tym  celu,  by
uniemożliwić  klasom  niższym  wysyłanie  swojego  potomstwa  do  pracy.  To
prawdopodobnie  miało  spowodować,  że  ich  przedstawiciele  pomyśleliby  dwa

razy, zanim postaraliby się o dziecko, a także ograniczyłoby dochody tej grupy.

Progresywiści wykorzystali ten sam sposób, by ograniczyć szanse kobiet

na  rynku  pracy.  Kobiety  były  postrzegane  jako  słabe  —  wymagające  ochrony
przed  rygorami  miejsca  pracy,  oraz  mające  do  spełnienia  szczególną  rolę
wydawania  na  świat  potomstwa  i  zajmowania  się  domem  jako  „matki  rasy”.
Kontrastowało to z przekonaniem o nadmiernym rozmnażaniu się przedstawicieli
innych  ras,  oraz  imigrantów  z  miejsc  takich  jak  południe  lub  wschód  Europy.
Postępowi reformatorzy starali się nie dopuszczać kobiet do rynku pracy poprzez
wprowadzanie  na  poziomie  stanowym  różnych  „ochronnych”  przepisów,  w  tym

maksymalnych  godzin  pracy  oraz  płacy  minimalnej,  ustalonych  na  innym
poziomie,  niż  przepisy  tego  samego  typu  dotyczące  mężczyzn.  Sprawiło  to,  że
kobiety  były  mniej  pożądanymi  i  droższymi  pracownikami,  co  ograniczyło  ich
uczestnictwo w zasobach siły roboczej — cel reformatorów został spełniony.

Zagrożenia lat 30. umożliwiły wprowadzenie dodatkowych utrudnień na

rynku pracy, których celem było wykluczenie „nieodpowiednich” pracowników.
Jak podają Leonard i Bernstein, Davis-Bacon Act

uchwalono „z zamiarem

uniemożliwienia wędrownym afroamerykańskim pracownikom, a także innym
osobom, konkurowania z białymi członkami związków zawodowych przy

federalnych projektach budowlanych”. Wzmocnienie polityki opartej o grupy
interesów było w epoce New Dealu wyraźnie widoczne w dość oczywistych
staraniach postępowców, mających na celu ochronę konkretnych grup interesów
przed konkurencją ze strony słabo opłacanych pracowników z Południa, to znaczy
Afroamerykanów, oraz innych „ras o niskich wynagrodzeniach”

W latach 30-tych kongresmen ze stanu Missouri John Cochran, członek

Partii Demokratycznej, stwierdził, że „otrzymał w ostatnich miesiącach wiele
skarg na firmy budowlane z Południa, które zatrudniały słabo opłacanych

Ustawa uchwalona w Stanach Zjednoczonych w 1931 r., która określiła minimalne

wynagrodzenie dla pracowników zatrudnionych przy robotach publicznych – przyp. tłum.

kolorowych  mechaników  i  sprowadzały  do  pracy  Południowców.”  Wtórował  mu
kongresmen  Clayton  Allgood  (Partia  Demokratyczna,  Alabama):  „Nawiązano  do
firmy  budowlanej  ze  stanu  Alabama,  która  udała  się  do  Nowego  Jorku  z
nielegalnie  zatrudnionymi  pracownikami.  Taka  jest  rzeczywistość.  Firma  ta  ma
tanią, kolorową siłę roboczą, którą transportuje i kwateruje w budach. To właśnie
tego typu siła robocza konkuruje z białymi pracownikami w całym kraju”.

Skutki ustaw takich jak National Industry Recovery Act (NIRA)

były

surowe. Leonard i Bernstein przywołują szacunki, wedle których „[zawarte w

NIRA]  przepisy  dotyczące  płacy  bezpośrednio  lub  pośrednio  doprowadziły  do
zwolnienia  500  tys.  afroamerykańskich  pracowników”.  Piszą  też,  że  „American
Federation  of  Labor  (Amerykańska  Federacja  Pracy  —  przyp.  tłum.)  przypisała
sobie  porażkę  ustawy  Fair  Labor  Standards  Act  (FLSA),  w  zapewnieniu  niższej
płacy  minimalnej  na  Południu”,  co  uniemożliwiło  przepływ  kapitału  w  tym
kierunku.

Postępowcy, współczesna lewica oraz ponura nauka
Ta historia może być odczytywana jako amerykańska wersja tego, co

wydarzyło  się  wcześniej  w  Anglii.  David  Levy  pokazał,  że  ekonomia  została
okrzyknięta  „ponurą  nauką”,  gdyż  przedstawiciele  klasycznego  liberalizmu  w
ekonomii  (tacy  jak

J. S. Mill

) byli zwolennikami równości ras i wolnego rynku

pracy. Reakcyjni, należący do elity romantycy brytyjscy, tacy jak

Thomas Carlyle

John Ruskin

twierdzili, że wolny rynek, z leżącym u jego podstawy założeniem

równości, wyeliminowałby hierarchię rasową i doprowadził do „ponurej”
przyszłości mieszania się ras. To ekonomiczni klasyczni liberałowie zapewniali
intelektualne wsparcie dla takiej przyszłości.

Płynie z tego morał, iż pomimo ciągłych twierdzeń współczesnej lewicy,

że  filozofia  prorynkowa  jest  rasistowska,  seksistowska  i  ksenofobiczna,  historia
udowadnia,  iż  to  klasyczni  liberałowie/libertarianie  byli  zwolennikami  równości  i
przeciwnikami  rasizmu,  natomiast  ci,  którzy  postrzegali  rasy  jako  nierówne,
chętniej  odwoływali  się  do  wsparcia  państwa,  przede  wszystkim  w  kontekście
rynku  pracy.  Pod  tym  względem  dziedzictwo  lewicy  jest  znacznie  bardziej
niejednoznaczne, niż chcą przyznać jej przedstawiciele.

Pomimo swych odrażających poglądów na rasę i wykorzystanie państwa

do narzucania eugenicznej wizji przyszłości, reformatorzy ery postępowej mieli

Ustawa uchwalona w 1933 r. w celu stymulacji amerykańskiej gospodarki poprzez

regulacje dotyczące przemysłu oraz rynku pracy, w tym także te odnoszące się do płacy
minimalnej – przyp. tłum.