FUTURA

edukacja & przyszło

ść

Techniczne bezpiecze

ń

stwo pracy

mgr in

ż

. Krystian M

ę

drek

22.04.2012

BEZPIECZE

Ń

STWO I HIGIENA PRACY

Zagrożenia czynnikami mechanicznymi

Bezpośredni kontakt człowieka z ruchomymi elementami maszyn, 

oprzyrządowania i wyposażenia technologicznego może doprowadzić do 
urazów na skutek uderzenia, wciągnięcia między ruchome elementy lub 
zgniecenia.

Zagrożenia urazowe mogą również wystąpić w procesach technologicznych, 

w których odpryskują elementy obrabianego materiału i stosowanych 
czynników, na przykład cieczy chłodzącej, a także odpadające obluzowane 
lub zużyte części maszyn, narzędzi, oprzyrządowania oraz obrabiane 
przedmioty.

Spadające z wysokości elementy, np. na skutek wibracji, naruszenia 

równowagi ułożonych elementów, wykonywanych operacji 
(budownictwo), są również przyczyną urazów.

Zagrożenia czynnikami mechanicznymi

Osłonięcia wymagają szczególnie następujące części maszyn:

•

obracające się wały, sprzęgła, wrzeciona, głowice, 

•

miejsca zbiegania się dwóch obracających się elementów,

•

koła zębate, koła cierne, walce zgniatające, wałki pociągowe,

•

części wchodzące w skład napędów i przekładni (koła, łańcuchy, ślimaki),

•

miejsca zbiegania się zębów koła i zębatki, 

•

miejsca stykania się części wykonujących ruch prostoliniowy z częściami 
stałymi (stoły przesuwne, podajniki),

•

miejsca zetknięcia się walca i stołu (kruszenie, zgniatanie),

•

obracające się narzędzia tnące,

•

narzędzia poruszające się ruchem liniowym (np. posuwisto-zwrotnym).

Podstawowe wymagania bhp dotyczące urządzeń ochronnych

•

elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi 
stwarzają zagrożenie, powinny być do wysokości co najmniej 2,5 m od 
poziomu podłogi (podestu) stanowiska pracy osłonięte lub zaopatrzone 
w inne skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy 
spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcję maszyny,

•

pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych 
oraz części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad 
stanowiskami pracy lub przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu 
podłogi, powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi osłonami,

•

osłony stosowane na maszynach powinny uniemożliwiać bezpośredni 
dostęp do strefy niebezpiecznej; odległości bezpieczeństwa określają
Polskie Normy.

Urządzenia ochronne stosowane przy maszynach powinny spełniać

następujące ogólne wymagania:

•

zapewniać bezpieczeństwo zarówno pracownikowi zatrudnionemu 
bezpośrednio przy obsłudze maszyny, jak i osobom znajdującym się w jej 
pobliżu, 

•

działać niezawodnie, posiadać odpowiednią trwałość i wytrzymałość,

•

funkcjonować samoczynnie, niezależnie od woli i uwagi obsługującego, 
w przypadkach, gdy jest to celowe i możliwe,

•

nie mogą być łatwo usuwane lub odłączane bez pomocy narzędzi,

•

nie mogą utrudniać wykonywania operacji technologicznej ani ograniczać
możliwości śledzenia jej przebiegu oraz nie mogą powodować zagrożeń
i dodatkowego obciążenie fizycznego lub psychicznego pracowników.

Osłony przed zagrożeniami mechanicznymi

Przez pojęcie osłony rozumiemy fizyczną zaporę przeznaczoną specjalnie do 

zapewnienia ochrony. W zależności od budowy, osłona jest nazywana 
obudową, pokrywą, ekranem, drzwiami, osłoną pełną, itd. 

W zależności od pełnionej funkcji osłona może być stała lub ruchoma.

Rodzaje osłon:

•

osłona termiczna, 

•

osłona dielektryczna, 

•

urządzenia ochronne odległościowe.

Dobór typów osłon

Jeżeli w wyniku oceny ryzyka zostanie ustalona konieczność użycia osłon, 

należy je dobierać, kierując się następującymi kryteriami doboru:

•

prawdopodobieństwo i przewidywana ciężkość każdego urazu, wynikające  
z oceny ryzyka,

•

użytkowanie maszyny zgodnie z przeznaczeniem,

•

zagrożenia stwarzane przez maszynę,

•

rodzaj i częstość dostępu.

Odległości bezpieczeństwa

Maszynę uważa się za bezpieczną, jeśli – przy eksploatowaniu zgodnie 

z przeznaczeniem – jest prawdopodobne, że może być ona użytkowana, 
regulowana i ustawiana, a także utrzymywana w sprawności technicznej, 
demontowana i złomowana, nie narażając operatora na uraz lub 
pogorszenie stanu zdrowia.

Metody prowadzące do tego celu obejmują:

•

zmniejszenie ryzyka przez wybór odpowiedniej konstrukcji, 

•

urządzenia ochronne,

•

informacje dotyczące użytkowania (sygnalizacja, znakowanie, instrukcje),

•

ś

rodki ochrony indywidualnej,

•

ś

rodki ochronne zastosowane przez użytkownika (sposób pracy, środki 

organizacyjne zapewniające bezpieczeństwo).

Odległości bezpieczeństwa

Zmniejszyć lub wyeliminować ryzyko spowodowane przez maszyny można, 

stosując odległości bezpieczeństwa, uniemożliwiające sięganie do stref 
niebezpiecznych. 

Należy pamiętać, że nie zapewniają one wystarczającej ochrony przed takimi 

zagrożeniami, jak promieniowanie lub emisja substancji, dla których 
wymagane są dodatkowe lub inne środki ochrony.

Wybór odpowiedniej odległości bezpieczeństwa zależy od oceny ryzyka, która 

musi być oparta na prawdopodobieństwie wystąpienia urazu ciała lub 
utraty zdrowia i przewidywanej ciężkości tego urazu lub pogorszenia stanu 
zdrowia.

W związku z powyższym, odległość bezpieczeństwa będzie zależała od tego, 

czy ryzyko będzie małe (możliwość obtarcia, dotknięcia) czy duże 
(możliwość pochwycenia). 

Dziękuję za uwagę