1
Niewydolność oddechowa
Zasadniczym zadaniem układu oddechowego jest dostarczanie tlenu do krwi i eliminacja
dwutlenku węgla.
Niewydolność oddechowa zaburza równowagę całego ustroju poprzez wielokierunkowe
oddziaływanie hipoksji na komórki i jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w
chorobach o różnej etiologii.
Niewydolność oddechową można określić jako patologiczny stan, w którym następuje
znaczne upośledzenie wymiany gazowej w płucach.
Klasycznie niewydolność oddechową podzielić można na:
1.
Postać obturacyjną, spowodowaną zwężeniem dróg oddechowych
2.
Postać nieobturacyjną:
3.
– restrykcyjną wynikającą z upośledzenia elastyczności płuc lub klatki piersiowej
4.
– hipodynamiczną, będącą następstwem upośledzenia funkcji mięśni oddechowych
pierwotnie lub wtórnie, na skutek chorób centralnego i obwodowego układu
nerwowego.
Najczęściej w praktyce mamy do czynienia z postaciami mieszanymi.
Przyczyny niewydolności oddechowej:
1. Choroby związane głównie z retencją dwutlenku węgla
A. Choroby zaburzające czynność ośrodka oddechowego
•
Hipowentylacja pochodzenia ośrodkowego
•
organiczne uszkodzenie ośrodka oddechowego (guz, udar)
•
zatrucie lekami
•
przedłużone działanie środków anestetycznych
B. Choroby upośledzające mechanikę klatki piersiowej
Uszkodzenie nerwów i mięśni:
•
zespół Guillain-Barre
•
stwardnienie rozsiane
•
miastenia
•
zapalenia rogów tylnych rdzenia kręgowego
•
urazy rdzenia kręgowego
•
zatrucie jadem kiełbasianym
•
hipokaliemia
•
obniżenie poziomu fosforu
•
ś
rodki zwiotczające
Różne:
•
niedoczynność tarczycy
•
znaczna otyłość
•
skrzywienie kręgosłupa
2
•
wysięk otrzewnowy
•
wysięk opłucnowy
•
złamanie żeber
Choroby związane głównie z utrudnionym natlenianiem
•
ARDS
•
Zatorowość płucna
•
Odma opłucnowa
•
Niedodma
•
Zapalenie płuc
•
Astma oskrzelowa
•
Przewlekły nieżyt oskrzeli
•
Rozstrzenie oskrzeli
•
Zwłóknienie płuc
Objawy niewydolności oddechowej
-
niedotlenienie
-
- hiperkarbia
Niedotlenienie
Klasyczne objawy:
-
tachypnoe
-
spłycenie oddechu
-
sinica
Sinica występuje, gdy stężenie zredukowanej hemoglobiny >5g%
Odpowiada to wysyceniu hemoglobiny krwi tętniczej 80-85%.
Czynności i anatomiczne zróżnicowanie segmentów płucnych jest podstawą wielu zaburzeń
stosunku wentylacji do perfuzji, począwszy od nadmiaru wentylacji do perfuzji (daremnej
wentylacji) do stanu daremnego krążenia w pęcherzykach nieprzewietrzanych.
Wartość stosunku wentylacji do perfuzji V/Q w warunkach fizjologicznych wynosi 0,8, jest
wypadkową różnego stopnia przewietrzania i ukrwienia różnych części płuc.
Przyczyny płucne prowadzące do niedotlenienia
1.
Zaburzenie stosunku wentylacji do perfuzji (astma, rozedma)
2.
Przeciek krwi nieutlenowanej przez płuca Qs/Qt (niedodma, obrzęk, zapalenie, odma).
Fizjologiczny przeciek 2-6%. Wzrost przecieku do 10% - FiO2 0,3, do 20%-0,6, do
30% - prawie 1,0.
3.
Utrudniona dyfuzja
•
Pogrubienie bariery (zwłóknienie płuc)
•
Skrócenie czasu kontaktu (wysiłek fizyczny, gorączka) – korekta – tlenoterapia
4.
Hipowentylacja
Wentylacja przestrzeni martwej.
3
Na wentylację pęcherzykową przypada 2/3 objętości oddechowej, 1/3 to wentylacja
przestrzeni bezużytecznej. Stosunek wentylacji przestrzenie bezużytecznej do objętości
oddechowej Vd/Vt wynosi 0,33.
Objętość anatomicznej przestrzeni bezużytecznej jest stała i wynosi 2 ml/kg m.c.
Przy wentylacji minutowej 6 l i 30 oddechach na minutę objętość oddechowa wynosi 200 ml,
a wentylacja pęcherzykowa:
(Vd-Vf) x f = (200-150 ml) x 30 = 1500 ml
Przy częstości oddechów 10/minutę wentylacja pęcherzykowa wynosi:
(600 ml – 150 ml) x 10 = 4500 ml
Jeśli niewydolność oddechowa nie jest spowodowana gwałtowną przyczyną, np. odmą lub
urazem płuca to narasta zazwyczaj podstępnie.
W pierwszym okresie obserwuje się:
Tachypnoe
Alkalozę oddechową
PaCO2 25-30 mmHg
Przy nasileniu niewydolności oddechowej:
Pogłębienie alkalozy
PaCO2 ok. 20 mmHg
PO2 ok. 50-60 mmHg
Często obserwuje się zmiany w obrazie rtg
Skrajna postać niewydolności oddechowej charakteryzuje się niedotlenieniem z niemożnością
utrzymania Sat > 85% pomimo tlenoterapii biernej oraz wzrostem pCO2
Toksyczny wpływ tlenu na płuca
W stężeniu do 40% może być stosowany przez długi okres bez powodowania niekorzystnych
zmian w tkance płucnej.
W stężeniu 50% przez 16-24 h zmiany w tkance płucnej spowodowane:
•
Niedodmą absorpcyjną
•
Zniesieniem odruchowego kurczu naczyń jako odpowiedzi na hipoksję
•
Obrzękiem struktur, przez które dokonuje się wymiana gazowa
Doprowadza to do wzrostu przecieku płucnego
Tlen, w stężeniu 60% po 12 h wywołuje zmiany strukturalne w tkance płucnej.
Nie można określić progu toksyczności tlenu, ponieważ u pacjentów notuje się różnice
osobnicze w zakresie aktywności układów antyoksydacyjnych.
Czynnik uszkadzający – wolne rodniki tlenowe.
Uszkodzenie płuc może być odwracalne, jeśli ekspozycja na wysokie stężenie tlenu nie
przekracza 24-48 godzin.
Objawy toksyczności tlenu:
Ból w okolicy zamostkowej
Ogniska niedodmy
Zapalenie i obrzęk śródmiąższowy