Etyka wykład nr 6 

18.11.2010

 

Marksizm -  uzupełnieni poprzedniego  wykładu:

1.

Nadbudowa

2.

Baza 

Marks  głosił  ze  zmiany  dominujących  środków  produkcji  pociągają za  sobą  przemiany  w 
nadbudowie.  Zgodnie  z  tym  nie ma  czegoś  takiego  jak  moralność jedna na zawsze,  moralność  
jako  element  nadbudowy  ulega  przemianom,  przemiany  jakościowe -  przechodzi  z  jednej  
formacji  i  epoki  do  następnej.  Każda  epoka  ma swoją  moralność  która  się  nieco  różni. 
Moralność  jest  związana  z  klasa  społeczną  -  klasa  społeczna  ma swoją  trochę  inną  moralność  
niż  inna  klasa. Inne wartości  w  tych  moralnościach  są  uznawane,  np.  dla  burżuazji  prawo  
własności  i  jego  ochrona.  Moralność  klasy  wykorzystywanej jest dążenie  do  zmiany. Marks  
mówił  o  rewolucyjnej  moralności  która stoi  u  podstaw przemian  która ma  przyspieszyć  przejście 
z  kapitalizmu  do  komunizmu.  Taka  moralność -  wszystko  co  służy  rewolucji  jest  moralnie  
dobre.  Ten stan  rzeczy  miał  ulec  rozwiązanie  w  epoce  komunizmu gdzie  nie  będzie  klas  i  
antagonizmów. 

1.

Ewolucyjny  charakter  moralności -  moralność nie jest jedna  tylko  podlega przemianom.  A  
ich  motorem  są  przemiany  w bazie.

2.

Moralność  ma  charakter klasowy -  jest  związana  z  daną  klasa  społeczną. 

3.

Przeświadczenie  że  wraz  z  likwidacja  klas  społecznych  w  epoce komunizmu  nastaje  
jedna  wspólna  moralność 

 
Fryderyk Nietzschowa?  (niczewo czy  jakoś tak). Zmarł  w  zakładzie  psychiatrycznym  w  
zapomnieniu  a  po  śmierci  odkryto  jego  filozofię. 
Poddawał  krytyce  normy  rządzące  społeczeństwem  epoki  w której żył  uważał  ze  normy  moralne 
i  obyczajowe które dominują  w społeczeństwie końca 19w  są  niesłychanie  agresywne.  Są  
wymyślane  przez  ludzi  małych  by  ograniczyć  agresywnych?
2 kategorie  ludzi  jakościowe:

1.

Elitarna  klasa nadludzi  -  odwaga  fantazja  męstwo, kreatywność , twórczość 

2.

Liczniejsza  grupa  ludzi  zwykłych – plebs , słudzy wartości – tkliwość ,  współczucie , 
cierpliwość, pracowitość 

Każda    grup  ma inne wartości.(patrz  wyżej). 
Normy  moralne należące  do  moralności  ludzi  małych  powstają  za  pomocą  mechanizmu  
psychologicznego  RESENTYMENTU – polega to na  tym że pewne  dobra  które  dla  ludzi  małych  są  
nieosiągalne  zaczynają  oni  traktować  jako  moralne zło. Powstaje  norma  moralna  która  zabrania  
dążenia  do  dobra nieosiągalnego. 
Widział  możliwość  wyzwolenia  się  nadludzi  z  norm   ludzi  małych (liczniejszych).   Odrzucenie  
norm  moralnych  i  całego  aparatu  pojęciowego  charakterystycznego  dla  ich  moralności ,  dobra, 
zła , grzechu, winy. 
Filozofia  ta  odrzuca  autorytety moralne -  każdy  czytelnik  chętnie  wciela  się  w role  nadczłowieka  
w opresji moralności  ludzi małych. I  chciałby  odrzucić  dotychczasowe przekonania. 
 
Psychiatra jeden  z  twórców  psychologii głębi.
Zygmunt  Freud:
Jego  odkrycia  pociągały  zmiany  w myśli  etycznej.  Psychologia  głębi -  obszary  podświadomości  
które  wpływają  na  zachowania ludzi -  dostarczyły  argumentów  podważających  wolna  wole 
człowieka. Determinowane  przez  instynkty  zachowania  podważały  wolną  wolę. 
 
Etyka filozofii  moralnej  20 wieku  mamy  kilka nurtów:

1.

Rozwój  myśli  marksistowskiej -  Rosja sowiecka ale  także  wśród  myślicieli  zachodnich.  
Marksizm  jako  filozofia  zyskał ogromna  popularność wśród  inteligencji  francuskiej. 

2.

Mieliśmy  nurt  anglosaski -  język  moralności  Emotywiści, 

3.

Nurt  etyki  katolickiej  -  zwłaszcza  inspirowany  neotomizmem inspirowana  encyklika  
papieską.  Potem  stało  się  do  doktryną  katolicka  nauczaną  w  seminariach i  szkołach  
katolickich.

4.

Filozofia  fenomenologiczna -  wniosła  nowe pomysły  także  w etyce.

5.

Oryginalnym  nurtem  20  wiecznym był  EGZYSTENCJALIZM -  Ojciec  to  duński  ojciec  żyjący  
w  wieku 19  Kierek  Gaard .  Wychowany  w  duchu  protestanckiej  religii. 

Nurtował  go  problem  odpowiedzialności  za  własne  czyny.  Człowiek  ponosi  nieograniczoną  
odpowiedzialność oralną  za  swoje  czyny.

6.

Największy  wpływ  na  myśl  filozoficzną  i  etyczny  uzyskał  nurt  ateistyczny. -  założenie  ze  
boga nie ma. Idea  śmierci  boga  jest  podstawą  20 wiecznej  filozofii  egzystencjalnej. 

Jeżeli  boga nie  ma  to  znaczy  ze  człowiek  decyduje  za  to  co  dobre  a  co  złe i  sam  za  to  
odpowiada.  Nikt  człowieka  nie  może  uwolnić  od  odpowiedzialności  nei ma  żadnego  odkupienia. 
Człowiek  nie  ma  wymówi  że  to bóg  tak  każe <próba  poświęcenia  Izaaka  przez  Abrahama). 
 
Nie  ma  kompletnie  sensu  formułowania  absolutnych  norm  moralnych -  to  nowość w  etyce.  
Nie  ma  sensu  bo  każda  sytuacja  wymaga  indywidualnych  decyzji  podejmowanych  w sposób  
wolny  przez  człowieka.  EGZYSTENCJALIŚCI  krytykowali  formułowanie  kodeksów  moralnych.  
Formułowanie  takich  kodeksów  nie  jest  możliwe  bo  nie  ma  głównych  moralnych  norm  
postepowania. 
 
Egzystencjalizm  zyskał  w  Europie  zachodniej  szczytowa  popularność  we wczesnych  latach  
powojennych  w  latach  50  może 60. Dzisiaj  jest  to  filozofia  trochę  zapomniana  i  zarzucona.  
Trudno  jest  żyć  z poczuciem  absolutnej  nieograniczonej  odpowiedzialności  za  każdy  czyn.
Epoka  w  której  żyjemy  dziś  nazywana  jest  zwykle  postmodernizmem -  jest  on  pewnym  
trendem  kulturowym przejawiającym  się  w  różnych  dziedzinach  sztuki od  malarstwa 
po literaturę.  Post modernizm  jest  pewnym  nurtem  filozoficznym.  Jego  charakter  jest  
przeciwstawny  epoce  oświecenia  epoce  wiary  we wszechmoc  ludzkiego  rozumu. Epoka  
oświecenia  charakteryzowała  się  scjentyzmem  czyli  stwierdzeniem  że ludzkie  problemy  może  
rozwiązać  nauka,  nie  chodzi  tylko  o technologię ale również problemy  natury  społecznej  czy  
moralnej. Ze  rozum  ludzkim  jest  narzędziem  odpowiednim  do  rozstrzygania  tego  co  jest  dobre i  
złe  i  jak  należy  żyć. 
Post moderniści  stosują  metodę  demaskowania fałszywych relacji -  pokazują  że my  tak  zwaniu  
zwykli  ludzie  jesteśmy  oszukiwani  przez  tych  którzy  sami  siebie  nazywają  uczonymi  uważają  się 
za  mądrych  i  to  co  wymyśla  narzucają innym.  Poddają  systematycznej  krytyce  wielkie narracje,  
systemy  ideowe  które  opierają  się  na  jakimś  tekście  np.  pisma  świętego.  I  wykazują  że  teksty  
te  były  do  tej  pory  zupełnie  źle  interpretowane  by  zapewnić  tym  uczonym  wybitna  pozycje  w 
społeczeństwie  którzy  interpretowali  teksty  tak  by  to  im  było  wygodnie. 
Co  z tego  wynika? Co  jest  charakterystyczne  dla  post  modernizmu?

1.

Epoka  post  modernizmu  jest  epoką  dominacji  relatywizmu  (kulturowego?) 

2.

Charakterystyczną cechą  jest  indywidualizacja  moralności -  moralność  staje  się  sprawą  
osobista,  każdy  ma  swoją  moralność 

3.

Epoka  post  modernizmu  jest  epoką  emotywizmu 

4.

Niechęć  do  wielkich  narracji  sprawia  że  wewnętrznie  spójne  systemy  etyczne  też  są  
krytykowane  co  utrudnia  konfrontacje  z  post modernizmem. 

Brak  nadbudowy  etyki  ogólnej  sprawia  że  brakuje  wspólnej  płaszczyzny  do  której  można by  się  
odwołać.  
FILOZOFIA DYSKURSU – wiązana  jest  ona  z  filozofią  niemiecką  obecną.   Karla  Ottona  Apel oraz  
żyjącym  jeszcze Jurgen  Habermas.
Apel   określił  warunki  dyskursu  jaki  powinien  toczyć  się  w  społeczeństwie,  jak  należy  
postępować  i  do  jakich  norm  społecznych  się  stosować.  Ten  dyskurs  posiada  pewną  moc  
legitymizmu  posiada  moc  uzasadnienia -  ludzie  się  zgodzili  na  pewne  formy postępowania. U 
podstaw  życia  społecznego  leży  domniemany  akt  ugody  zawartej  pomiędzy  ludźmi  w której  

umieścili  oni  zasady  współżycia.  Nie  wymaga  założenia  umowy  społecznej  tylko  zakłada  że  ona  
jest  zawierana  cały czas  na  bieżąco  i  cały  czas  trwa pewien  dyskurs  społeczny.  Legitymizacyjna  
moc  ma  charakter  względny i   tymczasowo  uzasadnia całą  sprawę. Obaj  autorzy  zwracają  uwagę  
zawarcia  na  znaczenie  dyskursu  toczonego  według pewnych  reguł  określających  zasady  dyskursu  
niezakłóconego.  
Zasady  niezakłóconego dyskursu:

1.

Uczestnicy  dyskursu  wygłaszają  tylko  szczere  wypowiedzi,  nie  można  posługiwać  się  
kłamstwem

2.

By  w  dyskursie mógł  wziąć  udział  każdy

3.

By  nie  limitować  ilości  argumentów 

4.

By  każdy  kto  kwestionuje  tezę  innej  osoby  mógł  domagać  się  jej  uzasadnienia

5.

By  nikt  nie  odstępował  od  postawionej  przez  siebie  zasady  bez  uzasadnienia 

Same  warunki  dyskursu  w  idealnej  sytuacji  mają  charakter  norm  moralnych.  Można  powiedzieć  
że  w  tej  koncepcji  komunikacyjnej  kluczowe  znaczenie  odgrywa  moralność  proceduralna  
sprawiedliwość.  Znaczenie  ma  to  by  dyskurs  toczył  się  z zachowaniem  reguł  wtedy  dopiero 
dojdziemy  do konsensusu. Charakterystyczną  cechą  jest  odrzucenie  potrzeby  odwoływania  się  
do  jakiejś  koncepcji  metafizycznej  nie  trzeba wierzyć  w  ogóle w boga. 
 
ETYKA  SZCZEGÓŁOWA / PRAKTYCZNA
 
Różne rodzaje  dyskutowania  i  argumentowania.  Zajrzeć  na  stronę  i  określić  tematy  dyskusji..
Dostępna  strona  jako  link  z  zakładu  łabieńca.