1 

oprac. Justyna Kowalczyk 

 

Ontologia 

Wykład 6  – 18. XI. 2008r. 

Dr   Adam Bastek 

 
 

1.

 

Parmenidejskie drogi poznania  

 

Próba rozstrzygnięcia sporu o podmiot domyślny 

 

perspektywa semantyki (znaki słowne i do czego się one odnoszą) formalnej i 
propozycja 

Ernsta Tugendhata

  

 

charakterystyka paradygmatu lingwinistycznego w świetle „Traktatu logiczno – 
filozoficznego” 

Ludwiga Josefa Johanna  Wittgensteina

   

 

argumentacja Ernsta Tugendhata

 

:podmiot  domyślny Parmenidejskich dróg 

poznania,  

 

możliwość krytyki rozstrzygnięć Ernsta Tugendhata: 

•

 

ontologia Parmenidesa : egzystencjalna czy nieegzystencjalna 
interpretacja przedmiotu myślenia? 

•

 

konkretyzacja problematycznych fragmentów poematu dydaktycznego, 

•

 

konfrontacja z Heideggerowską „Die ontologische Differenz”   

 

2.

 

Paradygmat lingwistyczny w świetle „Traktatu logiczno – filozoficznego”  Ludwiga Josefa Johanna  
Wittgensteina   

•

 

patrz tabelka z wykładu drugiego, 

•

 

Tezy traktatu Ludwiga Wittgensteina   

 

1. Świat jest wszystkim, co jest faktem. 

 

1.1. Świat jest ogółem faktów, nie rzeczy. 

 

4.001. Język jest to ogół zdań. 

 

4.01. Zdanie jest obrazem rzeczywistości. 

 

4.05.  Rzeczywistość porównuje się ze zdaniem. 

 

5.6. Granicę mego języka oznaczają granicę mego świata. 

 

5.61. Logika wypełnia świat; granice świata są też jej granicami, 

 

7. o czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć. 

[ filozofowie mówią o tym o czym powinni milczeć] 
 

 
Język

  

 

                                  

 Świat  

                 
 

•

 

„Tak więc granice wytycza się tylko w języku, a co poza nią, będzie po prostu 
niedorzecznością”, 

•

 

„Książka dotyczy problemów filozoficznych i pokazuję – jak sądzę – że płyną one z 
niezrozumienia logiki naszego języka”, 

•

 

„Pytania i tezy filozofów biorą się przeważnie z niezrozumienia logiki naszego 
języka”, 

•

 

„ Co się w ogóle  da powiedzieć, da się jasno powiedzieć”, 

 

  

Jego tezy są niedorzeczne jak sam twierdzi, ale wnoszą one pewną jasność. 

Filozofowie nie powinni generować żadnych tez powinni oni wytyczać granicę, rozjaśniać myśli.  

 

•

 

„Celem filozofii jest logiczne rozjaśnienie myśli”  

 

Porównanie jednego z drugim 
Ż

eby móc uchwycić różnicę pomiędzy językiem a światem trzeba być 

„poza tym”, trzeba być na  „zewnątrz”  
Ś

wiat to ogół faktów.  

Językiem formułujemy zdania. 
 

 

2 

 
 
 
 

 
3.

 

Semantyka formalna Ernsta Tugendhata  

 

w oparciu o Ernsta Tugendhata „Bycie i Nic” w: „Bycie, Prawda, Rozprawy 
filozoficzne” Oficyna Naukowa. Warszawa 1949r. 

 

Zamiast ontologii – semantyka formalna: 

•

 

zamiast analizy bytu i zamiast analizy przedmiotu świadomości – 
analiza formalnej struktury zadania ontologicznego. 

•

 

do czego odnoszą się słowa pierwszego i drugiego zdania: 

•

 

ż

e jest i nie może nie być,  

•

 

ż

e nie jest i nie może być, 

•

 

Interpretacja Ernsta Tugendhata: 

 

Parmenidejska bogini mówi o pierwszej, że jest 
trafna (prawdziwa) a o drugiej, że jest błędna, 

 

Pierwszej nie uzasadnia, uzasadnia tylko drugą stąd 
pierwsza trafna i oczywista a druga błędna i 
nieoczywista,  

 
 

4.

 

Próba konkretyzacji wg 

Hermanna  Dielsa

 – 

sprawdzenie

: 

a.

 

Pierwsza trafna i oczywista 

 że jest i nie może nie być 

               

Jest trafna i oczywista OK. 

b.

 

Druga błędna i nieoczywista 

 że nie jest i nie może być  

               Jest błędna i nieoczywista, nie wymaga uzasadnienia i dlatego jest błędna, 

 

5.

 

Ernst Tugendhat : 

 

Podmiotem domyślnym musi być „coś neutralnego co do bycia i nie bycia” 

 

Parmenides nie zakłada od razu, że 

ONO

 jest „neutralnym bytem” lecz dopiero 

poprzez obalenie drugiej drogi do takiej konkluzji dochodzi,  

 

neutralne co do bycia i nie bycia – 

WSZYSTKO

 

 

wszystko – to, co jest + to co, nie jest 

 

wszystko – to co nie jest = to, co jest  

 

 

obalenie drugiej drogi  

      

ze względu na to jest 

nieoczywista  

 

6.

 

Próba konkretyzacji wg Ernsta Tugendhata – 

sprawdzenie

:      

a.

 

Druga droga błędna i nieoczywista 

 że [ to, co jest + to, co nie jest ] nie jest i nie 

może być  

 

jest błędna i nieoczywista {OK.} 

b.

 

Pierwsza droga jest trafna i oczywista 

 że [ to, co jest + to, co nie jest] jest i nie 

może nie być  

 

to, co nie jest – to znaczy powiedzieć coś błędnego, 

 

pierwsza droga jest uzasadniona  

 

nie jest ani trafne ani oczywiste !  

 
 

7.

 

Interpretacja Ernsta Tugendhata – 

podsumowanie

: 

 

zarzut wobec translacji 

 interpretacji Diels-Kranz –

 trafna

 

 

 

kryterium rozstrzygnięcia o prawidłowości konkretyzacji – 

trafne

 

 

3 

 

teza o neutralności podmiotu w obu zadaniach, pozwalającej na „podwójne ujęcie” – 

trafna

 

 

rozstrzygnięcie o neutralności podmiotu „co do bycia i niebycia ” – 

nie do przyjęcia

 

 

8.

 

Neutralność podmiotu, ale nie do bycia i niebycia, lecz co do bytu i bycia. 

 
 

                                              

od strony bytu

                     

Można o czymś pomyśleć jednorazowo, że coś  

jest. Możemy również  pomyśleć o jakimś 
bycie lub  o jako takim.

 

         

    

 

     

od strony bycia                       

Od strony bycia na „jest”

  

 
 

 
Myśleć o tym co jest z 2 stron  

 

byt na tym 

co jest (na bycie)            

różnią się między sobą tym co jest a jest. 

 

na tym co 

jest

 

 

 
Coś co się opiera na swojej podstawie nie musi być swoją podstawą. 
Byt opiera się na bycie ale nie jest tym samym. 
Zauważmy że możemy myśleć od strony bycia i od strony bytu 

 jest to 

naturalne

, ale co do bytu i 

bycia jest 

ź

le ukierunkowane

, dostrzegamy wszędzie tylko byt, a nie dostrzegamy bycia. 

 
 

9.

 

Neutralny podmiot oby zdań ( co do bytu i bycia) – 

konkretyzacja 

 

I.

 

Trafne i oczywiste: że [to, co jest] jest i nie może nie być  

                          

 jest trafna i oczywista {OK.} 

II.

 

Błędna i nieoczywista: że [to, co jest] nie jest i nie może być  

                           

 jest błędne i nieoczywiste, wymaga uzasadnienia dlaczego jest    

błędne {OK.} 

 
 
 
 
Myślimy zawsze coś będącego. 
O byciu że go nie ma 

 jest to błędne myślenie, bo nie będzie tego nie jesteśmy w stanie wskazać 

i to jest nieoczywiste. 

 
Uzasadnienie bogini: 
„ Ani bowiem nie znaleźć tego, co nie jest (to przecież niemożliwe) ani nie wskazać” 
   
 
Ś

miertelny za każdym razem wskazuje będące: 

 

I.

 

będący byt ( to, co jest)                          dwoistość będącego 

II.

 

będące bycie ( to, co jest) 

 

 

To, co jest  

Jest