background image

Anna Boczula

Anna Boczula

background image

Datowanie względne



względne – dostarcza informacji o badanym 
stanowisku poprzez odwołanie się do tego, co 
wiadomo o innych stanowiskach czy innych źródłach 
informacji



korelacja faunistyczna



korelacja faunistyczna



względne kalibrowane - wymaga kalibracji, czyli 
niezależnego określenia wieku metodami datowania 
bezwzględnego



metoda paleomagnetyczna



recemizacja aminokwasów

background image

Datowanie bezwzględne



bezwzględne – dostarcza informacji poprzez fizyczny 

pomiar wieku materiału z badanego stanowiska



Metoda radiowęglowa



Metoda potasowo-argonowa



M. argonowo-argonowa



M. stosunków izotopów szeregów uranowych:



M. stosunków izotopów szeregów uranowych:

torowo-uranowa i uranowo-uranowa



M. trakowa



M. termoluminescencji



M. optycznego stymulowania luminescencji



M. elektronowego rezonansu paramagnetycznego



Cykle Milankovica



M. oznaczania stosunku izotopów tlenu

background image

Korelacja faunistyczna



Określanie wieku szczątków na podstawie 
współwystępowania szczątków zwierzęcych.



Do grup najważniejszych dla paleoantropologów 
należą: trąbowce, świniowate oraz koniowate

.

należą: trąbowce, świniowate oraz koniowate

.

http://www.medianauka.pl/b
iologia/grafika/ssaki/dzik.jpg 
http://pl.wikipedia.org/wiki/
Plik:Mesohippus.jpg

background image

Metoda węgla 

14

C



Chronometria radiowęglowa  



W.F. Libby - Nagroda Nobla 
1960r..



Powstawanie izotopu 

14

C.



Pomiar proporcji między 

http://www.columbia.edu/~rwl4/willard_libby.html

Pomiar proporcji między 
izotopem promieniotwórczym 
węgla 

14

C a izotopami trwałymi 

12

C i 

13

C.



T ½ =5730 ± 30

background image



Ubytek i rekompensata 

14

C.  



Moment „zerowy” –początek liczenia czasu w 
chronometrii radiowęglowej.



Koncentracja 

14

C w organizmach żywych na początku 

jest taka sama w różnych organizmach żywych i nie 
zmieniła się w przeszłości, nie zaszła wymiana węgla 
ze środowiskiem.

ze środowiskiem.



Konwencjonalny wiek radiowęglowy.



Kalibracja:
skały dendrochronologiczne, datowanie uranowo-
torowe i chronologia tzw. warstw (warstewek ilastego 
osadu).

background image



Frakcjonowanie izotopowe - zachodzi w każdej reakcji 
termodynamicznej dzięki różnicom w szybkości reakcji 
różnych rodzajów cząsteczek. 



Współczynnik frakcjonowania izotopowego δ

13

C –

eliminuje różnicę, wyrażany w promilach.



Dlaczego popełniamy błędy w pomiarach metodą 
radiowęglową? 

radiowęglową? 

http://www.adamwalanus.pl/c14/www4.jpg

background image

Milutin Milankovič
Metody matematyczne w 
rekonstrukcji warunków 
klimatycznych, orbity ziemskiej i 
zmian klimatycznych. 
Teoria "epoki lodowcowej”.
Jego imię noszą:

Jego imię noszą:
- jeden z kraterów na Księżycu;
- wielki na 118 km krater na 
Marsie; 
- małą planetę w innym niż nasz 
Układzie Słonecznym - 1605 
Milankovitch.

http://www.velikiprasak.com/wp-
content/uploads/milutin-milankovic.jpg

background image

Cykle klimatyczne Milankovica



Globalne cykle ochłodzeń i ociepleń.



Temperatura a tolerancja organizmów.



Cykl 100 000 lat – zmiany w ekscentryczności orbity 
oraz w nachyleniu i orientacji osi obrotu Ziemi;



Cykl 41 000 lat – zmiany w masie lodowców ziemskich;



Cykl 23 000 lat – zmiany w intensywności letniego 
nasłonecznienia północnych szerokości 
geograficznych.

http://tapety.joe.pl/na-pulpit/science-fiction/kosmos/lawa-wyplywajaca-z-jadra-planety/
http://p2.sfora.pl/a162dc49c284e8cb2e5fe272921b2757.jpg

background image
background image

Metoda oznaczania stosunku izotopów 

18

O/

16

O



Oparta na zmienności 
stosunków izotopowych 
zależnych od warunków 
środowiskowych.



Zastosowanie w badaniach.



Powód wahań składu 
izotopowego tlenu w 

Powód wahań składu 
izotopowego tlenu w 
wodzie morskiej -
frakcjonowanie izotopowe.



Badana przeprowadzone 
na otwornicach, pomogły 
w ustaleniu stosunku 
izotopów 

16

O /

18

O w 

danym czasie. 

www.fathom.com/course/ 10701050/session3.html

background image

Fosylizacja



Fosylizacja – suma procesów, 
którym uległy martwe 
organizmy lub ich fragmenty 
albo ślady ich działania (np. 
tropy) przechodząc w stan 
kopalny.



Warunki: 

http://kamienie.sokolowski-muzea.eu/images/amonit.jpg



Warunki: 
szybkie przykrycie szczątków 
martwych organizmów 
osadem. 



Zniekształcenia szczątków.



Często niepełne zachowanie.



Tafonomia.

background image

Metody oparte na określaniu 
stopnia fosylizacji kości kopalnych



Zmiany chemiczne w kościach.



Główny składnik mineralny kości: hydroksyapatyt, 
który  w stanie kopalnym przekształca się w 
fluoroapatyt. 

fluoroapatyt. 



Rozkład kolagenu a temperatura. Zakłada się, że im 
wyższa temperatura, tym wyższe straty kolagenu w 
kościach.

http://raciborz.naszemiasto.pl/artykul/1473773,sensacja-kosci-ludzkie-z-okresu-neolitu-odktyte-przy,id,t.html

background image

Metoda wykorzystująca uwodnienie 
obsydianu



Czym jest obsydian?



Proces uwadniania.



Dokładność metody: 10-30% + szczątki towarzyszące.



Główne zastosowanie:  ocena wieku archeologicznego 



Główne zastosowanie:  ocena wieku archeologicznego 
wyrobów z obsydianu.



Zasięg metody: kilka tysięcy do 1 miliona lat.

http://home.agh.edu.pl/~bartus/zdjecia/skaly/
magmowe/obsydian_3.jpg

http://mnz.pl/wp-
content/uploads/2012/04/obsydian-flickr-by-
kevinzim-licencja-CC-BY-2.0.jpg

http://www.magicznagaleria.pl/pliki_upl
oad/produkty/scaled3/obsydian_plaski_3
714.jpg

background image

Bibliografia



Human evolution in a geological context; Methods of 

dating; F. H. Brown



Wprowadzenie do ewolucji człowieka; Fizyczny kontekst 

ewolucji; rozdział 5



Metody badań; Metody fizykochemiczne i 

sendymentacyjne; rozdział 33

sendymentacyjne; rozdział 33



http://www.twojapogoda.pl/artykuly/105499,milutin-

milankovic



Słownik Wyrazów Obcych; Wyd. Europa, red. prof. I. 

Kamińskiej-Szmaj, 2001.



http://slownik.ekologia.pl/869_Slownik_hydrogeologiczny

/6842_7_F_0_Frakcjonowanie_izotopowe.html



http://portalwiedzy.onet.pl/37871,,,,obsydian,haslo.html