background image
background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Połączenie przy użyciu złączek zaciskowych

PRZEKRÓJ

NARZĘDZIA

Podwójny (dwustronny) zacisk

Pojedynczy (jednostronny) zacisk

zacisk

złączka z elastomeru 
wysokiej jakości EPDM

Zaciskarka hydrauliczna 
do zaprasowywania

Narzędzie do gratowania 
(usuwania wypływów, opiłków)

Komplet szczęk 
o odpowiednich rozmiarach

Złączki zaciskowe, niezwykle proste w użyciu, gwarantują pewny i trwały montaż elementów. Złączki zaciskowe, posiadające Opinię 
techniczną  Centralnego  Ośrodka  Badawczo  –  Rozwojowego  Techniki  Instalacyjnej  COBRTI  „INSTAL”),  dostępne  we  wszystkich 
wymiarach i formach do średnicy 108 mm, stanowią interesującą propozycję dla profesjonalistów. 
Istnieją dwa typy zaciskania złączy: podwójne i pojedyncze. Pokazany poniżej sposób łączenia ma zastosowanie dla obu rodzajów.

zacisk

Przeciąć miedzianą rurę przy pomocy 
obcinaka krążkowego do rur.

Rurę starannie ogratować wewnątrz 
i zewnątrz, aby żadne zadziory 
nie uszkodziły złączki.

Wytrzeć rurę, aby usunąć wszystkie 
pozostałości smaru lub rozpuszczalnika 
w miejscu łączenia. Nie wolno używać 
żadnych środków smarnych poza olejem 
silikonowym.

Wizualnie sprawdzić obecność złączki, 
wcisnąć złącze aż do ogranicznika, lekko 
przekręcając rurę. 

Zaznaczyć mazakiem miejsce łączenia 
na rurze (lub miejsce zachodzenia złącza 
na rurze).

Użycie złączy zaciskowych wydaje się na-

turalne w wielu przypadkach:

w miejscach, gdzie zabronione jest użycie 

ognia, np. zakłady chemiczne

w  miejscach,  gdzie  użycie  ognia  do-

puszczalne  jest  warunkowo,  np.  wielko-

powierzchniowe  sklepy,  muzea,  zabytki 

historyczne,  szpitale.  Ogólnie  wszystkie 

miejsca  publiczne,  gdzie  prace  mogą  być 

wykonywane wyłącznie w czasie nieobecno-

ści zwiedzających, petentów, klientów.

w  miejscach,  gdzie  użycie  ognia  niesie 
ryzyko  zniszczenia  lub  stanowi  zagroże-
nie  dla  środowiska.  Można  podać  liczne 
przykłady:  pomieszczenia  z  sufitem  po-
krytym  płytami  z  polistyrenu  piankowego 
/styropianu/  (ryzyko  wydzielania  się  ga-
zów trujących), przestrzeń podpodłogowa 
w  budynkach  niepodpiwniczonych,  prace 
renowacyjne  prowadzone  bez  opróżniania 
placu budowy, izolacje wykonane z polisty-
renu piankowego…

Dobrać szczęki zaciskowe o odpowiedniej 
średnicy i typu kształtki.

Zacisnąć poprzez uruchomienie zaciskarki 
(sieciowej lub aku) dla wykonania pełnego 
cyklu roboczego aż do rozwarcia szczęk.

Skontrolować, czy złącze zostało 
umieszczone w odpowiednim miejscu 
sprawdzając oznaczenie łączenia.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Lutowanie miękkie

Nazywane również lutem cynowym - Temperatura topienia poniżej 450°C

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Lut

Oczyścić czyścikiem rurę 
i odpowiednia szczotką kształtkę
(część wewnętrzna i zewnętrzna).

Rury muszą być dobrze dopasowane. 

Usunąć wszystkie zadziory i opiłki. 

Kalibrować jeśli to konieczne.

Czysta szmatka

Palnik propanowy

Topnik

Włóknina ścierna

Płyta ochronna

Na rurę nałożyć topnik, 
unikając jego nadmiaru.

W instalacjach wody użytkowej 

stosować spoiwo Sn/Cu lub Sn/Ag. 

Stosować topnik dostosowany 

do lutowania.

Połączyć rurę i kształtkę.

Podgrzać umiarkowanie na całej długości 

łączenia. Stop lutowniczy powinien 

stopić się poprzez kontakt z miedzią. 

Jeśli temperatura podgrzewania 

jest za wysoka miedź utlenia się,

pasta wydziela smoliste substancje 

i lut się z nią nie łączy. 

Stop lutowniczy jest zasysany (efekt kapilarny) 

przez szczelinę lutowniczą utworzoną pomiędzy 

łączeniem a rurą (0,1 do 0,2 mm). Należy go podać 

od strony przeciwnej  palnika.

Cofnąć palnik.

Lut powinien się stopić 
od ciepłej rury, 
a nie od płomienia palnika.

Wytrzeć szmatką.

Pozostawić do skrzepnięcia lutu nie ruszając łączenia (ryzyko nieszczelności).

Przed oddaniem do użytku przepłukać instalację. 
Przepisy wymagają wykonania dezynfekcji instalacji wody pitnej.

Uwaga na płomień palnika: proszę chronić 

ścianę przy pomocy płyty ochronnej, 

usunąć materiały palne ze strefy pracy.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Lutowanie twarde

Temperatura topienia powyżej 450°C

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Włóknina ścierna

Oczyścić papierem ściernym 
rurę i kształtkę
(część wewnętrzna i zewnętrzna).

Rury muszą być dobrze dopasowane. 

Usunąć wszystkie zadziory i opiłki. 

Kalibrować jeśli to konieczne.

Topnik

Palnik propanowy 
lub acetylenowy

Spoiwo 
w postaci 
pałeczek

Płyta ochronna

Wybrać spoiwo odpowiednie do typu łączenia.

Podczas lutowania miedzi z miedzią 
najczęściej używa się lutu 
miedziowo-fosforowego i wtedy nie jest 
konieczne użycie topnika. Jeśli do łączenia 
używana jest złączka z mosiądzu 
lub brązu obowiązkowo należy użyć topnika. 

Należy wybrać topnik 

odpowiedni do typu 

lutowania.

Uwaga! 

Przegrzanie pogarsza 

jakość rury.

Przed przystąpieniem do lutowania 
rury przy ścianie, 
należy ochronić ścianę płytą ochronną.

Podgrzać miejsca łączenia 
do temperatury około 750°C 
(zabarwienie ciemno-czerwone).

Ustawić pałeczkę spoiwa w szczelinie 
między częściami do połączenia, 
aby uzyskać wessanie lutu (efekt kapilarny).

Rurę pozostawić do ochłodzenia, 
zmyć wodą nadwyżkę topnika.

Przepisy wymagają, aby w niektórych przypadkach 

instalacje wody sanitarnej zostały przepłukane, 

oczyszczone i zdezynfekowane.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka warsztatowa

W zależności od wymiaru A, 
który należy dotrzymać 
(odległość od końcówki rury 
do ściany), wyliczyć wymiar C. 
Zaznaczyć wymiar C na rurze. 

Pomiary wykonać precyzyjnie, 

biorąc pod uwagę 

rozstaw pierścienia.

Kolano 90° - giętarka do rur stała (warsztatowa)

Wymiar C

(C = A - B)

A

B

Kątownik

Metrówka

Ołówek

Czasami zachodzi konieczność 
wyżarzenia miedzi do stanu zmiękczenia 
przy średnicach powyżej 18 mm.

Na giętarce do rur umieścić formę (kamień) prowadnicy odpowiadającą 
średnicy rury do zgięcia.

Ustawić rurę zahaczając ją na haku od wymiaru C.

Zaznaczyć wymiar na brzegu formy(kamienia) posługując się ekierką.

Wygiąć rurę równomiernie i bez robienia 
nagłych przerw do 90° używając punktów 
odniesienia, jeśli są obecne.

Przy wyżarzeniu nie przekraczać 

temperatury ciemno czerwonego 

zabarwienia.

Sprawdzić kąt.

ekierka

prowadnica

wymiar C

hak

uchwyt

forma

stały punkt 
odniesienia

punkty odniesienia 
na formie

w

ym

ia

r C

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka kuszowa

W zależności od wymiaru A, który 

należy dotrzymać (odległość od końców-

ki rury do ściany), wyliczyć wymiar C. 

Zaznaczyć wymiar C na rurze.

Pomiary wykonać precyzyjnie, biorąc 

pod uwagę rozstaw pierścienia. 

Wymazać ślad na kamieniu 

po wyznaczeniu wymiaru C.

Wymiar C

(C = A - B)

A

B

Kątownik

Metrówka

Ołówek

Kolano 90° - giętarka kuszowa do rur 

Wyłącznie rury z miedzi wyżarzonej (miękkie)

C - Ø wewnętrzna

C

Wyznaczyć wymiar C na rurze i odjąć 

wartość średnicy wewnętrznej rury 

od strony wymiaru C.

Wybrać formę i wsporniki gięcia 
odpowiadające średnicy rury.

Część 

do rozgrzania

C - Ø wewnętrzna

Wyżarzać rurę, jeśli to konieczne, 
na odcinku odpowiadającym 
rozstawieniu dwóch wsporników gięcia.

Przy wyżarzaniu nie przekraczać 

ciemnoczerwonego zabarwienia.

Zaznaczyć wymiar C – Ø wewnętrzna 
na płycie centralnej formy.

Naciskać wielokrotnie, 
aż do otrzymania kąta 90°.

Wyciągnąć formę(kamień) giętarki 
poruszając dzwignię powrotnika.

Sprawdzić dokładność 

wygięcia.

dźwignia 
powrotnika

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka warsztatowa

Kątownik nastawny 

Metrówka

Ołówek

Wyznaczyć na miejscu wymiar C 
oraz kąt wygięcia przy pomocy 
kątownika rozkładanego. 

Można również użyć 

pałeczkę spoiwa.

Kolano < 90° - giętarka do rur stała (warsztatowa)

wymiar C

Zaznaczyć wymiar C na kątowniku 
rozkładanym (nastawnym).

Czasami trzeba wyżarzać miedź 
do średnic wyższych niż 18 mm 
w stanie wyżarzania.

Przy wyżarzaniu 

nie przekraczać 

ciemnoczerwonego

zabarwienia.

Ustawić formę (kamień) prowadnicy odpowiadającej średnicy rury do wygięcia.

Ustawić rurę w giętarce. 

Ustawić kątownik rozkładany zgodnie ze schematem.

Koniec rury przyłożyć do oznaczenia wymiaru C na kątowniku rozkładanym.

Wygiąć rurę do pożądanego kąta, stopniowo, bez nagłych ruchów, 
sprawdzając kąt za pomocą rozkładanego kątownika.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka kuszowa

Rozkładany kątownik  
nastawny

Metrówka

Ołówek

Kolano < 90° - giętarka kuszowa do rur 

Wyłącznie rury z miedzi wyżarzonej

C

Wyznaczyć na miejscu wymiar C 
i kąt zgięcia przy pomocy 
rozkładanego kątownika.

Można również użyć 

pałeczkę spoiwa.

C

C

Zaznaczyć wymiar C na rurze.
(Uwaga: nie odejmować wartości 
średnicy wewnętrznej rury, 
jak pokazano w uwadze nr 5.)

Wybrać formę (kamień) i wsporniki gięcia 
odpowiadające średnicy rury.

Wyżarzać rurę, jeśli to konieczne, 
na odcinku odpowiadającym 
rozstawieniu dwóch wsporników gięcia.

Przy wyżarzaniu nie przekraczać 

ciemnoczerwonego zabarwienia.

Zaznaczyć wymiar C – Ø wewnętrzna 
na płycie centralnej formy.

część 

do wyżarzania

dźwignia 
powrotnika

Naciskać wielokrotnie, aż do otrzymania 
kąta w kształcie rozkładanego kątownika.

Wyciągnąć formę giętarki poruszając dzwignię powrotnika.

Sprawdzić długość i przyciąć, jeśli to konieczne.

background image

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka warsztatowa

Przykład: rura 16 x 1 i przeszkoda 

Ø zewnętrznej 40:

8 + 20 + 10 = 38

Wygięcie obustronne do osi

Metrówka

Ołówek

Zaznaczyć na rurze wymiar C + 20 mm 
marginesu, tak aby uzyskać oś wygięcia 
obustronnego do osi

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Zaproponowana metoda jest metodą praktyczną z placu budowy,  pozwala wykonać wygięcie obustronne do osi o wymiarze bardzo 
precyzyjnym, ale jest odpowiednia, jeśli wymiar przeszkody przekracza 40 mm. W celu wykonania pracy bardziej precyzyjnej, należy 
wytrasować szablon.

Przy wykonywaniu operacji złożonych, to jest gięcia i wygięcia obustronnego do osi, zacząć od tego ostatniego.

Obliczyć długość X za pomocą 
następującego wzoru.

zewnętrznej rury do wygięcia

zewnętrznej przeszkody

Wyznaczyć długość X z jednej 
strony i z drugiej strony osi 
wygięcia obustronnego do osi

Nie zapomnieć oznaczyć rury na całej 

długości oraz zapisać 

punkty odniesienia A i B.

C

oś wygięcia 

obustronnego 

do osi

oś wygięcia 

obustronnego 

do osi

CIĄG DALSZY

background image

Wygięcie obustronne do osi

Ustawić jeden z punktów końcowych 
(B na schemacie obok) na punkcie 0° 
formy (kamienia) giętarki.

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Jeśli to konieczne 

wyżarzać kolanka, 

aby poprawić wyginanie i owalność 

wygięcie obustronne do osi

punkt 

do zaznaczenia 

ołówkiem

Wygiąć całą zakreskowaną część.

Zaznaczyć na formie do wyginania 
oś wygięcia obustronnego do osi

Odwrócić rurę i ustawić punkt A 
tuż za mocowaniem giętarki.

dwa punkty 
odniesienia

prowadnica

Wygiąć w taki sposób, aby punkt zaznaczony 
na formie w etapie 6, odpowiadał 
punktowi (wspornikowi) na prowadnicy.

Podnieść rurę, odwrócić, 
aby przeprowadzić taką samą 
operację począwszy od punktu B, 
ostatni etap wyginania.

background image

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka warsztatowa

Zaznaczyć na rurze wymiar C, który należy dotrzymać.

Dokładnie 

sprawdzić pomiar.

początek 

wyginania

Kątownik

Metrówka

Ołówek

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Złącze bagnetowe

przy pomocy giętarki warsztatowej (stała)

Ustawić rurę tak, aby skrajny punkt wymiaru C 
znalazł się na wysokości 45°.

Wygiąć, tak aby uzyskać 
wymiar H/3 pomiędzy 
prowadnicą, a kątem 0° 
zaznaczonym na formie.

wymiar C

metrówka

Odwrócić rurę w giętarce i ustawić kątownik 
równolegle do rury.

Przesunąć rurę na prawo lub na lewo, 
aby otrzymać wymiar H. 
Przed przystąpieniem do wyginania 
sprawdzić owalność rury.

Wyginać do momentu, aż osie rury 
będą równoległe.

background image

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka warsztatowa

Zaznaczyć na rurze wymiar C-B (wartość B z tabeli), 
który należy dotrzymać.

Kątownik

Metrówka

Ołówek

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Wygięcie obustronne do osi 

przy pomocy giętarki warsztatowej

wymiar C - B

Zaproponowana metoda nie pozwala wykonać wygięcia obustron-
nego do osi o bardzo precyzyjnym wymiarze, ale nadaje się do 
wszystkich typów przeszkód.

Tablica zaokrąglonych 

wartości (w mm) używanych 

przy tej metodzie.

początek 

wyginania

metrówka

Wyznaczony punkt końcowy ustawić 
na wysokości 45°.

Wygiąć, aż do uzyskania 
wymiaru H/3 pomiędzy 
prowadnicą, a punktem 0° 
na formie. 

Odwrócić rurę w giętarce i ustawić kątownik 
równolegle do rury.

Przesunąć rurę na prawo lub na lewo, aby otrzymać wymiar H. 
Przed przystąpieniem do wyginania sprawdzić owalność rury.

CIĄG DALSZY

Dokładnie 

sprawdzić pomiar.

Ø przeszkód

Wartość B do odjęcia 

od wymiaru C

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Wygięcie obustronne do osi 

przy pomocy giętarki warsztatowej

Wygiąć, aż do momentu gdy osi rury będą równoległe.

punkt najbliższy pomiędzy 

formą a prowadnicą

Uwaga: ten etap jest szczególnie 

ważny dla prawidłowego wykonania 

wygięcia obustronnego do osi. 

metrówka

Na formie wyznaczyć punkt miejsca, w których forma
(kamień) jest najbliżej prowadnicy (punkt styczności).

Wygiąć, aż do uzyskania wymiaru H/3 pomiędzy 
prowadnicą, a punktem poprzednio zaznaczonym 
na formie.

Odwrócić rurę w giętarce i ustawić kątownik 
na osi rury. Sprawdzić wymiar H i poprawić 
jeśli to konieczne.

Jeszcze raz skontrolować ustawienie 
kątownika, osi rury i formy. 
Przed wyginaniem sprawdzić owalność rury.

Jeśli to konieczne poprawić wymiary 

i owalność wygięcia obustronnego 

do osi po wyżarzaniu kolanek.

Wyginać do osiągnięcia wyrównania 
osi rury.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Złącze bagnetowe

przy pomocy giętarki kuszowej

wymiar 

minimalny

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka kuszowa

Kątownik

Metrówka

Ołówek

Kątownik rozwierany
(nastawny)

Wybrać formę (kamień) i wsporniki giętarki 
odpowiadające średnicy rury.

obszar 

do rozgrzania

punkt odniesienia

Przy wyżarzaniu nie przekraczać 

koloru ciemno-czerwonego 

i ochłodzić przed wyginaniem.

Ustawić końcówkę rury na brzegu wspornika giętarki. 
Zostawić 2 cm luzu przed określeniem minimalnego wymiaru, 
od którego powinno zacząć się złącze bagnetowe.

Wyznaczyć na rurze punkt odpowiadający środkowi 
formy do wyginania.

Jeśli to konieczne wyżarzać rurę 
na obszarze odpowiadającym 
rozstawieniu dwóch wsporników 
do wyginania.

Wybrać kąt wygięcia z poniższej tabeli 
w zależności od wymiaru H:

CIĄG DALSZY

od 1 do 5 cm

od 5 do 10 cm

od 10 do 15 cm

Kąt

Ustawić kątownik rozwierany (nastawny) 
według wybranego kąta.

Ustawić wspornik w osi formy 
do wyginania.
Wielokrotnie nacisnąć, aż do 
otrzymania wybranego kąta. 

Sprawdzić kąt wygięcia 

używając 

kątownik rozwierany.

Wyciągnąć formę do wyginania 
uruchamiając dźwignię powrotu.

dźwignia powrotu

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Złącze bagnetowe

przy pomocy giętarki kuszowej

obszar 

do rozgrzania

Przy wyżarzaniu nie przekraczać 

koloru ciemno-czerwonego 

i ochłodzić przed wyginaniem.

Aby uwidocznić oś rury potrzeć metalowym 
przedmiotem trzymanym poziomo.

Ustawić kątownik na osi rury i zaznaczyć nowy punkt 
odniesienia na wymiarze H.

Jeśli to konieczne wyżarzać rurę 
na obszarze odpowiadającym 
rozstawieniu dwóch wsporników 
do wyginania. 

punkt 
odniesienia

punkt 

do zaznaczenia

wymiar H

metr

kątownik

Ustawić rurę tak, aby punkt 
odniesienia na wymiarze H 
znalazł się na środku formy 
do wyginania.

Sprawdzić płaskie położenie rury 

w giętarce przed przystąpieniem 

do wyginania.

dźwignia
powrotu

dźwignia
powrotu

Wielokrotnie nacisnąć, 
zakończyć wyginanie jeśli obie 
osie rury są równoległe.

Wyciągnąć formę do wyginania 
uruchamiając dźwignię powrotu.

Jeśli to konieczne poprawić wymiar H 

i płaskość wygięcia złącza 

bagnetowego po wyżarzaniu kolanek.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Wygięcie obustronne do osi

przy pomocy giętarki kuszowej

ŚCIANA

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Giętarka kuszowa

Metrówka

Ołówek

Kątownik rozwierany
(nastawny)

Ustawić ekierkę 30° 
przy ścianie poprawiając ją 
w stosunku do punktu E opaski.

Przy wyżarzaniu nie przekraczać 

koloru ciemno-czerwonego 

i ochłodzić przed wyginaniem.

CIĄG DALSZY

Ekierka 30° lub 45°

Oznaczyć punkt na ścianie 
i wymierzyć wymiar A.

Uwaga: należy użyć ekierki 45°

jeśli średnica rury do wygięcia 

przekracza 32.

Wymiar A jest 

identyczny 

dla drugiej strony 

wygięcia 

obustronnego do osi.

punkt odniesienia

wym

iar A

ŚCIANA

punkt odniesienia

wym

iar A

wymiar B

wymiar C = A + B

oś, wymiar C

obszar 

do wyżarzenia 

Wymierzyć wymiar B od punktu zaznaczonego na ścianie do miejsca łączenia.

Obliczyć wymiar C = A + B, który wyznacza oś wygięcia obustronnego do osi.

Zaznaczyć wymiar C na rurze.

Zaznaczyć wymiar A  po każdej stronie osi.

Wybrać formę i wsporniki giętarki odpowiadające średnicy rury.

Jeśli to konieczne wyżarzyć 

rurę na odcinku równym 

podwójnemu wymiarowi A 

z obu stron osi.
Ponownie oznaczyć wymiar C i wymiar A 
z jednej i drugiej strony (etap 5 i 6).

background image

Ustawić jeden z dwóch punktów 
końcowych wymiaru A na osi 
formy giętarki.

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Wygięcie obustronne do osi

przy pomocy giętarki kuszowej

Ułatwić kątownik rozwierany 

w zależności od wybranego kąta 

ekierki (30° lub 45°)

Należy liczyć ilość nacisków, 

aby powtórzyć tę samą ilość 

przy gięciu rury z drugiej strony.

Kilka razy nacisnąć, aby otrzymać kąt 
wyznaczony kątownikiem rozwieranym.

Wyciągnąć formę do wyginania 
uruchamiając dźwignię powrotu.

Sprawdzić płaskie położenie 

rury w giętarce przed 

przystąpieniem do wyginania.

Ustawić punkt zaznaczony z drugiej 
strony na osi formy do gięcia.

oś, wymiar C

dźwignia
powrotu

dźwignia powrotu

dźwignia powrotu

Wykonać drugie zgięcie wykonując taką 
sama liczbę nacisków, jak w etapie 11.

Wyciągnąć formę do wyginania 
uruchamiając dźwignię powrotu.

Sprawdzić kąt 

posługując się 

kątownikiem 

rozwieranym.

Sprawdzić płaskie położenie 

rury w giętarce przed 

przystąpieniem do wyginania.

Odwrócić rurę i ustawić oś wygięcia 
obustronnego do osi na osi formy 
do giętarki.

Wyginać aż do uzyskania położenia 
w jednej linii obu osi rury.

Wyciągnąć formę do wyginania 
uruchamiając dźwignię powrotu.

Jeśli to konieczne poprawić wymiary 

i owalność wygięcia obustronnego 

do osi po wyżarzaniu kolanek.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Głowica zaciskowa

Szczypce

Przeciąć i ogratować rurę. 
Jeśli to konieczne wyżarzyć 
obwód rury biorąc pod uwagę 
wysokość „h” głowicy zaciskowej.

Przy wyżarzaniu 

nie przekraczać koloru 

ciemno-czerwonego.

Wybrać głowicę dostosowaną do średnicy rury 
i przykręcić ją do szczypiec w pozycji otwartej.

Ustawić głowicę na rurze. 
Nie używać imadła 
do podtrzymania rury.

Nigdy nie używać narzędzia 

na rozgrzaną rurę 

(ryzyko blokady głowicy zaciskowej)

Zacisnąć szczypce, 
aby zacisnąć głowicę, 
aż do oporu.

Czasami czynność należy 

powtórzyć, po lekkim przekręceniu 

głowicy w rurze.

Łączenie przy pomocy szczypiec

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Ø nakrętki

Obciąć i ogratować rurę 
na wysokość wymiaru C + H. 
Wyżarzyć końcówkę rury. 
Zaznaczyć wymiar H.

Wzór do obliczenia wymiaru H:

Ø

 nakrętki - Ø rury + 1 mm

Kołnierz rozkładany

Ø rury

Pilnik półgładzik

Młotek do wzmocnienia

Matryca

Frezarka do drewna

Narzędzia do wygładzania nierówności

Nałożyć nakrętkę na rurę. 
Ustawić rurę w matrycy od strony krawędzi, 
przekraczając wymiar H (obróbka nakrętki).

Uwaga, przede wszystkim 

nie zniszczyć kołnierza.

Zacisnąć matrycę. Rozszerzyć końcówkę rury 
przy pomocy frezarki i młotka.

Odwrócić matrycę. Podstawa rozszerzenia rury 
powinna być ustawiona płasko, 
od strony płaskiej matrycy.

Zacisnąć matrycę. Użyć narzędzie 
do wygładzenia odpowiedniej średnicy 
zanim przystąpi się do wyrównania 
brzegów rury.

Skontrolować średnicę kołnierza 
przy pomocy nakrętki. 
Jeśli trzeba poprawić obwód. 

Użyć pilnika 

półgładzika.

background image

Ustawić rury A i B w obejmach.

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Podłączanie rury do rury głównej 

przy ściance podniesionej wrzecionem ślusarskim

Można również wykonać otwór 

w środku wyznaczonego obszaru 

przy pomocy metalowego wiertła, 

posługując się poniższą tabelą.

Nie dotykać dna rury 

szpicem wrzeciona.

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Wrzeciono ślusarskie

Pilnik półokrągły

Młotek do wzmocnienia

Ołówek

Metrówka

Zaznaczyć średnicę zewnętrzną 
rury A na rurze B.

Pomniejszyć o 2 mm po obu stronach 
otrzymanych punktów, narysować owal 
pomiędzy na nowo wyznaczonymi punktami.

Opiłować powierzchnię owalną (obszar 
zaznaczony na szaro) przy pomocy pilnika 
półokrągłego. Usunąć cienką warstwę miedzi, 
która została, przy pomocy zrzynaka.

Jeśli trzeba lekko wyżarzyć brzeg rury, 
aby uzyskać jej większą ciągliwość.

Ø rury

Ø wiertła

Podnieść ścinkę rury przy pomocy wrzeciona 
ślusarskiego na obwodzie otworu.

Dokończyć wykonywanie otworu lekko 
poruszając wrzecionem.

Skontrolować, czy rura A dobrze pasuje: 
przy wkładaniu rury 
powinno się czuć lekki opór.

Uwaga na dopasowanie rury A do rury B, 
aby uniknąć strat ładunku (wsadu).

Oczyścić, połączyć, a następnie zlutować.

background image

CENTRUM MIEDZI – UWAGI PRAKTYCZNE

Podłączanie rury do rury głównej 

przy ściance podniesionej wrzecionem ślusarskim

Wiertarka: 

kierunek obrotów: w prawo.

SZKIC SYTUACYJNY

NARZĘDZIA

Szczypce 

przebijak

Oprawka 

do narzędzi

Wytłaczarka

Wiertarka

Punktak

Wyznaczyć i oznaczyć lekko 
oś podłączenia na rurze B 
przy pomocy punktaka.
Ustawić wiertło na średnicę rury A.
Przewiercić otwór w rurze 
(nie naciskać).

Wiertło regulowane

Uwaga! 

Proszę mocno trzymać 

wiertarkę.

Otrzymane punktowanie dają 

idealne ustawienie rury w łączeniu. 

Chodzi o to, aby uniknąć 

strat materiału.

Wytłaczarkę umieścić w otworze.
Wytłaczarkę włożyć do oprawki, wykonać ¼ otworu, 
później posłużyć się wiertarką.

Zmienić kierunek obrotów wiertarki (wkręcanie), 
utrzymać oprawkę aż do automatycznego 
zamknięcia. Włączyć obroty przed wykonaniem 
wytłoczenia.

Zmienić kierunek obrotów wiertarki (wkręcanie), 
aby odsunąć wytłaczarkę. Ma to doprowadzić śrubę 
wytłaczarki do pozycji wyjściowej. Wyjąć narzędzie.

Punktować końcówkę
rury A szczypcami.
Oczyścić, połączyć i zlutować.