9. Instrumenty pochodne

Plan spotkania

Istota instrumentów pochodnych.

Rodzaje instrumentów pochodnych.

Rozwój rynku instrumentów pochodnych na
świecie i w Polsce.

Zalety i wady inwestowania w instrumenty
pochodne.

Część I

Istota instrumentów

pochodnych

Instrument pochodny

Przykłady instrumentów bazowych:

……………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

Geneza powstania instrumentów pochodnych

Cecha-

niepewność co do

cen przyszłych

produktów rolnych.

Próba eliminacji

tej cechy.

Zawierano transakcje
dotyczące przyszłych

dostaw,

czy przyszłej

sprzedaży towarów, po

cenie ustalonej

w dniu podpisywania

umowy.

Geneza powstania instrumentów pochodnych – c.d.

dawniej - chodziło o ryzyko zmian cen towarów,

obecnie – dodatkowo - zabezpieczenie się przed ryzykiem

……………………………………………………………………………….................................

………………………………………………………………………………………………………...................

……………………………………………………………………………………………………………………………………….

Instrumenty pochodne powstały w celu

……………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………….

Rodzaje instrumentów

pochodnych

Część II

Kryterium I - przedmiotowe

– oparte na …………………………………………

(surowcach rolnych, metalach

szlachetnych, surowcach
przemysłowych – ropa, gaz)

– oparte na …………………………………………….

(walutach, akcjach, obligacjach,
indeksach giełdowych)

Rodzaje

derywatów

Kryterium II – rodzaj instrumentu bazowego

Rodzaje

derywatów

Kryterium III – miejsce obrotu

………………………………………………….

……………………………………………………..

Rodzaje

derywatów

Obrót giełdowymi instrumentami pochodnymi ma miejsce

zarówno na wyspecjalizowanych giełdach,

jak również

………………………………………………………………………………………………………….

Kryterium IV – sposób rozliczania

…………………………… - instrumenty z fizyczną dostawą

………………………………….- instrumenty z rozliczeniem

pieniężnym

Rodzaje

derywatów

Pojęcia:

„kupno instrumentu bazowego” i

„sprzedaż instrumentu bazowego”

nie zawsze maja sens ekonomiczny, tj.

nie zawsze oznaczają zamiar nabycia, czy
sprzedaży instrumentu bazowego.

Kryterium V – relacje między

stronami transakcji

KONTRAKTY TERMINOWE

OPCJE

Rodzaje

derywatów

KONTRAKTY

TERMINOWE

Kontrakt terminowy

jest to umowa między dwiema stronami,

z których:

…………………………………………………………………………

……………………………………………………………………….,

w określonym terminie w przyszłości

(w tzw. dniu wygaśnięcia)

i po ustalonej w umowie cenie,

określonej ilości ………………………………………………………

Kontrakty terminowe

………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………..

Kontrakty terminowe

zawierane na giełdach

noszą nazwę

– kontraktów ………………….

Kontrakty terminowe

zawierane na rynku

pozagiełdowym

noszą nazwę

- kontraktów …………………

Na czym polega standaryzacja

kontraktów FUTURES?

Istotną rolę przy kontraktach FUTURES odgrywa

Izba Rozrachunkowa

……………………………………………………………………….

warunki nie mogą być zmieniane przez
strony kontraktu.

…………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………….,

jest parterem dla każdej ze stron kontraktu, które nie mają
zobowiązań wobec siebie, ale wobec izby

jest

……………………………………………………………

Mówiąc o kontraktach terminowych

można usłyszeć następujące wyrażenia:

Kiedy używamy tych zwrotów?

Zajęcie

pozycji krótkiej

……………………

………………………..

…………………………….

Zajęcie

pozycji długiej

…………………………….

………………………….

……………………………

aby

zamknąć

krótką pozycję

należy ……………………….

tyle kontraktów,

ile się wcześniej sprzedało.

aby

zamknąć

pozycję długą

należy ………………………………

tyle kontraktów,

ile się wcześniej kupiło.

Przykład – kontrakt terminowy

Załóżmy, że kupujący i sprzedający zawierają
kontrakt terminowy na 1000 akcji spółki A.

Kontrakt zostaje zawarty w dniu 20 maja.

Cena kontraktu w tym dniu wynosi 33 zł

(w odniesieniu do jednej akcji).

Termin wygaśnięcia kontraktu to 20 września

(tego samego roku).

Przykład – kontrakt terminowy – c.d.

Zawierając ten kontrakt

strona krótka (sprzedający kontrakt) zobowiązuje

się do dostawy w dniu 20 września stronie długiej

(kupującemu kontrakt) 1000 akcji spółki A,

zaś

strona długa (kupujący kontrakt) zobowiązuje się do

zapłacenia za te akcje sumy 33000zł

(1000 akcji razy 33 zł).

W dniu wygaśnięcia kontraktu

(tj. 20 września)

możliwe są trzy sytuacje:

Przykład – kontrakt terminowy – c.d.

20 września cena akcji spółki A na rynku jest

niższa niż 33 zł.

Oznacza to, że sprzedający otrzymuje za akcje większą

sumę, niż wynosi ich cena rynkowa,

(otrzymuje sumę zależną od różnicy między

ceną kontraktu a ceną akcji na rynku).

Jeśli np. cena akcji na rynku wynosi 30 zł, wówczas

strona krótka (sprzedający)

zyskuje ……………………………………………………………………………..

Sumę tę traci strona długo (kupujący).

Przykład – kontrakt terminowy – c.d.

20 września cena akcji spółki A na rynku jest

wyższa niż 33 zł.

Oznacza to, że strona długa (kupujący) płaci za akcje

mniejszą sumę, niż wynosi ich cena rynkowa,

czyli otrzymuje sumę zależną od różnicy między ceną

akcji na rynku a ceną kontraktu.

Jeśli np. cena akcji na rynku wynosi 37 zł,

wówczas kupujący zyskuje

…………………………………………………………………………………

Sumę tę traci strona krótka (sprzedający).

Przykład – kontrakt terminowy – c.d.

20 września cena akcji spółki A na rynku wynosi

33zł. Oznacza to, że obie strony dokonują

transakcji określonej warunkami kontraktu

terminowego po cenie równej cenie rynkowej,

czyli

……………………………………………………………………..

Jaka jest różnica między

inwestowaniem w kontrakty terminowe

a inwestowaniem w akcje, czy obligacje?

Strony wnoszą depozyt

zabezpieczający

(stanowi on niewielki

procent wartości

kontraktu)

Wartość pobieranego

depozytu

jest……………………………………

………………………………………………

……………………………………………

…………………………………

Inwestowanie w akcje, czy obligacje

wymaga

………………………………………………………………

…………………………………………………………...

RÓŻNICE

Na rynku tym,

zysk jednej strony

jest zawsze równy

stracie

drugiej strony.

RÓŻNICE

Strategie inwestowania w kontrakty terminowe:

……………………………………………………

Strategia polegająca na wykorzystywaniu

……………………………………………………………………..

lub

różnic podobnych instrumentów

na tym samym rynku.

ARBITRAŻ – zalety i wady

……………………………………………………………………..

- ………………………………………………………………………….

ZALETA

WADA

…………………………………………………..

Gdy spodziewamy się zniżki kursu akcji,

zamiast je sprzedawać

możemy zająć krótką pozycję

w kontraktach futures.

Strategia polegająca na zabezpieczeniu się przed

niepożądanymi zmianami cen instrumentów bazowych

(akcji, obligacji)

przez ……………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………

HEDGING – zalety i wady

………………………………………………………………..

- ………………………………………………………………..

ZALETA

WADA

…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………….

jest przeciwieństwem hedgingu

Inwestorzy utrzymują otwarte pozycje na rynkach,

na których występują korzystne trendy cenowe

i w odpowiednim momencie zamykają

zajmowane pozycje.

SPEKULACJA – zalety i wady

- ……………………………………………………………………

ZALETA

WADA

OPCJE

…………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

(druga strona nabywa pewne prawo)

Kto nabywa prawo?

Na kim ciąży obowiązek?

Kupujący opcję

Wystawca (sprzedający) opcji

nabywa prawo

przyjmuje zobowiązanie

W przypadku kontraktów terminowych nie płaci się premii.

RODZAJE OPCJI

Opcje kupna (call)

………………………………………………………………………………………….

Rodzaje
opcji

Posiadacz ma prawo kupić, wystawca zobowiązuje się sprzedać.

Opcje sprzedaży (put)

………………………………………………………………………………………………

Rodzaje
opcji

Posiadacza ma prawo sprzedać, wystawca zobowiązuje się kupić.

Można:

kupić lub sp

rzedać ………

……………

kupić lub sp

rzedać ………

……………

Czym różni się inwestowanie w opcje od

inwestowania w kontrakty terminowe?

W przypadku inwestycji w

kontrakty terminowe

straty inwestora

………………………………………..

W przypadku

inwestycji w opcje

………………………………….

………………………………

W przypadku nabywcy opcji:

zysk - ……………………………
maksymalna strata
…………………………………………...

W przypadku wystawcy opcji:

straty- ……………………………………..
maksymalny zysk -
…………………………………………………….

Część III

Rozwój rynku instrumentów

pochodnych

na świecie i w Polsce

Rozwój rynku instrumentów pochodnych

1972r. – International Monetary Market - pierwszy na

świecie rynek transakcji Futures

wyodrębniony z amerykańskiej giełdy

Chicago Mercantile Exchange

1973r. – powstała giełda Chicago Board Options –

zapoczątkowano na niej handel

……………………………………………..

Współczesne instrumenty pochodne zaczęły

funkcjonować ……………………………………………………….

Rozwój rynku instrumentów pochodnych – c.d.

W kolejnych latach rynki terminowe zaczęły
funkcjonować w:

Tokio, Singapurze, Hongkongu, Londynie,

Frankfurcie, Paryżu, Sydney.

Rozwój rynku instrumentów pochodnych – c.d.

……………………………………………………………………………………………

Szczególnie dynamiczny rozwój rynku

derywatów na świecie obserwowano

w ………………………………………………………….

Wartość nominalna istniejących

derywatów pozagiełdowych wzrosła

pomiędzy 1998r. a 2007r. o około 640%

Jak wygląda rynek instrumentów

pochodnych na świecie OBECNIE?

dominującą pozycję zajmują ……………………………………………

największa na świecie giełda

terminowa to -

CME Group

(

Chicago Mercantile

Exchange Group)

w Europie – główną rolę odgrywają dwie giełdy:

- EUREX
- Liffe NYSE Euronext

Jak wygląda rynek instrumentów

pochodnych w POLSCE?

Instrumenty pochodne w Polsce

(wg stanu na 12/2011)

Przykładami kontraktów terminowych notowanych na

GPW są kontrakty terminowe na:

• indeksy: WIG20, mWIG40,

• kursy walut: USD, EUR, CHF;

• akcje spółek (np. TP SA, KGHM POLSKA MIEDŻ

SA, PKO SA, PKN ORLEN SA, PEKAO, TVN SA,
GRUPA LOTOS SA)

Instrumenty pochodne w Polsce – c.d.

Przykładami OPCJI notowanych na GPW są :

……………………………………………………..

Najszybciej rozwijającym się rynkiem OTC

w Polsce jest rynek

………………………………………………………………………………..

(wg stanu na 12/2011)

Instrumenty pochodne w Polsce – c.d.

Obrót derywatami prowadzi w Polsce także

………………………………………………………………………….

Przykłady notowanych instrumentów:

• kontrakty futures na stopy procentowe

WIBOR i obligacje skarbowe,

• walutowe kontrakty futures,

• opcje na walutowe kontrakty futures