1
AGATA SEKULAR
TRADYCJE MY
ŚLI EUROPEJSKIEJ
Program koła humanistycznego
licealistów
„
Nie zbadane
życie nie jest warte życia”
Sokrates
I. Informacje wst
ępne.
2
Program niniejszy powstał z my
ślą o dodatkowych zajęciach edukacyjnych dla uczniów klasy czwartej Liceum
Ogólnokształc
ącego. Zrodził się z potrzeby syntetycznego uporządkowania wiedzy i świadomości kulturowej moich
uczniów. Niejednokrotnie obserwowałam nawet u maturzystów pewn
ą nieporadność w kojarzeniu elementarnych zjawisk
kulturowych oraz rekonstrukcji ideowego obrazu
świata. Jednocześnie odczuwałam dotkliwie brak czasu na lekcjach języka
polskiego na analiz
ę podstawowych tekstów z zakresu klasyki filozofii.
W przekonaniu,
że elementarna świadomość ewolucji myśli europejskiej jest niezbędna dla rozumienia podstawowych
procesów kulturowych, postanowiłam poszerza
ć horyzonty myślowe moich podopiecznych poprzez dodatkowe zajęcia z
zakresu kultury humanistycznej. Równolegle miały one tak
że pełnić funkcję przedmaturalnego repetytorium.
Zwłaszcza w czwartej klasie liceum, kiedy uczniowie maj
ą już pewną świadomość tradycji kulturowej takie zajęcia
wydaj
ą się niezbędne, gdyż doskonale pełnią funkcję porządkującą i systematyzującą. Dlatego bez trudu udało mi się do
tego typu zaj
ęć zachęcić uczniów, z których znaczna część planowała studia humanistyczne.
Zaj
ęcia prowadzone były w ramach koła pozalekcyjnego w wymiarze jednej godziny tygodniowo. Ograniczona ilość
czasu zmusiła mnie do do
ść rygorystycznej selekcji materiału i wyboru najbardziej reprezentatywnych tekstów z zakresu
klasyki filozoficznej.
W przyszło
ści panuję rozbudowę niniejszego programu oraz poszukiwanie nowych form aktywizujących
uatrakcyjniaj
ących pracę z tekstem filozoficznym, a także dobór kolejnych wyrazistych tekstów literackich, przybliżających
młodemu człowiekowi trudne zagadnienia filozoficzne.
3
II.
C E L E P R O G R A M U :
- zapoznanie uczniów z klasyk
ą myśli filozoficznej oraz z osobowościami najwybitniejszych europejskich myślicieli
- wzbogacanie j
ęzyka ucznia poprzez oswojenie terminologii filozoficznej
- zapoznanie z ró
żnorodnymi stylami myślenia i wnioskowania
- rozwijanie umiej
ętności krytycznej analizy procesu argumentacji i dowodzenia
- kształcenie zdolno
ści dedukcyjnych i analitycznych
- kształcenie umiej
ętności argumentacji i obrony własnych poglądów
- rozpoznawanie zapisu filozoficznego obrazu
świata w literaturze pięknej.
- dostrzeganie uniwersalno
ści pewnych problemów oraz zagadnień nurtujących myślicieli od wieków
- ukazywanie specyfiki problemów filozoficznych i ich odniesie
ń do innych nauk
- rozwijanie zdolno
ści syntetycznego postrzegania procesu kulturowego
- rozpoznawanie intelektualnych i etycznych problemów współczesnego
świata
III.
P O D S T A W O W E M E T O D Y:
- praca z tekstem filozoficznym i tekstem literackim
- analiza kierowana tekstu ( test czytania ze zrozumieniem)
- pogadanka
- dyskusja
- tworzenie tekstu własnego
- syntetyzowanie wiedzy w formie tabel , wykresów, zestawie
ń
- graficzna ilustracja tekstu
4
IV. M A T E R I A Ł Y:
Wi
ększość wykorzystywanych tekstów filozoficznych pochodzi z książek pomocniczych do filozofii dla szkół średnich:
Barbara Markiewicz , Od Locke ‘a do filozofii współczesnej. Wybór tekstów., WSiP, W-wa 1999
Barbara Markiewicz, Od Nietzschego dom filozofii współczesnej, WSiP, W-wa 1999
Historia filozofii. Teksty. Materiały do
ćwiczeń. T.I i II , red. H. Puszko, A. Miś, W-wa 1999
Jako komentarze planuj
ę wykorzystać min.:
Folscheid Dominique, Wielkie daty filozofii staro
żytnej i średniowiecznej, W-wa 2000
Folscheid Dominique , Wielkie daty filozofii nowo
żytnej i współczesnej, W-wa 2000
Popkin Richard H., Stroll Avrum, Filozofia, Pozna
ń 2000
Tatarkiewicz Władysław, Historia filozofii, t.I-III. , W-wa
5
V. R A M O W Y R O Z K Ł A D MA T E R I A Ł U
Lp.
Tre
ści kształcenia
Tematy
Teksty
Kluczowe umiej
ętności
i poj
ęcia
Czas
realizacji
Uwagi
1.
Mity kosmogeniczne jako
filozoficzny obraz rzeczywisto
ści
„Mitologia”Jan
Parandowski,
Biblia Tysi
ąclecia,
frag. Ksi
ęgi Zohar
- dostrzeganie
filozoficznego wymiaru tekstu
- rozpoznawanie
fundamentalnych
światopoglądowych różnic
w obrazie
świata w tekstach
ró
żnych kultur
2h
2.
W jaskini Plato
ńskiej
Platon,Pa
ństwo, ks.VII,
frag.
-
metafora jako sposób
wyra
żania treści
filozoficznych
-
przekładanie obrazu na
poj
ęcia abstrakcyjne
-
poj
ęcie idealizmu
1h
3.
Sokratejskie „scio nihil scire”
drog
ą do prawdziwej dojrzałości
Platon, Obrona Sokratesa,
Ksenofont, Wspomnienia o
Sokratesie
-
istota metody
majneuktycznej
-
sofi
ści i sofizmaty
-
poj
ęcie dajmoniona
1h
4.
-
umiej
ętność
6
Epikureizm – hedonizm czy
asceza?
Konieczno
ść materialistów
Epikur,List do Menojkeusa;
Lukrecjusz,Onaturze
wszechrzeczy- frag.
charakteryzowania
postawy epikurejskiej
i wskazywania kluczowych
dla niej warto
ści
-
poj
ęcie materializmu i
atomizmu
-
odró
żnianie
epikureizmu i
hedonizmu cyrenaików
-
poj
ęcie konieczności
1h
5.
Arystoteles - grecka definicja
szcz
ęścia
Arystoteles,Etyka
Nikomachejska- frag.
-
definiowanie
kluczowych poj
ęć
etycznych staro
żytności-
dobro,pi
ękno, szczęście,
arete
-
greckiideał
koloskaghatos
1h
6.
Św. Tomasz, czyli ochrzcić
Arystotelesa
-
idee substancji i materii
-
drabina bytów a
miejsce człowieka we
wszech
świecie
1h
7.
Dobro i zło w uj
ęciu
św. Augustyna i M. Bułhakowa
Św. Augustyn, Wyznania
(frag.)
M. Bułhakow, Mistrz i
Małgorzata ( frag. –
rozmowa Wolanda i
Mateusza Lewity)
-
ró
żnorodne rozumienie
poj
ęć: dobro i zło
1h
7
8. Renesansowa koncepcja
ludzkiego losu
Giovanni Picodella
Mirandola , Mowa o
godno
ści człowieka
-
nawi
ązania do Biblii
i my
śli św. Tomasza
-
odmienno
ść ideowa w
pokrewnych obrazach
fabularnych
1h
9. Kartezja
ńskie ‘cogito ergo sum”
– pocz
ątki nowożytnej filozofii
- idea wiedzy pewnej
-
metoda dedukcji
(oczywisto
ść, analiza,
synteza, wyliczenie)
-
światopogląd
mechanicystyczny
1h
10.
„ Zawieszony mi
ędzy dwiema
odchłaniami- Nico
ści i
Niesko
ńczonością- kondycja
duchowa człowieka baroku w
kontek
ście „ Myśli „ B. Pascala
B. Pascal, My
śli (frag.)
wybrane wiersze M. S
ępa -
Szarzy
ńkiego
-
poj
ęcie ‘”zakładu
Pascala”
-
pokrewne obrazy
świata
w tek
ście filozoficznym i
poetyckim
-
światopogląd- wytwór
warunków kulturowych
-
refleksja egzystencjalna
1h
11. Zaufa
ć doświadczeniu - idee
my
śli oświeceniowej
J.Locke, Rozwa
żania
dotycz
ące rozumu ludzkiego
(frag.)
D.Hume, Badania
dotycz
ące rozumu ludzkiego
(frag.)
-istota poznania empirycznego
-idee wrodzone
-jako
ści pierwotne i wtórne
-krytyka empiryzmu
-analiza poj
ęcia przyczynowości
1h
8
12.
Dobrodziejstwa czy przekle
ństwa
o
świecenia?
J. J. Rousseau, Czy
O
świecenie nas doskonali?
-człowiek natury
-umowa społeczna
-krytyka cywilizacji
-zagro
żenia współczesności
1h
13.
Ocena cywilizacji i człowieka na
kartach powie
ści W. Goldinga
pt. „ Władca much”
W. Golding, Władca much
Platon , Pa
ństwo
A. Huxley, Nowy wspaniały
świat (frag.)
- poj
ęcie utopii i antyutopii
2h
14.
Przewrót Kopernika
ński
I. Kanta
Przedmowy do I i II
wyd.„Krytyki czystego
rozumu”
-
przeciwstawienie krytyki
i dogmatyzmu
-
poj
ęcie zasad
apriorycznych
-
filozofia
transcendentalna
-
poznanie a priori i
a posteriori
-
świadomość kategorii
-
przestrzeni i czasu
2h
15. Pocz
ątkiem jest czyn .... Fichte i
idealizm niemiecki
J.G.Fichte, Pierwsze
wprowadzenie do teorii
wiedzy (frag.)
A.Mickiewicz, Dziady cz.III
-
przeciwstawienie
idealizmu i dogmatyzmu
-
istota idealizmu i
filozofii transcendentnej
-
świat jako wytwór
czynnej inteligencji
1h
9
16.
Hegel, czyli rozum w dziejach
Hegel, Wykłady z filozofii
dziejów .... ( frag. );
Kro
ński, Hegel;
Z. Krasi
ński, Nie- Boska
komedia.
-
rozum dziejów
-
heglowska trójrytmnia
-
poj
ęcie wolności
-
heglowska etyczno
ść
(Sittlichkeit)
-
pa
ństwo- całość etyczna
2h
17.
Bóg -upodmiotowienie człowieka Feuerbach, O istocie
chrze
ścijaństwa
-
antropologia w teologii
-
poj
ęcie ludzkiej religii
1h
18. Utylitaryzm i liberalizm w
uj
ęciu J. S. Milla
J.S.Mill, O wolno
ści (frag.) - istota i granice wolności
- liberalizm i utylitaryzm
- tolerancja a post
ęp
1h
19. Kierkegaard–egzystencjalizm
wyzwolony.
S. A. Kierkegaard,
Postscriptum nienaukowe
oraz Albo –albo (frag.)
-
poj
ęcie jaźni
-
istota wyboru
-
egzystencjalizm
1h
20. Przewarto
ściowanie pojęć dobra
i zła ( F. Nietzsche)
F. Nietzsche, Poza dobrem i
złem (frag.);
St. Przybyszewski,
Confiteor (frag.)
-
nihilizm
-
moralno
ść panów i
moralno
ść niewolników
-
wola mocy – pierwotna
zasada egzystencjalna
-
żywioł appoliński i
dionizyjski
1h
21. Einstein – jak rozumie
ć
przestrze
ń i czas
A. Einstein, Mój obraz
świata (frag.);
- istota teorii wzgl
ędności
- przestrze
ń i czas
bohaterami literackimi
1h
10
M. Proust, W poszukiwaniu
straconego czasu (frag.)
22. Z. Freud – meandry
pod
świadomości.
Z. Freud, Kultura jako
źródło cierpień;
B. Schulz, Nawiedzenie
-
struktura ludzkiej ja
źni
-
poj
ęcia libido, id , ego,
superego
- rzeczywisto
ść oniryczna
1h
23.
Życie jest ciągłym wtaczaniem
kamienia
P.L.Landsberg,O sprawach
ostatecznych ;
A. Camus, Mit Syzyfa
-
istota tauromachii,
-
egzystencjalizm
heroiczny
-
mity zapis archetypów
1h
24. Człowiek skazany na wolno
ść.... J. P. Sartre,
Egzystencjalizm jest
humanizmem
-
esencja –egzystencja
-
byt w sobie a byt dla
siebie
1h
25. DekonstrukcJa czyli AfirmacJa,
czyli jak odnale
źć się we
współczesno
ści
Derrida, Ostrogi, style
Nietschego;
T. Ró
żewicz, Kartoteka
rozrzucona
-
postmodernizm
-
destrukcja twórcza
-
j
ęzyk i forma
wypowiedzi zapisem
światopoglądu
1h
26. Postmodernistyczny
obraz
współczesnej filozofii
-
podsumowanie
programu
-
główne kierunki
współczesnej my
śli
europejskiej
1h
Opracowała:.................................. Zatwierdzono do realizacji dnia...............................
Dyrektor: Rada Pedagogiczna: