1
UNIWERSYTET MEDYCZNY W ŁODZI
ODDZIAŁ PIELĘGNIARSTWA I POŁOśNICTWA
Katedra Nauczania Pielęgniarstwa
Zakład Teorii Pielęgniarstwa i Umiejętności w Pielęgniarstwie
Kierunek Pielęgniarstwo
Jolanta Glińska, Małgorzata Lewandowska, Agnieszka Urbańska
SKRYPT DO ĆWICZEŃ
Z PODSTAW PIELĘGNIARSTWA
Część III
Iniekcje, pobieranie krwi, wlewy dożylne,
Łódź 2011
2
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie.……………………………………………………………………………………….....3
Oznaczanie poziomu cukru we krwi włośniczkowej…………………………………………….....…...4
Podawanie leków we wstrzyknięciach………………………………………………………………….7
Technika wstrzyknięcia podskórnego…………………………..……………………………………...14
Technika wstrzyknięcia domięśniowego……………………………………………………………....19
Technika wstrzyknięcia śródskórnego……………………………………...………………………….24
Nakłucia żylne obwodowe...…….…………………………………………………….…………….....29
Technika nakłucia naczynia żylnego w celu pobrania krwi….………………………………………..31
Technika wstrzyknięcia dożylnego……………………………………………………….…………....37
Technika kaniulacji żyły obwodowej ………………………………...…..…………………………...42
Technika podania płynów drogą kroplowego wlewu dożylnego.……………………..……………....48
Technika podania leku przy użyciu pompy infuzyjnej………………………………………………...56
Literatura……………………………………………………………………………………………….61
3
WPROWADZENIE
Kolejna część skryptu, którą Państwu przekazujemy, jest kontynuacją treści z zakresu Podstaw
pielęgniarstwa. Przedstawiono w niej działania pielęgniarki wynikające z bezpośrednich, zależnych
funkcji zawodowych, w których na co dzień uczestniczy pielęgniarka. Zawiera ona podstawy
teoretyczne i praktyczne wybranych umiejętności z zakresu funkcji diagnostycznej i terapeutycznej. W
krótki i rzeczowy sposób przedstawiono treści teoretyczne z zakresu pobierania krwi na badania
diagnostyczne, podawania leków drogą wstrzyknięć oraz wlewów dożylnych. Tak jak w poprzednich
częściach skryptu, treści związane z kształtowaniem umiejętności praktycznych dla lepszego
zrozumienia przedstawiono w formie graficznej /algorytmy/.
Przekazując to kompendium wiedzy jesteśmy przekonane, iż w dużym stopniu przyczyni się ono do
łatwiejszego zrozumienia i przyswojenia treści zarówno teoretycznych jak i praktycznych.
4
TEMAT:
OZNACZANIE POZIOMU CUKRU WE KRWI WŁOŚNICZKOWEJ
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności oznaczania poziomu cukru we krwi włośniczkowej
Istota zabiegu polega na pobraniu krwi włośniczkowej. Badanie wykonuje się na czczo z wyjątkiem
określenia profilu dobowego poziomu glukozy.
Cel zabiegu
•
Diagnostyczny
- oznaczenie stężenia glukozy we krwi
Zasady:
•
sprawdzić zlecenie lekarskie
•
sprawdzić tożsamość pacjenta
•
poinformować pacjenta o istocie, celu i przebiegu zabiegu
•
uzyskać świadomą zgodę pacjenta
•
przestrzegać zasad aseptyki i antyseptyki
•
polecić pacjentowi umyć ręce, dokładnie spłukać ciepłą wodą i osuszyć
•
zapewnić pacjentowi wygodną pozycję (siedzącą lub leżącą)
•
w celu wywołania przekrwienia skóry masować z góry na dół oraz ucisnąć opuszkę palca
•
przyłożyć i przycisnąć do skóry nakłuwacz
•
nakłuć energicznie boczną powierzchnię opuszki palca
•
pobrać kroplę krwi na obszar kontrolny paska w taki sposób, aby nie dotknąć go palcem
•
używać nowego lancetu do każdego nakłucia
•
zmieniać palec przy każdym następnym badaniu
•
obserwować pacjenta w czasie zabiegu
•
ucisnąć miejsce wkłucia gazikiem
•
uporządkować sprzęt
•
udokumentować zabieg
Przygotowanie pacjenta:
•
poinformować o istocie, celu i sposobie przeprowadzenia zabiegu
•
zapewnić wygodną i bezpieczną pozycję
•
ogrzać lub pomasować miejsce pobrania
•
poinformować o:
- zgłaszaniu niepokojących objawów w czasie zabiegu
- utrzymaniu opatrunku do czasu całkowitego ustania krwawienia
- konieczności pozostania na czczo 8-12h / wyjątek stanowi profil dobowy/
Niebezpieczeństwa:
•
wprowadzenie infekcji
•
błędne odczytanie wyniku badania w przypadku zastosowania nieodpowiedniej techniki
5
Zestaw:
•
nakłuwacz
•
lancet
•
glukometr
•
paski
•
gaziki
•
rękawiczki jednorazowe
•
2 naczynia na odpadki
•
pojemnik na ostre odpady
ALGORYTM
OZNACZANIA POZIOMU CUKRU WE KRWI WŁOŚNICZKOWEJ
sprawdź zlecenie lekarskie
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
przygotuj glukometr – wyjmij nowy pasek
testowy i włóż do glukometru /glukometr
włączy się automatycznie/
↓
załóż rękawiczki
↓
zdejmij nasadkę z nakłuwacza
↓
załóż nowy lancet
↓
zdejmij osłonkę zabezpieczającą ostrze lancetu
↓
uciśnij opuszkę palca w celu wywołania
przekrwienia
↓
przyłóż nakłuwacz do skóry, naciśnij
i przytrzymaj przez kilka sekund
↓
odłóż nakłuwacz
↓
pobierz kroplę krwi na wyznaczoną
powierzchnię paska
↓
uciśnij miejsce wkłucia gazikiem
↓
odczytaj wynik badania
i zinterpretuj
6
zdejmij rękawiczkę z lewej ręki i przytrzymaj
glukometr
↓
wyjmij prawą ręką pasek z gleukometru
i odrzuć go do pojemnika na ostre odpady
↓
usuń lancet z nakłuwacza i odrzuć do
pojemnika na ostre odpady
zdejmij rękawiczkę z prawej ręki
↓
odnotuj wynik pomiaru
↓
uporządkuj zestaw
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
UWAGA:
•
Przed użyciem glukometru należy zapoznać się z instrukcją obsługi.
•
Nie dezynfekować miejsca wkłucia
•
Nakłuwacz umożliwia indywidualne nastawienie głębokości nakłucia
•
Częste nakłuwanie opuszki palca w to samo miejsce powoduje tworzenie zgrubień skóry
•
Jeżeli na ekranie gleukometru pojawi się komunikat „Err”, E4 lub Lo, badanie należy
powtórzyć.
7
PODAWANIE LEKÓW WE WSTRZYKNIĘCIACH
Wstrzyknięcie ( iniekcja, zastrzyk) jest to zabieg aseptyczny polegający na wprowadzeniu do ustroju
leku lub środka diagnostycznego za pomocą igły.
Wstrzyknięcia wykonuje się, gdy:
•
zachodzi konieczność szybkiego zadziałania leku
•
w przewodzie pokarmowym lek działa drażniąco na błonę śluzową żołądka lub ulega
rozkładowi pod wpływem enzymów trawiennych i traci właściwości lecznicze
•
chory nie może przyjąć leku drogą doustną
ZASADY OGÓLNE:
•
wykonać na zlecenie lekarza /zlecenie powinno zawierać nazwę, stężenie, dawkę leku, sposób
podania, czas i częstość podania/
•
sprawdzić tożsamość pacjenta
•
znać cel zabiegu, niebezpieczeństwa z nim związane, objawy nietolerancji u chorego, sposób
reagowania
•
poinformować pacjenta o istocie, celu i przebiegu zabiegu
•
uzyskać świadomą zgodę pacjenta
•
przygotować pacjenta
•
stosować sprzęt jednorazowego użytku
•
sprawdzić datę ważności stosowanego sprzętu
•
sprawdzić, czy opakowanie igły/strzykawki nie jest uszkodzone
•
otwierać pakiet ze strzykawką/igłą poprzez rozchylenie listków opakowania
•
znać lek podawany pacjentowi (nazwę, dawkę, sposób i częstość podawania, termin ważności,
postać
i
wygląd
leku,
działanie
i
skutki
uboczne,
objawy
przedawkowania
i nietolerancji, odczyny polekowe)
•
sprawdzić lek (nazwę, dawkę, termin ważności, postać, wygląd, drogę podania)
•
sprawdzić trzykrotnie lek (przed przygotowaniem, w czasie przygotowania, przed podaniem)
•
sprawdzić temperaturę leku (lek wyjęty z lodówki należy ogrzać, trzymając
fiolkę/ ampułkę w dłoni)
•
przestrzegać zasad postępowania aseptycznego i antyseptycznego
- umyć i zdezynfekować higienicznie ręce przed i po zabiegu
- dezynfekować ampułkę, fiolkę
- dezynfekować miejsce wkłucia preparatem antyseptycznym przeznaczonym do dezynfekcji
skóry przed wstrzyknięciami
- nie dotykać zdezynfekowanego miejsca
- przestrzegać zaleceń producenta środka dezynfekcyjnego
- zachować jałowość leku
- używać jałowy sprzęt
- używać rękawiczki jednorazowe
•
nabierać lek igłą o średnicy 0,8mm, ścięcie ostrza igły skierować do ścianki fiolki lub ampułki
w celu dokładnego pobrania leku z opakowania (ścięcie igły skierowane w odwrotnym
kierunku niż podziałka strzykawki)
•
wymieszać kilkakrotnie lek, który występuje w postaci zawiesiny przechylając
i obracając fiolkę
8
•
lek przygotowuje i podaje ta sama osoba
•
nabierać lek do strzykawki bezpośrednio przed podaniem
•
nie dotykać tłoka w czasie pobierania leku
•
opisać strzykawkę z lekiem
•
nie łączyć leków w jednej strzykawce
•
nie wykonywać iniekcji tą samą igłą, którą nabierano lek z ampułki/fiolki
•
nie wyrzucać ampułki, fiolki przed wykonaniem iniekcji
•
wybrać miejsce wkłucia
•
obejrzeć i zbadać palpacyjnie przewidywane miejsce wkłucia
•
ominąć zaobserwowane i zbadane palpacyjnie zmiany patologiczne
•
zmieniać miejsce wkłucia przy częstych iniekcjach
•
usunąć powietrze ze strzykawki
•
sprawdzić drożność igły
•
nie zmieniać położenia igły przy podawaniu leku
•
wprowadzać lek powoli
•
obserwować pacjenta i utrzymywać z nim kontakt słowny w czasie i po zabiegu
•
usuwać igłę z tkanki szybkim, zdecydowanym ruchem
•
uciskać miejsce wkłucia czystym gazikiem/ kompresem celulozowym
•
udokumentować wykonanie zabiegu
Przygotowanie pacjenta ogólne
•
poinformować o istocie, celu i przebiegu zabiegu
•
uzyskać od pacjenta informacje dotyczące tolerancji leku, występowania odczynów
polekowych
•
określić miejsce podania leku
•
wybrać pozycję pacjenta - siedząca lub leżąca
•
poinformować pacjenta o postępowaniu w czasie i po zabiegu, oraz o zgłaszaniu
niepokojących objawów w trakcie i po zabiegu /np.: duszność, osłabienie, szum w uszach,
kołatanie serca, lęk, nudności zawroty głowy, uczucie gorąca/
Niebezpieczeństwa ogólne
•
podanie niewłaściwego leku, przeterminowanego, w nieodpowiedniej dawce, stężeniu i
postaci
•
nieprawidłowe wybranie drogi podania
•
wprowadzenie infekcji
•
wprowadzenie powietrza – zator powietrzny
•
ból w wyniku zbyt szybkiego wprowadzania leku
•
złamanie igły /nie wprowadzać całej igły /
•
zasłabnięcie
•
miejscowa reakcja alergiczna
•
wstrząs anafilaktyczny
•
błędny wybór pacjenta
9
UWAGA:
•
Nigdy nie wolno nakładać ponownie zdjętej z igły osłonki
•
Lek iniekcyjny raz otwarty nie powinien być w żadnym wypadku podawany po kilku czy
kilkunastu godzinach
•
Do zabezpieczenia strzykawki można używać przeznaczone do tego celu koreczki
•
Po wykonaniu zabiegu zdjąć jedną rękawiczkę, drugą pozostawić do uporządkowania sprzętu.
•
Nie wszystkie fiolki wymagają dezynfekcji przed nakłuciem. Stosować się do zaleceń
producenta.
•
Skażenie bakteriami tłoka powoduje przedostanie się bakterii do cylindra strzykawki po
dwóch cyklach pracy tłoka
Wybór igły
Igły do iniekcji są różnej długości i grubości. Rodzaj igły wybiera się w zależności od
rodzaju wykonywanej iniekcji. Do wstrzyknięć podskórnych i śródskórnych używa się cienkich i
krótkich, do domięśniowych dłuższych i grubszych w zależności od postaci leku.
Do nabierania leków stosuje się igły o rozmiarze 0,8 mm. Obecnie produkowane są igły przeznaczone
tylko do nabierania leków.
Wybór strzykawki
Strzykawki mogą mieć różną pojemność - 1, 2, 5, 10, 20, 50 i 100 ml.
Wybór strzykawki zależy od objętości leku, który chcemy podać. Im mniejsza strzykawka, tym ma
dokładniejszą podziałkę. Specjalne strzykawki do podawania insuliny tzw. insulinówki ze względu na
konieczność bardzo dokładnego dawkowania są wydłużone i posiadają podwójną skalę: objętościową
i insulinowo – jednostkową. Coraz częściej do podawania insuliny w iniekcji podskórnej używa się
wstrzykiwaczy, zwanych „penami”. Jest to półautomatyczne urządzenie wyposażone w igłę, w którym
stosuje się specjalny rodzaj fiolek. Peny różnych producentów różnią się od siebie pod wieloma
względami, w związku z tym przed przystąpieniem do wykonywania iniekcji należy dokładnie
zapoznać się z instrukcją obsługi. Wstrzykiwacz przeznaczony jest dla jednego rodzaju insuliny i do
używania przez jedną osobę. Produkowane są również ampułkostrzykawki, które zawierają dawkę
leku do jednorazowego podania. Najczęściej podaje się nimi leki we wstrzyknięciach podskórnych
np.: heparyny drobnocząsteczkowe.
Nabieranie leku do strzykawki
ALGORYTM
NABRANIA LEKU Z AMPUŁKI
zdezynfekuj szyjkę ampułki
/spryskaj środkiem dezynfekcyjnym lub
przetrzyj gazikiem nasączonym środkiem
dezynfekcyjnym/
↓
odczekaj aż zadziała środek dezynfekcyjny
/zgodnie z zaleceniami producenta/
↓
połącz igłę ze strzykawką
↓
odłam końcówkę ampułki i wyrzucić do
pojemnika na ostre odpady
10
chwyć ampułkę między palec wskazujący
i środkowy lewej ręki, do prawej weź
strzykawkę z igłą
↓
Wprowadź igłę do ampułki
↓
nabierz lek
↓
wyjmij igłę wraz ze strzykawką z ampułki
↓
zdejmij igłę i odrzuć do pojemnika na ostre
odpady
↓
zabezpiecz strzykawkę jałową igłą lub
koreczkiem
↓↓↓↓
opisz strzykawkę i odłóż na tacę
ALGORYTM
NABRANIA LEKU PŁYNNEGO Z FIOLKI
usuń blaszkę zabezpieczającą gumowy korek
↓
zdezynfekuj gumowy korek
/spryskaj środkiem dezynfekcyjnym lub
przetrzyj gazikiem nasączonym środkiem
dezynfekcyjnym/
↓
połącz igłę ze strzykawką
↓
nakłuj fiolkę
↓
nabierz lek
↓
wyjmij igłę wraz ze strzykawką z fiolki
zdejmij igłę i odrzuć do pojemnika na ostre
odpady
↓
zabezpiecz strzykawkę jałową igłą lub
koreczkiem
↓
opisz strzykawkę i odłóż na tacę
11
ALGORYTM
NABRANIA LEKU DO ROZPUSZCZENIA Z FIOLKI
/lek i rozpuszczalnik w fiolkach/
usuń blaszkę zabezpieczającą gumowy korek
↓
zdezynfekuj gumowy korek
/spryskaj środkiem dezynfekcyjnym lub
przetrzyj gazikiem nasączonym środkiem
dezynfekcyjnym/
↓
połącz igłę ze strzykawką
↓
nakłuj fiolkę z rozpuszczalnikiem i pobierz go
do strzykawki
↓
usuń igłę wraz ze strzykawką z fiolki
z rozpuszczalnikiem
↓
nakłuj fiolkę z lekiem i wprowadź do niej
rozpuszczalnik
↓
wymieszaj rozpuszczalnik z lekiem
↓
nabierz rozpuszczony lek do strzykawki
↓
wyjmij igłę wraz ze strzykawką z fiolki
↓
zdejmij igłę i odrzuć do pojemnika na ostre
odpady
↓
zabezpiecz strzykawkę jałową igłą lub
koreczkiem
↓
opisz strzykawkę i odłóż na tacę
12
ALGORYTM
NABRANIA LEKU DO ROZPUSZCZENIA Z FIOLKI PRZY UśYCIU PRZYRZĄDU DO
ROZPUSZCZANIA
/lek i rozpuszczalnik w fiolkach/
usuń blaszkę zabezpieczającą gumowy korek
↓
zdezynfekuj gumowy korek
/spryskaj środkiem dezynfekcyjnym lub
przetrzyj gazikiem nasączonym środkiem
dezynfekcyjnym/
↓
wyjmij przyrząd do rozpuszczania leków
z opakowania
↓
wbij jeden ostry koniec przyrządu do fiolki
z rozpuszczalnikiem
↓
wbij drugi ostry koniec do fiolki z lekiem
↓
wymieszaj roztwory
↓
usuń przyrząd z fiolki
↓
połącz igłę ze strzykawką
↓
nakłuj fiolkę
↓
nabierz lek do strzykawki
↓
wyjmij igłę wraz ze strzykawką z fiolki
↓
zdejmij igłę i odrzuć do pojemnika na ostre
odpady
↓
zabezpiecz strzykawkę jałową igłą lub
koreczkiem
↓
opisz strzykawkę i odłóż na tacę
13
ALGORYTM
DEZYNFEKCJI SKÓRY PRZED INIEKCJAMI
Metoda przez przetarcie
zwilż czysty gazik/kompres z waty celulozowej
preparatem antyseptycznym
/preparat w pojemniku bez atomizera/
↓
dezynfekuj miejsce wkłucia ruchem kolistym od
ś
rodka na zewnątrz
↓
odczekaj aż zadziała środek dezynfekcyjny
/zgodnie z zaleceniami producenta/
Metoda przez spryskanie
trzymaj butelkę z preparatem antyseptycznym
w odległości ok. 15 cm od dezynfekowanego
miejsca
↓
spryskaj skórę preparatem antyseptycznym
↓
odczekaj aż zadziała środek dezynfekcyjny
/zgodnie z zaleceniami producenta/
↓
nie wycieraj nadmiaru preparatu
dezynfekcyjnego – poczekaj do wyschnięcia
14
TEMAT:
TECHNIKA WSTRZYKNIĘCIA PODSKÓRNEGO
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności wykonania wstrzyknięcia podskórnego.
Istota zabiegu polega na podaniu leku w miejsce obfitujące w luźną tkankę podskórną.
Cel zabiegu:
•
Leczniczy
Wskazania:
Podanie:
•
insuliny
•
heparyny i jej preparatów
•
szczepionek
•
surowicy
•
leków przeciwbólowych
Przeciwwskazania:
•
stan zapalny, ropny w miejscu wstrzyknięcia
•
zwłóknienie tkanki podskórnej
•
skłonność do krwawień
•
zmiana patologiczna na skórze w miejscu wstrzyknięcia np.: wysypka
•
nacieki po wcześniejszych iniekcjach
•
rozszerzenie naczyń krwionośnych
•
wstrząs
Zasady:
•
ogólne
•
podawać jednorazowo do 2 ml leku
•
przygotować igły (długość igły zależy od kąta wkłucia igły w stosunku do powierzchni skóry
i grubości tkanki)
•
utworzyć fałd tkanki o grubości 2 – 3 cm, oddzielający tkankę podskórną od mięśniowej
i zdecydowanym ruchem wprowadzić ¾ długości igły pod kątem 45
0
- 60
0
lub rozciągnąć
skórę pomiędzy palcem wskazującym lewej ręki a kciukiem i wprowadzić igłę pod kątem 90
0
w stosunku do powierzchni skóry
•
ucisnąć miejsce wstrzyknięcia (oprócz heparyny i insuliny)
Miejsca wstrzyknięć podskórnych:
•
ramię (w połowie zewnętrznej powierzchni)
•
powyżej i poniżej łopatki
•
udo (w połowie zewnętrznej powierzchni uda powyżej kolana z wyłączeniem okolicy na
szerokość dłoni)
•
powłoki brzuszne między grzebieniem biodrowym i pępkiem (wokół pępka należy
pozostawić wolną przestrzeń w postaci koła o promieniu 2 cm)
Niebezpieczeństwa
•
ogólne
•
podanie leku domięśniowo (przyśpieszone zadziałanie leku)
15
•
zbyt płytkie podanie leku (utrudnione wchłanianie leku, odczyny skórne)
•
krwiak podskórny w wyniku uszkodzenia naczynia krwionośnego
•
krwiak podskórny po podaniu preparatów heparyny
•
ból w wyniku płytkiego podania leku
•
wstrząs anafilaktyczny po podaniu surowicy, rzadko po podaniu insuliny
Powikłania
•
zanik tkanki podskórnej, zwłóknienie i stwardnienie w wyniku częstych wstrzyknięć w to
samo miejsce
•
martwica tkanek (wprowadzenie podskórne leku przeznaczonego tylko do wstrzyknięć
domięśniowych lub dożylnych, zwłaszcza drażniącego tkanki)
Zestaw:
•
lek zgodny ze zleceniem lekarza
•
jałowa strzykawka 2ml lub 1 ml
•
jałowe igły
•
ś
rodek do dezynfekcji skóry przed iniekcjami
•
gaziki
•
rękawiczki
•
pojemnik ostre odpady
•
2 naczynia na odpadki (komunalne, medyczne)
Rozmiary igieł stosowane do iniekcji podskórnych
Barwa
Przekrój
Zewnętrzny(mm)
Długość(mm)
Niebieski
0,6
25
Czarny
0,7
30
Długość igły w zależności od kąta wkłucia i rozwoju tkanki tłuszczowej
Kąt wkłucia Osoba szczupła Osoba otyła
90
0
10 mm
12-15mm
45
0
-60
0
20 mm
25-30 mm
ALGORYTM
INIEKCJI PODSKÓRNEJ
sprawdź zlecenie
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
zdezynfekuj ampułkę/fiolkę
↓
wyjmij strzykawkę z opakowania (trzymaj ją w
dłoni tłokiem do dołu)
↓
16
otwórz pakiet z igłą
↓
nałóż na strzykawkę igłę (z plastikową osłonką)
do nabrania leku i odłóż na tacę
↓
otwórz lek
↓
zdejmij osłonkę z igły i nabierz lek do
strzykawki (usuń powietrze)
↓
wyjmij igłę i umieść ją w pojemniku na ostre
odpady
↓
Nałóż na strzykawkę igłę do podania leku
pozostawiając na niej plastikową osłonkę/lub
zabezpiecz strzykawkę koreczkiem
↓
odłóż strzykawkę na tacę
↓
załóż rękawiczki
↓
wybierz miejsce wkłucia i zdezynfekuj
↓
zdejmij osłonkę z igły (ścięcie ostrza skieruj na
podziałkę)
↓
sprawdź drożność igły
↓
ujmij fałd skóry między kciuk i palec
wskazujący lewej ręki
↓
uprzedź pacjenta o momencie wkłucia
↓
wprowadź zdecydowanym ruchem igłę do
tkanki podskórnej
↓
zwolnij fałd skóry
↓
prawą ręką przytrzymaj nasadę igły
i cylinder strzykawki
↓
aspiruj poprzez odciągnięcie tłoka
podawaj lek powoli wywierając jednakowy
17
nacisk na tłok – obserwuj pacjenta
↓
przyłóż jedną ręką suchy gazik w okolicę
wkłucia
↓
drugą ręką energicznie usuń z tkanek igłę wraz
ze strzykawką
↓
zabezpiecz miejsce wkłucia (przytrzymaj gazik
do momentu ustania krwawienia)
umieść igłę ze strzykawki
w pojemniku na ostre odpady
↓
zdejmij rękawiczki
↓
uporządkuj i zabezpiecz sprzęt
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
UWAGA:
•
Czas wchłaniania leku 15 – 20 min.
•
Przed podaniem insuliny nie dezynfekujemy miejsca wkłucia
•
Po wykonaniu iniekcji insuliny należy odczekać około 6 s i dopiero usunąć igłę/zapobiega
wypłynięciu leku/
•
Drogą iniekcji podskórnej podaje się leki w postaci roztworu wodnego o stężeniu
izotonicznym
•
Nie podaje się leków w postaci zawiesiny, oleistych oraz leków drażniących tkanki.
•
W przypadku pojawienia się krwi w czasie aspiracji zabieg należy powtórzyć
ALGORYTM
WSTRZYKNIĘCIA PODSKÓRNEGO Z HEPARYNY DROBNOCZĄSTECZKOWEJ
Z ZASTOSOWANIEM AMPÓŁKOSTRZYKAWKI
sprawdź zlecenie
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
zdezynfekuj miejsce wkłucia
↓
załóż rękawiczki
wyjmij z opakowania ampułkostrzykawkę
18
↓
zdejmij osłonkę z igły
↓
usuń kroplę leku, która pojawi się na końcu igły
przez potrząsanie strzykawką
↓
uchwyć skórę palcem wskazującym i kciukiem
tak aby powstał fałd
↓
trzymaj fałd skóry i wprowadź powoli do
samego końca igłę pod kątem prostym do
szczytu fałdu skóry
wstrzyknij lek powoli
↓
usuń igłę pionowo i dopiero puść fałd
↓
przyłóż i przyciśnij do tego miejsca gazik /jeżeli
pojawi się kropla krwi/
↓
odrzuć ampułkostrzykawkę do
pojemnika/zastosuj system bezpieczeństwa –
nasuń na igłę plastikowy cylinder/ na ostre
przedmioty
↓
zdejmij rękawiczki
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
uporządkuj zestaw
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
UWAGA:
•
Nie należy usuwać pęcherzyków powietrza z ampułkostrzykawki.
•
Niektóre ampułkostrzykawki wyposażone są w system zabezpieczający – cylinder, który
nasuwa się na igłę w celu zapobiegania zakłuciom.
•
Gdy na końcu igły pojawi się kropla leku, usuń ją poprzez potrząsanie strzykawką – nigdy nie
wycieraj igły.
19
TEMAT:
TECHNIKA WSTRZYKNIĘCIA DOMIĘŚNIOWEGO
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności wykonania wstrzyknięcia domięśniowego
Istota zabiegu polega na podaniu leku do tkanki mięśniowej.
Cel zabiegu:
•
leczniczy
•
profilaktyczny
Wskazania:
•
przeciwwskazania do przyjęcia leku doustnie
•
ochrona przewodu pokarmowego
•
szybkie zadziałanie leku
•
podanie niektórych leków np.: antybiotyków, witamin
•
szczepienie przeciw WZW typu B
Przeciwwskazania:
•
stan zapalny, ropny w miejscu wstrzyknięcia
•
zmiana patologiczna na skórze
•
zwłóknienie w tkance mięśniowej/ podskórnej
•
skłonność do krwawień lub leczenie środkami przeciwzakrzepowymi
•
alergia na dany lek
•
wstrząs
Zasady:
•
zasady ogólne
•
rozciągnąć skórę w miejscu wkłucia między kciukiem a palcem wskazującym lewej ręki ( u
osób bardzo wychudzonych tkankę należy ująć w fałd)
•
wprowadzić zdecydowanym ruchem ¾ długości igły pod kątem 90
0
w stosunku do
powierzchni skóry
•
sprawdzić położenie igły przez aspirowanie (pojawienie się krwi w strzykawce świadczy o
obecności igły w naczyniu krwionośnym – należy usunąć igłę z tkanki i wykonać zabieg
ponownie)
•
jednorazowo podawać do 5 ml leku (dzieciom do 3 ml, niemowlętom do 1 ml)
•
ucisnąć miejsce wkłucia gazikiem przez około 30 – 60 s.
•
nie masować miejsca wkłucia po podaniu leków oleistych i zawiesin
Miejsca wstrzyknięć
Okolica pośladkowa tylna
•
metoda kwadrantów
chory leży na brzuchu z palcami stóp skierowanymi do środka lub na boku ( kończyna dolna leżąca od
dołu jest wyprostowana, a znajdująca się od góry zgięta), ręce swobodnie obejmują poduszkę. Miejsce
wkłucia wyznaczamy prowadząc na skórze pośladka 2 linie:
- pionową- od grzebienia kości biodrowej w linii środkowej pośladka
- poziomą – od górnej części szpary pośladkowej przez środek pośladka do kolca biodrowego
przedniego górnego.
Linie te dzielą pośladek na 4 pola; wstrzyknięcie wykonuje się w środkową część górnego,
zewnętrznego pola.
20
Okolica pośladkowa przednia – chory leży w pozycji grzbietowej lub bocznej. Bezpieczne miejsce
wkłucia jest zawarte w trójkącie między kolcem biodrowym przednim górnym, krętarzem większym
kości udowej a wyniosłością grzebienia biodrowego.
Metody wyznaczania
•
metoda brzuszno – pośladkowa wg von Hochstettera
Pacjent leży na plecach lub na boku, z lekko ugiętymi kolanami i lekko podciągniętą ku górze
ręką. Jeżeli wkłucie wykonuje się w prawy pośladek, należy położyć opuszkę lewego palca
wskazującego na prawy kolec biodrowy przedni górny i odsunąć palec środkowy wzdłuż
grzebienia kości biodrowej ku tyłowi, aż palce będą maksymalnie rozsunięte; wkłucia dokonuje
się w dolnej 1/3 trójkąta utworzonego przez palec wskazujący i środkowy.
Wykonując wkłucie w lewy pośladek, należy położyć opuszkę palca środkowego na lewy kolec
biodrowy przedni górny i odsunąć palec wskazujący wzdłuż grzebienia kości biodrowej do tyłu,
aż palce będą rozsunięte; wkłucia dokonuje się w dolnej 1/3 trójkąta utworzonego przez palec
wskazujący i środkowy.
•
Metoda wg Sachtlebena
Pacjent leży na plecach lub na boku, z lekko ugiętymi kolanami i lekko podciągniętą ręką ku
górze. Pielęgniarka, stojąc przed pacjentem leżącym na lewym boku, kładzie palec wskazujący
prawej ręki na grzebieniu kości biodrowej w taki sposób, żeby kolec biodrowy przedni górny leżał
w „C’ utworzonym przez palec wskazujący i kciuk; miejsce wkłucia znajduje się na linii między
ś
rodkowym stawem palca wskazującego a krętarzem większym poniżej grzebienia kości
biodrowej na szerokość:
1 palca (około 2,5cm) u dzieci o wzroście do 0,75 m
2 palców (około 5 cm) u dzieci o wzroście do 1,25 m
3 palców (około 7,5 cm) u dorosłych
Okolica uda – chory leży w pozycji grzbietowej, bocznej lub siedzi. Wstrzyknięcie wykonuje się w
duże grupy mięśniowe umiejscowione w zewnętrznej części uda. Należy położyć jedną rękę na
szerokość dłoni poniżej krętarza większego, drugą na szerokość dłoni powyżej kolana; odwiedzione
kciuki dłoni wyznaczają linię między nimi, wstrzyknięcia dokonuje się w środkowej 1/3 części tej
linii.
Okolica mięśni ramienia – chory leży w pozycji grzbietowej, bocznej lub siedzi. Wstrzyknięcie
wykonuje się po zewnętrznej stronie ramienia na wysokości 2-3 palców poniżej wyrostka barkowego
łopatki. W związku z tym, że masa mięśniowa jest tu niewielka zalecane jest wstrzykiwanie małych
ilości leku i unikanie wielokrotnego powtarzania zabiegu.
Niebezpieczeństwa
•
ogólne
•
uszkodzenie nerwu kulszowego (niewłaściwe wyznaczenie miejsca wkłucia)
•
przyspieszone zadziałanie leku w wyniku podania leku do naczynia krwionośnego
•
przekłucie naczynia krwionośnego
•
podanie leku do tkanki tłuszczowej (utrudnione wchłanianie leku, może powstać martwica lub
jałowy naciek)
•
wprowadzenie kryształków lub zawiesiny leku do naczynia żylnego – Zespół Hoigne
•
wprowadzenie kryształków lub zawiesiny leku do naczynia tętniczego – Zespół Nikolau
•
zator w wyniku podania leku oleistego do naczynia krwionośnego
•
miejscowa reakcja alergiczna na podany lek
Zespół Hoigne
Powstaje w wyniku wprowadzenia kryształków lub zawiesiny leku do naczynia żylnego, które
powodują zatory drobnych naczyń mózgowych i płucnych Charakteryzuje się występowaniem
w czasie wstrzyknięcia lub po następującego zespołu objawów neurologicznych:
•
paniczny lęk z uczuciem zagrożenia życia
21
•
zaburzenia słuchu /szum, dzwonienie, przeczulica słuchowa lub niedosłuch/
•
zaburzenia wzroku /zamazane kontury, nieostre widzenie, błyski, białe plamy itp./
•
zaburzenia świadomości /pobudzenie, stany splątania, urojenia, przywidzenia, przymglenie
lub utrata przytomności,
•
tachykardia
•
sinica
•
kaszel
Objawy trwają od 10 do 20 minut
Zespół Nikolau
Występuje głównie u dzieci. Powstaje w wyniku wprowadzenia kryształków lub zawiesiny leku do
naczynia tętniczego, które przedostając się do tętnicy pośladkowej górnej , następnie do tętnicy
biodrowej wewnętrznej, a niekiedy nawet do tętnicy biodrowej wspólnej i aorty brzusznej powodują
powstanie zatoru i uruchomienie procesów zakrzepowych. Charakteryzuje się występowaniem
w czasie wykonywania iniekcji lub po następującymi objawami:
•
niedokrwienie miejsca wstrzyknięcia /sinomarmurkowe zabarwienie skóry pośladka, bladość,
obrzęk/
•
silny ból wzdłuż nerwu kulszowego /może promieniować do podbrzusza i drugiej kończyny
dolnej/
•
objawy zatorowe
- tętnic kończyn dolnych /bladość, ochłodzenie, obrzęk, brak tętna na tętnicy grzbietowej
stopy, podkolanowej, udowej – martwica stopy, podudzia/
- tętnicy krezkowej /krwawe stolce, wymioty/
•
leukocytoza
•
czasami krwinkomocz oraz poprzeczne uszkodzenie rdzenia kręgowego
Powikłania:
•
zwłóknienie, stwardnienie i zanik tkanki podskórnej, upośledzone wchłanianie, bolesność
wskutek częstych wstrzyknięć w to samo miejsce
•
jałowa martwica mięśni, zwłaszcza przy podawaniu kortykosteroidów
•
ropień poiniekcyjny najczęściej u pacjentów z obniżoną odpornością, np.: leczonych
cytostatykami, z cukrzycą
•
krwiak w wyniku przekłucia naczynia krwionośnego
Zestaw:
•
lek zgodny ze zleceniem lekarza
•
jałowa strzykawka
•
jałowe igły
•
ś
rodek do dezynfekcji miejsca wkłucia
•
gaziki
•
rękawiczki
•
pojemnik na ostre odpady
•
2 naczynia na odpadki
Rozmiary igieł stosowane do iniekcji domięśniowych
Barwa
Przekrój
Zewnętrzny(mm)
Długość(mm)
Zielony
0,8
40
śółty
0,9
40
22
ALGORYTM
WYKONANIA INIEKCJI DOMIĘŚNIOWEJ
sprawdź zlecenie
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
zdezynfekuj ampułkę/fiolkę
↓
wyjmij strzykawkę z opakowania
↓
otwórz pakiet z igłą
↓
nałóż na strzykawkę igłę (z plastikową osłonką)
do nabrania leku i odłóż na tacę
↓
otwórz lek
↓
zdejmij osłonkę z igły i nabierz lek do
strzykawki (usuń powietrze)
↓
usuń igłę i umieść ją w pojemniku
↓
nałóż na strzykawkę igłę do podania leku
pozostawiając na niej plastikową osłonkę/lub
zabezpiecz strzykawkę koreczkiem
↓
odłóż strzykawkę na tacę
↓
załóż rękawiczki
↓
wybierz miejsce wkłucia i zbadaj palpacyjnie
↓
zdezynfekuj miejsce wkłucia
zdejmij osłonkę z igły
(ścięcie ostrza skieruj w kierunku podziałki)
↓
sprawdź drożność igły
↓
rozciągnij lewą ręką skórę w miejscu wkłucia
↓
wprowadź igłę prawą ręką zdecydowanym
23
ruchem (mały palec spoczywa na nasadce,
pozostałe na cylindrze strzykawki)
↓
przenieś kciuk i wskazujący palec lewej ręki na
nasadę igły i przytrzymaj strzykawkę
↓
aspiruj prawą ręką przez odciągnięcie tłoka lub
odłączenie strzykawki od nasady igły
↓
podawaj lek powoli wywierając jednakowy
nacisk na tłok – obserwuj pacjenta
↓
przyłóż suchy gazik w miejscu wkłucia
i energicznie usuń z tkanek igłę wraz ze
strzykawką
↓
zdejmij igłę ze strzykawki i umieść
w pojemniku na ostre narzędzia
↓
zabezpiecz miejsce wkłucia gazikiem przez
uciśnięcie
↓
zdejmij rękawiczki
↓
uporządkuj i zabezpiecz sprzęt
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
UWAGA:
•
Drogą iniekcji domięśniowej można podawać leki o stężeniu izotonicznym w postaci
roztworów wodnych, oleistych i zawiesiny.
•
Czas wchłaniania 10 – 15 min
•
W przypadku podawania więcej niż jednego leku, zaleca się, aby każda iniekcja domięśniowa
była wykonana oddzielnie. Nie należy zmieniać kierunku igły w celu podania drugiego leku,
gdyż łamie się zasadę podawania iniekcji pod kątem prostym, a także może dojść do
zmieszania leków przez bezpośredni kontakt w tkance. - Zalecenia Konsultanta
Wojewódzkiego w Dziedzinie Farmakologii Klinicznej
•
U noworodków i niemowląt do 3 miesiąca życia,
które nie posiadają dostatecznie
wykształconej tkanki mięśniowej,
w celu zminimalizowania ryzyka powstania powikłań
takich jak m.in.: uszkodzenie nerwu kulszowego, uszkodzenie tkanki mięśniowej, ból
/w wyniku częstych iniekcji dla utrzymania poziomu terapeutycznego antybiotyku oraz
ze względu na objętość podawanego roztworu/, zaleca się podawanie antybiotyków
drogą infuzji i wykluczenie iniekcji domięśniowych, szczególnie wykonywanych w
warunkach domowych.
24
TEMAT:
TECHNIKA WSTRZYKNIĘCIA ŚRÓDSKÓRNEGO
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności wykonania wstrzyknięcia śródskórnego
Istota zabiegu polega na podaniu śródskórnie leku w ilości 0,1 ml, tak aby powstał pęcherzyk
o średnicy około 0,5 cm.
Próba śródskórna polega na podaniu dawki leku mogącej wywołać odczyn anafilaktyczny.
Jednocześnie, w celu oceny reakcji skórnej na ukłucie i wprowadzenie substancji obojętnej dla
organizmu wykonuje się próbę kontrolną wstrzykując w inne miejsce 0,1 ml 0,9% roztworu NaCl.
Obie próby odczytuje się i porównuje.
Cel zabiegu:
•
Diagnostyczny
- wykonanie próby uczuleniowej na penicylinę
- wykonanie próby przed podaniem niektórych leków np. Polokainum hydrochloricum
- wykonanie testu tuberkulinowego RT-23 (Mantoux)
- testy alergiczne
•
profilaktyczny
- wykonanie szczepienia BCG
Zasady
•
ogólne
•
umyć i osuszyć miejsce wstrzyknięcia
•
wybrać miejsce wkłucia bez zarysów żył podskórnych, znamion, blizn, zmian zapalnych i
owłosienia
•
nie dezynfekować miejsca wkłucia (możliwość zafałszowania wyniku próby)
•
wprowadzić igłę ruchem półobrotowym pod kątem 10
0
– 15
0
w stosunku do powierzchni
skóry, tak aby ścięcie igły znajdowało się w całości w tkance.
•
wprowadzić 0,1 ml leku, tak aby powstał widoczny pęcherzyk o średnicy ok.0,5 mm (przy
braku wyraźnego pęcherzyka, najczęściej gdy lek został wprowadzony za głęboko lub
wypłynął po usunięciu igły, należy zabieg wykonać ponownie w innym miejscu)
•
nie używać gazika przy usuwaniu igły i nie uciskać miejsca wkłucia
•
poinformować pacjenta o sposobie postępowania po wstrzyknięciu (nie dotykać, nie drapać,
nie myć miejsca wkłucia do momentu odczytania próby)
•
zachować odstępy między kolejnymi wstrzyknięciami wykonując próbę z więcej niż z jednego
leku
•
obserwować pacjenta pod kątem wystąpienia odczynu miejscowego i ogólnego
•
próbę odczytuje lekarz
Miejsca wstrzyknięcia śródskórnego
•
wewnętrzna strona przedramienia
•
boczna część przedramienia w linii kciuka
•
górny zewnętrzny odcinek lewego ramienia ( szczepienie BCG)
Niebezpieczeństwa
•
ogólne
•
wstrząs anafilaktyczny
•
próba fałszywie dodatnia (wynik próby dodatni, mimo że pacjent nie jest uczulony na dany
lek)
•
próba fałszywie ujemna (wynik próby ujemny, mimo że pacjent jest uczulony na dany lek)
25
Odczytywanie wyniku próby
1.
Próba na penicylinę - po 30 min tzw. odczyn wczesny, w przypadku odczynu wątpliwego po
60 min
- wynik ujemny- nie ma żadnej zmiany lub obrzęk i zaczerwienienie nie większe niż
w próbie kontrolnej
- wynik wątpliwy - obrzęk lub rumień o średnicy nie przekraczającej 1 cm
- wynik dodatni - rumień lub obrzęk o średnicy większej niż1 cm
2. Próba tuberkulinowa RT – 23 – po 72 godzinach (odczytuje pielęgniarka)
- wynik ujemny – naciek o średnicy mniejszej niż 6 mm – w dniu odczytania próby wykonuje się
szczepienie BCG
- wynik dodatni – naciek o średnicy 6 mm i więcej – nie wykonuje się szczepienia BCG
- wynik nadmiernie dodatni – naciek większy niż 10 mm lub odczyn wysiękowy nasuwa
podejrzenie czynnego procesu gruźliczego – skierowanie pacjenta do lekarza
Zestaw:
•
lek zgodny ze zleceniem lekarza
•
jałowa strzykawka o pojemności 1 – 2ml
•
jałowe igły
•
ś
rodek do dezynfekcji ampułki/fiolki
•
gaziki
•
rękawiczki
•
pojemnik na zużyte igły
•
2 naczynia na odpadki
•
długopis
Rozmiary igieł stosowane do iniekcji śródskórnych
Barwa
Przekrój
Zewnętrzny(mm)
Długość(mm)
Brązowy
0,45
16
Pomarańczowy
0,5
25
ALGORYTM
INIEKCJI ŚRÓDSKÓRNEJ
sprawdź zlecenie
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
zdezynfekuj ampułkę/fiolkę
↓
wyjmij strzykawkę z opakowania
↓
otwórz pakiet z igłą
↓
nałóż na strzykawkę igłę (z plastikową osłonką)
26
do nabrania leku i odłóż na tacę
otwórz lek
↓
zdejmij osłonkę z igły i nabierz lek do
strzykawki (usuń powietrze)
↓
usuń igłę i umieść ją w pojemniku na ostre
narzędzia
↓
nałóż igłę do podania leku pozostawiając
na niej plastikową osłonkę
↓
odłóż strzykawkę na tacę
↓
załóż rękawiczki
↓
wybierz miejsce wkłucia
↓
zdejmij osłonkę z igły
(ścięcie igły skierowane w kierunku podziałki)
↓
usuń powietrze
↓
chwyć przedramię pacjenta od dołu
lewą ręką napinając skórę
↓
trzymaj strzykawkę prawą ręką za cylinder tak
aby palce znalazły się na jego bocznej
powierzchni (palec wskazujący na nasadce igły)
↓
wprowadź igłę powoli pod kątem10
0
– 15
0
w stosunku do powierzchni skóry ruchami
półobrotowymi tak, aby jej ścięcie było
niewidoczne
↓
kciukiem lewej ręki przytrzymaj nasadkę igły
↓
prawą ręką podawaj powoli 0,1 ml leku
aż powstanie pęcherzyk na powierzchni skóry
↓
energicznie usuń z tkanek igłę wraz ze
strzykawką
27
zdejmij igłę ze strzykawki i umieść
w pojemniku na ostre narzędzia
↓
zdejmij rękawiczki
↓
zaznacz miejsce wkłucia długopisem
opisując nazwę leku i godzinę wykonania
↓
uporządkuj i zabezpiecz sprzęt
zdejmij rękawiczki
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
poinformuj lekarza o godzinie odczytania próby
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
UWAGA:
•
Wynik próby do dokumentacji wpisuje lekarz. Wynik próby powinien być opisany słownie
•
Drogą iniekcji śródskórnych podaje się leki o stężeniu izotonicznym w postaci roztworów
wodnych
•
Wykonując próbę z penicyliny krystalicznej stosuje się dawkę 5 lub 10 jednostek /dawkę ustala
lekarz i wpisuje ją w karcie zleceń/
•
W przypadku wprowadzenia leku zbyt głęboko lub wypłynięcia po usunięciu igły /brak
pęcherzyka/ należy ponownie wprowadzić lek w inne miejsce.
PRZYGOTOWANIE PENICYLINY KRYSTALICZNEJ DO WYKONANIA PRÓBY
UCZULENIOWEJ
Fiolka zawiera 100 000 j.m. penicyliny krystalicznej
I
wprowadzamy do fiolki 1 ml rozpuszczalnika – 0,9% NaCl
1 ml zawiera 100 000 j.m.
II
nabieramy do strzykawki 0,1 ml przygotowanego roztworu
0,1 ml zawiera 10 000 j.m.
III
dobieramy do strzykawki 0,9 ml rozpuszczalnika
1 ml zawiera 10 000j.m.
IV
wystrzykujemy ze strzykawki 0,9 ml roztworu – pozostawiamy 0,1 ml
0,1 ml zawiera 1000 j.m.
V
dobieramy do strzykawki 0,9 ml rozpuszczalnika
1 ml zawiera 1000 j.m.
VI
wystrzykujemy ze strzykawki 0,9 ml roztworu – pozostawiamy 0,1 ml
0,1 ml zawiera 100 j.m.
VII
dobieramy do strzykawki 0,9 ml rozpuszczalnika
1 ml zawiera 100 j.m.
0,1 ml zawiera 10 j.m
28
W celu uzyskania 5 j.m. w 0,1 ml należy postępować w następujący sposób:
(VII etap) 100 j.m. w 1 ml
wystrzykujemy 0,5 ml – pozostawiamy 0,5 ml
0,5 ml zawiera 50 j.m.
dobieramy 0,5 ml rozpuszczalnika
1 ml zawiera 50 j.m.
0,1 ml zawiera 5 j.m.
Fiolka zawiera 900 000 j.m. penicyliny krystalicznej
I
wprowadzamy do fiolki 3 ml rozpuszczalnika – 0,9% NaCl
3 ml zawiera 900 000 j.m.
1 ml zawiera 300 000 j.m.
II
nabieramy do strzykawki 0,1 ml przygotowanego roztworu
0,1 ml zawiera 30 000 j.m.
III
dobieramy do strzykawki 0,2 ml rozpuszczalnika
0,3 ml zawiera 30 000j.m.
IV
wystrzykujemy ze strzykawki 0,2 ml roztworu – pozostawiamy 0,1 ml
0,1 ml zawiera 10 000 j.m.
V
dobieramy do strzykawki 0,9 ml rozpuszczalnika
1 ml zawiera 10 000 j.m.
VI
wystrzykujemy ze strzykawki 0,9 ml roztworu – pozostawiamy 0,1 ml
0,1 ml zawiera 1000 j.m.
VII
dobieramy do strzykawki 0,9 ml rozpuszczalnika
1 ml zawiera 1000 j.m.
VIII
wystrzykujemy ze strzykawki 0,9 ml roztworu – pozostawiamy 0,1 ml
0,1 ml zawiera 100 j.m.
IX
dobieramy do strzykawki 0,9 ml rozpuszczalnika
1 ml zawiera 100 j.m.
0,1 ml zawiera 10 j.m.
PRZELICZANIE JEDNOSTEK
1g – 1000 mg
1000 mg – 1 g’
0,1g – 100 mg
100 mg – 0,1 g
0,01g – 10 mg
10 mg – 0,01 g
0,001 – 1 mg
1 mg – 0,001 g
Procentowość roztworu
Procentowość roztworu oznacza zawartość gramów(ml) substancji (leku) w rozpuszczalniku w 100 ml
np.:
roztwór
1% - 1 g w 100 ml
5% - 5g (ml) w 100 ml
2% - 2g (ml) w 100 ml
29
NAKŁUCIA śYLNE OBWODOWE
Istota zabiegu polega na wprowadzeniu igły lub kaniuli do obwodowego
naczynia żylnego
Cel zabiegu:
1.
Diagnostyczny
•
pobranie krwi do badań
•
podanie środka cieniującego
2.
Leczniczy
•
podanie leku
•
podanie krwi lub preparatów krwiopochodnych
•
nawodnienie organizmu
•
uzupełnienie niedoboru elektrolitów
•
ż
ywienie pozajelitowe
3.
Prowadzenie znieczulenia
Miejsca nakłuć żylnych:
1.żyły powierzchowne kończyny górnej:
•
ż
yły grzbietu dłoni
•
ż
yły przedramienia
•
ż
yły zgięcia łokciowego
2.
ż
yły powierzchowne głowy u dzieci
3.
ż
yły kończyn dolnych:
•
ż
yły grzbietu stopy
Utrudnienia nakłucia żylnego
•
obfita tkanka tłuszczowa
•
zwłóknienie żył po wielokrotnych nakłuciach
•
„ruchome żyły”
•
odruchowe obkurczanie żył
•
niewidoczne naczynia żylne
•
zmiany zarostowe światła naczynia
•
pobudliwość ruchowa pacjenta
•
powstanie skrzepu krwi w igle w wyniku przedłużającego się zabiegu
•
przyleganie ścięcia igły do ściany naczynia lub zastawki żylnej
Zasady ogólne:
•
wykonać zabieg na pisemne zlecenie lekarza
•
znać cel zabiegu, niebezpieczeństwa z nim związane, objawy nietolerancji u chorego, sposób
reagowania
•
sprawdzić tożsamość pacjenta
•
poinformować pacjenta o istocie, celu i przebiegu zabiegu
•
uzyskać zgodę pacjenta
•
umyć i zdezynfekować higienicznie ręce przed i po zabiegu
•
przestrzegać zasad postępowania aseptycznego i antyseptycznego
•
przestrzegać instrukcji producenta środka dezynfekcyjnego
•
dezynfekować skórę
30
•
wykonywać zabieg w rękawiczkach
•
zapewnić pacjentowi wygodną pozycję
•
podeprzeć miejsce wkłucia
•
dokonać oceny wzrokowej i palpacyjnej miejsca nakłucia
•
nie dokonywać powtórnej palpacji miejsca wkłucia po dezynfekcji skóry
•
uwidocznić żyłę poprzez:
-
polecenie pacjentowi zaciskania i otwierania dłoni
-
ułożenie przedramienia poniżej poziomu serca
-
ostrożne opukanie miejsca wkłucia
-
ogrzanie miejsca wkłucia
-
założenie opaski uciskowej 15 cm nad miejscem wkłucia nie dłużej niż na 60
s.
niezbyt silnie, tak aby tętno obwodowe było wyczuwalne, a palec zmieścił się pod
stazą
•
upewnić się, że opaska uciskowa może być łatwo usunięta
•
wybrać do nakłucia żyłę widoczną i wyczuwalną palpacyjnie
•
unikać podczas nakłucia: okolic stawów, żył na kończynach dolnych, na kończynach
z niedowładem, żył znajdujących się blisko tętnic, żył głębokich, żył podrażnionych
wcześniejszą kaniulacją, żył kruchych i stwardniałych, okolic, w których występuje obrzęk
chłonny lub zapalny, zakażonych i zranionych powierzchni skóry
•
unikać nakłucia żył zgięcia łokciowego, po stronie łokciowej ze względu na bezpośrednie
sąsiedztwo tętnicy
•
unikać nakłucia żył głębokich
•
napiąć skórę planowanego miejsca wkłucia
•
rozpoczynać nakłucia od żył w odcinku dystalnym kończyn, a przy kolejnych kierować się do
ż
ył proksymalnych
•
nakłuwać żyłę na dłoni/przedramieniu niedominującym (np.: u osób praworęcznych
dłoń/przedramię po lewej stronie)
•
wprowadzać igłę do żyły ścięciem do góry pod kątem ostrym uzależnionym od głębokości
położenia żyły
•
obserwować pacjenta w czasie zabiegu
•
udokumentować wykonanie zabiegu
Niebezpieczeństwa ogólne
•
złamanie igły
•
wprowadzenie infekcji
•
przebicie naczynia żylnego
•
zasłabnięcie pacjenta
•
nakłucie tkanek sąsiednich /tętnice, nerwy/
•
krwiak
Przygotowanie pacjenta ogólne :
•
poinformować o istocie, celu i przebiegu zabiegu
•
zapewnić wygodną, bezpieczną pozycję
•
poinformować pacjenta o konieczności: zgłaszania niepokojących objawów w trakcie
wykonywania zabiegu i po jego zakończeniu
31
TEMAT:
TECHNIKA NAKŁUCIA NACZYNIA śYLNEGO W CELU POBRANIA KRWI
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności pobrania krwi żylnej
Istota zabiegu polega na nakłuciu naczynia żylnego i pobraniu krwi do badań laboratoryjnych
Pobieranie krwi do badań diagnostycznych dla pacjenta pozostającego na czczo najczęściej wykonuje
się między godziną 7.00 – 9.00. Dla większości badanych składników krwi w tym czasie występują
wartości prawidłowe.
Cel zabiegu:
pobranie krwi do oznaczenia: morfologii krwi obwodowej, rozmazu krwi obwodowej, liczby płytek
krwi, odczynu Biernackiego (OB), odczynu Wasermana (WR), stężenia glukozy, elektrolitów, białka,
produktów przemiany materii (mocznik, kreatynina), aktywności enzymów, układu krzepnięcia,
stężenia hormonów, określenia grupy krwi i czynnika Rh i inne
Wskazania:
•
ocena stanu zdrowia osób pracujących zawodowo – badania okresowe
•
badania przesiewowe
•
ustalenie rozpoznania zaburzeń funkcjonowania organizmu
•
kontrola i ocena wyników leczenia
•
monitorowanie stężenia leków w czasie farmakoterapii
Zasady:
•
ogólne
•
poluźnić stazę po pobraniu krwi, zawsze przed wyjęciem igły z żyły
•
obserwować pacjenta w czasie pobierania krwi
•
przygotować i oznaczyć probówki
•
ucisnąć po zabiegu miejsce wkłucia, aż do momentu krwawienia
•
zabezpieczyć probówki po pobraniu krwi
•
przekazać probówki do laboratorium wraz ze skierowaniem
Przygotowanie pacjenta:
•
ogólne
•
poinformować pacjenta o konieczności pozostania na czczo w zależności od rodzaju
wykonywanego badania
Miejsca nakłucia żyły
•
zgięcie łokciowe
•
rzadziej żyły przedramienia i grzbietu dłoni
Zestaw:
•
jałowe igły do iniekcji /igły w zależności od systemu jakim pobieramy krew/
•
jałowe strzykawki lub probówki próżniowe
•
opaska uciskowa (staza)
•
ś
rodek do dezynfekcji miejsca wkłucia
32
•
gaziki
•
rękawiczki jednorazowe
•
pojemnik na ostre odpady
•
2 naczynia na odpady
•
poduszeczka
•
lignina
•
przylepiec
•
nożyczki
Systemy próżniowe do pobierania krwi zabezpieczają personel medyczny przed bezpośrednim
kontaktem z krwią.
ALGORYTM
NAKŁUCIA śYLNEGO W CELU DIAGNOSTYCZNYM
PROBÓWKO-STRZYKAWKĄ TYPU MONOVETTE
sprawdź zlecenie lekarskie
↓
sprawdź tożsamość pacjenta
↓
przygotuj pacjenta
↓
uzyskaj zgodę
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
przygotuj sprzęt do pobierania krwi i oznacz
probówki
↓
przygotuj pacjenta (ułóż wyprostowaną rękę na
oparciu fotela lub na poduszeczce osłoniętej
ligniną)
↓
załóż pacjentowi stazę powyżej wybranego
miejsca wkłucia
i poproś, aby zacisnął pięść
↓
załóż rękawiczki
↓
dokonaj oceny wzrokowej i palpacyjnej miejsca
wkłucia
↓
wybierz dobrze widoczną i wyczuwalną
palpacyjnie żyłę
↓
33
zdezynfekuj miejsce wkłucia
↓
wyjmij igłę z opakowania
↓
połącz igłę z probówko-strzykawką
↓
zdejmij osłonkę z igły
↓
uchwyć rękę pacjenta tak, aby napiąć skórę
planowanego miejsca wkłucia /kciukiem lewej
ręki napnij skórę około 5 cm poniżej miejsca
wkłucia/
↓
wprowadź igłę do żyły ścięciem do góry
↓
zwolnij opaskę uciskową
↓
pobierz krew przez pociągnięcie tłoka
strzykawki
poproś pacjenta, aby rozluźnił pięść
↓
odłącz probówkę od igły i odłóż na tacę /w razie
potrzeby kilkakrotnie przechylaj probówkę w
celu uniknięcia skrzepnięcia krwi/
↓
uciśnij miejsce wkłucia gazikiem i usuń igłę
z żyły (umieść igłę w pojemniku na ostre
odpady)
↓
poleć pacjentowi uciśnięcie miejsca wkłucia
(przymocuj przylepcem)
↓
uporządkuj zestaw
↓
zdejmij rękawiczki
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
↓
przekaż probówki z krwią do laboratorium
34
UWAGA:
•
metoda próżniowa /podciśnieniowa/ - nakłuć żyłę samą igłą lub pierwszą probówkę pobrać
metodą aspiracyjną /bezpośrednio przed pobraniem krwi odciągnąć maksymalnie tłok
probówkostrzykawki, aż do wyczuwalnego oporu i słyszalnego kliknięcia poczym odłamać
tłok/ wytwarza się podciśnienie w probówko – strzykawce/. Podłączyć probówkostrzykawkę
do igły i umocować przez lekki obrót w prawo, odczekać aż ustanie napływ krwi, następnie
po wypełnieniu krwią odłączyć poprzez lekki obrót w lewo, a igłę pozostawić
w żyle. W razie potrzeby pobrania dalszych badań podłączyć kolejno następne probówki
i pobierać krew jak opisano powyżej.
•
metoda aspiracyjna – bezpośrednio przed pobraniem krwi igłę połączyć z probówko-
strzykawką poprzez lekki obrót w prawo, nakłuć żyłę i powoli odciągać tłok. Odczekać,
aż ustanie napływ krwi. Odłączyć strzykawkę poprzez lekki obrót w lewo, a igłę pozostawić
w żyle. Zalecana w przypadku kruchych, zapadniętych żył, u starszych pacjentów i dzieci.
•
Przed usunięciem igły z żyły zawsze należy najpierw odłączyć probówkę i dopiero wyjąć igłę.
•
Probówki z antykoagulantami dokładnie wymieszać – zapobiega to krzepnięciu krwi.
Przeznaczenie probówek
•
biała – biochemia, wirusologia, bakteriologia
•
brązowa – biochemia
•
pomarańczowa – biochemia
•
czerwona – hematologia
•
żółta – glukoza
•
zielona – układ krzepnięcia
•
fioletowa - OB
ALGORYTM
NAKŁUCIA śYLNEGO W CELU DIAGNOSTYCZNYM
SYSTEMEM VENOJECT II
sprawdź zlecenie lekarskie
↓
sprawdź tożsamość pacjenta
↓
przygotuj pacjenta
↓
uzyskaj zgodę
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
przygotuj sprzęt do pobierania krwi i oznacz
probówki
↓
przygotuj pacjenta (ułóż wyprostowaną rękę na
oparciu fotela lub na poduszeczce osłoniętej
ligniną)
↓
załóż pacjentowi stazę powyżej wybranego
35
miejsca wkłucia i poproś, aby zacisnął pięść
↓
załóż rękawiczki
dokonaj oceny wzrokowej i palpacyjnej miejsca
wkłucia
↓
wybierz dobrze widoczną i wyczuwalną
palpacyjnie żyłę
↓
zdezynfekuj miejsce wkłucia
↓
zdejmij osłonkę z krótkiej części igły poprzez
odkręcenie
↓
połącz igłę z holderem /przykręć wprowadzając
do holdera krótszą część igły/
↓
zdejmij osłonkę z igły
↓
uchwyć rękę pacjenta tak, aby napiąć skórę
planowanego miejsca wkłucia /kciukiem lewej
ręki napnij skórę poniżej miejsca wkłucia/
↓
wprowadź igłę do żyły
↓
jedną ręką przytrzymaj holder
↓
drugą wprowadź do niego probówkę /do oporu/
↓
poczekaj aż probówka napełni się krwią i wyjmij
ją z holdera
↓
podłącz następną probówkę i postąp jak
z poprzednią
↓
poproś pacjenta, aby rozluźnił pięść
↓
zwolnij opaskę uciskową
↓
usuń igłę z żyły (umieść igłę w pojemniku)
↓
poleć pacjentowi uciśnięcie miejsca wkłucia
(przymocuj przylepcem)
36
uporządkuj zestaw
↓
zdejmij rękawiczki
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
↓
przekaż probówki z krwią do laboratorium
Holder – jest to uchwyt do igły, który umożliwia bezpieczne, centralne wprowadzenie probówki
Zalecana kolejność pobierania próbek krwi:
•
biochemia
•
morfologia
•
krzepnięcie
•
OB.
Przeznaczenie probówek
•
czerwona – do badań surowicy – badania biochemiczne w surowicy
•
wiśniowa – do badań surowicy z żelem rozdzielającym - badania biochemiczne w surowicy
•
zielona – do badań w osoczu – badania biochemiczne w osoczu
•
jasnozielona – do badań w osoczu z żelem rozdzielającym - badania biochemiczne w osoczu
•
lawendowa – badanie morfologii - morfologia krwi obwodowej
•
niebieska – badanie koagulologiczne
•
szara – badanie poziomu glukozy
•
czarna – test sedymentacyjny OB
UWAGA:
•
Probówki opisywać zgodnie z procedurami obowiązującymi w danej placówce
•
Zaciśniętej opaski nie należy zostawiać dłużej niż 1 min, gdyż długi czas ucisku powoduje
zagęszczenie krwi /przemieszczanie wody i substancji małocząsteczkowych do przestrzeni
pozanaczyniowej / co w konsekwencji prowadzi do zafałszowania wynikó wbadań
/podwyższenie poziomu białka całkowitego, albumin, hemoglobiny
,
wapnia i potasu/. Zbyt
długie „pracowanie dłonią” wywołuje podobny efekt
•
Probówki z antykoagulantami dokładnie wymieszać po pobraniu krwi /5-6 razy/ – zapobiega
to krzepnięciu krwi.
•
Nie wykręcać igły z holdera ręką – do wykręcania stosować specjalny pojemnik.
•
Przy braku dostępu do innej żyły dopuszczalne jest pobieranie krwi za pomocą kaniuli
w sytuacji gdy cewnik został „świeżo” założony
•
Nie pobierać krwi z żyły do której podłączony jest wlew kroplowy.
•
W przypadku gdy pacjent ma podłączony wlew dożylny, krew do większości badań można
pobierać po upływie 30 min.
•
U pacjentów żywionych parenteralnie otrzymujących preparaty tłuszczowe czas ten
wydłuża się do kilkunastu godzin
•
Materiał pobrany do badań traktowany jest jako zakaźny
37
TEMAT:
TECHNIKA WSTRZYKNIĘCIA DOśYLNEGO
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności wykonania wstrzyknięcia dożylnego
Istota zabiegu polega na nakłuciu naczynia żylnego i wprowadzeniu leku
Cel zabiegu:
Leczniczy
•
szybkie, terapeutyczne zadziałanie leku
Zasady:
•
ogólne
•
podawać dożylnie roztwory wodne o stężeniu izotonicznym i hipertonicznym (nie wolno
podawać zawiesin, leków oleistych – powodują zatory oraz roztworów hipotonicznych –
powodują pękanie krwinek czerwonych)
•
rozcieńczać podawany lek wg zaleceń producenta
•
podawać jednorazowo do 60 ml roztworu
•
sprawdzić położenie igły przez zaaspirowanie /nie aspirować zbyt dużo krwi do strzykawki/
•
poluźnić stazę przed wprowadzeniem leku do żyły
•
wprowadzać lek powoli, obserwując miejsce wkłucia i samopoczucie pacjenta
•
przerwać podawanie leku w przypadku zgłaszania przez pacjenta bólu i pieczenia
w miejscu wkłucia
•
obserwować pacjenta przez 20 minut po wykonaniu iniekcji
•
udokumentować wykonanie zabiegu zgodnie z obowiązującymi przepisami
i procedurą na oddziale
Niebezpieczeństwa:
•
ogólne
•
krwiak
•
podanie leku poza żyłę
- ból w miejscu wkłucia przy podawaniu np.: aminofiliny, preparatów wapnia
- martwica tkanek w przypadku podawania leku drażniącego tkankę podskórną i mięśniową
np.: chlorku wapnia
•
wprowadzenie powietrza (zator)
•
podanie leku do tętnicy
•
wstrząs anafilaktyczny
•
podanie niewłaściwego leku
•
zaburzenia pracy serca
•
skóra zaczerwieniona, blada, sina
•
nudności, wymioty, zaburzenia widzenia
•
uczucie gorąca
•
duszność
•
ból za mostkiem
•
ból głowy
•
senność
38
Przygotowanie pacjenta:
•
ogólne
•
poinformować pacjenta o niezbędnym utrzymaniu opatrunku uciskowego do czasu
całkowitego ustania krwawienia
Zestaw:
•
jałowe igły do iniekcji
•
jałowe strzykawki (10 lub 20 ml)
•
lek zgodny ze zleceniem lekarskim
•
roztwór do rozcieńczenia leku w razie potrzeby
•
opaska uciskowa (staza)
•
ś
rodek do dezynfekcji miejsca wkłucia
•
gaziki
•
rękawiczki
•
pojemnik na ostre odpady
•
2 naczynia na odpadki
•
poduszeczka
•
lignina
•
przylepiec
•
nożyczki
ROZMIARY IGIEŁ STOSOWANE DO INIEKCJI DOśYLNYCH
Barwa
Przekrój
Zewnętrzny(mm)
Długość(mm)
śółty
0,9
38
Zielony
0,8
38
Czarny
0,7
32
Niebieski
0,6
26
ALGORYTM
INIEKCJI DOśYLNEJ W CELU LECZNICZYM PRZEZ IGŁĘ
sprawdź zlecenie lekarskie
↓
sprawdź tożsamość pacjenta
↓
przygotuj pacjenta
↓
uzyskaj zgodę
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
Zdezynfekuj ampułkę/fiolkę
39
wyjmij strzykawkę z opakowania
↓
otwórz pakiet z igłą
↓
nałóż na strzykawkę igłę (z plastikową
osłonką)do nabrania leku i odłóż na tacę
↓
otwórz lek
↓
zdejmij osłonkę z igły i nabierz lek do
strzykawki (usuń powietrze)
↓
rozcieńcz lek roztworem zalecanym przez
producenta / w razie potrzeby/
↓
usuń igłę i umieść ją w pojemniku na ostre
odpady
↓
nałóż igłę do podania leku pozostawiając
na niej plastikową osłonkę lub zabezpiecz
koreczkiem
↓
odłóż strzykawkę na tacę
↓
podłóż poduszeczkę osłoniętą płatem ligniny
pod zgięcie łokciowe
↓
załóż pacjentowi opaskę uciskową powyżej
miejsca wkłucia i poproś, aby zacisnął pięść
↓
załóż rękawiczki
↓
dokonaj oceny wzrokowej i palpacyjnej miejsca
wkłucia/ wybierz dobrze widoczną
i wyczuwalną palpacyjnie żyłę/
↓
zdezynfekuj miejsce wkłucia
↓
zdejmij osłonkę z igły i usuń powietrze ze
strzykawki
↓
obejmij kończynę pacjenta swoją lewą ręką od
dołu, kciukiem napnij skórę około 5 cm poniżej
planowanego miejsca wkłucia
40
↓
trzymaj prawą ręką strzykawkę /palec
wskazujący na nasadce igły, a pozostałe palce
podtrzymują cylinder/
↓
wprowadź do żyły igłę ścięciem do góry pod
kątem ostrym, uzależnionym od głębokości
położenia żyły
↓
przenieś lewą rękę na strzykawkę /palec
wskazujący podtrzymuje nasadkę igły/
↓
sprawdź położenie igły poprzez odciągnięcie
prawą ręką tłoka strzykawki (aspirację),
pojawienie się krwi w strzykawce świadczy
o obecności igły w świetle żyły
↓
poproś pacjenta, aby rozluźnił pięść
↓
zwolnij opaskę uciskową
↓
podaj około 0,1 – 0,2 ml leku i odczekaj kilka
sekund
↓
podawaj lek powoli, obserwując pacjenta oraz
miejsce wkłucia
↓
po podaniu leku uciśnij miejsce wkłucia
gazikiem i usuń igłę z żyły
↓
poleć pacjentowi uciśnięcie miejsca wkłucia
↓
zdejmij igłę ze strzykawki i odrzuć do
pojemnika na ostre odpady
↓
przymocuj gazik przylepcem
↓
uporządkuj zestaw
↓
zdejmij rękawiczki
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
41
UWAGA:
•
Nie nakłuwać naczynia w przypadku:
- zwłóknienia tkanek po wielokrotnych iniekcjach w to samo miejsce
- zmian zarostowych światła naczynia w wyniku wcześniejszego podawania leków drażniących
•
Lek podany dożylnie działa natychmiast
•
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy przerwać zabieg i poinformować lekarza
•
Roztwory do rozcieńczania leków należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta leków.
Najczęściej używa się 0,9 % roztworu NaCl lub 5 % roztworu glukozy.
•
Podając lek w iniekcji dożylnej przez kaniulę przed i po zabiegu należy przepłukać drogę żylną
roztworem 0,9 % NaCl.
•
W przypadku korzystania z rozpuszczalnika w dużej butelce należy
- stosować butelki z jałowym, gumowym korkiem
- stosować Mini -spike – łącznik umożliwiający nabieranie rozpuszczalnika
- używać tę samą butelkę nie dłużej niż 12 godzin
Najbezpieczniej jest stosować do rozcieńczania leków rozpuszczalnik w opakowaniach 5ml lub 10
ml.
42
TEMAT:
TECHNIKA KANIULACJI śYŁY OBWODOWEJ
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności wykonania kaniulacji żył obwodowych
Istota zabiegu polega na wprowadzeniu kaniuli do obwodowego naczynia żylnego
Cel zabiegu:
•
utrzymanie stałego dostępu do żyły
Wskazania:
•
podanie środka cieniującego
•
podanie leku dożylnie
•
podanie leków i płynów we wlewach dożylnych
•
podanie preparatów krwiopochodnych
•
ż
ywienie pozajelitowe
•
wywołanie znieczulenia ogólnego
•
długotrwałe infuzje
Zasady:
•
ogólne
•
dobrać kaniulę w zależności od:
o
stan układu żylnego chorego
o
postaci podawanych płynów i leków
o
czasu infuzji
•
przygotować miejsce wkłucia - usunąć włosy z miejsca wkłucia używając nożyczek lub
strzygarki (golenie podrażnia i uszkadza naskórek)
•
stosować u dzieci krem znieczulający przed wprowadzeniem kaniuli do żyły
•
unikać kaniulacji żył w zgięciach, np.: w zgięciu łokciowym, z powodu jego największej
ruchomości
•
kierować się zasadą „jedno wkłucie –jedna kaniula”
•
nie wkładać ponownie do cewnika raz wyjętego mandrynu
•
podawać leki przez port główny kaniuli
•
unieruchomić i zabezpieczyć kaniulę w żyle tak, aby nie powodowała urazów wewnętrznej
ś
ciany naczynia
•
ograniczyć do niezbędnego minimum manipulacje przy głównym porcie kaniuli /miejsce
najbardziej narażone na kolonizację drobnoustrojów/
•
wymieniać każdorazowo koreczki po rozłączeniu strzykawki/systemu do przetoczeń
•
sprawdzić drożność kaniuli po założeniu, przepłukując roztworem 0,9% NaCl (ok. 2-5 ml)
•
zachować drożność kaniuli – przepłukiwać roztworem 0,9 % NaCl, przed i po każdym użyciu
drogi i/lub po dłuższych przerwach w podawaniu leków/płynów
•
postępować zgodnie z zaleceniami producenta dotyczącymi ilości i szybkości podawania
płynów i leków
•
zmieniać miejsce kaniulacji co 72 – 96 godzin /wytyczne CDC/ , a wcześniej gdy wystąpią
pierwsze objawy zakażenia
•
kontrolować miejsce wkłucia i kończynę poniżej miejsca kaniulacji minimum raz na dobę
i zawsze przed, podczas i po kolejnym podaniu leków (obserwacje i wykonane czynności
odnotować w dokumentacji - „karta monitorowania wkłuć obwodowych”)
43
•
usunąć kaniulę w przypadku wystąpienia objawów zapalenia żył i wprowadzić nową do innej
ż
yły, jeżeli terapia ma być kontynuowana
•
wykonywać zmianę opatrunku (okleiny) codziennie i w razie zabrudzenia lub zamoczenia
•
zaznaczyć na okleinie datę i godzinę założenia kaniuli
•
założyć kartę obserwacji wkłucia żylnego
•
udokumentować wykonanie zabiegu
Niebezpieczeństwa
•
ogólne
•
kolonizacja cewnika
Powikłania
•
zapalenie żył
•
reakcja alergiczna na materiał z którego wykonana jest kaniula
•
stan zapalny w miejscu wkłucia
•
zakażenia odcewnikowe
•
zator fragmentem kaniuli
Objawy zapalenia żył – wkłucia do żył obwodowych należą do zabiegów inwazyjnych obarczonych
dużym stopniem ryzyka wprowadzenia zakażenia do organizmu pacjenta. Cewnik wprowadzony do
ż
ył jest ciałem obcym i wywołuje reakcję polegającą na odkładaniu się włóknika na jego wewnętrznej
i zewnętrznej powierzchni. W odkładanej warstwie włóknika mogą rozwijać się bakterie
odpowiedzialne za miejscowe zapalenie. Do objawów zapalenia należą:
•
zaczerwienienie miejsca wkłucia
•
zaczerwienienie wzdłuż przebiegu żyły
•
obrzęk
•
ropień
•
naciek tkanki podskórnej wokół miejsca wkłucia
•
namacalne stwardnienie w okolicy miejsca wkłucia lub poza końcówką kaniuli
•
ból żyły na całej długości kaniuli
•
gorączka
Rozmiary kaniuli i ich zastosowanie
Kaniule są to giętkie, elastyczne i przeźroczyste materiały, nie wchodzące w reakcję
z płynami ustrojowymi, nie uszkadzające żył, pozwalające na długotrwałe pozostawienie
w naczyniu. Do kaniulacji żył obwodowych używa się cewników krótkich, przy czym maksymalna
szybkość przetaczania płynów uwarunkowana jest rozmiarem kaniuli, a nie wielkością cewnikowanej
ż
yły. Średnica kaniul jest mniejsza od średnicy żył i to ona ogranicza szybkość infuzji.
Większość kaniul wytwarzanych w Europie posiada standardowe oznaczenie wielkości kodem
kolorów, przy wyborze kaniuli należy kierować się rozmiarem podanym w Gauge lub w mm.
Oznaczenia kodem kolorów mogą się różnić u poszczególnych producentów.
KOD KOLORÓW
RODZAJ
KANIULII
GAUGE
ŚREDNICA
ZEWN. W MM
PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ
PRZEPŁYW
ml/min
pomarańczowy
szary
14
16
2,2
1,7
Szybkie transfuzje płynów o dużej
lepkości lub krwi
343
196
biały
17
1,5
Szybkie wlewy większych ilości
128
44
płynów
zielony
18
1,3
Podawanie dużej ilości krwi
i płynów
103
różowy
20
1,1
Rutynowe wlewy krwi
i płynów
66
niebieski
22
0,9
Przy długotrwałej terapii, pacjenci
otrzymujący chemioterapię lub
z cienkimi żyłami. W razie
konieczności możliwość powolnej
transfuzji krwi. Zastosowanie
w pediatrii.
33
ż
ółty
24
0,7
Zastosowanie w pediatrii,
neonatologii
i u pacjentów z kruchymi żyłami.
fioletowy
24
z nacięciem
w igle
0,7
Neonatologia.
Zestaw:
•
kaniule
•
jałowy opatrunek do kaniuli
•
strzykawka 5 ml z roztworem 0,9 % NaCl
•
staza
•
ś
rodek do dezynfekcji miejsca wkłucia
•
gaziki jałowe
•
rękawiczki
•
pojemnik na ostre odpady
•
2 naczynia na odpadki
•
poduszeczka
•
lignina
•
bandaż
•
nożyczki
ALGORYTM
ZAŁOśENIA KANIULI DO NACZYNIA śYLNEGO
sprawdź zlecenie lekarskie
↓
sprawdź tożsamość pacjenta
↓
przygotuj pacjenta
45
↓
uzyskaj zgodę
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
załóż pacjentowi opaskę uciskową
↓
poproś pacjenta, aby zacisnął pięść
↓
załóż rękawiczki
↓
dokonaj oceny wzrokowej i palpacyjnej miejsca
wkłucia
↓
wybierz dobrze widoczną i wyczuwalną
palpacyjnie żyłę
↓
zdezynfekuj miejsce wkłucia
otwórz pakiet i wyjmij kaniulę
↓
rozłóż „skrzydełka” kaniuli
↓
zdejmij plastikową osłonkę z kaniuli i upewnij
się że mandryn jest skierowany ścięciem do góry
↓
Obejmij „kaniulowaną” kończynę lewą ręką od
dołu, kciukiem napnij skórę około 5 cm poniżej
planowanego miejsca wkłucia
↓
wprowadź częściowo kaniulę pod kątem 10-45º
(pojawienie się krwi w zbiorniczku
napływowym sygnalizuje prawidłowe wejście
stalowego mandrynu do żyły)
↓
poproś pacjenta, aby rozluźnił pięść
↓
zmniejsz kąt pochylenia kaniuli i wprowadź ją
delikatnie jeszcze około 2 mm, aby mieć
pewność, że plastikowa końcówka cewnika
znajduje się w świetle żyły
↓
wprowadź cewnik całkowicie do żyły. Możesz
wykonać to w dwojaki sposób:
46
•
przytrzymaj mandryn w stałej pozycji
i wprowadź cewnik do żyły po mandrynie
(użyj mandrynu jako prowadnicy, po której
cewnik jest zsuwany do żyły)
•
lekko cofnij stalowy mandryn i wolno
wprowadź kaniulę do żyły
↓
zwolnij opaskę uciskową
↓
podłóż delikatnie jałowy gazik pod port kaniuli
↓
uciśnij palcami żyłę przy końcówce kaniuli,
aby zapobiec gwałtownemu wypływowi krwi
↓
usuń mandryn i wyrzuć go do pojemnika na
ostre odpady, jednocześnie ściągając z niego
koreczek
↓
odłóż koreczek z zachowaniem zasad aseptyki
↓
ujmij w rękę przygotowaną strzykawkę
z roztworem soli fizjologicznej i połącz
z kaniulą
↓
zwolnij ucisk żyły
↓
przepłucz kaniulę, aby potwierdzić jej drożność
i prawidłowe umiejscowienie
↓
uciśnij palcami żyłę przy końcówce kaniuli,
aby zapobiec gwałtownemu wypływowi krwi
↓
odłącz strzykawkę i odłóż
↓
załóż jałowy koreczek
↓
usuń gazik
↓
usuń krew z okolicy kaniuli /użyj jałowego
gazika i środka do odkażania skóry/
↓
umocuj kaniulę okleiną i zaznacz na niej datę i
godzinę założenia
↓
uporządkuj zestaw
47
zdejmij rękawiczki
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
↓
załóż kartę obserwacji wkłucia obwodowego
ALGORYTM
USUNIĘCIA KANIULI
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
załóż rękawiczki
↓
usuń okleinę
↓
uciśnij miejsce wkłucia gazikiem i usuń kaniulę
↓
uporządkuj zestaw
↓
zdejmij rękawiczki
↓
zdezynfekuj i umyj higienicznie ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
UWAGA:
Podczas zakładania kaniuli nie wolno:
•
przedwcześnie wyjąć stalowego mandrynu i próbować wprowadzić cewnik bez
usztywnienia jakie stanowi mandryn
•
raz usuniętego mandrynu ponownie wprowadzać do kaniuli, gdy ta tkwi w żyle. Grozi to
uszkodzeniem kaniuli lub żyły.
•
używać ponownie raz zdjętego koreczka
W przypadku stosowania korków kilkudniowych /bez konieczności odkręcania/ stosować się do
zaleceń producenta
W przypadku braku klinicznego uzasadnienia zastosowania kaniuli należy ją usunąć.
48
TEMAT:
TECHNIKA PODANIA PŁYNÓW DROGĄ KROPLOWEGO WLEWU DOśYLNEGO
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności podłączenia kroplowego wlewu dożylnego
Istota zabiegu polega na podaniu dożylnym metodą kroplową roztworów leków i płynów
Kroplowe wlewy dożylne możemy podzielić na :
•
wlewy dożylne krótkotrwałe / czas trwania do 3 godzin/
•
wlewy dożylne długotrwałe / czas trwania ponad dobę/
•
szybkie podanie – bolus / podanie określonej objętości w krótkim czasie/
Wlew dożylny grawitacyjny wykonuje się używając płynu znajdującego się w pojemniku /butelce,
worku/ oraz aparatu do wlewów kroplowych. Szybkość przepływu płynu ustalana jest w liczbie kropli
na minutę, a regulowana jest za pomocą zacisku rolkowego. Przyjmuje się, że 1 ml płynu zawiera 20
kropli. W trakcie długotrwałych wlewów szybkość przepływu zmniejsza się i wymaga stałej kontroli i
regulacji.
Produkowane są aparaty do wlewów kroplowych wyposażone w precyzyjne regulatory przepływu
umożliwiające na stałe, nie zmieniające się w trakcie wlewu dawkowanie płynu.
Dokładne dawkowanie i stałą szybkość wlewu umożliwiają pompy infuzyjne
Dostępność pojemników do wlewów
•
butelki szklane
•
butelki z tworzywa sztucznego
•
worki plastikowe
•
pojemniki „Ecoflac plus”
Objętość: 50 ml, 100 ml, 250 ml, 500 ml, 1000 ml
Opakowanie płynu do wlewów typu „Ecoflac plus” zawiera dwa niezależnie otwierane i
wolne od drobnoustrojów porty, które nie wymagają dezynfekcji. Umożliwia podawanie
płynów w systemie zamkniętym bez odpowietrzania. Po wyjęciu aparatu do przetoczeń, port
infuzyjny pozostaje szczelny
Cel zabiegu
Leczniczy
•
dożylne podanie płynów i leków
•
Wskazania
•
uzupełnienie niedoboru płynów i elektrolitów
•
uzupełnienie krwi i płynów krwiopochodnych
•
ż
ywienie pozajelitowe
•
podanie roztworów leków
•
wyrównanie równowagi kwasowo- zasadowej
Zasady:
•
ogólne
49
•
podawać dożylnie roztwory wodne o stężeniu izotonicznym i hipertonicznym (nie wolno
podawać zawiesin, leków oleistych – powodują zatory oraz roztworów hipotonicznych –
powodują pękanie krwinek czerwonych)
•
rozcieńczać podawany lek wg zaleceń producenta
•
ocenić wzrokowo, czy płyn infuzyjny jest wolny od pirogenów, osadu i strątów
•
ocenić, czy pojemnik z płynem nie jest uszkodzony, pęknięty, nakłuwany
•
dodawać do kroplówki leki z zachowaniem jałowości
•
podawać płyn o temperaturze pokojowej/18
0
– 24
0
/
•
przestrzegać zleconej szybkości podawania leku/płynu
•
oznaczyć na pojemniku z płynem nazwisko chorego, numer sali i substancje dodane do
roztworu oraz datę i godzinę jego przygotowania
•
kontrolować w regularnych odstępach stan pacjenta i miejsce wkłucia
•
udokumentować wykonanie zabiegu
Niebezpieczeństwa/powikłania:
•
przeciążenie krążenia -/obrzęk płuc/ spowodowane szybkim i/lub objętościowo dużym
przetoczeniem płynów
•
zator powietrzny w wyniku przedostania się powietrza z zestawu do przetaczania
•
mikrozatory
•
odczyny gorączkowe
•
hemoliza na tle nieimmunologicznym z objawami wstrząsu hemolitycznego w wyniku
podawania płynów hipotonicznych
•
„zatrucie wodne” w wyniku niewłaściwego leczenia odwodnienia hipoosmotycznego
spowodowane nadmiernym podawaniem płynów hipotonicznych lub 5% roztworu glukozy
Objawy zatrucia wodnego :
•
ból głowy
•
zwolnienie tętna i oddechu
•
nudności
•
wymioty
•
pobudzenie psychoruchowe, które może przejść w stan maniakalny lub śpiączkę
•
przekrwienie płuc
•
zmiany we krwi: obniżony hematokryt, zmniejszenie stężenia białek, jonów sodowych i
chlorkowych
Przygotowanie pacjenta
•
ogólne
•
poinformować pacjenta o zaspokojeniu potrzeby wydalania – ogranicza odłączanie wlewu
kroplowego
Zestaw:
•
zlecony lek/ płyn infuzyjny
•
aparat do jednorazowego przetaczania płynów
•
gaziki jałowe
•
rękawiczki
•
dwa naczynia na odpadki
•
ś
rodek do dezynfekcji skóry przed iniekcjami
50
•
statyw
•
igły
•
strzykawka
•
roztwór 0,9 % NaCl
•
pojemnik na ostre odpady
Zestaw do odłączenia wlewu kroplowego:
•
gaziki
•
igły
•
jałowy koreczek
•
strzykawka
•
rękawiczki
•
dwa naczynia na odpady
•
roztwór 0,9 % NaCl
•
pojemnik na ostre odpady
ALGORYTM
PRZYGOTOWANIA LEKU DO PODANIA WE WLEWIE DOśYLNYM -
zdezynfekuj szyjkę ampułki
↓
zdezynfekuj szyjkę butelki z płynem infuzyjnym
↓
odłam końcówkę ampułki i wrzuć do pojemnika
na ostre odpady
↓
wyjmij znanym sposobem strzykawkę
z opakowania
↓
wyjmij znanym sposobem igłę z opakowania
i połącz ze strzykawką
↓
pobierz lek z ampułki
↓
zmień igłę i wprowadź ją do butelki /w miejscu
dezynfekowanym/ z płynem infuzyjnym
↓
podłącz aparat do przetaczania płynów
dożylnych /wprowadź ostrą końcówkę aparatu
w miejsce, w które wcześniej podano lek/
51
ALGORYTM
PRZYGOTOWANIA PŁYNU INFUZYJNEGO W POJEMNIKU
Z JAŁOWYM KORKIEM DO PODANIA WE WLEWIE DOśYLNYM
zdejmij osłonkę zabezpieczającą jałowy korek
/nie zainfekuj/
↓
rozpakuj aparat do kroplówki poprzez
rozchylenie listków opakowania
↓
wprowadź ostrą końcówkę aparatu do butelki
ALGORYTM
PRZYGOTOWANIA LEKU WYMAGAJĄCEGO ROZPUSZCZENIA W FIOLCE PRZY
UśYCIU NASADKI PRZELEWOWEJ I OPAKOWANIA ECOFLAC PLUS
DO PODANIA WE WLEWIE DOśYLNYM
zdejmij osłonkę zabezpieczającą port /nie
zainfekuj/
↓
wprowadź ostrą końcówkę nasadki przelewowej
do wybranego portu
↓
przygotuj fiolkę
↓
połącz fiolkę z nasadką przelewową
↓
wprowadź płyn do fiolki poprzez odwrócenie
pojemnika z fiolką do dołu i uciśnięcie jego
ś
cianki
↓
wprowadź zawartość fiolki do pojemnika
poprzez odwrócenie i ściśnięcie opakowania
z płynem
↓
zabezpiecz port zatyczką lub połącz z aparatem
do przetaczania płynów
ALGORYTM
KROPLOWEGO WLEWU DOśYLNEGO
sprawdź zlecenie lekarskie
↓
sprawdź tożsamość pacjenta
52
przygotuj pacjenta
↓
uzyskaj zgodę
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
zdezynfekuj miejsce nakłucia butelki
plastikowej, a w przypadku butelek
wyposażonych w korek gumowy usuń kapturek
ochronny – odkażanie nie jest konieczne
↓
wyjmij z opakowania aparat do przetaczania
płynów i skieruj regulator przepływu na środek
długości drenu
↓
zdejmij osłonkę z igły aparatu
↓
wbij igłę aparatu do butelki
↓
zaciśnij regulator przepływu
↓
zawieś butelkę na statywie
↓
uciskaj komorę kroplomierza w celu jej
napełnienia aż do wypełnienia wskaźnika. Jeśli
nie ma wskaźnika napełnij komorę do
wprowadzenia płynu do ½ jej objętości
↓
trzymaj końcówkę aparatu w prawej ręce a lewą
poluzuj regulator przepływu i wypełnij dren
płynem infuzyjnym
↓
zaciśnij regulator przepływu
↓
przygotuj w strzykawce roztwór 0,9% NaCl
↓
uporządkuj zestaw
↓
zawieś kroplówkę na statywie
↓
załóż rękawiczki
↓
podłóż gazik (jałowy) pod końcówkę kaniuli
↓
53
poluzuj koreczek
↓
uciśnij palcami żyłę przy końcówce kaniuli
↓
zdejmij koreczek i odrzuć do pojemnika na
odpady
↓
podłącz do kaniuli strzykawkę z roztworem
0,9% NaCl
↓
sprawdź drożność kaniuli poprzez:
- zaaspirowanie
- przepłukanie roztworem 0,9% NaCl
↓
uciśnij palcami żyłę przy końcówce kaniuli
↓
odłącz strzykawkę i połącz końcówkę aparatu z
portem kaniuli
↓
usuń gazik spod kaniuli
↓
zdejmij jedną rękawiczkę
↓
poluzuj zaciskacz i ustaw szybkość podawania
płynu
↓
podaj pacjentowi dzwonek
↓
uporządkuj i zabezpiecz zużyty sprzęt
↓
zdejmij druga rękawiczkę
↓
umyj i zdezynfekuj ręce
↓
udokumentuj wykonanie zabiegu
54
ALGORYTM
ODŁĄCZENIA KROPLOWEGO WLEWU DOśYLNEGO
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
załóż rękawiczki
↓
zaciśnij regulator przepływu
↓
podłóż gazik pod port kaniuli
↓
uciśnij palcami żyłę przy końcówce kaniuli
↓
odłącz końcówkę aparatu od głównego portu
kaniuli
↓
przepłucz kaniulę 0,9 % roztworem Na Cl
Zabezpiecz kaniulę koreczkiem
↓
usuń gazik
↓
zdejmij rękawiczki
↓
zabezpiecz zużyty sprzęt
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
UWAGA:
•
Jeśli znana jest objętość płynu infuzyjnego i przewidziany czas infuzji, można obliczyć liczbę
kropli według wzoru:
objętość infuzji w ml x 20
= liczba kropli/min.
Czas trwania infuzji w min
objętość infuzji w ml
= liczba kropli/min.
Czas trwania infuzji w h x3
•
Zestaw infuzyjny /aparat/ należy wymieniać:
- nie później niż do 24 godzin jeżeli przy przełączaniu płynów były zachowane zasady aseptyki,
nie było dłuższych przerw w podawaniu płynów oraz nie doszło do opróżnienia zestawu do
przetoczeń z płynu infuzyjnego.
55
•
Najbezpieczniej jest wymieniać zestaw infuzyjny co 12 godzin jeżeli były zachowane zasady
jak powyżej.
•
W przypadku podawania wlewów 2x dziennie, wskazane jest do każdego wlewu używać nowy
zestaw infuzyjny
•
Do przetaczania krwi należy stosować jeden aparat do przetoczenia jednej jednostki krwi
w czasie nie dłuższym niż 4 godziny.
•
W trakcie podawania kroplowego wlewu dożylnego należy obserwować stan pacjenta, miejsce
wkłucia oraz szybkość przepływu.
•
Nie odpowietrzać pojemnika z lekiem/płynem przez otwarcie korka odpowietrznika lub przez
wbicie igły do pojemnika
56
TEMAT:
TECHNIKA PODAWANIA LEKÓW PRZY UśYCIU POMPY INFUZYJNEJ
CEL OGÓLNY: kształtowanie umiejętności podania leku przy użyciu pompy infuzyjnej
ASCOR
Istota zabiegu polega na precyzyjnym podaniu leków i płynów do naczynia krwionośnego / z
zaprogramowaną prędkością odpowiadającą określonej szybkości infuzji / za pomocą
przesuwającego się tłoka strzykawki,
Cel zabiegu:
•
precyzyjna infuzja leków i płynów
•
szybkie i wielokrotne podawanie dawki uderzeniowej leku o precyzyjnie ustalonej
objętości / Bolus/
Wskazania:
•
oddziały intensywnej opieki medycznej
•
oddziały kardiochirurgiczne
•
oddziały pediatryczne
•
sale operacyjne
•
karetki pogotowia
Zasady:
•
ogólne
•
nie podnoś nie zainstalowanej strzykawki połączonej za pośrednictwem przedłużacza
z ciałem pacjenta powyżej 30cm w odniesieniu do miejsca wkłucia
•
nie wyjmuj z pompy strzykawki wypełnionej lekiem
•
ustaw pompę poniżej lub na poziomie pacjenta
•
nie ustawiaj pompy wyżej niż 30 cm w stosunku do miejsca wkłucia w żyłę pacjenta
•
ustaw pompę w bezpiecznej odległości od pacjenta, tak aby ramię pompy znajdowało
się poza zasięgiem ciała pacjenta
•
nie używaj strzykawki dłużej niż 24 godziny
•
używaj wyłącznie strzykawek wymienionych przez producenta danej pompy
•
wciśnij przycisk „<” w celu wypełnienia płynem drenu łączącego strzykawkę z igłą
/ spowoduje powolny przesuw tłoka/
•
upewnij się przed podłączeniem drenu do żyły pacjenta czy nie ma w drenie i
strzykawce pęcherzy powietrza /płyn infuzyjny musi wypłynąć z igły/
•
wyjmij natychmiast strzykawkę z pompy w przypadku jakichkolwiek podejrzeń
dotyczących niewłaściwej pracy
•
zawieszaj pompę na stojakach przeznaczonych do tego celu
•
nie wieszaj na pompie innych urządzeń lub tkanin
•
nie stawiaj na pompie lub obok niej naczyń z płynami
57
•
ustaw pompę w bezpiecznej odległości od pacjenta tak, aby jej ruchome elementy
znajdowały się poza zasięgiem ciała pacjenta
•
poinformuj pacjenta o zakazie manipulowania klawiaturą pompy
•
nie ustawiaj pompy w środowisku łatwopalnym, wybuchowym, w warunkach nie
przewidzianych przez producenta / np. wyższa temperatura/
•
umocuj prawidłowo tłok strzykawki w stopce pompy – stopka strzykawki musi
spoczywać w stopce pompy
•
wsuń skrzydełka strzykawki w szczelinę miedzy obudową a płytką blokującą
•
zablokuj strzykawkę dociskiem
•
docisk ustaw prostopadle do osi strzykawki
•
ustaw tłok strzykawki wzdłuż osi strzykawki
•
Stosuj specjalne wysokociśnieniowe, krótkie dreny o małej średnicy wew. i grubych
ś
cianach przy małych szybkościach infuzji
•
zaprogramuj szybkość infuzji w ml/godz., objętość infuzji w ml., czas infuzji – godz.,
minuty
•
wyłącz pompę przed czyszczeniem
•
dezynfekuj pompę zgodnie z zaleceniami producenta
•
ususz pompę dokładnie przed włączeniem do sieci
Niebezpieczeństwa:
•
wystąpienie samoistnego wlewu spowodowanego wytworzonym w strzykawce
podciśnieniem
•
wprowadzenie infekcji
•
wprowadzenie powietrza
•
zagrożenie zdrowia lub życia / np.: w przypadku manipulacji pompą przez pacjenta,
niewłaściwego środowiska pracy pompy/
•
samoczynne uruchomienie pompy w przypadku niewłaściwego zamocowania
strzykawki
•
okluzja /niedrożność w systemie transportu płynu infuzyjnego, zwiększenie ciśnienia
w drenie/
•
zagięcie drenu
•
gromadzenie się leku w drenie /pęcznienie drenu/
•
niekontrolowany wypływ leku pod ciśnieniem
•
swobodny przepływ leku ze strzykawki do żyły
58
UWAGA:
Maksymalna szybkość infuzji wynosi:
- dla strzykawki 50ml – 500ml/h
- dla strzykawki 30ml – 300ml/h
- dla strzykawki 20ml – 250ml/h
dla strzykawki 10ml – 150ml/h
ALGORYTM PODŁĄCZENIA POMPY STRZYKAWKOWEJ ASCOR DO PODANIA
LEKU
sprawdź zlecenie lekarskie
↓
sprawdź tożsamość pacjenta
↓
poinformuj pacjenta o celu i istocie zabiegu
↓
uzyskaj świadomą zgodę pacjenta
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
zdezynfekuj ampułkę/fiolkę z lekiem
↓
nabierz znanym sposobem lek do strzykawki
↓
dociągnij do strzykawki odpowiednią ilość
roztworu, w którym należy rozcieńczyć lek
↓
ustaw pompę na poziomym podłożu lub
zamocuj ją za pomocą uchwytu do stojaka
↓
podłącz przewód zasilający pompę do
gniazdka sieciowego
↓
ustaw włącznik sieciowy w pozycji „1”
↓
włącz pompę przyciskiem WŁ/WYŁ
↓
rozpocznij procedurę programowania
zaprogramuj: typ strzykawki, objętość leku
(ml), czas i/lub nazwę leku
↓
59
zaakceptuj przez przyciśnięcie „TAK”, lub
w przypadku braku akceptacji naciśnij
„ NIE”
↓
włóż strzykawkę po ukazaniu się
komunikatu „ włóż strzykawkę!”
↓
zamocuj strzykawkę tak, aby jej stopka
spoczywała wewnątrz stopki pompy, wsuń
skrzydełka strzykawki w szczelinę między
obudową a płytka blokującą
↓
zablokuj strzykawkę dociskiem
↓
wypełnij
dren
płynem
infuzyjnym
naciskając przycisk <., po ukazaniu się
komunikatu „ wypełnij dren!”
↓
rozpocznij infuzję naciskając przycisk TAK
lub START
↓
uporządkuj zestaw
↓
umyj i zdezynfekuj higienicznie ręce
↓
udokumentuj zabieg
Programowanie dawki uderzeniowej BOLUS
•
naciśnij i przytrzymaj przez okres 1 sekundy klawisz PROG.
•
zaprogramuj prędkość (szybkość) podawania dawki BOLUS
•
zaakceptuj przyciskiem TAK
•
zaprogramuj objętość dawki BOLUS
•
zaakceptuj przyciskiem TAK
•
naciśnij START/STOP
Rozpoczęcie podawania dawki nastąpi po 3 sekundach od chwili przytrzymania przycisku <.
Bolus:
- dla strzykawki 50ml – 2000ml/h
-dla strzykawki 30ml – 1200ml/h
-dla strzykawki 20ml – 1000ml/h
-dla strzykawki 10ml – 600ml/h
60
Strzykawki o pojemnościach 10 20 ml powinny być używane tylko przy bardzo małych
szybkościach infuzji / poniżej 1-2 ml/h
UWAGA:
•
Pompa nie zaakceptuje szybkości podawania dawki BOLUS mniejszej od poprzednio
zaprogramowanej, podwojonej szybkości infuzji /gdy dawka jest 5ml to minimalna
szybkość dawki BOLUS wynosi 10ml/
•
Objętość dawki BOLUS nie może przekroczyć objętości wybranej strzykawki
•
Chcąc przerwać na chwile infuzję należy przycisnąć przycisk WŁ/WYŁ
61
LITERATURA
1.
Iniekcje, infuzje, pobieranie krwi. Hildebrand. Nikolaus. Wydanie i polskie. Urban & Partner.
Wrocław 2001
2.
Pielęgniarstwo ćwiczenia. Podręcznik dla studiów medycznych. Red. Ciechaniewicz
Wiesława. Wydanie III. Część 2. PZWL Warszawa 2006
3.
Pielęgniarstwo ćwiczenia. Red. Ciechaniewicz Wiesława. Wydanie I. PZWL Warszawa 2002
4.
Podstawy pielęgniarstwa. Podręcznik dla studentów i absolwentów kierunków pielęgniarstwo
i położnictwo. Red. Ślusarska Barbara, Zarzycka Danuta, Zahradniczek Kazimiera. Wydanie
I. tom II. Wydawnictwo CZELEJ Lublin 2004
5.
Procedury higieny w placówkach ochrony zdrowia. Ciuruś Maria. Wydanie I. Instytut
Problemów Ochrony Zdrowia. Warszawa 2009
6.
Wstrzyknięcia i wlewy dożylne. Brożek Lidia. Wydanie III. PZWL Warszawa 1998
7.
Stosowanie strzykawki jednorazowej w ocenie bakteriologicznej. Szczepański Paweł,
ś
urawski Piotr, Stryła Wanda, Okoń Elżbieta. Prob. Hig. Epidemiol. 2007, 88(1): 235 – 238
8.
Terapia dożylna. Materiały szkoleniowe dla pielęgniarek i położnych. Red. Piedgoń Grażyna.
Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” Warszawa 2006
9.
Zalecenia Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie: Farmakologii Klinicznej Dr hab.
Med., mgr farm. Anna Jabłecka
10.
Zalecenia Krajowego Konsultanta w Dziedzinie Pielęgniarstwa Pediatrycznego
nr 2/2004 z dnia 16 marca 2004r.w sprawie podawania antybiotyków u noworodków i
niemowląt do 3 miesiąca życia
11.
Wstrzyknięcia śródskórne, podskórne, domięśniowe i dożylne. Podręcznik dla studiów
medycznych. Ciechaniewicz Wiesława, Grochans Elżbieta, Łoś Ewa. PZWL
Warszawa 2007
12.
Procedury pielęgniarskie. Podręcznik dla studiów medycznych. Red. Kózka Maria,
Płaszewska – śywko Lucyna. PZWL 2009
13.
Zakażenia odcewnikowe. Kontrola i zapobieganie. FRPP Warszawa 2009
14.
Instrukcja użytkowania pomp AP 12 i AP 22 ASCOR
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron