Cechy struktury wiekowej polskiego społeczeństwa istotne z punktu widzenia optometrii 
geriatrycznej 



 

starzenie sie społeczeństwa 



 

wydłużanie czasu życia 

 
 
Przyczyny zaniedbań w zakresie ochrony wzroku u pacjentów 65+ 
 



 

Brak motywacji pacjenta do badania wzroku  



 

zła metodologia ( np nieuzwględnienie różnić rasowych) 



 

większośc badań uwzględnia tylko ekwiwalent sferyczny 



 

błędy w opracowaniu istniejących danych statystycznych 

 
 
Statystycznie potwierdzone zmiany refrakcji następujące wraz z wiekiem 
 



 

wzrost anizometropii o ok 1 D 



 

krótkowzroczność - zaćma 



 

średnia zmiana korkcji na przestrzeni od 31 do 64 r.z wynosi ok 1,362 DS 



 

wartość przeciętna nadwzroczności 47 r. ż to +0,18 D dla 74 r.z +1,04 D 



 

prezbiopia 

 
Starcze zmiany anatomiczne i czynnościowe w obrębie przedniego odcinka oka wpływające na 
ostrość i pole widzenia 
 



 

Opadająca powieka - Opadająca górna powieka może prowadzić do ograniczenia górnego 
pola widzenia (blepharoplastyka). Patologie powiek mogą wpłynąć na zmianę krzywizn 
rogówki. 



 

Skłonność do zapalenia brzegu powiek 

 



 

Starcze zmiany filmu łzowego: 

  Zanik komórek kubkowych produkujących warstwę śluzową (najbliższą oka) filmu 

łzowego 

  Zmniejszenie masy gruczołów łzowych i niekorzystne zmiany składu biochemicznego 

łez 

  Może być konieczna rezygnacja z noszenia soczewek kontaktowych 

 



 

Starcze zmiany rogówki i spojówki  

  Zmiany rogówki mogą dotyczyć średnicy, krzywizn powierzchni, sferyczności, 

struktury powierzchni, grubości, przezierności, uwodnienia, czułości 

 



 

Zmiany przedniej komory, mięśnia rzęskowego i źrenicy 

  Komora skraca się  o ok. 0,3 mm 
  Trudno zaliczyć do zmian starczych 
  Skrócenie mięśnia rz. Nie wpływa na refrakcję 
  Zmniejszenie źrenicy – dokuczliwe zwłaszcza w ciemnościach,  
  W refrakcji podmiotowej na skutek dużej głębi ostrości trzeba zminiać moc co 0,5 DS 

 
 



 

Zmiany starcze soczewki 

 

 

 

 

 

Starcze zmiany anatomiczne i czynnościowe w obrębie tylnego odcinka oka wpływające na 
ostrość i pole widzenia 
 
 
 

 

Podstawowe postacie AMD i metody wczesnego wykrywania AMD 

 

AMD (z ang. Age related Macular Degeneration), zwyrodnienie plamki związane z wiekiem to 

mało znana, a potencjalnie groźna choroba oczu. Dotyczy ona osób po 50 roku życia, a stanowi 

najczęstszą przyczynę ślepoty u osób po 65 roku życia w krajach cywilizowanych. Schorzenie dotyczy 
centralnej części siatkówki (część oka odbierająca obrazy), zwanej plamką. Miejsce to odpowiada za 
widzenie centralne, a więc rozpoznawanie szczegółów, czytanie, pisanie, rozpoznawanie twarzy. 
Uszkodzenie tej części oka uniemożliwia wykonywanie wielu czynności jak prowadzenie samochodu, 
nalanie wody do szklanki czy odczytanie godziny na zegarku. Jeżeli pozostała obwodowa siatkówka 
jest zdrowa, pacjent nawet przy znacznym zaawansowaniu zmian zachowa zdolność samodzielnego 
poruszania się i orientacji w terenie. 
  

Rozróżniamy dwie postacie AMD suchą i mokrą. W każdej pierwotnie dochdzi do zaburzenia 

ukrwienia siatkówki. 
  

W postaci suchej AMD, która jest zdecydowanie częstsza (dotyczy około 80 - 90% wszystkich 

pacjentów cierpiących na AMD), najpierw dochodzi do gromadzenia żółtawych załogów w siatkówce 
zwanych druzami. W późnym okresie niedokrwienie prowadzi do zaniku światłoczułych warstw 
siatkówki. Choć potencjalnie groźna, ta postać choroby rzadko prowadzi do znacznego pogorszenia 
widzenia centralnego. Niestety, nie znamy skutecznych metod leczenia tej grupy pacjentów, wiemy 
jednak, jak ważną rolę w hamowaniu jej progresji odgrywają suplementy diety oraz zmiana trybu 
życia. 
  

Postać mokra (wysiękowa) AMD stanowi około 10% wszystkich zdiagnozowanych 

przypadków AMD. W postaci tej niedokrwienie prowadzi do powstawania nieprawidłowych naczyń 
krwionośnych pod siatkówką centralną. Ściany nowo powstałych naczyń krwionośnych są kruche 
i łatwo przepuszczalne. Płyn przesiąkający z tych naczyń lub wynaczyniona krew prowadzą 
do znacznego uszkodzenia okolicznych tkanek i pogorszenia widzenia. Zmiany, choć prawie zawsze 
dotyczą obu oczu z reguły nie rozwijają się symetrycznie. Często jednak patrząc oboma oczami, 
zmiany w pierwszym oku zauważamy za późno... 
 

Jak w przypadku wielu innych chorób (zarówno ocznych, jak jaskra, jak i ogólnych jak 

cukrzyca, nadciśnienie, rak szyjki macicy u kobiet), tak i w przypadku AMD bardzo ważna jest 
profilaktyka i wczesne rozpoznanie zmian.Objawy uszkodzenia plamki żółtej mogą być bardzo 
różnorodne. Należą do nich : 



 

niewyraźne widzenie zwłaszcza czytanego tekstu, 



 

pojawienie się w centrum pola widzenia ciemnej plamy lub pustego miejsca, 



 

wykrzywienie i zniekształcenie linii prostych, „falowanie obrazu”. 

 
Objawy choroby mogą pojawić się dopiero w jej późnym stadium, kiedy znaczna część plamki 

uległa już uszkodzeniu. Należy pamiętać, że choroba zanim poczyni spustoszenie prowadzące do 
ślepoty, przez długi czas rozwija się podstępnie, nie dając żadnych objawów. Już wtedy objawy może 
rozpoznać na dnie oka lekarz okulista. Zastosowanie w tym momencie profilaktyki zdrowotnej, a więc 
zmiana stylu życia i odżywiania się, przyjmowanie tzw. suplementów diety, a więc specjalnie 
dobranych i skomponowanych w całość witamin, mikroelementów, składników odżywczych i 
barwników plamkowych (luteina, zeaksantyna), daje dużą szansę na zatrzymanie procesów 
degeneracyjnych w siatkówce. Spójrzmy więc na czynniki ryzyka pojawienia się zwyrodnienia plamki. 



 

Podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju AMD jest wiek. Każdy z nas, kto skończył 50 rok 
życia znajduje się więc w tzw. grupie ryzyka. Wynosi ono wtedy ok 2% ale rośnie szybko i ok 
70 rż wynosi już 30%. 



 

Płeć: kobiety są bardziej narażone niż mężczyźni. 



 

Rasa biała. 



 

Osoby z jasnymi tęczówkami (oczy niebieskie, zielone). 



 

Dieta: niedostateczna ilość antyoksydantów („wymiataczy wolnych rodników”), dieta bogata 
w tłuszcze nasycone, alkohol – zwiększają ilość wolnych rodników, a tym samym prowadzą 
do uszkodzenia siatkówki. 



 

Otyłość (wysoki wskaźnik BMI). 



 

Choroby układu krążenia i serca (poprzez zaburzanie krążenia w siatkówce oka oraz 
towarzyszącą miażdżycę naczyń), cukrzyca, hipercholesterolemia (miażdżyca!). 



 

Palenie tytoniu CZYNNE i BIERNE - tzn palimy sami, lub pali ktoś w naszym otoczeniu (sprzyja 
powstawaniu toksycznych wolnych rodników). 



 

Nadmierna ekspozycja na światło słoneczne. 



 

Wywiad rodzinny: jeżeli ktoś w rodzinie stracił wzrok z powodu AMD stanowi to dodatkowy 
ważny czynnik ryzyka. Jest to związane z możliwością dziedziczenia, jak również z podobnymi 
warunkami środowiskowymi, w jakich obraca się rodzina (dieta, tryb życia, wpływ słońca). 

 
 
W skrócie: 

AMD wysiękowe (mokre) – odwarstwienie nabłonka barwnikowego siatkówki (od 

naczyniówki).Występują druzy rozlane a  siatkówka jest niedotleniona, nieodżywiona a  
neowaskularyzacja a  wysięki, krwiotoki a  oddzielenie nabłonka barwnikowego. 

AMD zanikowe (suche) – są obecne druzy twarde; spowodowane utratą komórek nabłonka 

barwnikowego; równocześnie zanika warstwa naczyń włosowatych naczyniówki. Przebiega 
latami i późno daje objawy, powolny spadek ostrości wzroku. 

Metody wykrywania: badanie ostrości wzroku; test Amslera; wziernikowanie 

(oftalmoskopia); badanie w lampie + angiografia fluoresceinowa. 

 
Wyjaśnij pojęcie aberracji falowej 

 

Aberracja falowa, maks. zniekształcenie czoła powierzchni fali świetlnej przechodzącej przez 

układ optyczny (np. obiektyw). 

Aberracja – słowo wywodzące się z greki i łaciny oznaczające odchylenie od normy. Rodzaje 

aberracji, czyli wady soczewek zostały opisane matematycznie i sklasyfikowane przez Seidela w 1856 
roku. W pierwszym przybliżeniu można podzielić je na: 



 

Aberracje geometryczne - skutkują deformacją uzyskanego obrazu, pogorszeniu ostrości. 



 

Aberracje chromatyczne - skutkują niepożądanymi zmianami zabarwienia obrazu, gdyż 
związane są z różnicami w jakości obrazowania dla różnych kolorów 

 
 
Jakie zniekształcenia obrazu mogą pojawić się w optycznym układzie obrazującym 
obarczonym aberracją rozogniskowania? 

 

Nie wiem. Może jakieś rozmycie obrazu? 

 

Wyjaśnij związek tych zniekształceń z optyczną funkcją przenoszenia układu? 

 

Optyczna funkcja przenoszenia jest najwszechstronniejszym narzędziem oceny jakości 

układów optycznych. Wykorzystuje się w niej analizę harmoniczną, typowe podejście stosowane w 
analizie sygnałów. Pozwala to nie tylko na ocenę jakości odwzorowania samego układu optycznego, 
ale również łączną analizę jakości całego toru optycznego począwszy od przedmiotu poprzez układ 
optyczny, odbiornik i układ elektroniczny. Pomiar optycznej funkcji przenoszenia wyprodukowanego 
układu optycznego umożliwia ponadto ocenę jakości z uwzględnieniem aberracji technologicznych 
(montażowych, materiałowych itp.). 
 

Moduł optycznej funkcji przenoszenia wskazuje z jakim kontrastem (widocznością) 

przenoszone są szczegóły z przedmiotu (poszczególne częstości przestrzenne wyrażone w l/mm) do 
obrazu. Stąd też często spotykana nazwa funkcja przenoszenia kontrastu.

 

 
 
Wyjaśnij dlaczego aberracje wyższych rzędów powinny być korygowane globalnie 

 

Rożne aberracje mogą się wzajemnie kompensować, np. aberracja sferyczna i 

rozogniskowanie. Skorygowanie tylko jednej z tych aberracji pogarsza jakość obrazu. 

 

 

 

Udział poszczególnych aberracji ulega też zmianie wraz z procesem akomodacji. 

 

 

 
 
 
 

 

Wykorzystanie współczynników rozwinięcia aberracji falowej na szereg wielomianów 
Zernikego do korekcji sferocylindrycznej 
 

 

 
 
 
 

Przejście od współczynników rozwinięcia na wielomiany Zernikego do zapisu sferocylindrycznego S/C 
x α 

 

 
 
 
 
 
 

 

 

 
 
 
Jeżeli J

180

 = 0, 

to: 

 
 

 
 
 
 
 
 
 

 

 

Parametry charakteryzujące doświadczenie Younga wpływające na widzialność 
(kontrast) prążków Younga 
 



 

Natężenie światła padającego na płytkę 



 

szerokość otworków 



 

odległość światła od płytki 



 

rozmiar źródła 



 

odległość pomiędzy otworkami 



 

długość fali wiązki padającej 

 
 

2

2

2

45

2

2

2

180

2

0

2

/

6

2

/

6

2

/

3

4

R

C

J

R

C

J

R

C

M



















2

/

arctg

2

/

2

180

45

2

45

2

180

J

J

C

M

S

J

J

C



























0

;

45

0

;

135

45

45

J

J







Aby utrzymać α w przedziale (0º;180º)