plik

uchylenia rozstrzygnięcia organu rentowego.

Podstawa prawna

■

Podstawa prawna

Kontrakt menedżerski traktowany jest tak jak zlecenie,

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

Nieważność decyzji może być stwierdzona tylko z urzędu

Strona nie może żądać

uchylenia rozstrzygnięcia organu rentowego.

Nawet przed sądem. Ten, rozpatrując

odwołanie, nie będzie bowiem badał błędów formalnych, a jedynie kwestie merytoryczne

Joanna Śliwińska
radca prawny

Decyzja ZUS, od której nie wniesiono odwo-

łania, staje się ostateczna. Taka decyzja może

zostać uchylona, zmieniona lub unieważnio-

na jedynie z urzędu przez ZUS, na zasadach

określonych w kodeksie postępowania ad-

ministracyjnego (dalej: k.p.a.).

Ubezpieczeni lub płatnicy, chcąc uchylić

niekorzystną dla nich decyzję, powołują się

często na okoliczności powodujące nieważ-

ność decyzji, żądając stwierdzenia jej nie-

ważności od ZUS i wyeliminowania z obrotu

prawnego. W takich wypadkach zostanie jed-

nak wydana decyzja odmawiającą wszczęcia

postępowania w sprawie, gdyż orzeczenie

tego rodzaju może zostać wydane jedynie

z urzędu. Od decyzji odmownej przysługuje

odwołanie do sądu powszechnego.

Odwołanie nie będzie jednak uwzględnio-

ne, ponieważ ustawa o systemie ubezpieczeń

społecznych jest ustawą szczególną wobec

k.p.a., a przepisy postępowania administra-

cyjnego stosuje się jedynie w zakresie nieure-

gulowanym przepisami ubezpieczeniowymi.

Nie ma wobec tego zastosowania reguła okre-

ślona w art. 157 par. 2 k.p.a. dotycząca możli-

wości żądania unieważnienia decyzji przez

stronę. Wyłączenie to zostało wielokrotnie

potwierdzone w orzecznictwie.

Ubezpieczony i płatnik mają do dyspozycji

inny środek – odwołanie do sądu powszech-

nego, które można złożyć w terminie miesią-

ca od doręczenia odpisu decyzji. Nie dotyczy

to tylko dwóch rodzajów decyzji – przyzna-

jącej/odmawiającej świadczenia w drodze

wyjątku oraz w sprawach o umorzenie na-

leżności z tytułu składek na ubezpieczenia

społeczne. Od takich orzeczeń ZUS stronie

przysługuje prawo do złożenia nie odwoła-

nia, lecz wniosku do prezesa ZUS o ponowne

rozpatrzenie sprawy.

W postępowaniu sądowym natomiast sąd

powszechny bada istotę sprawy – czy i w ja-

kim okresie ubezpieczony lub płatnik posiada

prawo do żądanego świadczenia, wysokości

świadczenia lub zobowiązania itd., na pod-

stawie przepisów prawa materialnego. Sąd

nie rozpatruje naruszeń przepisów k.p.a. sto-

sowanych tylko posiłkowo w postępowaniu

przed ZUS, dlatego też nie mogą one stanowić

przedmiotu zarzutów w odwołaniu. W wyni-

ku postępowania sądowego w zasadzie mogą

zapaść dwa rodzaje wyroków – uwzględniający

odwołanie w całości lub w części, co powoduje

konieczność orzeczenia co do istoty sprawy

i zmiany decyzji ZUS, albo oddalający odwo-

łanie. Sąd nie może wydać wyroku stwierdza-

jącego nieważność decyzji lub jej uchylenie.

Po wyczerpaniu drogi sądowej prawa do

zmiany unieważnienia decyzji pozbawiony

zostaje jednak również sam ZUS, który może

tego dokonać tylko wobec decyzji niezaskar-

żonych. W przeciwnym wypadku mogłoby

dojść do sytuacji, w której prawomocne orze-

czenie sądu (np. uwzględniające odwołanie

w jakiejś części) mogłoby zostać zmienione

przez ZUS na podstawie przepisów ubezpie-

czeniowych w trybie nieistniejącym w ko-

deksie postępowania cywilnego.

Wyjątkowo ustawodawca przyznał ZUS

prawo do wydania decyzji po zakończo-

nym postępowaniu sądowym, jeżeli zosta-

ną przedłożone nowe dowody lub ujawnio-

no okoliczności istniejące przed wydaniem

decyzji, które mają wpływ na prawo lub zo-

bowiązanie, a nowa decyzja byłaby korzyst-

na dla zainteresowanego. Gdy jednak z no-

wych dowodów wynika, że prawo nie istnieje

lub zobowiązanie jest wyższe niż określone

w decyzji pierwotnej, ZUS musi wystąpić do

właściwego sądu z wnioskiem o wznowienie

postępowania.

Podstawa prawna

Art. 83 i 83a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 156 i 157 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępo-

wania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.).

Art. 477

par. 1 i art. 477

par. 1 i 2 ustawy z 17 listopa-

da 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U.

z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

ZUS szuka pieniędzy

i dyskryminuje menedżerów

Paweł Ziółkowski
specjalista w zakresie podatków
i prawa pracy

Kiedy 1 stycznia 2004 r. ustawodawca wyróż-

nił w ustawie podatkowej kontrakty mene-

dżerskie, regulacja została okrzyknięta mia-

nem legislacyjnego bubla roku. Związane było

to z faktem ingerencji ustawodawcy w swo-

bodę prowadzenia działalności gospodarczej.

Mimo że podatnik zarejestrował fi rmę i uzy-

skał wszystkie wymagane wpisy, w urzędzie

skarbowym traktowany był w sposób zbliżo-

ny do zleceniobiorcy. Jedyna różnica dotyczy

kosztów uzyskania, które przy zleceniu wy-

noszą 20 proc., a przy kontrakcie menedżer-

skim – 111,25 zł miesięcznie.

Mimo kontrowersji regulacja obowiązuje

do dziś, a na dodatek została rozbudowana.

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 13 pkt 9

ustawy o podatku dochodowym od osób fi -

zycznych (dalej: ustawa o PIT) do przychodów

z działalności wykonywanej osobiście zalicza

się przychody uzyskane na podstawie umów

o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontrak-

tów menedżerskich lub umów o podobnym

charakterze, w tym przychody z tego rodzaju

umów zawieranych w ramach prowadzonej

przez podatnika pozarolniczej działalności

gospodarczej.

Kontrolowanie i planowanie

Istotne jest przy tym, że przepisy nie zabra-

niają zakładania działalności gospodarczej

w przedmiocie zarządzania. Bez problemu

można uzyskać wpis do CEIDG i REGON, po-

dając jako przedmiot działalności kod PKD

70.10.Z, tj. działalność fi rm centralnych (head

offi

ces) i holdingów, z wyłączeniem holdin-

gów fi nansowych. Podklasa ta obejmuje:

■

kontrolowanie i zarządzanie innymi spół-

kami lub przedsiębiorstwami,

■

planowanie strategiczne lub organizacyjne

oraz procesy podejmowania decyzji.

Przepisy podatkowe określają jedynie po-

datkowe skutki umów o zarządzanie – uzyski-

wane w ich ramach przychody są przypisane

do działalności wykonywanej osobiście, nawet

jeśli uzyskiwane są w ramach działalności

gospodarczej. Zresztą nawet z redakcji tego

przepisu wynika, że mogą być one uzyskiwa-

ne w ramach działalności gospodarczej, ale

wywołują inne skutki niż zazwyczaj.

W ramach umowy cywilnoprawnej…

W zakresie składek ZUS menedżerowie nie

doczekali się odrębnej regulacji. Należy więc

ustalić, czy i z jakiego tytułu podlegają skład-

kom. Nie ma problemu w przypadku umów

zawieranych poza działalnością gospodarczą

– dla celów ZUS takie kontrakty traktuje się

tak jak umowy-zlecenia. Zgodnie bowiem

z regulacją cywilnoprawną do umów o świad-

czenie usług, które nie są uregulowane in-

nymi przepisami, stosuje się odpowiednio

przepisy o zleceniu. Zasada ta znajduje za-

stosowanie także w zakresie składek ZUS.

Skoro więc kontrakt menedżerski nie jest ure-

gulowany w przepisach kodeksu cywilnego,

a polega na świadczeniu usług, to zarówno

na gruncie cywilistycznym, jak i na użytek

ZUS jest zrównany z umową-zleceniem. Tym

samym składki są płacone od przychodu, czy-

li przede wszystkim od kwoty wypłaconego

wynagrodzenia. Jest to oczywiste i nie budzi

kontrowersji.

…i jako fi rma

Inaczej jest w przypadku menedżerów świad-

czących swoje usługi w ramach działalności

gospodarczej.

Przedsiębiorcy płacą składki od zadeklaro-

wanej kwoty, która nie może być niższa niż

obowiązujące w tym zakresie limity. Mamy

więc w tym przypadku do czynienia ze swo-

istego rodzaju ryczałtem składkowym. Wyso-

kość składek jest niezależna od wyniku fi rmy

czy liczby umów zawartych w ramach fi rmy.

I tu docieramy do sedna – mimo że umo-

wy zawierane w ramach fi rmy nie stanowią

tytułów ubezpieczeniowych, ZUS twierdzi, że

nie dotyczy to kontraktów menedżerskich.

Przy czym powołuje się w tym zakresie na

obce przepisy, które nie powinny mieć wpły-

wu na wielkość składek. Artykuł 13 ust. 9

ustawy o PIT dotyczy bowiem wyłącznie po-

datku dochodowego i nie ma przełożenia na

obowiązki ubezpieczeniowe. Analogicznej

regulacji nie ma w przepisach ubezpiecze-

niowych.

Działanie ZUS jest skrajnie niebezpieczne.

W państwie prawa daniny publiczne nakła-

da się w formie ustawy. Tymczasem w tym

wypadku mamy składki nałożone w drodze

interpretacji i to na dodatek przez analogię

do rozwiązań podatkowych.

ZUS można trochę zrozumieć – olbrzymie

zadłużenie i brak realnych nadziei na szybką

poprawę powoduje, że instytucja ta szuka

pieniędzy. Wyłączając kontrakty menedżer-

skie z działalności gospodarczej, niewątpliwie

osiąga większe wpływy. Zwiększanie wpły-

wów nie może jednakże odbywać kosztem

prawa i obywateli. Skoro przepisy ubezpiecze-

niowe nie zawierają żadnej regulacji w tym

zakresie, to menedżer prowadzący działal-

ność gospodarczą jest po prostu przedsię-

biorcą i powinien płacić składki na zasadach

przewidzianych dla przedsiębiorców. A to, że

podatek płaci na innych zasadach, nie ma

znaczenia dla składek ZUS.

Zarządzać czy doradzać

Aby uciec od powyższych problemów, coraz

więcej osób nie tyle zarządza innymi pod-

miotami (70.10.Z PKD), ile doradza w zakre-

sie zarządzania (70.22.Z PKD). W ten sposób

mogą rozliczać przychody w ramach dzia-

łalności gospodarczej (np. w formie podatku

liniowego) i mają rzeczywiste koszty uzy-

skania. Jednocześnie ZUS płacą tak, jak inni

przedsiębiorcy, czyli niezależnie od liczby

i wartości zawartych umów. I tylko pracow-

nicy mają problem, np. jak potraktować dobrą

radę zostania po godzinach i jak tytułować

tego, co doradza – doradcą, czy tak jak wszy-

scy – szefem.

Podstawa prawna

Art. 13 pkt 9, art. 22 ust. 9 pkt 5, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1

ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób

fi zycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442

ze zm.).

Art. 50 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).

Kontrakt menedżerski traktowany jest tak jak zlecenie,

nawet jeśli został zawarty w ramach działalności

gospodarczej. Nie znajduje to najmniejszego uzasadnienia prawnego

Czwartek

30 października 2014

nr 211 (3852)

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

ŚWIADCZENIA

UBEZPIECZENIA

ŚWIADCZENIA

D O D A T E K D L A P R E N U M E R A T O R Ó W

gazetaprawna.pl

DZIENNIK.PL FORSAL.PL

Warunki

Na podstawie k.p.a. ZUS może stwierdzić

nieważność decyzji, jeżeli decyzja:

1) została wydana z naruszeniem przepi-

sów o właściwości;

2) została wydana bez podstawy prawnej

lub z rażącym naruszeniem prawa;

3) dotyczy sprawy już poprzednio roz-

strzygniętej inną decyzją ostateczną;

4) została skierowana do osoby niebędącej

stroną w sprawie;

5) była niewykonalna w dniu wydania i jej

niewykonalność ma charakter trwały;

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn

zagrożony karą;

7) zawiera wadę powodującą jej nieważ-

ność z mocy prawa.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

rozliczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)

gazetaprawna.pl

Niekiedy raporty koryguje płatnik,

a czasami robi to ZUS

Marta Nowakowicz-Jankowiak
ekspert ds. wynagrodzeń

Zdarza się jednak, że w dokumentach poja-

wiają się błędy. W takim przypadku trzeba do-

konać korekty, tak aby na kontach – płatnika

i ubezpieczonego – figurowały prawidłowe

informacje. Nastręcza to niekiedy kłopotów

płatnikom. Zawsze w takiej sytuacji pojawia

się problem – czy płatnik musi skorygować

dokumenty, czy zrobi to ZUS za niego oraz

kiedy ZUS może sam zdecydować o korekcie.

Dziś wyjaśniamy te wątpliwości.

Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń

społecznych płatnik ma obowiązek co miesiąc

składać raporty imienne w ZUS. Zakres da-

nych, jakie musi zawierać raport, określony

jest w ustawie. Dodatkowo ZUS przekazuje

płatnikom narzędzie informatyczne pozwa-

lające na tworzenie tych raportów w oparciu

o dane z programu płacowego, czyli program

Płatnik, który umożliwia wysłanie dokumen-

tów do ZUS w formie elektronicznej.

Odzwierciedlenie stanu faktycznego

Dokumenty przekazywane powinny rzetelnie

odzwierciedlać stan faktyczny. Jeżeli jednak

z różnych przyczyn dane są błędne lub nie-

zgodne, gdyż zaistniały dodatkowe okoliczno-

ści, których płatnik składek nie znał, przygo-

towując pierwotny raport imienny – należy

dokonać korekty dokumentów.

Ustawodawca nałożył na płatników obowią-

zek sporządzenia korekty poprzez złożenie

nowego dokumentu zawierającego wszyst-

kie prawidłowe informacje. Zarówno wtedy,

gdy błąd został wykryty przez płatnika, jak

i wtedy, gdy nieprawidłowości wykrył ZUS

oraz przekazał informację w drodze prawo-

mocnej decyzji. W obu przypadkach płatnik

ma 7 dni na sporządzenie i przesłanie doku-

mentów korygujących. Natomiast jeśli korek-

ta dokumentów jest efektem kontroli ZUS

– płatnika obowiązuje dłuższy, bo 30-dniowy

termin na złożenie imiennego raportu kory-

gującego, a biegnie on od dnia otrzymania

protokołu kontroli.

Ponieważ płatnik ma również obowiązek

terminowo i prawidłowo zgłosić i wyreje-

strować ubezpieczonych, tu także w przy-

padku stwierdzenia błędów musi dokonać

korekty, a ustalony przez ustawodawcę ter-

min to 7 dni.

Inaczej niż przy korektach dokumentów

składanych w urzędzie skarbowym, płatnik,

korygując zgłoszenia lub raporty w ZUS, nie

musi podawać przyczyny korekty. Nie wysy-

ła zatem żadnych dodatkowych informacji

ani wyjaśnień. Ważne, aby korektę sporzą-

dzić prawidłowo, zgodnie z wytycznymi ZUS

w tej sprawie. Ponieważ zasady korekty się

zmieniają (obecnie nie stosuje się np. rapor-

tów „wyzerowujących”), warto przy okazji

sporządzania takowej zajrzeć do poradnika

ZUS zamieszczonego na stronie internetowej.

WażNe

Ustawa przewiduje jeden wyjątek

– nie koryguje się danych podanych

w imiennym raporcie w przypadku, gdy

różnica w podstawie wymiaru składek

na ubezpieczenia nie przekracza kwoty

2,20 zł. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy

płatnik opłaca składki od zadeklarowanej

kwoty. W takim przypadku zawsze istnieje

obowiązek korekty

Z urzędu

Obecne brzmienie ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych wskazuje przypadki,

kiedy korekty może dokonać z urzędu ZUS.

Praktyka jest taka, że jeśli płatnik istnie-

je, to na nim ciąży obowiązek złożenia do-

kumentów korygujących po stwierdzeniu

błędów, uprawomocnieniu się decyzji lub

otrzymaniu protokołu kontroli. Złożone przez

płatnika dokumenty stanowią podstawę do

korekty informacji na koncie ubezpieczone-

go. Jeśli jednak płatnik składek nie istnieje

lub uzyskanie dokumentów korygujących

lub brakujących dokumentów ubezpiecze-

niowych nie jest możliwe, ZUS dokonuje ko-

rekty danych z urzędu, bezpośrednio na kon-

cie ubezpieczonego lub na koncie płatnika

składek, albo sporządza z urzędu brakujące

dokumenty. W praktyce korekta z urzędu

nie występuje zbyt często, ale są przypadki,

kiedy jest stosowana.

Podmiot nie istnieje

ZUS może dokonać korekty z urzędu, jeśli

płatnik zaprzestał prowadzenia działalności

gospodarczej. ZUS może np. stwierdzić w wy-

niku postępowania wyjaśniającego, że były

przedsiębiorca powinien podlegać wszyst-

kim ubezpieczeniom za dany okres, za który

była opłacana wyłącznie składka zdrowotna,

oraz sporządzić z urzędu korekty, a także we-

zwać tę osobę do opłacenia należnych skła-

dek z odsetkami.

Obowiązkiem ZUS jest poinformowanie

płatnika o sporządzonych lub skorygowanych

z urzędu dokumentach, a jeżeli nie zgadza się

on z tymi informacjami, ma prawo wniesienia

wniosku o przeprowadzenie postępowania

wyjaśniającego, chyba że korekta z urzędu

jest wynikiem prawomocnej decyzji lub pra-

womocnego wyroku sądu.

Gdy brak jest płatnika lub następcy praw-

nego płatnika, ZUS również sporządzi korek-

tę dokumentów z urzędu. Może to dotyczyć

np. sytuacji, gdy były pracownik kwestionu-

je dane zawarte na jego koncie w ZUS oraz

ma dowody potwierdzające jego stanowisko.

Wówczas o dokonanej korekcie ZUS poinfor-

muje wyłącznie ubezpieczonego, a z uwagi

na brak płatnika informację o korekcie po-

zostawia się w aktach sprawy.

Dla istniejących podmiotów

Jeżeli istnieje płatnik lub jego następca praw-

ny, a ZUS uzna, że korekta z urzędu jest ko-

nieczna, to obowiązkiem płatnika lub następ-

cy jest przekazanie danych niezbędnych do

sporządzenia lub skorygowania dokumentów

czy wprowadzenia zmian na koncie ubezpie-

czonego lub płatnika. Jeśli następca prawny

nie ma tych dokumentów, to musi wskazać,

w jakim archiwum zostały one zdeponowa-

ne (dokumenty płacowe oraz akta osobowe

należy przechowywać przez 50 lat).

Ponadto w każdym czasie, gdy ZUS uzna

korektę z urzędu za niezbędną, może jej do-

konać. Obowiązkowo musi poinformować

o tym płatnika. Jeżeli płatnik składek nie

zgadza się z danymi zawartymi w dokumen-

tach ubezpieczeniowych sporządzonych lub

skorygowanych z urzędu, to musi w termi-

nie 14 dni od otrzymania informacji sporzą-

dzić i przekazać do ZUS dokumenty ubez-

pieczeniowe korygujące te dane. Nie może

tego uczynić, jeżeli korekta jest wynikiem

prawomocnej decyzji lub prawomocnego

wyroku sądu.

Na wniosek

Nie ma przeszkód, aby płatnik zawniosko-

wał do ZUS o dokonanie korekty z urzędu,

jeśli odpowiednio to uzasadni. Należy więc

wykazać, że korekta wymaga u płatnika po-

niesienia znacznych nakładów lub z innych

przyczyn jest niezmiernie skomplikowana

lub niemożliwa do wykonania. Przykłado-

wo skorygowanie jednego raportu wymaga

w zasadzie ponownego sporządzenia całego

kompletu dokumentów wraz z deklaracją

rozliczeniową, gdyż inaczej program Płatnik

nie wyliczy poprawnie kwot na deklaracji

DRA. Jeśli więc płatnik, który ma znaczną

liczbę ubezpieczonych, nie dysponuje doku-

mentem w wersji elektronicznej ani danymi,

jakie może importować z programu płacowe-

go, lecz wyłącznie deklaracjami i raportami

w wersji papierowej – musiałby wszystkie

te dane wprowadzić ręcznie do programu

Płatnik, aby dokonać korekty. Nie jest to pro-

blemem przy 4 ubezpieczonych, ale już przy

40 mogą się pojawić trudności i błędy ludz-

kie przy wprowadzaniu dużej ilości danych,

a co za tym idzie, korekta sporządzona na tej

podstawie może być nieprawidłowa.

W takim przypadku płatnik może wystąpić

z prośbą o skorygowanie danych z urzędu. Po-

dobnie gdy następca prawny przedsiębiorstwa

nie ma dokumentów bądź ich odtworzenie

nastręcza trudności (dokumenty w archi-

wum, wyłącznie w wersji papierowej, bądź

dane szczątkowe lub brak danych), można

wystąpić z wnioskiem.

[przykład]

ZUS KOA

Bardzo skutecznym narzędziem do dokona-

nia korekty przez urząd (ale nie z urzędu)

jest druk ZUS KOA udostępniany w niektó-

rych przypadkach przez ZUS. Jest to zgło-

szenie korekty okresów podlegania ubez-

pieczeniom społecznym i/lub ubezpieczeniu

zdrowotnemu. Wypełnia się je dla każdego

ubezpieczonego oddzielnie. Jeśli płatnik za-

trudniał ubezpieczonego w kilku czy kilku-

nastu okresach oraz ubezpieczał z różnych

tytułów, a w dokumentach zgłoszeniowych

wystąpiły błędy – może się okazać, że ko-

rekta poprzez wyrejestrowania i ponowne

zgłoszenia przyniesie więcej szkody niż po-

żytku. W takiej sytuacji najlepszym rozwią-

zaniem jest wypełnienie druku ZUS KOA

zgodnie ze stanem faktycznym i dostar-

czenie go do ZUS. Na tej podstawie zakład

dokona korekty na koncie ubezpieczonego.

W przypadku tych okoliczności – ponieważ

to płatnik występuje z wnioskiem o korektę

– zakład nie ma obowiązku informowania

o jej sporządzeniu.

Zatem jeśli płatnik stwierdzi błąd, to ma

obowiązek dokonać korekty. Jeśli brak doku-

mentu lub błąd wykryje ZUS, to wzywa płat-

nika do poprawienia dokumentów lub sam

z urzędu wprowadzi zmiany. Również jeśli

sąd prawomocnym wyrokiem nakaże wpro-

wadzenie zmian, ZUS dokona tego z urzędu,

informując o korekcie stronę zainteresowaną.

Korekta z urzędu może więc ułatwiać życie

przedsiębiorcom, więc w uzasadnionych przy-

padkach warto skorzystać z tej możliwości.

Podstawa prawna

Art. 48, art. 50 ust. 2k i 2n ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r.

w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowa-

nia w sprawach rozliczania składek, do których poboru

jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych

(Dz.U. z 2008 r. nr 78, poz. 465 ze zm.).

Dane przekazywane przez pracodawców muszą być

zgodne ze stanem faktycznym.

Są bowiem zapisywane

na koncie ubezpieczonych i mają wpływ na korzystanie ze świadczeń – obecnie oraz w przyszłości

PRZYKŁaD

Sporządzone dokumenty

W wyniku połączenia w 2005 roku spółek
i przejścia pracowników na podstawie art. 23

kodeksu pracy płatnik stał się następcą
prawnym i przejął obowiązki poprzedniego
płatnika. W 2014 roku otrzymał informację
z ZUS o konieczności dokonania korekty
dokumentów za ubezpieczonych w latach
2001–2013. Analiza posiadanej dokumentacji
wykazała, że płatnik nie ma raportów ZUS
przejętego zakładu za 2001 rok w żadnej
formie. Wobec powyższego płatnik dokonał
korekty wymaganych informacji za okres
2002–2013 oraz wystąpił z wnioskiem do ZUS
o korektę z urzędu informacji za 2001 rok.
W piśmie wyjaśnił, że nie ma raportów za
ten okres, a ich odtworzenie na podstawie
danych z list płac pochłonie sporo czasu. ZUS
przychylił się do wniosku płatnika i sporządził
korektę dokumentów z urzędu.

Dodatkowy obowiązek

Ustawa zobowiązuje płatnika składek do

sprawdzenia prawidłowości danych do

ZUS w imiennych raportach miesięcz-

nych, dotyczących całego roku kalenda-

rzowego, nie później niż do 30 kwietnia

następnego roku kalendarzowego.

W przypadku gdy w dokumentach zna-

leziono błędy, płatnik ma obowiązek spo-

rządzenia korekt wg obowiązujących

przepisów w terminie 7 dni od stwierdze-

nia nieprawidłowości.

L AT

Zamów:

bok@infor.pl

22 761 31 27

www.sklep.infor.pl

liczba stron: 256

cena: 129,00 zł

PRAKTYCZNE ASPEKTY PRAWA PRACY

Książka niezbędna kadrowym i właścicielom firm

T Y

C Z

K T

●

WYN

DZE

●

CZA

AS P

●

STA

A P

•  rozliczanie czasu pracy oraz sporządzanie list płac
•  praktyczne przykłady sposobów naliczania wynagrodzeń
•  stanowiska PIP, ZUS, urzędów skarbowych, Sądu Najwyższego

AUTOPROMOCJA

rozliczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)

gazetaprawna.pl

Niekiedy raporty koryguje płatnik,

a czasami robi to ZUS

Marta Nowakowicz-Jankowiak
ekspert ds. wynagrodzeń

Zdarza się jednak, że w dokumentach poja-

wiają się błędy. W takim przypadku trzeba do-

konać korekty, tak aby na kontach – płatnika

i ubezpieczonego – figurowały prawidłowe

informacje. Nastręcza to niekiedy kłopotów

płatnikom. Zawsze w takiej sytuacji pojawia

się problem – czy płatnik musi skorygować

dokumenty, czy zrobi to ZUS za niego oraz

kiedy ZUS może sam zdecydować o korekcie.

Dziś wyjaśniamy te wątpliwości.

Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń

społecznych płatnik ma obowiązek co miesiąc

składać raporty imienne w ZUS. Zakres da-

nych, jakie musi zawierać raport, określony

jest w ustawie. Dodatkowo ZUS przekazuje

płatnikom narzędzie informatyczne pozwa-

lające na tworzenie tych raportów w oparciu

o dane z programu płacowego, czyli program

Płatnik, który umożliwia wysłanie dokumen-

tów do ZUS w formie elektronicznej.

Odzwierciedlenie stanu faktycznego

Dokumenty przekazywane powinny rzetelnie

odzwierciedlać stan faktyczny. Jeżeli jednak

z różnych przyczyn dane są błędne lub nie-

zgodne, gdyż zaistniały dodatkowe okoliczno-

ści, których płatnik składek nie znał, przygo-

towując pierwotny raport imienny – należy

dokonać korekty dokumentów.

Ustawodawca nałożył na płatników obowią-

zek sporządzenia korekty poprzez złożenie

nowego dokumentu zawierającego wszyst-

kie prawidłowe informacje. Zarówno wtedy,

gdy błąd został wykryty przez płatnika, jak

i wtedy, gdy nieprawidłowości wykrył ZUS

oraz przekazał informację w drodze prawo-

mocnej decyzji. W obu przypadkach płatnik

ma 7 dni na sporządzenie i przesłanie doku-

mentów korygujących. Natomiast jeśli korek-

ta dokumentów jest efektem kontroli ZUS

– płatnika obowiązuje dłuższy, bo 30-dniowy

termin na złożenie imiennego raportu kory-

gującego, a biegnie on od dnia otrzymania

protokołu kontroli.

Ponieważ płatnik ma również obowiązek

terminowo i prawidłowo zgłosić i wyreje-

strować ubezpieczonych, tu także w przy-

padku stwierdzenia błędów musi dokonać

korekty, a ustalony przez ustawodawcę ter-

min to 7 dni.

Inaczej niż przy korektach dokumentów

składanych w urzędzie skarbowym, płatnik,

korygując zgłoszenia lub raporty w ZUS, nie

musi podawać przyczyny korekty. Nie wysy-

ła zatem żadnych dodatkowych informacji

ani wyjaśnień. Ważne, aby korektę sporzą-

dzić prawidłowo, zgodnie z wytycznymi ZUS

w tej sprawie. Ponieważ zasady korekty się

zmieniają (obecnie nie stosuje się np. rapor-

tów „wyzerowujących”), warto przy okazji

sporządzania takowej zajrzeć do poradnika

ZUS zamieszczonego na stronie internetowej.

WażNe

Ustawa przewiduje jeden wyjątek

– nie koryguje się danych podanych

w imiennym raporcie w przypadku, gdy

różnica w podstawie wymiaru składek

na ubezpieczenia nie przekracza kwoty

2,20 zł. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy

płatnik opłaca składki od zadeklarowanej

kwoty. W takim przypadku zawsze istnieje

obowiązek korekty

Z urzędu

Obecne brzmienie ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych wskazuje przypadki,

kiedy korekty może dokonać z urzędu ZUS.

Praktyka jest taka, że jeśli płatnik istnie-

je, to na nim ciąży obowiązek złożenia do-

kumentów korygujących po stwierdzeniu

błędów, uprawomocnieniu się decyzji lub

otrzymaniu protokołu kontroli. Złożone przez

płatnika dokumenty stanowią podstawę do

korekty informacji na koncie ubezpieczone-

go. Jeśli jednak płatnik składek nie istnieje

lub uzyskanie dokumentów korygujących

lub brakujących dokumentów ubezpiecze-

niowych nie jest możliwe, ZUS dokonuje ko-

rekty danych z urzędu, bezpośrednio na kon-

cie ubezpieczonego lub na koncie płatnika

składek, albo sporządza z urzędu brakujące

dokumenty. W praktyce korekta z urzędu

nie występuje zbyt często, ale są przypadki,

kiedy jest stosowana.

Podmiot nie istnieje

ZUS może dokonać korekty z urzędu, jeśli

płatnik zaprzestał prowadzenia działalności

gospodarczej. ZUS może np. stwierdzić w wy-

niku postępowania wyjaśniającego, że były

przedsiębiorca powinien podlegać wszyst-

kim ubezpieczeniom za dany okres, za który

była opłacana wyłącznie składka zdrowotna,

oraz sporządzić z urzędu korekty, a także we-

zwać tę osobę do opłacenia należnych skła-

dek z odsetkami.

Obowiązkiem ZUS jest poinformowanie

płatnika o sporządzonych lub skorygowanych

z urzędu dokumentach, a jeżeli nie zgadza się

on z tymi informacjami, ma prawo wniesienia

wniosku o przeprowadzenie postępowania

wyjaśniającego, chyba że korekta z urzędu

jest wynikiem prawomocnej decyzji lub pra-

womocnego wyroku sądu.

Gdy brak jest płatnika lub następcy praw-

nego płatnika, ZUS również sporządzi korek-

tę dokumentów z urzędu. Może to dotyczyć

np. sytuacji, gdy były pracownik kwestionu-

je dane zawarte na jego koncie w ZUS oraz

ma dowody potwierdzające jego stanowisko.

Wówczas o dokonanej korekcie ZUS poinfor-

muje wyłącznie ubezpieczonego, a z uwagi

na brak płatnika informację o korekcie po-

zostawia się w aktach sprawy.

Dla istniejących podmiotów

Jeżeli istnieje płatnik lub jego następca praw-

ny, a ZUS uzna, że korekta z urzędu jest ko-

nieczna, to obowiązkiem płatnika lub następ-

cy jest przekazanie danych niezbędnych do

sporządzenia lub skorygowania dokumentów

czy wprowadzenia zmian na koncie ubezpie-

czonego lub płatnika. Jeśli następca prawny

nie ma tych dokumentów, to musi wskazać,

w jakim archiwum zostały one zdeponowa-

ne (dokumenty płacowe oraz akta osobowe

należy przechowywać przez 50 lat).

Ponadto w każdym czasie, gdy ZUS uzna

korektę z urzędu za niezbędną, może jej do-

konać. Obowiązkowo musi poinformować

o tym płatnika. Jeżeli płatnik składek nie

zgadza się z danymi zawartymi w dokumen-

tach ubezpieczeniowych sporządzonych lub

skorygowanych z urzędu, to musi w termi-

nie 14 dni od otrzymania informacji sporzą-

dzić i przekazać do ZUS dokumenty ubez-

pieczeniowe korygujące te dane. Nie może

tego uczynić, jeżeli korekta jest wynikiem

prawomocnej decyzji lub prawomocnego

wyroku sądu.

Na wniosek

Nie ma przeszkód, aby płatnik zawniosko-

wał do ZUS o dokonanie korekty z urzędu,

jeśli odpowiednio to uzasadni. Należy więc

wykazać, że korekta wymaga u płatnika po-

niesienia znacznych nakładów lub z innych

przyczyn jest niezmiernie skomplikowana

lub niemożliwa do wykonania. Przykłado-

wo skorygowanie jednego raportu wymaga

w zasadzie ponownego sporządzenia całego

kompletu dokumentów wraz z deklaracją

rozliczeniową, gdyż inaczej program Płatnik

nie wyliczy poprawnie kwot na deklaracji

DRA. Jeśli więc płatnik, który ma znaczną

liczbę ubezpieczonych, nie dysponuje doku-

mentem w wersji elektronicznej ani danymi,

jakie może importować z programu płacowe-

go, lecz wyłącznie deklaracjami i raportami

w wersji papierowej – musiałby wszystkie

te dane wprowadzić ręcznie do programu

Płatnik, aby dokonać korekty. Nie jest to pro-

blemem przy 4 ubezpieczonych, ale już przy

40 mogą się pojawić trudności i błędy ludz-

kie przy wprowadzaniu dużej ilości danych,

a co za tym idzie, korekta sporządzona na tej

podstawie może być nieprawidłowa.

W takim przypadku płatnik może wystąpić

z prośbą o skorygowanie danych z urzędu. Po-

dobnie gdy następca prawny przedsiębiorstwa

nie ma dokumentów bądź ich odtworzenie

nastręcza trudności (dokumenty w archi-

wum, wyłącznie w wersji papierowej, bądź

dane szczątkowe lub brak danych), można

wystąpić z wnioskiem.

[przykład]

ZUS KOA

Bardzo skutecznym narzędziem do dokona-

nia korekty przez urząd (ale nie z urzędu)

jest druk ZUS KOA udostępniany w niektó-

rych przypadkach przez ZUS. Jest to zgło-

szenie korekty okresów podlegania ubez-

pieczeniom społecznym i/lub ubezpieczeniu

zdrowotnemu. Wypełnia się je dla każdego

ubezpieczonego oddzielnie. Jeśli płatnik za-

trudniał ubezpieczonego w kilku czy kilku-

nastu okresach oraz ubezpieczał z różnych

tytułów, a w dokumentach zgłoszeniowych

wystąpiły błędy – może się okazać, że ko-

rekta poprzez wyrejestrowania i ponowne

zgłoszenia przyniesie więcej szkody niż po-

żytku. W takiej sytuacji najlepszym rozwią-

zaniem jest wypełnienie druku ZUS KOA

zgodnie ze stanem faktycznym i dostar-

czenie go do ZUS. Na tej podstawie zakład

dokona korekty na koncie ubezpieczonego.

W przypadku tych okoliczności – ponieważ

to płatnik występuje z wnioskiem o korektę

– zakład nie ma obowiązku informowania

o jej sporządzeniu.

Zatem jeśli płatnik stwierdzi błąd, to ma

obowiązek dokonać korekty. Jeśli brak doku-

mentu lub błąd wykryje ZUS, to wzywa płat-

nika do poprawienia dokumentów lub sam

z urzędu wprowadzi zmiany. Również jeśli

sąd prawomocnym wyrokiem nakaże wpro-

wadzenie zmian, ZUS dokona tego z urzędu,

informując o korekcie stronę zainteresowaną.

Korekta z urzędu może więc ułatwiać życie

przedsiębiorcom, więc w uzasadnionych przy-

padkach warto skorzystać z tej możliwości.

Podstawa prawna

Art. 48, art. 50 ust. 2k i 2n ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r.

w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowa-

nia w sprawach rozliczania składek, do których poboru

jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych

(Dz.U. z 2008 r. nr 78, poz. 465 ze zm.).

Dane przekazywane przez pracodawców muszą być

zgodne ze stanem faktycznym.

Są bowiem zapisywane

na koncie ubezpieczonych i mają wpływ na korzystanie ze świadczeń – obecnie oraz w przyszłości

PRZYKŁaD

Sporządzone dokumenty

W wyniku połączenia w 2005 roku spółek
i przejścia pracowników na podstawie art. 23

Dodatkowy obowiązek

Ustawa zobowiązuje płatnika składek do

sprawdzenia prawidłowości danych do

ZUS w imiennych raportach miesięcz-

nych, dotyczących całego roku kalenda-

rzowego, nie później niż do 30 kwietnia

następnego roku kalendarzowego.

W przypadku gdy w dokumentach zna-

leziono błędy, płatnik ma obowiązek spo-

rządzenia korekt wg obowiązujących

przepisów w terminie 7 dni od stwierdze-

nia nieprawidłowości.

Zamów:

bok@infor.pl

22 761 31 27

www.sklep.infor.pl

liczba stron: 256

cena: 129,00 zł

PRAKTYCZNE ASPEKTY PRAWA PRACY

Książka niezbędna kadrowym i właścicielom firm

•  rozliczanie czasu pracy oraz sporządzanie list płac
•  praktyczne przykłady sposobów naliczania wynagrodzeń
•  stanowiska PIP, ZUS, urzędów skarbowych, Sądu Najwyższego

AUTOPROMOCJA

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)

gazetaprawna.pl

świadczenia

Wypłata renty socjalnej tylko w Polsce

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

18 września 2014 r. weszła w życie ustawa

z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie

socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków pu-

blicznych (dalej: ustawa zmieniająca), któ-

ra w dużej mierze jest wykonaniem wyro-

ku Trybunału Konstytucyjnego z 25 czerwca

2013 r. Ustawa zniosła wymóg przebywania

na terytorium Polski. Tak więc po zmianie

przepisów osoby przebywające za granicą nie

tracą prawa do renty socjalnej, nawet jeżeli

nie mają polskiego obywatelstwa. Pisaliśmy

o tym w DGP nr 171/2014.

Okazuje się jednak, że nawet gdy dana oso-

ba przebywa za granicą, świadczenie otrzy-

ma, ale wyłącznie wtedy, gdy ma rachunek

bankowy lub adres w Polsce.

Ustawa zmieniająca nie wprowadziła bo-

wiem możliwości transferowania tego świad-

czenia do państwa, w którym dana osoba

przebywa.

Takiej możliwości nie przewidują również

przepisy wspólnotowe w przypadku państw

członkowskich Unii Europejskiej oraz Euro-

pejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu,

jak również przepisy umów międzynarodo-

wych zawartych przez Polskę w zakresie za-

bezpieczenia społecznego.

Oznacza to, że nawet w przypadku gdy oso-

ba uprawniona do renty socjalnej przebywa

za granicą, świadczenie to może otrzymy-

wać wyłącznie:

■

na adres zamieszkania w Polsce, za pośred-

nictwem podmiotu prowadzącego dzia-

łalność w zakresie doręczania świadczeń

(Poczty Polskiej) albo

■

na własny rachunek w banku lub w spół-

dzielczej kasie oszczędnościowo-kredy-

towej.

Trybunał częściowo zniósł wymóg

Ustawa o rencie socjalnej od samego począt-

ku swojego obowiązywania przewidywała, że

świadczenie to mogą uzyskać i pobierać wy-

łącznie osoby zamieszkujące oraz przebywa-

jące na terytorium RP. Dotyczyło to zarówno

obywateli polskich, jak i obywateli państw

członkowskich UE/EFTA oraz obywateli in-

nych państw.

W wyroku z 25 czerwca 2013 r. (sygn. akt

P 11/12) Trybunał Konstytucyjny orzekł jed-

nak, że art. 2 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej,

w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie

i realizację prawa do tego świadczenia przez

osoby mające obywatelstwo polskie od wy-

mogu ich przebywania na terytorium Polski,

jest niezgodny z przepisami Konstytucji RP.

Przepis ten utracił moc obowiązującą

z dniem ogłoszenia wyroku trybunału (tj.

11 lipca 2013 r.) i od tego czasu ZUS nie uza-

leżnia już przyznania i wypłaty renty oso-

bom mającym obywatelstwo polskie od ich

przebywania na terytorium RP. Na podstawie

wydanego wyroku może więc ustalać upraw-

nienia i realizować wypłatę renty socjalnej

także tym obywatelom naszego kraju, którzy

przebywają czasowo za granicą.

Czasowe przebywanie poza terytorium Pol-

ski to przebywanie związane z przejściowy-

mi okolicznościami życiowymi (np. wyjazd

za granicę na stypendium naukowe, w celu

odbywania stażu, podjęcia leczenia, do ro-

dziny itp.).

Konieczny wniosek

Obywatele polscy, którym ZUS zawiesił wypła-

tę renty socjalnej wyłącznie z powodu czaso-

wego przebywania za granicą, na podstawie

wspomnianego wyroku trybunału mogły się

ubiegać o podjęcie wypłaty tej renty od dnia

ogłoszenia tego wyroku. Jeśli jednak w wyma-

ganym terminie nie zgłosiły skargi o wzno-

wienie postępowania, w każdym czasie mogą

się ubiegać o podjęcie wypłaty świadczenia od

miesiąca zgłoszenia wniosku w tej sprawie.

Nowe przepisy poszły dalej

Ustawa zmieniająca stanowi w dużej mierze

wykonanie wyroku trybunału z 25 czerwca

2013 r., ale zawiera dalej idące rozwiązania

niż przewidziane w tym wyroku. Zniosła ona

wymóg przebywania na terytorium Polski nie

tylko w stosunku do obywateli RP, lecz także

w odniesieniu do pozostałych grup osób ma-

jących możliwość uzyskania renty socjalnej,

których taki wymóg dotychczas obowiązywał.

Oznacza to, że od 18 września 2014 r. już nie

tylko obywatele polscy, lecz także cudzoziemcy

ubiegający się o rentę socjalną (lub pobierający

takie świadczenie) mogą uzyskać i pobierać

rentę także wtedy, gdy czasowo przebywają

poza granicami RP. Jeśli pod rządami wcze-

śniej obowiązujących przepisów odmówiono

im prawa do renty socjalnej lub wstrzymano

jej wypłatę, mogą ponownie zgłosić wniosek

o przyznanie świadczenia lub też wystąpić

o wznowienie tej wypłaty. W takim przypadku

ZUS będzie wypłacał świadczenie od pierwsze-

go dnia miesiąca, w którym zostanie zgłoszo-

ny wniosek, nie wcześniej jednak niż od dnia

wejścia w życie wspomnianej nowelizacji, tj.

od 18 września 2014 r.

Istotne miejsce zamieszkania

Należy jednak podkreślić, że nadal jednym

z warunków przyznania oraz pobierania renty

socjalnej jest zamieszkiwanie na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że ZUS

zawsze ustala, czy osoba, która czasowo prze-

bywa poza granicami Polski, ma nadal miej-

sce zamieszkania na jej terytorium. W razie

powzięcia w tym zakresie wątpliwości może

zażądać od osoby występującej o rentę socjal-

ną lub uprawnionej do takiej renty złożenia

stosownego oświadczenia, w którym osoba

ta poinformuje, gdzie znajduje się jej miejsce

zamieszkania.

[przykład]

Podstawa prawna

Art. 1 ustawy z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie

socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2014 r.

poz. 1175).

Art. 2, 5 i 12c ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjal-

nej (Dz.U. nr 135, poz. 1268 ze zm.).

Po zmianie przepisów świadczenie otrzymuje także osoba przebywająca czasowo

w innym państwie. Jednak tylko na

rachunek bankowy lub adres w kraju

Naruszenie

regulaminu ZFŚS

to problemy z ZUS

W  naszej  firmie  jest  zakładowy  fundusz
świadczeń  socjalnych.  Zgodnie  z  regula-
minem  przyznanie  świadczenia  powinno
uwzględniać  sytuację  życiową  i  materialną
otrzymującego.  Postanowiliśmy,  że  wszyscy
pracownicy otrzymają bony towarowe o jed-
nakowej  wartości.  ZUS  twierdzi,  że  trzeba
odprowadzić od nich składki. Czy ma rację?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego

Przyznanie świadczeń z funduszu musi

być uzależnione od sytuacji życiowej, ro-

dzinnej i materialnej. Inaczej trzeba od

nich zapłacić składki.

W wielu zakładach pracy funkcjonuje

zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

(ZFŚS). Świadczenia finansowane z tych

środków nie zawsze są jednak przyzna-

wane pracownikom zgodnie z zasadami

określonymi przez ustawę o ZFŚS. Dla pra-

codawców niejednokrotnie jest to źródłem

problemów w zakresie składek na ubezpie-

czenie społeczne i zdrowotne.

Podstawy wymiaru składek na ubezpie-

czenia społeczne i zdrowotne pracowników

nie stanowią m.in. świadczenia finanso-

wane ze środków przeznaczonych na cele

socjalne w ramach ZFŚS. Okoliczność, iż

przepisy stanowią o świadczeniach z ZFŚS

finansowanych ze środków przeznaczo-

nych na cele socjalne, sprawia, że ZUS stoi

na stanowisku, że warunkiem wyłączenia

omawianych świadczeń z podstawy wy-

miaru składek na ubezpieczenia społeczne

i zdrowotne jest przyznanie ich zgodnie

z przepisami ustawy o ZFŚS.

ZFŚS jest przeznaczony na finansowa-

nie działalności socjalnej organizowanej

na rzecz osób uprawnionych do korzysta-

nia z tego funduszu, na dofinansowanie

zakładowych obiektów socjalnych oraz na

tworzenie zakładowych żłobków, przed-

szkoli oraz innych form wychowania przed-

szkolnego. Działalnością socjalną są usługi

świadczone przez pracodawców na rzecz

różnych form wypoczynku, działalności kul-

turalno-oświatowej, sportowo-rekreacyj-

nej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przed-

szkolach oraz innych formach wychowania

przedszkolnego, udzielanie pomocy mate-

rialnej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej

pomocy na cele mieszkaniowe na warun-

kach określonych umową. Przyznawanie

ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość

dopłat z zakładowego funduszu świadczeń

socjalnych ma zależeć od sytuacji życiowej,

rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej.

Sąd Najwyższy w wyroku z 16 września

2009 r. (sygn. akt I UK 121/09, OSNP 2011/9-

10/133) stwierdził, że przyznawanie ulgo-

wych świadczeń powinno być uzależnione

od sytuacji życiowej, rodzinnej i material-

nej osoby korzystającej z tego funduszu.

Tym samym świadczenia wypłacone przez

pracodawcę z pominięciem owej zasady

nie mogą być ocenione w sensie prawnym

jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to

nie mogą korzystać z uprawnień przy-

znanych tym świadczeniom przez system

ubezpieczeń społecznych. Jeżeli świadcze-

nie z ZFŚS jest przyznawane z pominię-

ciem ww. kryteriów socjalnych, pracodawca

powinien uwzględnić je w podstawie wy-

miaru składek na ubezpieczenia społeczne

i ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli wszyscy

pracownicy otrzymali bony towarowe o jed-

nakowej wartości, to bony te trzeba ocenić

jako świadczenie dodatkowe pracodawcy

i odprowadzić od nich składki.

Podstawa prawna

Art. 1 ust. 1, art. 2 pkt 1 ustawy z 4 marca 1994 r.

o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

(t.j. Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.).

Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 21 ustawy

z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń

społecznych (t.j. Dz.U z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027

ze zm.).

Par. 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia ministra pracy

i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szcze-

gółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161,

poz. 1106 ze zm.).

Warunki przyznania

ukończenie 18 lat,

całkowita niezdolność do pracy,

naruszenie sprawności organizmu,

które spowodowało niezdolność do

pracy, musi powstać w jednym z poniż-

szych okresów:

– przed ukończeniem 18. roku życia,

– w trakcie nauki w szkole lub w szkole

wyższej przed ukończeniem 25. roku

życia,

– w trakcie studiów doktoranckich

lub aspirantury naukowej.

PRZYKŁAD 1

Czasowy wyjazd

Christo K. jest obywatelem Bułgarii zamiesz-
kującym w Polsce. Od stycznia 2013 r.
ma prawo do renty socjalnej. Obecnie
pobiera naukę na czwartym roku studiów.
W październiku 2014 r. wyjechał na półroczne
leczenie do swojego ojczystego kraju, gdzie
ma przebywać u rodziny. Pomimo czasowego
wyjazdu za granicę na mocy zmienionych
przepisów uprawniony nadal będzie mógł
otrzymywać rentę socjalną.

Przyszłe świadczenie zostanie zmniejszone

o wartość pobranej emerytury częściowej

Urodziłem  się  w  listopadzie  1949  r.  W  związ-
ku  z  tym,  że  wydłużono  mi  powszechny  wiek
emerytalny  do  65  lat  i  8  miesięcy,  emeryturę
przysługującą  z  tytułu  ukończenia  tego  wie-
ku  będę  mógł  uzyskać  dopiero  w  przyszłym
roku. Wiem jednak, że już po ukończeniu 65 lat
w  listopadzie  tego  roku  będę  mógł  się  starać
o  przyznanie  emerytury  częściowej.  Czy  sko-
rzystanie z takiej możliwości może mieć wpływ
na wysokość przyszłej pełnej emerytury?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak. Osoby, które nie ukończyły jeszcze po-

wszechnego wieku emerytalnego (odpowied-

nio wydłużonego w zależności od roku i kwar-

tału ich urodzenia), mają możliwość uzyskania

emerytury częściowej. Może ona być im przy-

znana, jeśli łącznie spełniają dwa warunki:

■

osiągną wiek wynoszący co najmniej 62 lata

w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku

mężczyzn oraz

■

udowodnią okres składkowy i nieskładko-

wy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet

i 40 lat dla mężczyzn.

Emerytura częściowa może być wypłacana

przez ZUS bez względu na kontynuowanie

stosunku pracy z dotychczasowym pracodaw-

cą oraz niezależnie od wysokości uzyskiwa-

nych przychodów z pracy zarobkowej, w tym

również tej objętej obowiązkiem ubezpieczeń

społecznych.

W celu obliczenia emerytury częściowej

ZUS ustala najpierw pełną wysokość eme-

rytury, dzieląc kwotę składek emerytalnych

oraz kapitału początkowego (zewidencjo-

nowanych na indywidualnym koncie osoby

ubezpieczonej oraz odpowiednio zwaloryzo-

wanych) przez średnie dalsze trwanie życia

właściwe dla wieku przejścia na emeryturę

częściową. Wysokość emerytury częściowej

stanowi 50 proc. obliczonej w ten sposób peł-

nej kwoty emerytury.

Osoba uprawniona do emerytury częścio-

wej po osiągnięciu wydłużonego powszech-

nego wieku emerytalnego oraz rozwiązaniu

stosunku pracy może wystąpić z wnioskiem

o zamianę tego świadczenia na emeryturę

ustaloną w pełnej wysokości.

Wysokość emerytury przyznanej po osią-

gnięciu powszechnego wieku emerytal-

nego zostanie w takiej sytuacji obliczona

na ogólnych zasadach, ale z uwzględnie-

niem wypłat emerytury częściowej. W cza-

sie pobierania tego świadczenia składki

i kapitał początkowy będą wprawdzie nadal

waloryzowane, ale przy obliczeniu pełnej

emerytury ich suma (stanowiąca podstawę

obliczenia emerytury) zostanie pomniej-

szona o wypłacone kwoty emerytury czę-

ściowej (w wysokości przed odliczeniem

zaliczki na podatek dochodowy od osób

fizycznych oraz składki na ubezpieczenie

zdrowotne).

Należy jednak podkreślić, że w omawia-

nym przypadku pomniejszenie podstawy

obliczenia pełnej emerytury nie powinno

być zbyt duże, jeśli wniosek o to świadcze-

nie zostanie złożony tuż po osiągnięciu po-

wszechnego wieku emerytalnego. Podstawa

ta zostanie bowiem pomniejszona wyłącz-

nie o wypłaty emerytury częściowej za kil-

ka miesięcy.

Podstawa prawna

Art. 25, 26 i 26b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

WAżne

ZUS zawsze ustala, czy osoba,

która czasowo przebywa poza granicami

Polski, nadal ma miejsce zamieszkania

na jej terytorium

Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)

gazetaprawna.pl

świadczenia

Wypłata renty socjalnej tylko w Polsce

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

18 września 2014 r. weszła w życie ustawa

z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie

socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków pu-

blicznych (dalej: ustawa zmieniająca), któ-

ra w dużej mierze jest wykonaniem wyro-

ku Trybunału Konstytucyjnego z 25 czerwca

2013 r. Ustawa zniosła wymóg przebywania

na terytorium Polski. Tak więc po zmianie

przepisów osoby przebywające za granicą nie

tracą prawa do renty socjalnej, nawet jeżeli

nie mają polskiego obywatelstwa. Pisaliśmy

o tym w DGP nr 171/2014.

Okazuje się jednak, że nawet gdy dana oso-

ba przebywa za granicą, świadczenie otrzy-

ma, ale wyłącznie wtedy, gdy ma rachunek

bankowy lub adres w Polsce.

Ustawa zmieniająca nie wprowadziła bo-

wiem możliwości transferowania tego świad-

czenia do państwa, w którym dana osoba

przebywa.

Takiej możliwości nie przewidują również

przepisy wspólnotowe w przypadku państw

członkowskich Unii Europejskiej oraz Euro-

pejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu,

jak również przepisy umów międzynarodo-

wych zawartych przez Polskę w zakresie za-

bezpieczenia społecznego.

Oznacza to, że nawet w przypadku gdy oso-

ba uprawniona do renty socjalnej przebywa

za granicą, świadczenie to może otrzymy-

wać wyłącznie:

■

na adres zamieszkania w Polsce, za pośred-

nictwem podmiotu prowadzącego dzia-

łalność w zakresie doręczania świadczeń

(Poczty Polskiej) albo

■

na własny rachunek w banku lub w spół-

dzielczej kasie oszczędnościowo-kredy-

towej.

Trybunał częściowo zniósł wymóg

Ustawa o rencie socjalnej od samego począt-

ku swojego obowiązywania przewidywała, że

świadczenie to mogą uzyskać i pobierać wy-

łącznie osoby zamieszkujące oraz przebywa-

jące na terytorium RP. Dotyczyło to zarówno

obywateli polskich, jak i obywateli państw

członkowskich UE/EFTA oraz obywateli in-

nych państw.

W wyroku z 25 czerwca 2013 r. (sygn. akt

P 11/12) Trybunał Konstytucyjny orzekł jed-

nak, że art. 2 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej,

w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie

i realizację prawa do tego świadczenia przez

osoby mające obywatelstwo polskie od wy-

mogu ich przebywania na terytorium Polski,

jest niezgodny z przepisami Konstytucji RP.

Przepis ten utracił moc obowiązującą

z dniem ogłoszenia wyroku trybunału (tj.

11 lipca 2013 r.) i od tego czasu ZUS nie uza-

leżnia już przyznania i wypłaty renty oso-

bom mającym obywatelstwo polskie od ich

przebywania na terytorium RP. Na podstawie

wydanego wyroku może więc ustalać upraw-

nienia i realizować wypłatę renty socjalnej

także tym obywatelom naszego kraju, którzy

przebywają czasowo za granicą.

Czasowe przebywanie poza terytorium Pol-

ski to przebywanie związane z przejściowy-

mi okolicznościami życiowymi (np. wyjazd

za granicę na stypendium naukowe, w celu

odbywania stażu, podjęcia leczenia, do ro-

dziny itp.).

Konieczny wniosek

Obywatele polscy, którym ZUS zawiesił wypła-

tę renty socjalnej wyłącznie z powodu czaso-

wego przebywania za granicą, na podstawie

wspomnianego wyroku trybunału mogły się

ubiegać o podjęcie wypłaty tej renty od dnia

ogłoszenia tego wyroku. Jeśli jednak w wyma-

ganym terminie nie zgłosiły skargi o wzno-

wienie postępowania, w każdym czasie mogą

się ubiegać o podjęcie wypłaty świadczenia od

miesiąca zgłoszenia wniosku w tej sprawie.

Nowe przepisy poszły dalej

Ustawa zmieniająca stanowi w dużej mierze

wykonanie wyroku trybunału z 25 czerwca

2013 r., ale zawiera dalej idące rozwiązania

niż przewidziane w tym wyroku. Zniosła ona

wymóg przebywania na terytorium Polski nie

tylko w stosunku do obywateli RP, lecz także

w odniesieniu do pozostałych grup osób ma-

jących możliwość uzyskania renty socjalnej,

których taki wymóg dotychczas obowiązywał.

Oznacza to, że od 18 września 2014 r. już nie

tylko obywatele polscy, lecz także cudzoziemcy

ubiegający się o rentę socjalną (lub pobierający

takie świadczenie) mogą uzyskać i pobierać

rentę także wtedy, gdy czasowo przebywają

poza granicami RP. Jeśli pod rządami wcze-

śniej obowiązujących przepisów odmówiono

im prawa do renty socjalnej lub wstrzymano

jej wypłatę, mogą ponownie zgłosić wniosek

o przyznanie świadczenia lub też wystąpić

o wznowienie tej wypłaty. W takim przypadku

ZUS będzie wypłacał świadczenie od pierwsze-

go dnia miesiąca, w którym zostanie zgłoszo-

ny wniosek, nie wcześniej jednak niż od dnia

wejścia w życie wspomnianej nowelizacji, tj.

od 18 września 2014 r.

Istotne miejsce zamieszkania

Należy jednak podkreślić, że nadal jednym

z warunków przyznania oraz pobierania renty

socjalnej jest zamieszkiwanie na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że ZUS

zawsze ustala, czy osoba, która czasowo prze-

bywa poza granicami Polski, ma nadal miej-

sce zamieszkania na jej terytorium. W razie

powzięcia w tym zakresie wątpliwości może

zażądać od osoby występującej o rentę socjal-

ną lub uprawnionej do takiej renty złożenia

stosownego oświadczenia, w którym osoba

ta poinformuje, gdzie znajduje się jej miejsce

zamieszkania.

[przykład]

Podstawa prawna

Art. 1 ustawy z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie

socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2014 r.

poz. 1175).

Art. 2, 5 i 12c ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjal-

nej (Dz.U. nr 135, poz. 1268 ze zm.).

Po zmianie przepisów świadczenie otrzymuje także osoba przebywająca czasowo

w innym państwie. Jednak tylko na

rachunek bankowy lub adres w kraju

Naruszenie

regulaminu ZFŚS

to problemy z ZUS

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego

Przyznanie świadczeń z funduszu musi

być uzależnione od sytuacji życiowej, ro-

dzinnej i materialnej. Inaczej trzeba od

nich zapłacić składki.

W wielu zakładach pracy funkcjonuje

zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

(ZFŚS). Świadczenia finansowane z tych

środków nie zawsze są jednak przyzna-

wane pracownikom zgodnie z zasadami

określonymi przez ustawę o ZFŚS. Dla pra-

codawców niejednokrotnie jest to źródłem

problemów w zakresie składek na ubezpie-

czenie społeczne i zdrowotne.

Podstawy wymiaru składek na ubezpie-

czenia społeczne i zdrowotne pracowników

nie stanowią m.in. świadczenia finanso-

wane ze środków przeznaczonych na cele

socjalne w ramach ZFŚS. Okoliczność, iż

przepisy stanowią o świadczeniach z ZFŚS

finansowanych ze środków przeznaczo-

nych na cele socjalne, sprawia, że ZUS stoi

na stanowisku, że warunkiem wyłączenia

omawianych świadczeń z podstawy wy-

miaru składek na ubezpieczenia społeczne

i zdrowotne jest przyznanie ich zgodnie

z przepisami ustawy o ZFŚS.

ZFŚS jest przeznaczony na finansowa-

nie działalności socjalnej organizowanej

na rzecz osób uprawnionych do korzysta-

nia z tego funduszu, na dofinansowanie

zakładowych obiektów socjalnych oraz na

tworzenie zakładowych żłobków, przed-

szkoli oraz innych form wychowania przed-

szkolnego. Działalnością socjalną są usługi

świadczone przez pracodawców na rzecz

różnych form wypoczynku, działalności kul-

turalno-oświatowej, sportowo-rekreacyj-

nej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przed-

szkolach oraz innych formach wychowania

przedszkolnego, udzielanie pomocy mate-

rialnej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej

pomocy na cele mieszkaniowe na warun-

kach określonych umową. Przyznawanie

ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość

dopłat z zakładowego funduszu świadczeń

socjalnych ma zależeć od sytuacji życiowej,

rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej.

Sąd Najwyższy w wyroku z 16 września

2009 r. (sygn. akt I UK 121/09, OSNP 2011/9-

10/133) stwierdził, że przyznawanie ulgo-

wych świadczeń powinno być uzależnione

od sytuacji życiowej, rodzinnej i material-

nej osoby korzystającej z tego funduszu.

Tym samym świadczenia wypłacone przez

pracodawcę z pominięciem owej zasady

nie mogą być ocenione w sensie prawnym

jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to

nie mogą korzystać z uprawnień przy-

znanych tym świadczeniom przez system

ubezpieczeń społecznych. Jeżeli świadcze-

nie z ZFŚS jest przyznawane z pominię-

ciem ww. kryteriów socjalnych, pracodawca

powinien uwzględnić je w podstawie wy-

miaru składek na ubezpieczenia społeczne

i ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli wszyscy

pracownicy otrzymali bony towarowe o jed-

nakowej wartości, to bony te trzeba ocenić

jako świadczenie dodatkowe pracodawcy

i odprowadzić od nich składki.

Podstawa prawna

Art. 1 ust. 1, art. 2 pkt 1 ustawy z 4 marca 1994 r.

o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

(t.j. Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.).

Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 21 ustawy

z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń

społecznych (t.j. Dz.U z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027

ze zm.).

Par. 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia ministra pracy

i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szcze-

gółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161,

poz. 1106 ze zm.).

Warunki przyznania

ukończenie 18 lat,

całkowita niezdolność do pracy,

naruszenie sprawności organizmu,

które spowodowało niezdolność do

pracy, musi powstać w jednym z poniż-

szych okresów:

– przed ukończeniem 18. roku życia,

– w trakcie nauki w szkole lub w szkole

wyższej przed ukończeniem 25. roku

życia,

– w trakcie studiów doktoranckich

lub aspirantury naukowej.

PRZYKŁAD 1

Czasowy wyjazd

Przyszłe świadczenie zostanie zmniejszone

o wartość pobranej emerytury częściowej

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak. Osoby, które nie ukończyły jeszcze po-

wszechnego wieku emerytalnego (odpowied-

nio wydłużonego w zależności od roku i kwar-

tału ich urodzenia), mają możliwość uzyskania

emerytury częściowej. Może ona być im przy-

znana, jeśli łącznie spełniają dwa warunki:

■

osiągną wiek wynoszący co najmniej 62 lata

w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku

mężczyzn oraz

■

udowodnią okres składkowy i nieskładko-

wy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet

i 40 lat dla mężczyzn.

Emerytura częściowa może być wypłacana

przez ZUS bez względu na kontynuowanie

stosunku pracy z dotychczasowym pracodaw-

cą oraz niezależnie od wysokości uzyskiwa-

nych przychodów z pracy zarobkowej, w tym

również tej objętej obowiązkiem ubezpieczeń

społecznych.

W celu obliczenia emerytury częściowej

ZUS ustala najpierw pełną wysokość eme-

rytury, dzieląc kwotę składek emerytalnych

oraz kapitału początkowego (zewidencjo-

nowanych na indywidualnym koncie osoby

ubezpieczonej oraz odpowiednio zwaloryzo-

wanych) przez średnie dalsze trwanie życia

właściwe dla wieku przejścia na emeryturę

częściową. Wysokość emerytury częściowej

stanowi 50 proc. obliczonej w ten sposób peł-

nej kwoty emerytury.

Osoba uprawniona do emerytury częścio-

wej po osiągnięciu wydłużonego powszech-

nego wieku emerytalnego oraz rozwiązaniu

stosunku pracy może wystąpić z wnioskiem

o zamianę tego świadczenia na emeryturę

ustaloną w pełnej wysokości.

Wysokość emerytury przyznanej po osią-

gnięciu powszechnego wieku emerytal-

nego zostanie w takiej sytuacji obliczona

na ogólnych zasadach, ale z uwzględnie-

niem wypłat emerytury częściowej. W cza-

sie pobierania tego świadczenia składki

i kapitał początkowy będą wprawdzie nadal

waloryzowane, ale przy obliczeniu pełnej

emerytury ich suma (stanowiąca podstawę

obliczenia emerytury) zostanie pomniej-

szona o wypłacone kwoty emerytury czę-

ściowej (w wysokości przed odliczeniem

zaliczki na podatek dochodowy od osób

fizycznych oraz składki na ubezpieczenie

zdrowotne).

Należy jednak podkreślić, że w omawia-

nym przypadku pomniejszenie podstawy

obliczenia pełnej emerytury nie powinno

być zbyt duże, jeśli wniosek o to świadcze-

nie zostanie złożony tuż po osiągnięciu po-

wszechnego wieku emerytalnego. Podstawa

ta zostanie bowiem pomniejszona wyłącz-

nie o wypłaty emerytury częściowej za kil-

ka miesięcy.

Podstawa prawna

Art. 25, 26 i 26b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

WAżne

ZUS zawsze ustala, czy osoba,

która czasowo przebywa poza granicami

Polski, nadal ma miejsce zamieszkania

na jej terytorium

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Decyzjami z 14 stycznia 2009 r. i 1 października 2009 r. ZUS

zobowiązał spółkę z o.o. do zwrotu nienależnie pobranych

przez jej pracownicę zasiłków: chorobowego, macierzyńskie-

go i opiekuńczego za okresy wskazane w decyzji. Wyrokiem

z 10 grudnia 2012 r. sąd rejonowy zmienił zaskarżone przez

płatnika decyzje i zwolnił go z obowiązku zwrotu.

Sąd ustalił, że od 1 lipca 2005 r. jedna z trzech właścicielek

spółki (zainteresowana) została zatrudniona na podstawie

umowy o pracę na stanowisku przedstawiciela handlowego

w wymiarze 1/4 etatu na okres próbny i zgłoszona do ubez-

pieczenia społecznego. W trakcie kolejnych umów zawartych

na okres 3-miesięczny oraz na czas nieokreślony od 1 stycz-

nia 2006 r. spółka odprowadzała za zainteresowaną składki

na ubezpieczenia społeczne. Od 5 czerwca 2006 r. zaintere-

sowana była niezdolna do pracy w okresie ciąży i najpierw

pobierała wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek.

Po urodzeniu dziecka 11 września 2006 r. pobrała zasiłek

macierzyński. Świadczenia te były wypłacane na podstawie

zaświadczeń płatnika składek potwierdzających zatrudnie-

nie zainteresowanej na podstawie umowy o pracę od 1 lip-

ca 2005 r.

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego zainteresowa-

na nadal nie świadczyła pracy, pobierając najpierw zasiłek

chorobowy, a następnie opiekuńczy. Sąd rejonowy w spra-

wie o zwrot wypłaconych świadczeń oparł orzeczenie na

podstawie art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm., dalej: ustawa o systemie ubezpieczeń spo-

łecznych), wskazując, że sporne zasiłki były niewątpliwie

świadczeniami nienależnymi, gdyż wypłacono je, mimo

że zainteresowana nie podlegała ubezpieczeniom z tytułu

umowy o pracę.

Powyższe wynikało z wyroku sądu rejonowego uwzględ-

niającego powództwo spółki przeciwko zainteresowa-

nej o stwierdzenie nieważności umowy o pracę zawartej

1 stycznia 2006 r. Po uprawomocnieniu się orzeczenia

płatnik sporządził korekty dokumentów zgłoszenio-

wych, a pismem z 5 listopada 2008 r. poinformował ZUS

o przyczynie korekty. W ocenie sądu pierwszej instancji do

zwrotu obowiązana jest osoba, która pobrała nienależne

świadczenie. Przy czym nie było podstaw do przyjęcia od-

powiedzialności płatnika na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych. Dane przekazywane

przez niego były wprawdzie obiektywnie nieprawdziwe

(zaświadczenia potwierdzały nieistniejący w rzeczywisto-

ści stosunek pracy), lecz wspólnicy i członkowie zarządu

spółki byli w okresie pobierania przez zainteresowaną

spornych świadczeń przekonani o łączącym ją ze spółką

stosunku pracy. Wyrokiem z 22 kwietnia 2013 r. sąd okrę-

gowy oddalił apelacje organu rentowego oraz zaintere-

sowanej. Stwierdził, że sąd pierwszej instancji dokonał

prawidłowej wykładni art. 84 ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 4,

art. 29, art. 32, art. 66 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świad-

czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w ra-

zie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159;

ustawa o świadczeniach w razie choroby i macierzyństwa)

oraz art. 6 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.). Wskazał, że ogól-

ne reguły rządzące zobowiązaniami potwierdzają, iż do

zwrotu nienależnie pobranego świadczenia zobowiązany

jest nienależnie wzbogacony.

W ocenie sądu art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych adresowany do płatnika nie stanowi podsta-

wy zobowiązania go do zwrotu kwot świadczeń pobranych

przez inne osoby, gdy istnieje możliwość dochodzenia zwro-

tu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono. Pod-

kreślił, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego przez

ubezpieczonego świadczenia nałożony na płatnika składek

nie zwalnia z obowiązku zwrotu ubezpieczonego, któremu

przyznano i wypłacono świadczenie na podstawie fałszywych

dokumentów lub w efekcie świadomego wprowadzenia or-

ganu rentowego w błąd (wyrok SN z 25 maja 2004r., sygn.

akt II UK 385/03, OSNP 2005/2,/25).

UZASADNIENIE

SN uchylił zaskarżony wyrok do ponownego rozpoznania,

uznając, że decydujące znaczenie dla praw i obowiązków

zainteresowanej na tle art. 86 ust. 1 i 6 ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych miał jej status osoby ubezpieczo-

nej w okresie, w którym została zgłoszona do ubezpieczenia,

a sąd drugiej instancji nie poczynił ustaleń w tym zakresie.

Żądanie zwrotu wypłaconych świadczeń zasiłkowych ba-

zowało na prawomocnym wyroku sądu rejonowego, stwier-

dzającym nieważność umowy o pracę między spółką a zain-

teresowaną. SN uznał, że w wyroku sądu drugiej instancji

pominięto, iż do zastosowania art. 84 ust.6 ustawy o sys-

temie ubezpieczeń społecznych nie wystarczy stwierdze-

nie nieważności umowy o pracę lub oddalenie powództwa

o ustalenie stosunku pracy, lecz konieczne jest stwierdzenie,

że dane podane w raportach nie odzwierciedlały rzeczywi-

stego stosunku ubezpieczenia z okresu, kiedy ubezpieczona

była zgłoszona do ubezpieczenia przez płatnika. Nietrafne

jest przy tym stwierdzenie, że z chwilą uprawomocnienia

się wskazanego wyroku ustała podstawa ubezpieczenia,

wstecznie, po 1 stycznia 2006 r. Zainteresowana została

wyłączona z ubezpieczenia chorobowego po uprawomoc-

nienia się wyroku, a rozstrzygnięcie sporu wymagało usta-

lenia istnienia stosunku ubezpieczenia w okresie zgłasza-

nia jej do ubezpieczenia przez płatnika. Jednak nieważne

zawarcie umowy o pracę i zgłoszenie wynikającego z niej

zatrudnienia organowi ubezpieczeń społecznych nie wy-

klucza powstania stosunku obowiązkowego ubezpieczenia

społecznego.

W sporach prowadzących do rozstrzygnięcia o podleganiu

ubezpieczeniu społecznemu liczy się to, czy strony realizo-

wały wzajemne zobowiązanie pracownika do świadczenia

pracy, a pracodawcy do dania pracy za wynagrodzeniem. SN

podkreślił, że zasiłki, których zwrotu domaga się ZUS, były

wypłacane bezpośrednio przez organ rentowy na rachunek

bankowy zainteresowanej. W tym wypadku żądanie zwrotu

nienależnych zasiłków ma podstawę w ogólnym przepisie

art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

stanowi on o obowiązku zwrotu nienależnych świadczeń

w dwu przepisach – ust. 1 i 6. Przy czym art. 84 ust. 1 przewi-

duje zwrot przez osobę, która świadczenia te pobrała, tzn. tę,

która uzyskała nienależną korzyść.

Jednocześnie na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych obowiązek ten obciąża również

płatnika składek. Przy czym należy zwrócić uwagę, że w tym

wypadku plasuje się poza zakresem ubezpieczeniowego poję-

cia świadczeń nienależnie pobranych, gdyż obowiązek płat-

nika nie polega na zwrocie świadczeń, lecz na wyrównaniu

szkody wyrządzonej przez spowodowanie wypłacenia przez

organ ubezpieczeń społecznych świadczeń osobie, której się

one nie należały.

o zwrocie nienależnie pobranych zasiłków

Sygn. akt II UK 570/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 11 września 2014 r.

TEZA:

Zwrot nienależnie wypłaconych świadczeń przez

płatnika może być fakultatywny, ale tylko wówczas,
gdy niewątpliwy jest obowiązek zwrotu takich
świadczeń przez tego, kto je pobrał.

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem z 26 czerwca 2013 r. sąd apelacyjny oddalił apelację

odwołującego się od wyroku sądu okręgowego z 8 października

2012 r., oddalającego jego odwołanie od decyzji ZUS z 12 lipca

2011 r. stwierdzającej, że odpowiada on całym swoim majątkiem

za zaległości spółki z o.o. z okresu od grudnia 2005 r. do kwietnia

2007 r. w łącznej kwocie 231 314,21 zł z tytułu składek na: Fundusz

Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz

Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Sąd ustalił, że prezesem i jedynym członkiem zarządu

spółki został odwołujący się. Spółka 2006 r. zamknęła stratą

w wysokości 300 678,35 zł. Odwołujący 30 kwietnia 2007 r.

zgłosił wniosek o upadłość spółki z opcją likwidacyjną. Po-

stanowieniem z 13 czerwca 2007 r. sąd rejonowy ogłosił upa-

dłość spółki, uznając, że zobowiązania spółki przekraczające

kwotę 500 000 zł przewyższają wartość jej majątku szaco-

wanego na 143 251,70 zł.

W sprawozdaniu z 21 listopada 2007 r. syndyk wskazał

dodatkowe, nieujęte w sprawozdaniu fi nansowym składni-

ki masy upadłości, prawa niematerialne – prawa autorskie,

do wykonanych przez upadłą spółkę projektów programów,

oszacowane na łączną kwotę 548 500 zł. Postanowieniem

z 25 lutego 2009 r. sąd rejonowy na wniosek syndyka wyłączył

te prawa z masy upadłości spółki. Odwołujący w toku postę-

powania upadłościowego pomagał syndykowi w sprzedaży

praw autorskich. Części z praw autorskich nie sprzedano.

Spółka została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego

26 listopada 2010 r. Sąd okręgowy stwierdził, że decyzja or-

ganu rentowego jest prawidłowa, gdyż wystąpiły wszystkie

przesłanki pozytywne z art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r.

– Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.),

a prawomocnie zakończone postępowanie upadłościowe

nie doprowadziło do zaspokojenia wierzycieli w całości.

W ocenie sądu bez wpływu na wynik sprawy jest wska-

zanie przez odwołującego dodatkowego majątku spółki.

Prawa autorskie, na które wskazywał odwołujący, wobec

ich wyłączenia z masy upadłościowej nie są już bowiem

majątkiem spółki. Ponadto nie można przyjąć, by złożenie

wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie (kwie-

cień 2007 r.), skoro już po zakończeniu 2006 r. spółka wy-

kazywała znaczną stratę.

Rozpoznając apelację odwołującego od tego wyroku, sąd

apelacyjny podzielił zarówno ustalenia faktyczne, jak i roz-

ważania prawne poczynione przez sąd pierwszej instancji.

UZASADNIENIE

SN oddalił skargę kasacyjną, uznając, że kasacyjne zarzuty

nieuwzględnienia wartości niematerialnych w postaci zde-

ponowanych na płytach CD i DVD praw autorskich, które bez

sprzeciwu skarżącego zostały wyłączone z masy upadłości,

nie miały wpływu na dokonany osąd sprawy, a skarżący mógł

negować w każdy dopuszczalny prawem sposób wyłączenie

z masy upadłości praw niematerialnych spółki pozwalają-

cych zaspokoić się jej wierzycielom.

Ponadto w ocenie SN skarżący dowolnie twierdzi, że pra-

wa te miały lub zachowały realną wartość majątkową. Tym-

czasem z ustaleń stanu faktycznego wynika, że wprawdzie

początkowo syndyk wycenił ich wartość na 548 500 zł, tyle

że z ich sprzedaży uzyskał jedynie kwotę 52 431,68 zł, a nie

było realnych możliwości zbycia pozostałych projektów lub

programów niematerialnych. Tych ustaleń skarżący nie pod-

ważył przez postawienie adekwatnych zarzutów kasacyjnych,

wobec czego SN uznał za bezpodstawne twierdzenie skar-

żącego, że wskazał pozostały po upadłości majątek spółki,

który pozwalałby na dalsze zaspokojenie wierzycieli z praw

niematerialnych, które nie zostały sprzedane. Oznaczało

to, że w postępowaniu upadłościowym nie uwzględnia się

szacunkowej wartości dóbr niematerialnych upadłego, ale

wartość rynkową uzyskaną w wyniku ich realnej sprzedaży

przed prawomocnym zakończeniem postępowania upa-

dłościowego.

Oprac. Marcin Wilczyński

asystent sędziego Sądu Najwyższego

o odpowiedzialności za zaległości składkowe

Sygn. akt II UK 560/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 23 września 2014 r.

TEZA:

Umieszczone na elektronicznych nośnikach da-

nych (płytach CD i DVD) projekty reklamowe lub inne
niematerialne prawa autorskie spółki z o.o., które nie
zostały zbyte w postępowaniu egzekucyjnym ani w pra-
womocnie zakończonym postępowaniu upadłościowym
z powodu braku zainteresowanych nimi nabywców,
nie stanowią wskazania realnego mienia spółki,
z którego było możliwe zaspokojenie jej długów
składkowych w jakiejkolwiek, a tym bardziej
w znacznej części.

Podsumowanie

przedmiotem zwrotu są świadczenia przyznane

lub wypłacone przez organ rentowy bez podstawy

prawnej,

przyczyną wypłaty może być przekazanie przez płat-

nika składek nieprawdziwych danych, mających

wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość,

płatnik składek może być obciążony zwrotem świad-

czenia tylko wówczas, gdy przekazał organowi ren-

towemu dane stanowiące podstawę przyznania

świadczenia oraz gdy były to dane nieprawdziwe.

PRENUMERATA:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna (październik 2014 r.): 112,70 zł: – październik–grudzień 2014 r.: 308,70 zł: Wersja Premium – miesięczna
(październik 2014 r.): 131,10 zł – październik–grudzień 2014 r.: 359,10 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Decyzjami z 14 stycznia 2009 r. i 1 października 2009 r. ZUS

zobowiązał spółkę z o.o. do zwrotu nienależnie pobranych

przez jej pracownicę zasiłków: chorobowego, macierzyńskie-

go i opiekuńczego za okresy wskazane w decyzji. Wyrokiem

z 10 grudnia 2012 r. sąd rejonowy zmienił zaskarżone przez

płatnika decyzje i zwolnił go z obowiązku zwrotu.

Sąd ustalił, że od 1 lipca 2005 r. jedna z trzech właścicielek

spółki (zainteresowana) została zatrudniona na podstawie

umowy o pracę na stanowisku przedstawiciela handlowego

w wymiarze 1/4 etatu na okres próbny i zgłoszona do ubez-

pieczenia społecznego. W trakcie kolejnych umów zawartych

na okres 3-miesięczny oraz na czas nieokreślony od 1 stycz-

nia 2006 r. spółka odprowadzała za zainteresowaną składki

na ubezpieczenia społeczne. Od 5 czerwca 2006 r. zaintere-

sowana była niezdolna do pracy w okresie ciąży i najpierw

pobierała wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek.

Po urodzeniu dziecka 11 września 2006 r. pobrała zasiłek

macierzyński. Świadczenia te były wypłacane na podstawie

zaświadczeń płatnika składek potwierdzających zatrudnie-

nie zainteresowanej na podstawie umowy o pracę od 1 lip-

ca 2005 r.

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego zainteresowa-

na nadal nie świadczyła pracy, pobierając najpierw zasiłek

chorobowy, a następnie opiekuńczy. Sąd rejonowy w spra-

wie o zwrot wypłaconych świadczeń oparł orzeczenie na

podstawie art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm., dalej: ustawa o systemie ubezpieczeń spo-

łecznych), wskazując, że sporne zasiłki były niewątpliwie

świadczeniami nienależnymi, gdyż wypłacono je, mimo

że zainteresowana nie podlegała ubezpieczeniom z tytułu

umowy o pracę.

Powyższe wynikało z wyroku sądu rejonowego uwzględ-

niającego powództwo spółki przeciwko zainteresowa-

nej o stwierdzenie nieważności umowy o pracę zawartej

1 stycznia 2006 r. Po uprawomocnieniu się orzeczenia

płatnik sporządził korekty dokumentów zgłoszenio-

wych, a pismem z 5 listopada 2008 r. poinformował ZUS

o przyczynie korekty. W ocenie sądu pierwszej instancji do

zwrotu obowiązana jest osoba, która pobrała nienależne

świadczenie. Przy czym nie było podstaw do przyjęcia od-

powiedzialności płatnika na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych. Dane przekazywane

przez niego były wprawdzie obiektywnie nieprawdziwe

(zaświadczenia potwierdzały nieistniejący w rzeczywisto-

ści stosunek pracy), lecz wspólnicy i członkowie zarządu

spółki byli w okresie pobierania przez zainteresowaną

spornych świadczeń przekonani o łączącym ją ze spółką

stosunku pracy. Wyrokiem z 22 kwietnia 2013 r. sąd okrę-

gowy oddalił apelacje organu rentowego oraz zaintere-

sowanej. Stwierdził, że sąd pierwszej instancji dokonał

prawidłowej wykładni art. 84 ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 4,

art. 29, art. 32, art. 66 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świad-

czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w ra-

zie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159;

ustawa o świadczeniach w razie choroby i macierzyństwa)

oraz art. 6 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.). Wskazał, że ogól-

ne reguły rządzące zobowiązaniami potwierdzają, iż do

zwrotu nienależnie pobranego świadczenia zobowiązany

jest nienależnie wzbogacony.

W ocenie sądu art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych adresowany do płatnika nie stanowi podsta-

wy zobowiązania go do zwrotu kwot świadczeń pobranych

przez inne osoby, gdy istnieje możliwość dochodzenia zwro-

tu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono. Pod-

kreślił, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego przez

ubezpieczonego świadczenia nałożony na płatnika składek

nie zwalnia z obowiązku zwrotu ubezpieczonego, któremu

przyznano i wypłacono świadczenie na podstawie fałszywych

dokumentów lub w efekcie świadomego wprowadzenia or-

ganu rentowego w błąd (wyrok SN z 25 maja 2004r., sygn.

akt II UK 385/03, OSNP 2005/2,/25).

UZASADNIENIE

SN uchylił zaskarżony wyrok do ponownego rozpoznania,

uznając, że decydujące znaczenie dla praw i obowiązków

zainteresowanej na tle art. 86 ust. 1 i 6 ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych miał jej status osoby ubezpieczo-

nej w okresie, w którym została zgłoszona do ubezpieczenia,

a sąd drugiej instancji nie poczynił ustaleń w tym zakresie.

Żądanie zwrotu wypłaconych świadczeń zasiłkowych ba-

zowało na prawomocnym wyroku sądu rejonowego, stwier-

dzającym nieważność umowy o pracę między spółką a zain-

teresowaną. SN uznał, że w wyroku sądu drugiej instancji

pominięto, iż do zastosowania art. 84 ust.6 ustawy o sys-

temie ubezpieczeń społecznych nie wystarczy stwierdze-

nie nieważności umowy o pracę lub oddalenie powództwa

o ustalenie stosunku pracy, lecz konieczne jest stwierdzenie,

że dane podane w raportach nie odzwierciedlały rzeczywi-

stego stosunku ubezpieczenia z okresu, kiedy ubezpieczona

była zgłoszona do ubezpieczenia przez płatnika. Nietrafne

jest przy tym stwierdzenie, że z chwilą uprawomocnienia

się wskazanego wyroku ustała podstawa ubezpieczenia,

wstecznie, po 1 stycznia 2006 r. Zainteresowana została

wyłączona z ubezpieczenia chorobowego po uprawomoc-

nienia się wyroku, a rozstrzygnięcie sporu wymagało usta-

lenia istnienia stosunku ubezpieczenia w okresie zgłasza-

nia jej do ubezpieczenia przez płatnika. Jednak nieważne

zawarcie umowy o pracę i zgłoszenie wynikającego z niej

zatrudnienia organowi ubezpieczeń społecznych nie wy-

klucza powstania stosunku obowiązkowego ubezpieczenia

społecznego.

W sporach prowadzących do rozstrzygnięcia o podleganiu

ubezpieczeniu społecznemu liczy się to, czy strony realizo-

wały wzajemne zobowiązanie pracownika do świadczenia

pracy, a pracodawcy do dania pracy za wynagrodzeniem. SN

podkreślił, że zasiłki, których zwrotu domaga się ZUS, były

wypłacane bezpośrednio przez organ rentowy na rachunek

bankowy zainteresowanej. W tym wypadku żądanie zwrotu

nienależnych zasiłków ma podstawę w ogólnym przepisie

art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

stanowi on o obowiązku zwrotu nienależnych świadczeń

w dwu przepisach – ust. 1 i 6. Przy czym art. 84 ust. 1 przewi-

duje zwrot przez osobę, która świadczenia te pobrała, tzn. tę,

która uzyskała nienależną korzyść.

Jednocześnie na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych obowiązek ten obciąża również

płatnika składek. Przy czym należy zwrócić uwagę, że w tym

wypadku plasuje się poza zakresem ubezpieczeniowego poję-

cia świadczeń nienależnie pobranych, gdyż obowiązek płat-

nika nie polega na zwrocie świadczeń, lecz na wyrównaniu

szkody wyrządzonej przez spowodowanie wypłacenia przez

organ ubezpieczeń społecznych świadczeń osobie, której się

one nie należały.

o zwrocie nienależnie pobranych zasiłków

Sygn. akt II UK 570/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 11 września 2014 r.

TEZA:

Zwrot nienależnie wypłaconych świadczeń przez

płatnika może być fakultatywny, ale tylko wówczas,
gdy niewątpliwy jest obowiązek zwrotu takich
świadczeń przez tego, kto je pobrał.

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem z 26 czerwca 2013 r. sąd apelacyjny oddalił apelację

odwołującego się od wyroku sądu okręgowego z 8 października

2012 r., oddalającego jego odwołanie od decyzji ZUS z 12 lipca

2011 r. stwierdzającej, że odpowiada on całym swoim majątkiem

za zaległości spółki z o.o. z okresu od grudnia 2005 r. do kwietnia

2007 r. w łącznej kwocie 231 314,21 zł z tytułu składek na: Fundusz

Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz

Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Sąd ustalił, że prezesem i jedynym członkiem zarządu

spółki został odwołujący się. Spółka 2006 r. zamknęła stratą

w wysokości 300 678,35 zł. Odwołujący 30 kwietnia 2007 r.

zgłosił wniosek o upadłość spółki z opcją likwidacyjną. Po-

stanowieniem z 13 czerwca 2007 r. sąd rejonowy ogłosił upa-

dłość spółki, uznając, że zobowiązania spółki przekraczające

kwotę 500 000 zł przewyższają wartość jej majątku szaco-

wanego na 143 251,70 zł.

W sprawozdaniu z 21 listopada 2007 r. syndyk wskazał

dodatkowe, nieujęte w sprawozdaniu fi nansowym składni-

ki masy upadłości, prawa niematerialne – prawa autorskie,

do wykonanych przez upadłą spółkę projektów programów,

oszacowane na łączną kwotę 548 500 zł. Postanowieniem

z 25 lutego 2009 r. sąd rejonowy na wniosek syndyka wyłączył

te prawa z masy upadłości spółki. Odwołujący w toku postę-

powania upadłościowego pomagał syndykowi w sprzedaży

praw autorskich. Części z praw autorskich nie sprzedano.

Spółka została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego

26 listopada 2010 r. Sąd okręgowy stwierdził, że decyzja or-

ganu rentowego jest prawidłowa, gdyż wystąpiły wszystkie

przesłanki pozytywne z art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r.

– Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.),

a prawomocnie zakończone postępowanie upadłościowe

nie doprowadziło do zaspokojenia wierzycieli w całości.

W ocenie sądu bez wpływu na wynik sprawy jest wska-

zanie przez odwołującego dodatkowego majątku spółki.

Prawa autorskie, na które wskazywał odwołujący, wobec

ich wyłączenia z masy upadłościowej nie są już bowiem

majątkiem spółki. Ponadto nie można przyjąć, by złożenie

wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie (kwie-

cień 2007 r.), skoro już po zakończeniu 2006 r. spółka wy-

kazywała znaczną stratę.

Rozpoznając apelację odwołującego od tego wyroku, sąd

apelacyjny podzielił zarówno ustalenia faktyczne, jak i roz-

ważania prawne poczynione przez sąd pierwszej instancji.

UZASADNIENIE

SN oddalił skargę kasacyjną, uznając, że kasacyjne zarzuty

nieuwzględnienia wartości niematerialnych w postaci zde-

ponowanych na płytach CD i DVD praw autorskich, które bez

sprzeciwu skarżącego zostały wyłączone z masy upadłości,

nie miały wpływu na dokonany osąd sprawy, a skarżący mógł

negować w każdy dopuszczalny prawem sposób wyłączenie

z masy upadłości praw niematerialnych spółki pozwalają-

cych zaspokoić się jej wierzycielom.

Ponadto w ocenie SN skarżący dowolnie twierdzi, że pra-

wa te miały lub zachowały realną wartość majątkową. Tym-

czasem z ustaleń stanu faktycznego wynika, że wprawdzie

początkowo syndyk wycenił ich wartość na 548 500 zł, tyle

że z ich sprzedaży uzyskał jedynie kwotę 52 431,68 zł, a nie

było realnych możliwości zbycia pozostałych projektów lub

programów niematerialnych. Tych ustaleń skarżący nie pod-

ważył przez postawienie adekwatnych zarzutów kasacyjnych,

wobec czego SN uznał za bezpodstawne twierdzenie skar-

żącego, że wskazał pozostały po upadłości majątek spółki,

który pozwalałby na dalsze zaspokojenie wierzycieli z praw

niematerialnych, które nie zostały sprzedane. Oznaczało

to, że w postępowaniu upadłościowym nie uwzględnia się

szacunkowej wartości dóbr niematerialnych upadłego, ale

wartość rynkową uzyskaną w wyniku ich realnej sprzedaży

przed prawomocnym zakończeniem postępowania upa-

dłościowego.

Oprac. Marcin Wilczyński

asystent sędziego Sądu Najwyższego

o odpowiedzialności za zaległości składkowe

Sygn. akt II UK 560/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 23 września 2014 r.

TEZA:

Umieszczone na elektronicznych nośnikach da-

Podsumowanie

przedmiotem zwrotu są świadczenia przyznane

lub wypłacone przez organ rentowy bez podstawy

prawnej,

przyczyną wypłaty może być przekazanie przez płat-

nika składek nieprawdziwych danych, mających

wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość,

płatnik składek może być obciążony zwrotem świad-

czenia tylko wówczas, gdy przekazał organowi ren-

towemu dane stanowiące podstawę przyznania

świadczenia oraz gdy były to dane nieprawdziwe.

PRENUMERATA:

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 4