2011-12-04
1
Monitoring wód podziemnych
dr Ewa Kmiecik
Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska
Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej
Kraków 2011
Monitoring wód podziemnych
Krajowy (JCWPd)
Regionalny (GZWP)
Lokalny (obiekty uciążliwe, ujęcia)
Monitoring krajowy
Sieć krajową
tworzą wybrane, reprezentatywne punkty
obserwacyjne, których zadaniem jest kontrolowanie stanu
jednolitych części wód podziemnych JCWPd.
RDW: 2000/60/EC
– Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady – w sprawie ustanowienia ram
działalności Wspólnoty w zakresie polityki wodnej
działalności Wspólnoty w zakresie polityki wodnej.
DWP: 2006/118/EC
– Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady – w sprawie ochrony wód
podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem
ich stanu
DYREKTYWA KOMISJI: 2009/60/WE
– ustanawiająca na
mocy RDW 2000/60/EC – specyfikacje techniczne w
zakresie analizy i monitorowania stanu chemicznego
wód
Zgodnie z art. 7 RDW – monitoringiem mają być objęte
JCWPd któ
ź ódł
d it
j
il ś i
Monitoring wód
podziemnych
Stanu ilościowego
Stan ogólny
Stanu chemicznego
Monitoring krajowy
JCWPd, które są źródłem wody pitnej w ilości
Q > 100 m
3
/d
Wymogi – zał. V RDW
Cel:
rozpoznanie i stała kontrola jakości wód podziemnych w
zbiornikach o znaczeniu regionalnym czyli GZWP.
GZWP - odpowiadający umownie określonym
kryteriom ilościowym i jakościowym:
otwór studzienny Q > 70 m
3
/h
ujęcie Q > 10000 m
3
/d
Monitoring regionalny
ujęcie Q > 10000 m
3
/d
przewodność warstwy wodonośnej T > 10 m
2
/h
najwyższa klasa jakości wody (stan chemiczny dobry)
Cel:
Rozpoznanie i śledzenie wpływu istniejących lub
potencjalnych ognisk zanieczyszczeń na jakość wód
podziemnych w celu przeciwdziałania ich degradacji.
Obszar badań:
sieci wokół obiektów uciążliwych
sieci wokół ujęć wód podziemnych
Monitoring lokalny
sieci wokół ujęć wód podziemnych
Finansowanie:
Właściciele obiektów uciążliwych lub użytkownicy ujęć
2011-12-04
2
Wg RMŚ (w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne
i geologiczno-inżynierskie – Dz.U. z 2005 r., Nr 20, poz.
1673)
monitoring osłonowy
to system (powtarzalnych)
obserwacji i pomiarów oraz ocen i prognoz ilości oraz
właściwości fizyczno-chemicznych wód podziemnych,
prowadzonych w otoczeniu ujęcia umożliwiający wczesne
Monitoring osłonowy ujęcia wód podziemnych
prowadzonych w otoczeniu ujęcia, umożliwiający wczesne
ostrzeganie o pojawiającym się zagrożeniu degradacji
ilościowej i jakościowej eksploatowanych wód podziemnych.
Monitoring osłonowy
dotyczy zarówno zmian ilościowych, jak
i jakościowych zasobów. Jest z nim związany monitoring
jakości produkowanej wody, z obowiązkiem informowania o
jego wynikach konsumentów wody (Dyrektywa 98/83/EC
Rady Unii Europejskiej).
Monitoring krajowy
Monitoring regionalny
Zgodny z przepisami RDW, DWP oraz przepisami krajowymi
(RMŚ) umożliwiający ocenę stanu chemicznego wód
podziemnych.
Monitoring lokalny
Zakres analiz
Monitoring lokalny
Zespół wskaźników fizyczno-chemicznych
charakterystycznych dla danego ogniska zanieczyszczeń.
Monitoring osłonowy - obligatoryjne badania
bakteriologiczne.
Monitoring JCWPd
M
M
O
O
N
N
I
I
T
T
O
O
R
R
I
I
N
N
G
G
U
U
E
E
P
P
L
L
MONITOROWANE SĄ JEDNOLITE CZĘŚCI WÓD PODZIEMNYCH,
KTÓRE DOSTARCZAJĄ > 100 m
3
/dobę WODY PITNEJ
F
F
o
o
r
r
m
m
y
y
MONITORINGU STANU CHEMICZNEGO
MONITORINGU STANU ILOŚCIOWEGO
diagnostyczny
R
R
o
o
d
d
z
z
a
a
j
j
e
e
m
m
o
o
n
n
i
i
t
t
o
o
r
r
i
i
n
n
g
g
u
u
s
s
t
t
a
a
n
n
u
u
c
c
h
h
e
e
m
m
i
i
c
c
z
z
n
n
e
e
g
g
o
o
diagnostyczny
operacyjny
diagnostyczny
operacyjny
badawczy
S
S
t
t
a
a
n
n
c
c
h
h
e
e
m
m
i
i
c
c
z
z
n
n
y
y
Stan
chemiczny
Stan
chemiczny
Klasy
jakości
słaby
słaby
V
IV
dobry
dobry
III
II
I
wartości progowe wg
DWP(2006/118/UE)
wartości progowe wg RMS
Dz.U. z 2008, Nr 143, poz
.
896
Monitoring JCWPd
M
M
O
O
N
N
I
I
T
T
O
O
R
R
I
I
N
N
G
G
U
U
E
E
P
P
L
L
C
C
Z
Z
Ę
Ę
S
S
T
T
O
O
T
T
L
L
I
I
W
W
O
O
Ś
Ś
Ć
Ć
Diagnostyczny
1
6 lat
dla każdego okresu, dla którego
sporządza się plan gospodaro-
wania wodami w dorzeczu
Diagnostyczny
1
3 lata – wody podziemne o
zwierciadle swobodnym
1
6 lat – wody podziemne o
zwierciadle napiętym
Operacyjny
co najmniej 1
rok
Operacyjny
2
w roku wody podziemne o
co najmniej 1
rok
2
w roku – wody podziemne o
zwierciadle swobodnym
1
w roku – wody podziemne o
zwierciadle napiętym
Z
Z
A
A
K
K
R
R
E
E
S
S
Parametry kluczowe wg RDW
zawartość tlenu
pH
przewodność
NO
-
3
NH
4
RMŚ (Dz.U. z 2008, Nr 143, poz. 896)
55 wskaźników fizykochemicznych
Diagnostyczny
obligatoryjnie 32 wskaźniki
fizykochemiczne z listy
Operacyjny
brak obowiązkowego zakresu
praktyka tak jak dla monitoringu
diagnostycznego
Parametry podane w DWP
azotany NO
-
3
pestycydy
+ podane w wykazie zanieczyszczeń
Monitoring JCWPd
M
M
O
O
N
N
I
I
T
T
O
O
R
R
I
I
N
N
G
G
U
U
E
E
P
P
L
L
P
P
R
R
E
E
Z
Z
E
E
N
N
T
T
A
A
C
C
J
J
A
A
S
S
T
T
A
A
N
N
U
U
C
C
H
H
E
E
M
M
I
I
C
C
Z
Z
N
N
E
E
G
G
O
O
KODY BARWNE
STAN DOBRY
–
kolor zielony
STAN SŁABY
–
kolor czerwony
C
C
H
H
E
E
M
M
I
I
C
C
Z
Z
N
N
E
E
G
G
O
O
STAN SŁABY
–
kolor czerwony
TRENDY ROSNĄCE
–
punkty czarne
ODWRÓCENIE TRENDÓW
–
punkty niebieskie
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
Zwykłe wody podziemne
(dla zaspokojenia potrzeb
komunalnych)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 20.04.2010
zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi Dz.U. z 2010 r.,
nr 72, poz. 466
Wody do bezpośredniej konsumpcji
przygotowane na
bazie wód podziemnych
naturalne wody mineralne
naturalne wody źródlane
wody stołowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 31.03.2011 r.
w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych
wód źródlanych i wód stołowych. Dz.U. z 2011 r., nr 85,
poz. 466
2011-12-04
3
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
Wody podziemne
uznawane za kopalinę
wody lecznicze
wody termalne
solanki
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 14.02.2006 r.,
w sprawie złóż wód podziemnych zaliczanych do solanek
w sprawie złóż wód podziemnych zaliczanych do solanek,
wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin
leczniczych a także zaliczenia kopalin pospolitych
z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin
podstawowych. Dz.U. z 2006 r., nr 32, poz. 220
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 13.04.2006 r.
w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia
właściwości leczniczych naturalnych surowców
leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru
świadectwa potwierdzającego te właściwości.
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)
Zwykłe wody podziemne
(słodkie wody podziemne)
zawartość substancji rozpuszczonych poniżej 1 g/dm
3
temperatura poniżej 20ºC
wg aktualnych przepisów (Dz.U. z 2010 r., nr 72, poz.
466 oraz DWD 98/83/EC) do celów pitnych dopuszcza
466 oraz DWD 98/83/EC) do celów pitnych dopuszcza
się wodę o = 2500 mS/cm
aktualna granica (1 g/dm
3
) powinna zostać
zweryfikowana i ustalona na poziomie 2 g/dm
3
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)
Solanki
M ≥ 35 g/dm
3
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)
Wody lecznicze
(wyst. w 70 miejscowościach wymienionych
w RRM). Wody podziemne niezanieczyszczone, spełniające co
najmniej jeden z podanych warunków:
mineralizacja M ≥ 1000 mg/dm
3
jon żelazawy Fe ≥ 10 mg/dm
3
– woda żelazista
j
y
g
jon fluorkowy F ≥ 2 mg/dm
3
– woda fluorkowa
jon jodkowy I ≥ 1 mg/dm
3
– woda jodkowa
zawartość siarki dwuwartościowej H
2
S ≥ 1 mg/dm
3
–
woda siarczkowa
zawartość kwasu metakrzemowego H
2
SiO
3
≥ 70 mg/dm
3
–
woda krzemowa
zawartość dwutlenku węgla CO
2
250-999 mg/dm
3
– woda
kwasowęglowa
zawartość dwutlenku węgla CO
2
≥ 1000 mg wolnego –
szczawa
zawartość radonu Rd ≥ 74 Bq – woda radonowa
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)
Wody termalne
t ≥ 20ºC (z wyjątkiem wód
odprowadzanych z zakładów górniczych)
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
RMZ (Dz.U. 2006, nr 80, poz. 565)
Wody
mineralne
M ≥ 1000 mg/dm
3
Wody
swoiste (słabo zmineralizowane)
M < 1000 mg/dm
3
W tym jeden lub więcej składników swoistych w podanych
stężeniach:
Fe ≥ 10 mg/dm
3
– woda żelazista
F ≥ 2 mg/dm
3
– woda fluorkowa
I ≥ 1 mg/dm
3
– woda jodkowa
H
2
S ≥ 1 mg/dm
3
– woda siarczkowa
H
2
SiO
3
≥ 70 mg/dm
3
– woda krzemowa
CO
2
250-999 mg/dm
3
– woda kwasowęglowa
CO
2
≥ 1000 mg/dm
3
– szczawa
Rd ≥ 74 Bq – woda radonowa
t ≥ 20ºC – woda termalna
Wody
mineralne swoiste
M ≥ 1000 mg/dm
3
oraz jeden lub
więcej składników swoistych
2011-12-04
4
Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych
przepisów prawnych
RMZ (Dz.U. z 2011 r., nr 85, poz. 466)
Wody do bezpośredniej konsumpcji (przygotowane na bazie
wód podziemnych)
naturalna woda mineralna
zawiera > 1.0 g/dm
3
substancji rozpuszczonych
zawiera < 1.0 g/dm
3
substancji rozpuszczonych i co
g/
j
p
y
najmniej jeden składnik o stężeniu określonym w RMZ
Naturalne wody mineralne mogą być produkowane z wód
leczniczych, potencjalnie leczniczych a także zwykłych,
jeśli ich skład odpowiada podanemu w RMZ.
naturalna woda źródlana
– pod względem składu
chemicznego nie różni się od wody przeznaczonej dla
celów pitnych
woda stołowa
– naturalne wody źródlane lub inne wody
podziemne, które po zmieszaniu z naturalną wodą
mineralną lub po dodaniu składników mineralnych
uzyskują dla jednego lub więcej składników stężenia
odpowiadające zakresowi podanemu w RMZ