Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

 

– SUROWIEC DRZEWNY – 

Podział, terminologia i symbole 

PN-93 

D-02002 

 

Normę i związane z nią nazewnictwo stosuje się do 

dokumentacji i obrotu surowca drzewnego 

 

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

2 

 
I.

Podział i symbole 

II. Terminologia 

  

Ad. I. Surowiec drzewny dzieli się wg następujących kryteriów: 

1) 

rodzaju drewna, 

2) 

postaci, 

3) 

kategorii grubości, 

4) 

kategorii długości, 

5) 

KJW, 

6) 

sposobu pomiaru, 

7) 

klas wymiarowych. 

Zakres ćwiczeń,   

 

 

 

 

         19. 02. 2008

  

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

3 

1)

Rodzaj drewna: 

 

- drewno iglaste 

 

(Dg, Jd, Md, So, 

Św), 

 

 

- 

drewno liściaste  

 

(B

st

, Brz, Bk, Db, Gb, Js, Kl, Lp, Ol, Os, Orz, Wz, Wb, Tp) 

 

 

- 

drewno krzewów  

 

(der, 

jał, les) 

Podział surowca 

drzewnego 

– kryteria: 

1.rodzaj drewna

, 

2.

postać, 

3.

kategoria grubości, 

4.

kategoria długości, 

5.KJW, 

6.

sposób pomiaru, 

7.klasa wymiarowa 

I.

Podział i symbole

  

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

4 

2)

Postać drewna: 

 

- 

drewno okrągłe,  

 

surowiec drzewny pozyskiwany w stanie 

 

 

 

 

okrągłym, z zachowaniem kształtu  

 

 

 

 

pobocznicy pnia lub elementy korony drzewa 

 

- 

drewno łupane, 

 

surowiec drzewny wyrabiany z drewna okrągłego 

 

 

 

 

przez dzielenie go wzdłuż włókien narzędziami 

 

 

 

 

rozłupującymi 

 

- drewno rozdrobnione  

surowiec drzewny wyrabiany z drewna za 

 

 

 

 

pomocą rozdrabniarek 

3)

Kategorie grubości: 

 

- grubizna    

 

drewno wielko i średniowymiarowe (W i S), bez kory min. 5 cm 

 

- drobnica    

 

drewno małowymiarowe (M), bez kory do 5 cm, do 7 cm w korze 

I.

Podział i symbole

  

Podział surowca 

drzewnego 

– kryteria: 

1.rodzaj drewna, 

2.

postać, 

3.

kategoria grubości, 

4.

kategoria długości, 

5.KJW, 

6.

sposób pomiaru, 

7.klasa wymiarowa 

Podział surowca 

drzewnego 

– kryteria: 

1.rodzaj drewna, 

2.

postać, 

3.

kategoria grubości, 

4.

kategoria długości, 

5.KJW, 

6.

sposób pomiaru, 

7.klasa wymiarowa 

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

5 

4)

Kategorie długości: 

 

- 

drewno długie:   

 

dłużyca - drewno okrągłe wielko i 
średniowymiarowe o długości 6,1 m i więcej 

 

kłoda - drewno okrągłe wielko i średniowymiarowe o 
długości 2,7-6,0 m 

 

 

 

- 

drewno krótkie:   

wałek - drewno okrągłe średniowymiarowe  o 

długości 0,5-2,6 m 

 

wyrzynek - 

drewno okrągłe wielkowymiarowe  o 

długości 0,5-2,6 m 

 

szczapa - 

drewno  łupane  o długości 0,5-2,6 m 

I.

Podział i symbole

  

Podział surowca 

drzewnego 

– kryteria: 

1.rodzaj drewna, 

2.

postać, 

3.

kategoria grubości, 

4.

kategoria długości, 

5.KJW, 

6.

sposób pomiaru, 

7.klasa wymiarowa 

W pozyskiwaniu drewna,  w metodzie/ 
systemie drewna krótkiego należy umieścid 
również kłody (o długości pozwalającej na 
nasiębierną zrywkę forwarderem) 

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

6 

5)

Klasyfikacja jakościowo – wymiarowa: 

7)

Klasa wymiarowa: 

 

- Drewno wielkowymiarowe  

drewno okrągłe o średnicy górnej mierzonej  

 

 

 

bez kory od 14 cm  wzwyż 

 

 

 

 

klasy: A, B, C, D 

 

 

 

 

WA0, WB0, WC0, WD: tartaczne 

 

 

 

 

specjalne: 

 

 

 

 

WA1: okleinowe; WB1: 

łuszczarskie 

 

 

 

 

WC1: 

słupy teletechniczne  

 

 

- 

Drewno średniowymiarowe  

drewno okrągłe o średnicach (mierzonych bez  

 

 

 

kory) górnej od 5 cm wzwyż i dolnej do 24 cm  

 

 

 

 

grupy:  

 

 

 

 

S1: 

dłużycowe, np. kopalniakowe 

 

 

 

 

 

S11

: słupy teletechniczne 

  

 

 

 

S2: 

stosowe użytkowe (a, b) 

 

 

 

 

S3: 

żerdziowe (a, b); S3b 

 

 

 

 

S4: 

opałowe 

 

 

 

 

 

 

- 

Drewno małowymiarowe  

drewno okrągłe o średnicy dolnej mierzonej  

 

 

 

bez kory do 5 cm w korze do 7 cm 

 

 

 

 

 

grupy:  

 

 

 

 

M1: drobnica tyczkowa 

 

 

 

 

M2: 

drobnica gałęziowa 

I.

Podział i symbole

  

klasa  

średnica  dz 

wymiarowa  w korze 
 
1 

  7  –   9 cm 

2 

10 – 11 cm 

3 

12 – 14 cm 

Podział surowca 

drzewnego 

– kryteria: 

1.rodzaj drewna, 

2.

postać, 

3.

kategoria grubości, 

4.

kategoria długości, 

5.KJW, 

6.

sposób pomiaru, 

7.klasa wymiarowa 

klasa  

średnica d 

wymiarowa  bez kory 
 
1 (WA0) 

≤ 24 cm 

2 (WA02) 

25 – 34 cm 

3 (WA03) 

≥ 35 cm 

 

WA0   WB01    

WA02   WB02 
WA03   WB03 

 

WC01    WD1 
WC02    WD2 
WC03    WD3 

 

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

7 

6)

Sposób pomiaru: 

– w sztukach pojedynczo:  

WA, WB, WC, WD i S1 

– w sztukach grupowo:    

S3b 

– w stosach:   

 

S2a, S2b, S3a, S4, M1, M2 oraz karpina 

– wg ciężaru (wagi) 

 

np. pelety 

– w pojemnikach 

 

np. zrębki 

 

 

I.

Podział i symbole

  

Podział surowca 

drzewnego 

– kryteria: 

1.rodzaj drewna, 

2.

postać, 

3.

kategoria grubości, 

4.

kategoria długości, 

5.KJW, 

6.

sposób pomiaru, 

7.klasa wymiarowa 

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

8 

Drewno: 

- 

drewno użytkowe: surowiec na różnego rodzaju wyroby przeznaczony do 

 

bezpośredniego wykorzystania, z wyjątkiem celów opałowych 

 

 

 

- drewno specjalne 

surowiec o szczególnych cechach jakościowych i 

wymiarowych, mających  decydujące znaczenie dla dalszego 
wykorzystania 

 

 

 

- chrust 

nieokrzesane gałęzie i drzewa o średnicy do 7cm i pędy krzewów; 

dopuszcza się liście i igliwie 

II. Terminologia

  

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

9 

Drewno: 

- 

leżanina   

 

drewno nie 

nadające się do przemysłowego przerobu ani do innego  

 

 

 

wykorzystania, w ograniczonym stopniu 

nadające się na cele opałowe 

- odpady 

zrębowe  

 

różne kawałki drewna o długości do 1 m, które w miejscu pozyskania  

 

 

 

ze 

względów  jakościowych  i  wymiarowych  mogą  być  jednie  zaliczone 

 

 

 

do grupy S4 (drewno 

opałowe) 

- karpa 

 

 

system korzeniowy 

rosnącego drzewa, a po ścięciu drzewa system  

 

 

 

korzeniowy z pniakiem 

-karpina 

 

 

surowiec drzewny pozyskiwany z karp 

 

 

 

II. Terminologia

  

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu  
Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu 

Mariusz Bembenek, dr inż. 

Piotr S. Mederski, dr inż. 

Pozyskiwanie drewna 

– ćwiczenia  

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO - 

10 

Drewno 

– pomiar: 

 

- 

czoło dolne drewna

 

 

 

płaszczyzna przecięcia grubszego końca sztuki drewna 

 

- 

czoło górne drewna

   

 

płaszczyzna przecięcia cieńszego końca sztuki drewna 

 

- 

długość drewna (l)

 

 

 

najmniejsza odległość między czołami lub rysami znacznika, 

 

 

 

 

 

rozgraniczającymi klasy jakości w sztuce drewna  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- 

średnica dolna drewna (d 

d

) 

 

średnica grubszego końca sztuki drewna  

 

- 

średnica środkowa drewna (d )   

średnica mierzona w połowie długości  sztuki drewna 

 

- 

średnica górna drewna (d 

g

) 

 

średnica cieńszego końca sztuki drewna 

 

- 

średnica znamionowa drewna (d 

z

) 

średnica mierzona w odległości 1 m od dolnego końca 

 

 

 

 

 

sztuki drewna

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

II. Terminologia