stycze
ń 2000
POLSKI
KOMITET
NORMALIZACYJNY
POLSKA NORMA
PN-EN 1097-2
Badania mechanicznych i
fizycznych w
łaściwości
kruszyw
Metody oznaczania odporno
ści na rozdrabianie
Zamiast:
PN-79/B-06714/42
Grupa katalogowa
ICS 91.100.20
EN 1097-2:1998, IDT
This national document is identical with EN 1097-2:1998 and is published
with the permission of CEN; rue de Stassart 36; B-1050 Bruxelles, Belgium.
Niniejsza Polska Norma jest identyczna z EN 1097-2:1998 i jest publikowana
za zgod
ą CEN; rue de Stassart 36; B-1050 Bruksela, Belgia.
PRZEDMOWA KRAJOWA
Niniejsza norma jest oficjalnym t
łumaczeniem EN 1097-2:1998.
Niniejsza norma zast
ępuje normę PN-79/B-06714/42 Kruszywa mineralne - Badania - Oznaczanie ścieralności w
b
ębnie Los Angeles.
W normie stosowane s
ą odsyłacze krajowe oznaczone od
N1)
do
N3)
.
Norma zawiera za
łącznik krajowy NA (informacyjny), w którym podano wykaz norm powo łanych w normie europejskiej
EN 1097-2:1998 i ich odpowiedników krajowych.
nr ref. PN-EN 1097-2:2000
Norma europejska
EN 1097-2:1998
ma status Polskiej Normy
Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny
dnia 11 stycznia 2000 r.
(Uchwa
ła nr 1/2000-o)
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 1
NORMA EUROPEJSKA
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
EN 1097-2
kwiecie
ń 1998
ICS 91.100.20
Deskryptory: kruszywa, badania, w
łaściwości fizyczne, właściwości mechaniczne, wytrzymałość mechaniczna,
rozdrabianie.
Wersja polska
Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw -
Arkusz 2: Metody oznaczania odporno
ści na rozdrabianie
Tests for mechanical and physical
properties of aggregates - Part 2:
Methods for the determination of
resistance to fragmentation
Essais pour déterminer les
caractéristiques mécaniques et
physiques des granulats - Partie 2:
Méthodes pour la détermination de la
résistance la fragmentation
Prüfverfahren für mechanische und
physikalische Eigenschaften von
Gesteinskörnungen - Teil 2: Verfahren zur
Bestimmung des Widerstandes gegen
Zertrümmerung
Niniejsza norma jest polsk
ą wersją normy europejskiej EN 1097-2:1998. Zosta ła ona przetłumaczona przez Polski
Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.
Norma europejska zosta
ła przyjęta przez CEN 25 marca 1998 r.
Zgodnie z wewn
ętrznymi przepisami CEN/CENELEC członkowie CEN są zobowiązani do nadania normie europejskiej
statusu normy krajowej bez jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajowych (powsta
łych w wyniku nadania
normie europejskiej statusu normy krajowej),
łącznie z ich danymi bibliograficznymi, można otrzymać w Sekretariacie
Centralnym CEN lub w krajowych jednostkach normalizacyjnych b
ędących członkami CEN.
Norma europejska zosta
ła opracowana w trzech oficjalnych wersjach j ęzykowych (angielskiej, francuskiej, niemieckiej).
Wersja w ka
żdym innym języku, przetłumaczona na odpowiedzialność danego członka CEN i zarejestrowana w
Sekretariacie Centralnym CEN, ma ten sam status, co wersje oficjalne.
Cz
łonkami CEN są krajowe organizacje normalizacyjne nast ępujących państw: Austrii, Belgii, Czech, Danii, Finlandii,
Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Niemiec, Norwegii, Portugalii, Szwajcarii, Szwecji,
W
łoch i Zjednoczonego Królestwa.
CEN
Europejski Komitet Normalizacyjny
European Committee for Standardization
Comité Européen de Normalisation
Europäisches Komitee für Normung
nr ref. EN 1097-2:1998 E
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 2
Spis tre
ści
Przedmowa
1 Zakres normy
2 Normy powo
łane
3 Definicje
4 Aparatura
5 Oznaczanie odporno
ści na rozdrabianie metodą Los Angeles
5.1 Zasada metody
5.2 Przygotowanie próbki do badania
5.3 Metoda badania
5.4 Obliczanie i przedstawienie wyników
5.5 Sprawozdanie z badania
6 Oznaczanie odporno
ści na rozdrabianie metodą badania odporności na uderzenia
6.1 Zasada metody
6.2 Przygotowanie próbki do badania
6.3 Metoda badania
6.4 Obliczanie i przedstawienie wyników
6.5 Sprawozdanie z badania
Za
łącznik A (informacyjny) Alternatywne badanie kruszyw o wąskich przedziałach uziarnienia metodą Los Angeles
Za
łącznik B (informacyjny) Urządzenie do badania odporności na uderzenia: konstrukcja, zasada dzia łania i wymagania
bezpiecze
ństwa
Za
łącznik C (informacyjny) Sprawdzenie urządzenia do badania odporności na uderzenia
Za
łącznik D (informacyjny) Dokładność
Za
łącznik E (informacyjny) Roboczy przykład obliczenia odporności na uderzenia SZ
Za
łącznik F (informacyjny) Bibliografia
Przedmowa
Niniejsza norma zosta
ła opracowana przez CEN/TC 154 "Kruszywa"
N1)
, którego sekretariat prowadzi BSl.
Niniejsza norma stanowi jedn
ą z serii norm dotyczących badań mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw.
Metody bada
ń innych właściwości kruszyw będą ujęte w arkuszach następujących norm europejskich
N2)
:
EN 932
Tests for general properties of aggregates
EN 933
Tests for geometrical properties of aggregates
EN 1367
Tests for thermal and weathering properties of aggregates
EN 1744
Tests for chemical properties of aggregates
prEN 13179
Tests for filler aggregate used in bituminous bound fillers
Innymi arkuszami EN 1097
N2)
b
ędą:
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 3
EN 1097-1
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 1: Determination of the resistance to wear (micro-Deval)
prEN 1097-3
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 3: Determination of loose bulk density and voids
prEN 1097-4
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 4: Determination of the voids of dry compacted filler
prEN 1097-5
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 5: Determination of the water content by drying in a ventilated oven
prEN 1097-6
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 6: Determination of particle density and water absorption
prEN 1097-7
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 7: Determination of the particle density of filler - Pyknometer method
prEN 1097-8
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 8: Determination of the polished stone value
prEN 1097-9
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 9: Method for the determination of the resistance to wear by abrasion from studded tyres: Nordic test
prEN 1097-10
Tests for mechanical and physical properties of aggregates
Part 10: Water suction height
Niniejsza norma europejska powinna uzyska
ć status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu lub
uznanie, najpó
źniej do października 1998 r., a normy krajowe sprzeczne z dan ą normą powinny być wycofane
najpó
źniej do grudnia 1999 r.
Zgodnie z przepisami wewn
ętrznymi CEN/CENELEC, do wprowadzenia niniejszej normy europejskiej s ą zobowiązane
nast
ępujące kraje: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia,
Luksemburg, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, W
łochy i Zjednoczone Królestwo,
1 Zakres normy
W niniejszej normie europejskiej podano metody oznaczania odporno
ści kruszywa grubego na rozdrabianie. Podano
dwie metody:
a) badanie metod
ą Los Angeles (metoda zalecana);
b) badanie odporno
ści na uderzenia (metoda alternatywna).
UWAGA: Jako alternatywne dla badania metod
ą Los Angeles może być zastosowane badanie odporności
na uderzenia, pod warunkiem
że uprzednio zostały przeprowadzone badania korelacyjne w celu unikni ęcia
podwójnego badania upewniono si
ę o wzajemności uznania wyników. W przypadkach spornych zaleca si ę
przeprowadza
ć badanie metodą Los Angeles (metoda zalecana).
Niniejsza norma europejska dotyczy kruszyw naturalnych i pochodzenia sztucznego, stosowanych w budownictwie.
2 Normy powo
łane
N3)
Do niniejszej normy europejskiej wprowadzono, drog
ą datowanego lub niedatowanego powo łania się, wymagania
zawarte w innych publikacjach. Powo
łania te znajdują się w odpowiednich miejscach w tek ście normy, a wykaz
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 4
publikacji podano poni
żej. W przypadku powołań datowanych późniejsze zmiany lub nowelizacje którejkolwiek z
wymienionych publikacji maj
ą zastosowanie do niniejszej normy europejskiej tylko wówczas, gdy zostan ą wprowadzone
do tej normy przez jej zmian
ę lub nowelizację. W przypadku powołań niedatowanych stosuje się ostatnie wydanie
powo
łanej publikacji.
EN 932-1:1996
Tests for general properties of aggregates - Part 1: Methods for sampling
prEN 932-2
Tests for general properties of aggregates - Part 2: Methods for reducing laboratory samples
prEN 932-5
Tests for general properties of aggregates - Part 5: Common equipment and calibration
EN 933-1:1997
Tests for geometrical properties of aggregates - Part 1: Determination of particle size distribution
- Sieving method
EN 933-2:1995
Tests for geometrical properties of aggregates - Part 2: Determination of particle size distribution
- Test sieves, nominal size of apertures
prEN 1097-6
Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 6: Determination of particle
density and water absorption
EN 10025:1993
Hot rolled products of non-alloy structural steels
Technical delivery conditions (includes amendment A1.1993)
3 Definicje
Na potrzeby niniejszej normy przyj
ęto następujące definicje
3.1 wspó
łczynnik Los Angeles, LA: Część masy próbki analitycznej, wyrażona w procentach, która po zakończeniu
badania przesz
ła przez sito 1,6 mm.
3.2 odporno
ść na uderzenia: Odporność kruszywa na dynamiczne kruszenie mierzona jako warto ść SZ. Jest ona
równa jednej pi
ątej sumy masy badanej próbki analitycznej, wyra żonej w procentach, uzyskanych zgodnie z badaniem
wg rozdz. 6, przechodz
ącej przez 5 wymienionych sit.
3.3 próbka do badania: Próbka u
żyta w pojedynczym oznaczaniu, gdy metoda badawcza wymaga wi ęcej niż jednego
oznaczania w
łaściwości.
3.4 próbka analityczna: Próbka u
żyta w całości w pojedynczym badaniu.
3.5 próbka laboratoryjna: Pomniejszona próbka pobrana do bada
ń laboratoryjnych z próbki ogólnej.
3.6 sta
ła masa: Masa próbki, która po kolejnych suszeniach co najmniej przez 1h nie ró żni się więcej niż o 0,1 %.
UWAGA: W wielu przypadkach sta
łą masę można osiągnąć po wysuszeniu próbki do badania przez okre ślony
czas, w okre
ślonej suszarce (patrz 4.1.3) w temperaturze (110 ± 5) °C. Na podstawie badania laboratoryjnego w
zale
żności od wydajności suszenia użytej suszarki, można określić czas potrzebny do osiągnięcia stałej masy
okre
ślonych typów i wielkości próbek.
4 Aparatura
Je
żeli nie podano inaczej, aparatura powinna spe łniać ogólne wymagania prEN 932-5.
4.1 Podstawowa aparatura
4.1.1 Sita badawcze o wymiarach otworów wymienionych w tablicy 1, zgodne z EN 933-2.
4.1.2 Waga, do wa
żenia próbki z dokładnością 0,1 % masy próbki analitycznej.
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 5
4.1.3 Suszarka z wentylacj
ą, z regulacją utrzymania temperatury (110 ± 5) °C.
Tablica 1: Sita badawcze
Badanie
Wymiary otworów
mm
Metoda Los Angeles
1,6; 10; 11,2 (lub 12,5); 14
Badanie odporno
ści na urządzenia (patrz uwaga)
0,2; 0,63; 2; 5; 8; 10; 11,2; 12,5
UWAGA: W badaniu odporno
ści na uderzenia, ze względu na tolerancje otworów sit, zaleca si ę stosować takie samo
sito badawcze 8 mm, jak przygotowania próbki analitycznej i do oceny badania
4.2 Dodatkowa aparatura potrzebna do oznaczania odporno
ści na rozdrabianie metodą Los Angeles
4.2.1 Sprz
ęt do pomniejszania próbki laboratoryjnej do wielko ści odpowiadającej próbce analitycznej jak podano w
prEN 932-2.
4.2.2 Urz
ądzenie do badania metodą Los Angeles składające się z następujących głównych części.
UWAGA: Przyk
ład urządzenia spełniającego wymagania przedstawiono na rysunku 1.
Rysunek 1 : Typowe urz
ądzenie do badania metodą Los Angeles
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 6
4.2.2.1 B
ęben urządzenia, wykonany z płyty o grubości (
) mm ze stali konstrukcyjnej, zgodnej z S275 wg EN
10025:1993, odpowiednio uformowanej bez nadmiernej si
ły, i spawany bez znaczących odkształceń, powinien być
zamkni
ęty po obu końcach. Wewnętrzna średnica powinna wynosić (711 ± 5) mm a wewnętrzna długość (508 ± 5) mm.
B
ęben powinien być podtrzymywany przez dwie poziome końcówki osi przymocowanych do obu końcowych ścian, lecz
nie wchodz
ących do jego wnętrza; bęben powinien być zamontowany tak, by obracał się wokół poziomej osi.
Otwór o szeroko
ści (150 ± 3) mm powinien znajdować się, o ile to możliwe, na całej długości bębna, dla ułatwienia
za
ładowania próbki i jej usunięcia po badaniu. W czasie badania otwór powinien by ć zamknięty, tak aby zapewnić
py
łoszczelność; poprzez zastosowanie ruchomej pokrywy zapewniony jest cylindryczny kszta łt wewnętrznej powierzchni.
Na wewn
ętrznej cylindrycznej powierzchni powinna być w wystająca półka, umieszczona między 380 mm i 820 mm od
najbli
ższej krawędzi otworu. Odległość powinna być mierzona wzdłuż wnętrza bębna w kierunku jego obrotów. Półka
powinna mie
ć prostokątny przekrój (długość równa długości bębna, szerokość (90 ± 2) mm, grubość (25 ± 1) mm,
powinna by
ć umieszczona w płaszczyźnie średnicy, wzdłuż linii tworzącej bębna i sztywno zamocowana.
Pó
łka powinna być wymieniona, gdy pod wpływem ścierania jej szerokość w jakimkolwiek punkcie jest mniejsza ni ż 86
mm, a jej grubo
ść w jakimkolwiek punkcie krawędzi jest mniejsza niż 23 mm.
Podstawa m
łyna powinna stać bezpośrednio na wypoziomowanym betonie lub posadzce z bloków kamiennych.
UWAGA: Zaleca si
ę aby pokrywa była wykonana z tej samej stali co bęben. Zaleca się, aby wystająca półka była
wykonana z tej samej stali, lub twardszej.
4.2.2.2
Ładunek kul składa się z 11 stalowych kul, każda o średnicy od 45 mm do 59 mm (patrz załącznik A). Każda
kula powinna wa
żyć od 400 g do 445 g, a całkowita waga ładunku powinna wynosić od 4690 g do 4860 g.
UWAGA: Nominalna masa
ładunku nowych kul wynosi 4840 g. Dodatnia tolerancja 20 g dotyczy dozwolonej
odchy
łki produkcyjnej, a ujemna tolerancja 150 g dotyczy dozwolonego ścierania kul w czasie badania.
4.2.2.3 Silnik zapewniaj
ący prędkość obrotową bębna od 31 obr/min do 33 obr/min.
4.2.2.4 Kuweta do zbierania materia
łu i kul po badaniu.
4.2.2.5 Licznik obrotów z automatycznym wy
łącznikiem silnika po osiągnięciu wymaganej liczby obrotów.
4.3 Dodatkowa aparatura niezb
ędna do oznaczania odporności na rozdrabianie metodą badania odporności na
uderzenia
4.3.1 Urz
ądzenie do badania odporności na uderzenia, patrz załącznik B.
4.3.2 Wyposa
żenie do sprawdzenia dokładności urządzenia do badania odporności na uderzenia, patrz załącznik C.
UWAGA: Za
łączniki B i C są załącznikami informacyjnymi i nie zawierają żadnych normatywnych warunków
stosowania niniejszej normy europejskiej. Jednak
że w czasie wykonywania badania wg rozdz. 6 zaleca si ę
przestrzega
ć wszystkich warunków podanych w tych załącznikach.
4.3.3 Szczotki i misy.
5 Oznaczanie odporno
ści na rozdrabianie metodą Los Angeles
5.1 Zasada metody
Próbka kruszywa wraz ze stalowymi kulami jest obtaczana w obracaj
ącym się bębnie. Po zakończeniu pełnego cyklu
obrotów okre
śla się ilość materiału pozostającego na sicie 1,6 mm.
5.2 Przygotowanie próbki do badania
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 7
Masa próbki przes
łanej do laboratorium powinna wynosi ć co najmniej 15 kg ziarn o wymiarach od 10 mm do 14 mm.
Badanie nale
ży wykonywać na kruszywie przechodzącym przez sito 14 mm i pozostającym na sicie 10 mm. Dodatkowo
uziarnienie próbki analitycznej powinno by
ć zgodne z jednym z następujących wymagań:
a) zawarto
ść kruszywa o uziarnieniu do 12,5 mm wynosi od 60 % do 70 %, lub
b) zawarto
ść kruszywa o uziarnieniu do 11,2 mm wynosi od 30 % do 40 %.
UWAGA: W przypadku próbki analitycznej utworzonej z produktu o uziarnieniu innym ni
ż 10/14 są stosowane
dodatkowe wymagania uziarnienia (patrz za
łącznik A).
Przesia
ć próbkę laboratoryjną z wykorzystaniem sit badawczych 10 mm, 11,2 mm (lub 12,5 mm) i 14 mm celem
otrzymania wydzielonych frakcji od 10 mm do 11,2 mm (lub 12,5 mm) i od 11,2 mm (lub 12,5 mm) do 14 mm. Wymy
ć
oddzielnie ka
żdą frakcję zgodnie z EN 933-1:1997, rozdz. 6 i wysuszyć ją w suszarce w temperaturze (110 ± 5) °C do
sta
łej masy.
Och
łodzić frakcję kruszywa do temperatury otoczenia. Wymieszać dwie frakcje dla uzyskania zmodyfikowanej próbki
laboratoryjnej o uziarnieniu od 10 mm do 14 mm, zgodnie z podanymi wy
żej dodatkowymi wymaganiami uziarnienia.
Pomniejszy
ć zmodyfikowaną próbkę laboratoryjną przygotowaną z wymieszanych frakcji celem otrzymania próbki
analitycznej zgodnie z prEN 932-2. Masa próbki analitycznej powinna wynosi
ć (5000 ± 5) g.
5.3 Metoda badania
Przed za
ładowaniem próbki sprawdzić, czy bęben jest czysty. Ostrożnie umieścić w młynie kule, a następnie próbkę
analityczn
ą. Zamknąć pokrywę, wykonać 500 obrotów ze stałą prędkością od 31 obr/min do 33 obr/min.
Wysypa
ć kruszywo na tacę umieszczoną pod urządzeniem, mając na uwadze, aby jego otwarcie nastąpiło powyżej
tacy celem unikni
ęcia strat materiału. Wyczyścić młyn z drobnych pozostałości, szczególnie wokół wystającej półki.
Ostro
żnie wyjąć kule na kuwetę, uważając aby nie stracić przy tym ziarn kruszywa.
Przesia
ć materiał z tacy zgodnie z EN 933-1:1997, przemywając i przesiewając na sicie 1,6 mm. Pozostałość na sicie
1,6 mm wysuszy
ć w temperaturze (110 ± 5) °C do osiągnięcia stałej masy.
5.4 Obliczanie i przedstawienie wyników
Obliczy
ć współczynnik Los Angeles LA według następującego wzoru:
w którym:
m masa pozostaj
ąca na sicie 1,6 mm, w gramach.
Wynik poda
ć z dokładnością do liczby całkowitej.
UWAGA: Zalecenia dotycz
ące dokładności w badaniu metodą Los Angeles podano w załączniku D.
5.5 Sprawozdanie z badania
W sprawozdaniu z badania nale
ży podać, że badanie metodą Los Angeles zostało przeprowadzone zgodnie z niniejszą
norm
ą. Powinno ono zawierać następujące informacje:
a) nazw
ę i pochodzenie próbki;
b) wymiary frakcji, z których uzyskano próbk
ę analityczną;
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 8
c) wspó
łczynnik metodą Los Angeles LA.
6 Oznaczanie odporno
ści na rozdrabianie metodą badania odporności na uderzenia
6.1 Zasada metody
Miar
ą mechanicznej odporności kruszywa na uderzenia jest wartość SZ. Ziarna frakcji od 8 mm do 12,5 mm s ą
kruszone w urz
ądzeniu badawczym w wyniku 10 uderzeń z wysokości 370 mm. Stopień rozdrobienia określany jest
metod
ą analizy sitowej z wykorzystaniem 5 sit badawczych.
6.2 Przygotowanie próbki do badania
6.2.1 Próbk
ę laboratoryjną należy pobrać zgodnie z EN 932-1. Masa próbki powinna wynosi ć co najmniej 5 kg dla
frakcji o wymiarze ziarn od 8 mm do 10 mm i po 2,5 kg dla ka
żdej frakcji o wymiarze ziarn od 10 mm do 11,2 mm i od
11,2 mm do 12,5 mm.
6.2.2 Ilo
ść materiału dla frakcji o wymiarze ziarn od 8 mm do 10 mm, od 10 mm do 11,2 mm i od 11,2 mm do 12,5 mm
powinna by
ć wystarczająca do przygotowania co najmniej 3 próbek do badania (patrz 6.2.3 i 6.2.4) z próbki
laboratoryjnej przy u
życiu sit wymienionych w 4.1.1. Ilość tą należy wymyć i wysuszyć w temperaturze (110 ± 5) °C do
sta
łej masy i ochłodzić do temperatury od 15 °C do 35 °C.
6.2.3 Do badania odporno
ści na uderzenia należy przygotować materiał na co najmniej 3 próbki do badania w sposób
podany poni
żej (patrz 6.2.4) i na tych 3 próbkach przeprowadzić badanie. Badane próbki powinny składać się z 50 %
frakcji o wymiarze ziarn od 8 mm do 10 mm, 25 % frakcji o wymiarze ziarn od 10 mm do 11,2 mm i 25 % frakcji o
wymiarze ziarn od 11,2 mm do 12,5 mm. Nale
ży wymieszać dokładnie 3 wymienione frakcje, jak podano w 6.2.4,
zwa
żone z dokładnością do 0,5 g.
6.2.4 Masa próbki do badania, wyra
żona w kilogramach, powinna stanowi ć 0,5 wartości gęstości ziarn, wyrażonej w
megagramach na metr sze
ścienny, oznaczanej zgodnie z prEN 1097-6 na próbce przygotowanej wg 6.2.3.
Mog
ą być wykorzystane wyniki pomiarów gęstości uzyskane w poprzednich badaniach.
Masy ka
żdej próbki do badania w kilogramach wynosz ą:
a) frakcja: od 8 mm do 10 mm
b) frakcja: od 10 mm do 11,2 mm
c) frakcja: od 11,2 mm do 12,5 mm
= 0,25 g
ęstości ziarn;
= 0,125 g
ęstości ziarn;
= 0,125 g
ęstości ziarn.
Masa próbki przed badaniem nie powinna ró
żnić się więcej niż 1 % od masy nominalnej.
6.3 Metoda badania
6.3.1 Próbk
ę do badania należy umieścić w moździerzu urządzenia do badania odporności na uderzenia, a jej
powierzchni
ę, nie wstrząsając wyrównać ręcznie. Tłuczek powinien naciskać na próbkę do badania przez odpowiednie
urz
ądzenie, a młotek powinien być podnoszony na wysokość 370 mm. Próbka do badania powinna by ć poddana 10
uderzeniom m
łotka.
6.3.2 Po uderzeniach podnie
ść tłuczek i wyjąć moździerz z urządzenia. Następnie pokruszoną próbkę ostrożnie
przenie
ść do miski. Drobne cząstki przylegające do moździerza powinny być przeniesione do miski za pomocą szczotki,
a próbka do badania zwa
żona.
6.3.3 Pokruszon
ą próbkę do badania należy przesiać, zgodnie z EN 933-1:1997, na 5 sitach wymienionych w 4.1.1
rozpoczynaj
ąc od sita 8 mm.
0,2 mm; 0,63 mm; 2 mm; 5 mm; 8 mm.
Frakcje pozostaj
ące na 5 sitach i w misce nale ży zważyć z dokładnością do 0,5 g.
6.3.4 Je
żeli masa całkowita próbki do badania po przesianiu ró żni się od masy wyjściowej więcej niż 0,5 %, badanie
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 9
odporno
ści na uderzenia należy powtórzyć na następnych próbkach.
6.4 Obliczanie i przedstawienie wyników
Wyrazi
ć masy pozostające na każdym z 5 sit badawczych i w misce dla każdej próbki do badania jako procent masy
próbki przed badaniem. Na tej podstawie obliczy
ć procent mas przechodzących przez każde z 5 sit.
Doda
ć masy wyrażone w procentach, przechodzące przez każde z 5 sit badawczych, otrzymując sumę mas w
procentach M.
Obliczy
ć wartość odporności na uderzenia SZ według następującego wzoru:
SZ = M/5 % (patrz rozdz. 3 i przyk
ład obliczeń podany w załączniku E)
w którym: M jest sum
ą mas w procentach przechodzących przez każde z 5 sit badawczych.
UWAGA: Sposób wyra
żenia dokładności w badaniu odporności na uderzenia podano w załączniku D.
6.5 Sprawozdanie z badania
Sprawozdanie z badania powinno podawa
ć, że badanie zostało przeprowadzone zgodnie z niniejszą normą. Powinno
ono zawiera
ć następujące informacje:
a) nazw
ę i pochodzenie próbki;
b) frakcje, z których przygotowano próbk
ę analityczną;
c) wynik g
ęstości ziarn frakcji o wymiarze ziarn od 8 mm do 12,5 mm podany z dok ładnością do 0,01 Mg/m
3
i
oznaczan
ą zgodnie z prEN 1097-6;
d) wynik badania, warto
ść odporności na uderzenia SZ, wyniki badania pojedynczych próbek do badania podane
z dok
ładnością do 0,01 % i średnią arytmetyczną z dokładnością do 0,1 %.
Za
łącznik A (informacyjny)
Alternatywne badanie kruszyw o w
ąskich przedziałach uziarnienia metodą Los Angeles
W zalecanym badaniu (patrz 5.2) mo
żna zastosować następujące zmiany mogące dostarczyć dodatkową informację
dla okre
ślonego końcowego zastosowania.
Mo
żna zastosować kruszywa o wąskich przedziałach uziarnienia podane w tablicy A.1.
Zamiast podanych w 4.1.1 i 5.2 zastosowa
ć sita badawcze o rozmiarach dobranych dla kruszyw o w ąskich przedziałach
uziarnienia
.
Tablica A.1: Alternatywne badanie kruszyw o w
ąskich przedziałach uziarnienia
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 10
Przedzia
ł uziarnienia
mm
Liczba kul
Masa za
ładowanych kul
g
od 4 do 8
8
od 3410 do 3540
od 6,3 do 10
9
od 3840 do 3980
od 8 do 11, 2
10
od 4260 do 4420
od 11, 2 do 16,00
12
od 5120 do 5300
Za
łącznik B (informacyjny)
Urz
ądzenie do badania odporności na uderzenia: konstrukcja, zasada dzia łania i wymagania bezpieczeństwa
B.1 Postanowienia ogólne
Wszystkie wymiary podano w milimetrach.
Dla tolerancji ogólnych, stopie
ń dokładności m jak w ISO 2768-1 i ISO 2768-2.
B.2 Konstrukcja
Podstawowe cz
ęści urządzenia do badania odporności na uderzenia biorące udział w badaniu odporności na uderzenia
przedstawiono na rysunku B.1.
Urz
ądzenie do badania odporności na uderzenia składa się z 4 podzespołów:
a) urz
ądzenia podnoszącego, składającego się z młota spadowego, prowadnic, silnika podnoszenia i nap ędu,
liczników (patrz B.3);
b) uchwytu sk
ładającego się z tłuczka, moździerza z automatycznym naciskiem i zmiennego oprzyrządowania
(patrz B.4);
c) kowad
ła (patrz B.5);
d) podstawy i amortyzatorów (patrz B.6).
W B.3 do B.6 opisano rodzaj operacji, wymiarowanie, jako
ść materiału, jakość powierzchni i twardość powierzchni
podzespo
łów.
Zaleca si
ę, aby wszystkie ruchy odbywały się wzdłuż wspólnej osi młota spadowego, tłuczka moździerza i kowadła. Młot
spadowy i mo
ździerzowe urządzenie naciskowe mają wspólną prowadnicę (patrz rysunek B.2), która jest
odprowadzona do pionowej pozycji, gdy ustawione jest urz
ądzenie do badania odporności na uderzenia (patrz także
B.4.2).
Zaleca si
ę, aby konstrukcja ta charakteryzowała się następującymi parametrami odnoszącymi się do uderzenia młota
spadaj
ącego z wysokości 400 mm (średnia arytmetyczna z 10 uderzeń):
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 11
- si
ła uderzenia
- impuls
- czas trwania impulsu
F
max
P
t
= (830 ± 60) kN
=
= (510 ± 20) ms
Sprawdzanie urz
ądzenia do badania odporności na uderzenia, patrz B.8.
B.3 Urz
ądzenie podnoszące
Urz
ądzenie podnoszące składa się z młota spadowego, prowadnic, silnika podnoszenia i nap ędu oraz liczników.
B.3.1 M
łot spadowy
M
łot spadowy przedstawiony na rysunku B.3 składa się z trzonka i głowicy o cylindrycznym członie udarowym o
smuk
łości w przybliżeniu 4:1. Ma wymienną głowicę o stożku skierowanym ku powierzchni uderzeniowej. Zaleca si ę,
aby powierzchnia styku pomi
ędzy trzonkiem i głowicą była wykończona w taki sposób, aby zajmowała co najmniej 80 %
ca
łkowitej powierzchni. Zaleca się aby trzonek i głowica były połączone za pomocą 4 śrub z przewężonym trzpieniem
(patrz rysunek B.3) w taki sposób, aby ci
ężar śrub nie był przenoszony podczas uderzeń.
Zaleca si
ę, aby elementy młota spadowego były wykonane z następujących materiałów:
a) trzonek z hartowanej stali 20 MnCr 5 wg ISO 683-11;
UWAGA1 : Metoda hartowania; g
łębokości hartowania nie mniejsze niż 1 mm; wymagana twardość
powierzchni 54 HRC do 56 HRC (jak podano w EN 10109-1).
UWAGA 2: Hartowanie przeprowadzi
ć wg ISO 683-11.
b) g
łowica ze stali narzędziowej 60 WCrV 7 wg ISO 4957; Twardość Rockwella po hartowaniu w środku i
na kraw
ędzi powierzchni udarowej: 54 HRC do 56 HRC (jak podano w EN 10109-1).
Patrz tak
że B.8 i załącznik C.
B.3.2 Prowadnice
Po wyregulowaniu elementów konstrukcyjnych, m
łot spadowy powinien opadać swobodnie. Wymienne boki prowadnic
przedstawione na rysunku B.4 zabezpieczaj
ą młot spadowy w rowkach prowadnic. Rowki prowadnic zapewniaj ą mały
stopie
ń tarcia i dobrą stabilność. Zaleca się, aby prowadnice były wykonane z polerowanej niestopowej stali St 52-3
(materia
ł numer 1.0570) wymienionej w EN 10025.
B.3.3 Silnik podnoszenia i nap
ędu, liczniki
Silnik podnoszenia podnosi m
łot spadowy na żądaną pozycję. Zaleca się, aby wysokość spadania, obliczona od dna
kraw
ędzi młota spadowego do kopuły tłuczka wynosiła od 200 mm do 500 mm w odstępach 1 mm.
Zaleca si
ę, aby wysokość spadania była automatycznie korygowana przez silnik napędu z wartości udaru, tak aby
punkt spadania by
ł stały z 2 mm odchyleniem w czasie trwania całego badania.
Zaleca si
ę, aby dwa elektryczne liczniki zapisywały liczbę uderzeń. Jeden z liczników powinien wyłączać silnik
podnoszenia po po
żądanej liczbie uderzeń, a drugi licznik powinien rejestrowa ć całkowitą liczbę uderzeń.
B.4 Uchwyt próbki
Zaleca si
ę, aby uchwyt składający się z tłuczka i moździerza, w czasie badania odporności na uderzenia był
umieszczony pomi
ędzy młotem spadowym a kowadłem. Podczas gdy moździerz jest ściśle spasowany z kowadłem,
t
łuczek poprzez sprężyny urządzenia naciskowego powinien naciska ć na próbkę w moździerzu.
B.4.1 Mo
ździerz
Zaleca si
ę, aby moździerz, przedstawiony na rysunku B.5 był wykonany z hartowanej stali tej samej jako ści co trzonek
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 12
m
łota spadowego (patrz B.3.1). Powinien mieć płaską, nie wpuszczaną w podstawę, obudowę o twardości Rockwella
od 54 HRC do 56 HRC (jak podano w EN 10109-1). Mniejsza powierzchnia do utrzymywania próbki wewn
ątrz
mo
ździerza, dobrana doświadczalnie, powinna zapewnić jednolity nacisk z powierzchnią kowadła.
B.4.2 T
łuczek
Zaleca si
ę, aby tłuczek przedstawiony na rysunku B.6 był wykonany z tej samej stali co głowica młota spadowego (patrz
B.3.1); w ten sam sposób cieplnie ulepszony, ze wzgl
ędu na występujące podczas badań odporności na uderzenia
wielkie si
ły udaru. Twardość Rockwella powierzchni młota powinna wynosić od 54 HRC do 56 HRC (jak podano w EN
10109-1).
Zaleca si
ę, aby siła była przyłożona do tłuczka w jednym punkcie. Dlatego punkt styku t łuczka powinien mieć kształt
sferyczny. Cylindryczna cz
ęść zapewni niezbędne prowadzenie tłuczka w moździerzu.
Kontakt urz
ądzenia naciskającego z tłuczkiem zapewniają dwa ściągacze. Ściągacze powinny być wykonane z
ulepszonej cieplnie stali 1C 45 (materia
ł o liczbie 1.0503) wg EN 10083-2.
Mo
żliwa jest kontrola ustawienia tłuczka i moździerza w osi młota spadowego poprzez sprawdzenie, czy ruch pionowy
t
łuczka, odbywa się automatycznie do, i z moździerza. Prawidłową pozycję osiąga się, gdy tłuczek centralnie wchodzi w
mo
ździerz, mając na uwadze współpracę między tłuczkiem i moździerzem. Gdy tłuczek osiągnął swoją końcową
pozycj
ę, nie powinno się zauważyć gołym okiem żadnej zmiany jego położenia w stosunku do boków.
B.4.3 Urz
ądzenie naciskowe i urządzenie nastawne
W czasie wykonywania badania zaleca si
ę utrzymywany nacisk na tłuczek i próbkę w moździerzu o wartości (1 000 ±
100) N. Gdy próbka jest coraz bardziej
ściskana, nacisk styku jest korygowany przez silnik nap ędu, tak że wymagany
nacisk jest utrzymywany po ka
żdym uderzeniu. Do tłuczka może być zastosowany elastyczny nacisk np: przez użycie 6
spr
ężyn o stałej sile około 5 N/mm poprzez zastosowanie 66 centrycznych poliamidowych pier ścieni, wg ISO 1874-1,
umieszczony wewn
ątrz stalowego pierścienia.
Dla nastawienia funkcji konieczne jest, aby t
łuczek wywierał początkowy nacisk styku na stopkę z siłą 250 N. W
warunkach obci
ążenia zaleca się zastosować dodatkowo nacisk 750 N, stosuj ąc o 8 mm większy skok sprężyny w
czasie procedury uderzania.
B.5 Kowad
ło
Zaleca si
ę, aby kowadło (patrz rysunek B.7) miało kształt cylindryczny. Jego powierzchnia powinna mie ć kształt stożka
ściętego. Całkowita masa ma być skupiona i jednolita w kierunku uderzenia. Zaleca si ę, aby końcowa powierzchnia
b
ędąca gniazdem dla moździerza była płaska. W tym miejscu powinny znajdować się także elementy mocujące
mo
ździerz do kowadła. Zaleca się, aby elementy mocujące były nastawne i pozwalały umieścić moździerz na kowadle.
W kowadle powinny by
ć przewidziane otwory na amortyzatory. Zaleca się, aby kowadło było wykonane z szarego
żeliwa gatunku 250 wg ISO 185.
B.6 P
łyta podstawy i amortyzatory
P
łyta podstawy przedstawiona na rysunku B.7 powinna być wykonana ze stali St 37-2 (materiał numer 1.0037) wg EN
10025. Rama i kowad
ło powinny stać pionowo i oddzielnie na tej samej podstawie (patrz rysunek B.2). Rama powinna
pasowa
ć do podstawy. Podstawa powinna być płaska o poziomej powierzchni nośnej, przymocowana do podłoża za
pomoc
ą śrub fundamentowych. Statyczne obciążenie powierzchni nośnej, pochodzące od masy urządzenia do badania
odporno
ści na uderzenia poprzez podstawę, wynosi około 14 000 N. W przypadku tłuczka o wysokości 400 mm,
krótkotrwa
łe dodatkowe obciążenie powierzchni wynosi około 27 000 N. "Sinusoidalne" obciążenie trwa około 1 ms.
Cztery t
łumiki drgań, pokazane na rysunku B.8, powinny być umieszczone pomiędzy płytą a kowadłem.
Ka
żdy tłumik drgań powinien mieć nośność co najmniej 10 000 N.
UWAGA: Wytyczne dotycz
ące przedziału wartości:
- skok przy maksymalnym obci
ążeniu: od 2,5 mm do 4,5 mm;
- cz
ęstotliwość drgań przy maksymalnym obciążeniu: od 500 mm
-1
do 600 mm
-1
;
- jako
ść gumy: naturalna mieszanka gumowa o twardo ści od 60 IRHD do 80 IRHD wg ISO 48;
- tolerancje wymiarów: klasa M4 wg ISO 3302.
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 13
Kowad
ło, tłumiki drgań i podstawa powinny być połączone za pomocą sworzni gwintowanych. Tłumiki drgań
umo
żliwiają ustawienie kowadła, w określony sposób w stosunku do podstawy i spe łniają rolę tłumika dźwięków
wytworzonych przez powierzchni
ę nośną.
B.7 Wymagania bezpiecze
ństwa i badania
B.7.1 Zaleca si
ę, aby młot spadowy był zabezpieczony za pomocą urządzenia wieszakowego przed niezamierzonym
uruchomieniem podczas wk
ładania lub wyjmowania moździerza z urządzenia do badania odporności na uderzenia.
B.7.2 Zaleca si
ę, aby osłona zapewniała dostęp do obszaru niebezpiecznego młota spadowego w czasie pracy.
Zapewni
ć to można na przykład przez zamontowanie, podczas badania, ruchomego sita.
Zaleca si
ę, aby wymagania bezpieczeństwa podane w B.7.1 i B.7.2 były sprawdzone podczas badania wizualnego.
B.7.3 W czasie badania odporno
ści na uderzenia zaleca się zastosować niezbędne środki tłumienia dźwięków, np.
pomieszczenie d
źwiękoszczelne, osłonę dźwiękoszczelną.
UWAGA: Patrz tak
że Unfallverhütungsvorschrift "Lörm" (VBG 121) (Regulamin zabezpieczenia przed wypadkiem
"Ha
łas").
B.8 Sprawdzenie urz
ądzenia do badania odporności na uderzenia
Po zamontowaniu urz
ądzenia do badania odporności na uderzenia, zaleca się poddać go badaniu sprawdzającemu
przez jednostk
ę niezależną, jak podano w załączniku C. Badanie sprawdzające zaleca się powtarzać co dwa lata.
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 14
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 15
Rysunek B.1: Schematyczne przedstawienie
urz
ądzenia do badania odporności na uderzenia
Rysunek B.2: Ustawienie cz
ęści ruchomych
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 16
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 17
Rysunek B.3: M
łot spadowy
Rysunek B.4: Prowadnice
Rysunek B.5: Mo
ździerz
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 18
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 19
Rysunek B.6: T
łuczek z nakrętką dwustronną
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 20
Rysunek B.7: Kowad
ło z płytą podstawy i amortyzatory
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 21
Rysunek B.8: Konstrukcja amortyzatorów
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 22
Za
łącznik C (informacyjny)
Sprawdzanie urz
ądzenia do badania odporności na uderzenia
C.1 Zakres i obszar zastosowania
Badanie urz
ądzenia do badania odporności na uderzenia opisane w B.8 jest niezbędne dla zapewnienia powtarzalności
warunków uderze
ń wszystkich badań odporności na uderzenia.
Badanie to ustala, czy urz
ądzenie do badania odporności na uderzenia wymienione w załączniku B spełnia wymagania
i jest przydatne do badania odporno
ści na uderzenia, opisanej w niniejszej normie.
C.2 Zakres sprawdzenia
Sprawdzenie obejmuje nast
ępujące pozycje:
a) prawid
łowe pionowe ustawienie i współpraca pomiędzy tłuczkiem i moździerzem;
b) oznaczanie twardo
ści głowicy młota, tłuczka, moździerza i kowadła;
c) jako
ść powierzchni;
d) jako
ść śrub z przewężeniem trzpieni;
e) urz
ądzenie nacisku tłuczka;
f) sta
łość wyłącznika wysokości;
g) oznaczanie efektu uderzenia.
C.3 Aparatura i odczynniki
C.3.1 Poziomica alkoholowa o dok
ładności do 0,2 mm/m.
C.3.2 Urz
ądzenie badawcze do oznaczania efektu uderzenia sk ładające się z:
a) czujnika pomiarowego;
b) przetwornika; i
c) wska
źnika.
Czujnik pomiarowy sk
łada się z przetwornika kwarcowego o maksymalnej no śności 1 100 kN. Na rysunku C.1
przedstawiono przyk
ład ustawienia czujnika pomiarowego.
W celu przetworzenia zmierzonych warto
ści zmierzone sygnały są wzmacniane i wprowadzane do analizatora
impulsów. Sk
łada się on z licznika cyfrowego do zapisu czasu trwania impulsów, rejestratora szczytowego napi ęcia dla
oznaczania maksymalnej amplitudy i zintegrowanego wzmacniacza do oznaczania warto
ści impulsu (przykładowy
zestaw do badania, patrz rysunek C.2). Zaleca si
ę, aby błąd aparatu nie przekraczał ± 1 %.
Do przedstawienia zmierzonych warto
ści służą 3 indywidualne sygnalizatory, na przykład wydruki poprzez
analogowy/cyfrowy transformator. Stosunek si
ły do czasu jest przedstawiony na oscylatorze, jako krzywa napi ęcia w
czasie i mo
że być utrwalony na fotografii.
C.3.3 Aparat do nieniszcz
ącego oznaczania twardości Rockwella.
C.3.4 Stalowy pr
ęt o długości co najmniej 200 mm.
C.3.5 Znormalizowany papier do drukarki.
C.3.6 Klucz dynamometryczny.
C.3.7 Pr
ęty pomiarowe o długości 398 mm i 402 mm.
C.4 Metoda badania
C.4.1 Sprawdzenie pionowego ustawienia i wspó
łpracy pomiędzy tłuczkiem i moździerzem
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 23
Pionowe ustawienie jest sprawdzane za pomoc
ą poziomicy spirytusowej i na podstawie centrycznego, swobodnego
wchodzenia t
łuczka do moździerza.
C.4.2 Oznaczanie twardo
ści głowicy młota, tłuczka, moździerza i kowadła
Podczas badania sprawdzaj
ącego urządzenie do badania odporności na uderzenia zaleca się sprawdzić, czy:
a) powierzchnia uderzenia w
środku głowicy i na krawędzi;
b) powierzchnia uderzenia t
łuczka; i
c) podstawowa powierzchnia mo
ździerza
maj
ą twardość Rockwella od 54 HRC do 56 HRC (jak podano w EN 10109-1).
Zaleca si
ę, aby w powtórnym badaniu, twardość Rockwella wynosiła co najmniej 54 HRC.
Gdy urz
ądzenie badawcze zostało ustawione po raz pierwszy, zaleca się także zmierzyć twardość Rockwella
wewn
ętrznej powierzchni moździerza i powierzchni kowadła.
C.4.3 Badanie powierzchni
C.4.3.1 Dla sprawdzenia czy podstawowa powierzchnia mo
ździerza i powierzchnia kowadła są płaskie zaleca się użyć
linia
łu mierniczego (zgarniak) pokrywającego całą powierzchnię badaną.
Do badania jako
ści powierzchni zaleca się użyć źródła światła, aby ustalić, czy nie pojawia się lub czy częściowo
pojawia si
ę światło pomiędzy liniałem mierniczym a przedmiotem obrabianym i czy dotyczy to ca łej mierzonej
powierzchni.
C.4.3.2 Zaleca si
ę porównać powierzchnię styku pomiędzy głowicą młota i trzonkiem za pomocą znakowania
atramentem z zalecanym wzorcem, po usztywnieniu i napr
ężeniu udarowym celem sprawdzenia, czy styk przekracza
80 % powierzchni.
C.4.3.3 Wizualne porównanie z normowymi powierzchniami zaleca si
ę przeprowadzić, gdy głowica młota i trzonu
stykaj
ą się i gdy podstawowa powierzchnia moździerza i powierzchnia kowadła spełniają wymagania podane na
rysunku B.3, B.5 i B.7.
C.4.4 Ocena
śrub z przewężonym trzpieniem
Za pomoc
ą klucza dynamometrycznego zaleca się sprawdzić, czy wstępne napięcie śrub, z przewężeniem trzpieni do
po
łączenia głowicy młota z trzonkiem, wynosi 67 N • m.
C.4.5 Badanie urz
ądzenia naciskowego
Zaleca si
ę sprawdzenie, czy siła napięcia sprężyny urządzenia naciskowego wynosi (1 000 ± 100) N. Do tego celu
mo
żna wykorzystać urządzenie badawcze do oznaczania efektów uderzenia (patrz C.3.2).
C.4.6 Badanie sta
łości wyłącznika wysokości
Sprawdzenie wysoko
ści punktu 400 mm, z dokładnością do 2 mm, zaleca się przeprowadzić za pomocą prętów
pomiarowych.
C.4.7 Oznaczanie efektu uderzenia
Zaleca si
ę zmierzyć siłę uderzenia, impuls i czas trwania impulsu z dziesi ęciu uderzeń z wysokości 400 mm. Zaleca się
sprawdzi
ć, czy średnia arytmetyczna zmiennych znajduje się w przedziałach podanych w B.2.
Podobne
średnie arytmetyczne siły uderzeń, impulsu i czasu trwania impulsu z 10 uderze ń z wysokości 200 mm i 300
mm zaleca si
ę oznaczać i zapisać.
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 24
Rysunek C.1 : Czujnik pomiarowy umieszczony pomi
ędzy tłuczkiem i kowadłem do oznaczania
stosunku si
ła/czas podczas uderzenia
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 25
Rysunek C.2: Przyk
ład urządzenia badawczego do oznaczania efektu uderzenia
Za
łącznik D (informacyjny)
Dok
ładność
D.1 Zasada ogólna
Wyniki podane w D.2 i D.3 s
ą interpretowane zgodnie z ISO 5725-2:1994.
D.2 Badanie metod
ą Los Angeles
Powtarzalno
ść r
1
i odtwarzalno
ść R
1
, s
ą oznaczane według europejskiego programu bada ń na trzech poziomach
wspó
łczynników Los Angeles (LA) o zakresie wartości od 8 do 37 w 28 laboratoriach
- Powtarzalno
ść r
1
= 0,06 X
- Odtwarzalno
ść R
1
= 0,17 X
Gdzie X reprezentuje wspó
łczynnik LA.
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 26
D.3 Badanie odporno
ści na uderzenie
Powtarzalno
ść r
1
i odtwarzalno
ść R
1
s
ą oznaczane według europejskiego programu bada ń w 16 laboratoriach na tych
samych trzech poziomach jak badania metod
ą Los Angeles. Dla odporności na uderzenie (SZ) w zakresie od 11,0 do
27,7 uzyskano nast
ępującą dokładność:
- powtarzalno
ść r
1
= 0,350 + 0,0129 X
- odtwarzalno
ść R
1
= 0,106 X
Gdzie X reprezentuje warto
ść SZ.
Za
łącznik E (informacyjny)
Roboczy przyk
ład obliczenia odporności na uderzenia SZ
Sito badawcze
Masa wyj
ściowa 1350,0 g
Otwory perforowane /Sita
tkane
Prze
świt w mm
Masa pozostaj
ąca
Masa przechodz
ąca
%
g
%
8
5
2
0,63
0,2
Denko
721,5
304,5
181,0
86,0
30,0
26,0
53,5
22,6
13,4
6,4
2,2
1,9
46,5
23,9
10,5
4,1
1,9
Suma
1 349,0
100,0
86,9
Warto
ść odporności na uderzenie
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 27
Za
łącznik F (informacyjny)
Bibliografia
F.1 Normy europejskie
EN 10025:1990
Specification for hot rolled products of non-alloy structural steels. Technical delivery conditions
EN 10083-2:1991
Quenched and tempered steels. Part 2: Technical delivery conditions for unalloyed quality
steels
EN 10109-1:1994
Metallic minerals - Hardness test - Part 1: Rockwell test (scales A, B, C, D, E, F, G, H, K) and
Rockwell superficial tests (scales 15N, 30N, 45N, 15T, 30T and 45T)
F.2 Normy ISO
ISO 48:1994
Rubber, vulcanized or thermoplastic - Determination of hardness (hardness between 10 IRHD
and 100 IRHD)
ISO 185:1988
Grey cast iron - Classification
ISO 683-11:1987
Heat-treatable steels, alloy steels and free cutting steels - Part 11: Wrought case hardening
steels
ISO 1847-1:1992
Plastics - Polyamide (PA) moulding and extrusion materials - Part 1: Designation
ISO 2768-1:1989
General tolerances - Part 1: Tolerances for linear and angular dimensions without individual
tolerance applications
ISO 2768-2:1989
General tolerances - Part 2: Geometrical tolerances for features without individual tolerance
applications
ISO 3302:1990
Rubber - Dimensional tolerances for use with products
ISO 4762:1989
Hexagon socket head cap screws - Product grade A
ISO 4957:1980
Tool steels
ISO 5725-2:1994
Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results - Basic method for the
determination of repeatability and reproducibility of a standard measurment method
ISO 8062:1994
Castings - System of dimensional tolerances and machining allowances
F.3 Normy krajowe
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 28
AFNOR P 18-573
Aggregates - Los Angeles test (1990 edition)
ASTM C 131
Resistance to abrasion of small size coarse aggregate by use of the Los Angeles machine
(1989 edition)
DIN 52115 - Part 1
Determination of impact resistance of mineral aggregates; impact testing machine (1988
edition)
DIN 52115 - Part 3
Determination of impact resistance of mineral aggregates; testing of particles 8 to 12,5 mm
nominal size (1988 edition)
ONORM B 3128
Testing of natural stone and inorganic building materials. Testing of aggregates by use of the
Los Angeles machine (1986 edition)
SN 670 835a
Mineral aggregates - Los Angeles test (1991 edition)
UNI 8520 (Part 19a) Aggregates for use in concrete - Determination of weight loss of coarse aggregates (1984
edition)
F.4 Projekty ISO
ISO/TC 71/SC 3/WG 1 N 446
Third working draft aggregates for concrete - Determination of abrasion in a Los
Angeles machine
Za
łącznik krajowy NA
(informacyjny)
NORMY POWO
ŁANE W TREŚCI NORMY EUROPEJSKIEJ
I ICH ODPOWIEDNIKI KRAJOWE
UWAGA -Zaleca si
ę sprawdzić, czy podane w wykazie normy i ich odpowiedniki krajowe nie zosta ły
zaktualizowane.
Normy powo
łane w EN
Odpowiedniki krajowe
EN 932-1.1996
- PN-EN 932-1:1999 Badania geometrycznych w
łaściwości kruszyw - Metody pobierania
próbek
prEN 932-2
- (Norma opracowywana w CEN/TC 154; PN w przygotowaniu w NKP nr 108)
prEN 932-5
- (Norma opracowywana w CEN/TC 154; PN w przygotowaniu w NKP nr 108)
EN 933-1:1997
- PrPN-EN 933-1 Badania geometrycznych w
łaściwości kruszyw - Oznaczanie składu
ziarnowego. Metoda przesiewania
EN 933-2:1995
- PN-EN 933-2:1999 Badania geometrycznych w
łaściwości kruszyw - Oznaczanie składu
ziarnowego. Nominalne wymiary sit badawczych
prEN 1097-6
- (Norma opracowywana w CEN/TC 154; PN w przygotowaniu w NKP nr 108)
EN 10025:1993
- PrPN-EN 1 0025 Wyroby walcowane na gor
ąco z niestopowych stali konstrukcyjnych -
Warunki techniczne dostawy
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 29
PN-EN 1097-2:2000 Badania mechanicznych i fizycznych w
łaściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabianie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 30
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron