Wyk
Wyk
ł
ł
ad 4
ad 4
WK
WK
Ł
Ł
AD POLSKICH
AD POLSKICH
PEDAGOG
PEDAGOG
Ó
Ó
W
W
W ROZW
W ROZW
Ó
Ó
J
J
PEDAGOGIKI
PEDAGOGIKI
WCZESNOSZKOLNEJ
WCZESNOSZKOLNEJ
Wyk
Wyk
ł
ł
ad 4
ad 4
WK
WK
Ł
Ł
AD POLSKICH
AD POLSKICH
PEDAGOG
PEDAGOG
Ó
Ó
W
W
W ROZW
W ROZW
Ó
Ó
J
J
PEDAGOGIKI
PEDAGOGIKI
WCZESNOSZKOLNEJ
WCZESNOSZKOLNEJ
Dowiemy si
Dowiemy si
ę
ę
:
:
Kto i w jakim zakresie przyczyni
Kto i w jakim zakresie przyczyni
ł
ł
si
si
ę
ę
do
do
rozwoju pedagogiki wczesnoszkolnej w
rozwoju pedagogiki wczesnoszkolnej w
Polsce w XIX i XX wieku?
Polsce w XIX i XX wieku?
Jakie s
Jakie s
ą
ą
sposoby uprawiania
sposoby uprawiania
pedagogiki wczesnoszkolnej?
pedagogiki wczesnoszkolnej?
Jakie s
Jakie s
ą
ą
niedoci
niedoci
ą
ą
gni
gni
ę
ę
cia pedagogiki
cia pedagogiki
wczesnoszkolnej jako nauki?
wczesnoszkolnej jako nauki?
Ewaryst
Ewaryst
Estkowski
Estkowski
(1820
(1820
-
-
1856)
1856)
Wskazywa
Wskazywa
ł
ł
na wielk
na wielk
ą
ą
rol
rol
ę
ę
nauki elementarnej
nauki elementarnej
w budzeniu aktywno
w budzeniu aktywno
ś
ś
ci poznawczej dzieci.
ci poznawczej dzieci.
Reprezentowa
Reprezentowa
ł
ł
pogl
pogl
ą
ą
d, wbrew rozpowszechnianym
d, wbrew rozpowszechnianym
do
do
ść
ść
cz
cz
ę
ę
sto opiniom o skrajnie praktycystycznym
sto opiniom o skrajnie praktycystycznym
charakterze elementarnego nauczania,
charakterze elementarnego nauczania,
Ŝ
Ŝ
e pocz
e pocz
ą
ą
tki edukacji spe
tki edukacji spe
ł
ł
niaj
niaj
ą
ą
funkcje wszechstronnie
funkcje wszechstronnie
rozwijaj
rozwijaj
ą
ą
ce wszystkie w
ce wszystkie w
ł
ł
adze umys
adze umys
ł
ł
owe i
owe i
pozwalaj
pozwalaj
ą
ą
ce dziecku na przyswajanie pocz
ce dziecku na przyswajanie pocz
ą
ą
tk
tk
ó
ó
w
w
wszelkich g
wszelkich g
ł
ł
ó
ó
wnych wiadomo
wnych wiadomo
ś
ś
ci, kt
ci, kt
ó
ó
re cz
re cz
ł
ł
owiek
owiek
w ka
w ka
Ŝ
Ŝ
dej sytuacji, zawodzie i zatrudnieniu potrzebuje.
dej sytuacji, zawodzie i zatrudnieniu potrzebuje.
Jan W
Jan W
ł
ł
adys
adys
ł
ł
aw Dawid
aw Dawid
(1859
(1859
-
-
1914)
1914)
By
By
ł
ł
on niew
on niew
ą
ą
tpliwie najwybitniejszym polskim psychologiem i pedagogiem na pr
tpliwie najwybitniejszym polskim psychologiem i pedagogiem na pr
ze
ze
ł
ł
omie
omie
XIX i XX wieku.
XIX i XX wieku.
Efektywno
Efektywno
ść
ść
pracy dydaktyczno
pracy dydaktyczno
-
-
wychowawczej jest uzale
wychowawczej jest uzale
Ŝ
Ŝ
niona od mo
niona od mo
Ŝ
Ŝ
liwie
liwie
dobrego rozumienia dziecka.
dobrego rozumienia dziecka.
J.W. Dawid opracowa
J.W. Dawid opracowa
ł
ł
,,Program spostrze
,,Program spostrze
Ŝ
Ŝ
e
e
ń
ń
psychologiczno
psychologiczno
-
-
wychowawczych
wychowawczych
od urodzenia do 20 roku
od urodzenia do 20 roku
Ŝ
Ŝ
ycia
ycia
”
”
(Warszawa 1887). Program jest przewodnikiem
(Warszawa 1887). Program jest przewodnikiem
u
u
ł
ł
atwiaj
atwiaj
ą
ą
cym poznanie dziecka. Jest ponadto oryginalnym kwestionariuszem
cym poznanie dziecka. Jest ponadto oryginalnym kwestionariuszem
obserwacji. Zawiera nast
obserwacji. Zawiera nast
ę
ę
puj
puj
ą
ą
ce kompleksy zagadnie
ce kompleksy zagadnie
ń
ń
:
:
l. Rodzina, wychowawcy, otoczenie.
l. Rodzina, wychowawcy, otoczenie.
2. Dziecko, czynniki fizyczne, stan zdrowia.
2. Dziecko, czynniki fizyczne, stan zdrowia.
3. Zmys
3. Zmys
ł
ł
y.
y.
4. Pami
4. Pami
ęć
ęć
, kojarzenie.
, kojarzenie.
5. Uwaga, spostrzegawczo
5. Uwaga, spostrzegawczo
ść
ść
.
.
6. Zas
6. Zas
ó
ó
b do
b do
ś
ś
wiadcze
wiadcze
ń
ń
i wyobra
i wyobra
Ŝ
Ŝ
e
e
ń
ń
.
.
7. Wyobra
7. Wyobra
ź
ź
nia.
nia.
8. Rozum.
8. Rozum.
9. Mowa.
9. Mowa.
10.Uczucia.
10.Uczucia.
11.Ruchy.
11.Ruchy.
Kwestionariusz by
Kwestionariusz by
ł
ł
obszerny i trudny do
obszerny i trudny do
zadowalaj
zadowalaj
ą
ą
cego wype
cego wype
ł
ł
nienia. Wymaga
nienia. Wymaga
ł
ł
znacznego wysi
znacznego wysi
ł
ł
ku i pracy
ku i pracy
J.W. Dawid podj
J.W. Dawid podj
ął
ął
wi
wi
ę
ę
c pr
c pr
ó
ó
b
b
ę
ę
jego uszczeg
jego uszczeg
ó
ó
ł
ł
owienia,
owienia,
zajmuj
zajmuj
ą
ą
c si
c si
ę
ę
do
do
ś
ś
wiadczeniami i wyobra
wiadczeniami i wyobra
Ŝ
Ŝ
eniami dzieci.
eniami dzieci.
Tak powsta
Tak powsta
ł
ł
ceniony do dzisiaj kwestionariusz do
ceniony do dzisiaj kwestionariusz do
zasobu umys
zasobu umys
ł
ł
owego dzieci.
owego dzieci.
Badania zasobu umys
Badania zasobu umys
ł
ł
owego dzieci mia
owego dzieci mia
ł
ł
y w owym
y w owym
czasie charakter pionierski. Obj
czasie charakter pionierski. Obj
ę
ę
to nimi 520 dzieci w
to nimi 520 dzieci w
wieku 6
wieku 6
-
-
12 lat. Uwzgl
12 lat. Uwzgl
ę
ę
dniono
dniono
„
„
zas
zas
ó
ó
b do
b do
ś
ś
wiadcze
wiadcze
ń
ń
i
i
wyobra
wyobra
Ŝ
Ŝ
e
e
ń
ń
dziecka" z zakresu
dziecka" z zakresu
ś
ś
wiata zwierz
wiata zwierz
ę
ę
cego i
cego i
ro
ro
ś
ś
linnego, znajomo
linnego, znajomo
ś
ś
ci ziemi, zjawisk natury, cz
ci ziemi, zjawisk natury, cz
ł
ł
owieka,
owieka,
znajomo
znajomo
ś
ś
ci pracy ludzkiej, znajomo
ci pracy ludzkiej, znajomo
ś
ś
ci miasta i wsi
ci miasta i wsi
(kwestionariusz zawiera
(kwestionariusz zawiera
ł
ł
łą
łą
cznie 136 pyta
cznie 136 pyta
ń
ń
). Na
). Na
podstawie przeprowadzonych bada
podstawie przeprowadzonych bada
ń
ń
Jan W
Jan W
ł
ł
adys
adys
ł
ł
aw
aw
Dawid stwierdzi
Dawid stwierdzi
ł
ł
,
,
Ŝ
Ŝ
e stosunkowo najlepiej w umy
e stosunkowo najlepiej w umy
ś
ś
le
le
dziecka reprezentowany jest cz
dziecka reprezentowany jest cz
ł
ł
owiek, a ponadto
owiek, a ponadto
stosunkowo wcze
stosunkowo wcze
ś
ś
nie wykazywa
nie wykazywa
ć
ć
znajomo
znajomo
ść
ść
takich
takich
poj
poj
ęć
ęć
, jak: kszta
, jak: kszta
ł
ł
t, barwa, liczba.
t, barwa, liczba.
Wa
Wa
Ŝ
Ŝ
nym przedmiotem zainteresowa
nym przedmiotem zainteresowa
ń
ń
naukowo
naukowo
-
-
badawczych Dawida by
badawczych Dawida by
ł
ł
a
a
nauka o rzeczach
nauka o rzeczach
Przez nauk
Przez nauk
ę
ę
o rzeczach rozumiano w
o rzeczach rozumiano w
ó
ó
wczas pogl
wczas pogl
ą
ą
dowe nauczanie
dowe nauczanie
pocz
pocz
ą
ą
tkowe, zapoznaj
tkowe, zapoznaj
ą
ą
ce dzieci z najbli
ce dzieci z najbli
Ŝ
Ŝ
szym otoczeniem,
szym otoczeniem,
rozwijaj
rozwijaj
ą
ą
ce i kszta
ce i kszta
ł
ł
c
c
ą
ą
ce ich spostrzegawczo
ce ich spostrzegawczo
ść
ść
i zdolno
i zdolno
ść
ść
obserwacji
obserwacji
oraz wprowadzaj
oraz wprowadzaj
ą
ą
ce pierwsze elementy wiedzy wtedy, kiedy z
ce pierwsze elementy wiedzy wtedy, kiedy z
powodu niewielkiego jeszcze stopnia rozwoju intelektualnego
powodu niewielkiego jeszcze stopnia rozwoju intelektualnego
dziecko nie mo
dziecko nie mo
Ŝ
Ŝ
e zaznajamia
e zaznajamia
ć
ć
si
si
ę
ę
z
z
Ŝ
Ŝ
adn
adn
ą
ą
nauka w spos
nauka w spos
ó
ó
b
b
systematyczny.
systematyczny.
Praca Dawida
Praca Dawida
pt
pt
. Nauka o rzeczach
. Nauka o rzeczach
jest jedna z najlepszych
jest jedna z najlepszych
ó
ó
wczesnych monografii w Europie. Autor rozwija w niej m.in.
wczesnych monografii w Europie. Autor rozwija w niej m.in.
program nauki o rzeczach, wed
program nauki o rzeczach, wed
ł
ł
ug zbior
ug zbior
ó
ó
w naturalnych
w naturalnych
-
-
pok
pok
ó
ó
j,
j,
mieszkanie, ogr
mieszkanie, ogr
ó
ó
d i dom, miasto i wie
d i dom, miasto i wie
ś
ś
, pole, laka, las, woda,
, pole, laka, las, woda,
rzeka, staw, miejsce rodzinne i jego okolice. Okre
rzeka, staw, miejsce rodzinne i jego okolice. Okre
ś
ś
la tak
la tak
Ŝ
Ŝ
e rodzaje
e rodzaje
lekcji (o cz
lekcji (o cz
ęś
ęś
ciach przedmiot
ciach przedmiot
ó
ó
w, ich cechach i typach) oraz
w, ich cechach i typach) oraz
wskazuje na jej propedeutyczno
wskazuje na jej propedeutyczno
ść
ść
w nauczaniu przyrodoznawstwa
w nauczaniu przyrodoznawstwa
dla cyklu przedmiotowo
dla cyklu przedmiotowo
-
-
systematycznego.
systematycznego.
Du
Du
Ŝ
Ŝ
e znaczenie dla metodyki
e znaczenie dla metodyki
pocz
pocz
ą
ą
tkowej nauki czytania maja
tkowej nauki czytania maja
opracowania
opracowania
Konrada Pr
Konrada Pr
ó
ó
szy
szy
ń
ń
skiego
skiego
(1851
(1851
-
-
1908)
1908)
-
-
pseudonim Kazimierz Promyk
pseudonim Kazimierz Promyk
W roku 1875 Konrad Pr
W roku 1875 Konrad Pr
ó
ó
szy
szy
ń
ń
ski wydal
ski wydal
Elementarz dla samouk
Elementarz dla samouk
ó
ó
w, uznany przez
w, uznany przez
Towarzystwo Pedagogiczne w Londynie za
Towarzystwo Pedagogiczne w Londynie za
najlepszy na
najlepszy na
ś
ś
wiecie. Zastosowano w nim
wiecie. Zastosowano w nim
metod
metod
ę
ę
analityczno
analityczno
-
-
syntetyczna ze
syntetyczna ze
szczeg
szczeg
ó
ó
lnie preferowana rola sylaby.
lnie preferowana rola sylaby.
Sylaby te by
Sylaby te by
ł
ł
y z kolei podstawa do tworzenia
y z kolei podstawa do tworzenia
nowych wyraz
nowych wyraz
ó
ó
w. Jest to wiec, u
w. Jest to wiec, u
Ŝ
Ŝ
ywaj
ywaj
ą
ą
c
c
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
czesnego nazewnictwa, metoda
czesnego nazewnictwa, metoda
analityczno
analityczno
-
-
syntetyczna o charakterze
syntetyczna o charakterze
sylabowym.
sylabowym.
W roku 1926
W roku 1926
Ludwika Jele
Ludwika Jele
ń
ń
ska
ska
, dyrektorka znanego
, dyrektorka znanego
w Polsce seminarium nauczycielskiego w Grodnie,
w Polsce seminarium nauczycielskiego w Grodnie,
opracowa
opracowa
ł
ł
a w spos
a w spos
ó
ó
b ca
b ca
ł
ł
o
o
ś
ś
ciowy i oryginalny oraz
ciowy i oryginalny oraz
wyda
wyda
ł
ł
a nak
a nak
ł
ł
adem Naszej Ksi
adem Naszej Ksi
ę
ę
garni
garni
„
„
Metodyk
Metodyk
ę
ę
pierwszych lat nauczania
pierwszych lat nauczania
”
”
W opracowaniu tym zaj
W opracowaniu tym zaj
ę
ę
to si
to si
ę
ę
przedmiotem i istot
przedmiotem i istot
ą
ą
metodyki, a tak
metodyki, a tak
Ŝ
Ŝ
e miejscem metodyki edukacji
e miejscem metodyki edukacji
pocz
pocz
ą
ą
tkowej w systemie nauk pedagogicznych.
tkowej w systemie nauk pedagogicznych.
Prace Ludwiki Jele
Prace Ludwiki Jele
ń
ń
skiej to:
skiej to:
Metodyka pierwszych lat nauczania,
Metodyka pierwszych lat nauczania,
Sztuka wychowania,
Sztuka wychowania,
Szko
Szko
ł
ł
a kszta
a kszta
ł
ł
c
c
ą
ą
ca,
ca,
Metodyka arytmetyki i geometrii
Metodyka arytmetyki i geometrii
"funkcjonuj
"funkcjonuj
ą
ą
w "nurcie my
w "nurcie my
ś
ś
lenia" tzw. pedagogiki
lenia" tzw. pedagogiki
integralnej.
integralnej.
Ludwika Jele
Ludwika Jele
ń
ń
ska by
ska by
ł
ł
a jednym z pionier
a jednym z pionier
ó
ó
w
w
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
czesnej pedagogiki wczesnoszkolnej.
czesnej pedagogiki wczesnoszkolnej.
M a r i a n F a l s k i
by
by
ł
ł
przede wszystkim wybitnym teoretykiem
przede wszystkim wybitnym teoretykiem
organizacji ustroju szkolnego
organizacji ustroju szkolnego
Ewidentny wk
Ewidentny wk
ł
ł
ad tw
ad tw
ó
ó
rczej dzia
rczej dzia
ł
ł
alno
alno
ś
ś
ci Mariana Falskiego do
ci Mariana Falskiego do
pedagogiki wczesnoszkolnej dotyczy pocz
pedagogiki wczesnoszkolnej dotyczy pocz
ą
ą
tkowej nauki
tkowej nauki
czytania i pisania. W roku 1910 wydano w Krakowie
czytania i pisania. W roku 1910 wydano w Krakowie
elementarz
elementarz
pt
pt
. Nauka czytania i pisania dla dzieci.
. Nauka czytania i pisania dla dzieci.
Elementarz ten, ci
Elementarz ten, ci
ą
ą
gle doskonalony nowymi pomys
gle doskonalony nowymi pomys
ł
ł
ami,
ami,
s
s
ł
ł
u
u
Ŝ
Ŝ
y
y
ł
ł
dzieciom polskim ponad sze
dzieciom polskim ponad sze
ść
ść
dziesi
dziesi
ą
ą
t pi
t pi
ęć
ęć
lat.
lat.
Jest to unikalne zjawisko na "rynku
Jest to unikalne zjawisko na "rynku
podr
podr
ę
ę
cznikarskim
cznikarskim
" w
" w
skali
skali
ś
ś
wiatowej. Wydanie elementarza z roku 1975 by
wiatowej. Wydanie elementarza z roku 1975 by
ł
ł
o
o
osobi
osobi
ś
ś
cie przygotowane przez Mariana Falskiego.
cie przygotowane przez Mariana Falskiego.
Elementarz ten znakomicie zilustrowa
Elementarz ten znakomicie zilustrowa
ł
ł
wybitny grafik ksi
wybitny grafik ksi
ąŜ
ąŜ
ek
ek
dla dzieci
dla dzieci
-
-
Janusz Grabi
Janusz Grabi
ń
ń
ski. Elementarz i cala dzia
ski. Elementarz i cala dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
edukacyjna Mariana Falskiego miary znacz
edukacyjna Mariana Falskiego miary znacz
ą
ą
cy wp
cy wp
ł
ł
yw na
yw na
obecny stan i perspektywy rozwojowe pedagogiki
obecny stan i perspektywy rozwojowe pedagogiki
wczesnoszkolnej.
wczesnoszkolnej.
J a n Z b o r o w s k i
J a n Z b o r o w s k i
(1904
(1904
-
-
1988
1988
nale
nale
Ŝ
Ŝ
a
a
ł
ł
do grona pedagog
do grona pedagog
ó
ó
w, o rozleg
w, o rozleg
ł
ł
ych
ych
zainteresowaniach naukowo
zainteresowaniach naukowo
-
-
badawczych.
badawczych.
Szczeg
Szczeg
ó
ó
lne jednak znaczenie dla pedagogiki
lne jednak znaczenie dla pedagogiki
wczesnoszkolnej ma jego monografia na
wczesnoszkolnej ma jego monografia na
temat metod pocz
temat metod pocz
ą
ą
tkowej nauki czytania
tkowej nauki czytania
pt
pt
.
.
Pocz
Pocz
ą
ą
tkowa nauka czytania
tkowa nauka czytania
, wydana
, wydana
w roku 1959 oraz wsp
w roku 1959 oraz wsp
ó
ó
ł
ł
autorstwo (wsp
autorstwo (wsp
ó
ó
lnie z
lnie z
Zofi
Zofi
ą
ą
Cydzik i Tadeuszem Wr
Cydzik i Tadeuszem Wr
ó
ó
blem)
blem)
koncepcji trzytomowej
koncepcji trzytomowej
Metodyki nauczania pocz
Metodyki nauczania pocz
ą
ą
tkowego
tkowego
,
,
wydanej drukiem w roku 1961.
wydanej drukiem w roku 1961.
Z o f i a C y d z i k
Z o f i a C y d z i k
(1905
(1905
-
-
1988)
1988)
by
by
ł
ł
a uczennic
a uczennic
ą
ą
i tw
i tw
ó
ó
rcz
rcz
ą
ą
kontynuatork
kontynuatork
ą
ą
my
my
ś
ś
li i prac
li i prac
Ludwiki Jele
Ludwiki Jele
ń
ń
skiej.
skiej.
Ca
Ca
ł
ł
e swoje
e swoje
Ŝ
Ŝ
ycie po
ycie po
ś
ś
wi
wi
ę
ę
ci
ci
ł
ł
a pocz
a pocz
ą
ą
tkowemu nauczaniu
tkowemu nauczaniu
matematyki.
matematyki.
W latach 1962
W latach 1962
-
-
1970 prowadzi
1970 prowadzi
ł
ł
a badania nad tzw.
a badania nad tzw.
"podr
"podr
ę
ę
cznikiem kartkowym" dla dzieci ucz
cznikiem kartkowym" dla dzieci ucz
ą
ą
cych si
cych si
ę
ę
matematyki. Zofia Cydzik "prze
matematyki. Zofia Cydzik "prze
ł
ł
ama
ama
ł
ł
a" tak
a" tak
Ŝ
Ŝ
e
e
tradycyjn
tradycyjn
ą
ą
formu
formu
łę
łę
podr
podr
ę
ę
cznika adresowanego do
cznika adresowanego do
nauczyciela. By
nauczyciela. By
ł
ł
a ponadto jedn
a ponadto jedn
ą
ą
z inicjatorek zmian
z inicjatorek zmian
programowo
programowo
-
-
organizacyjnych w pocz
organizacyjnych w pocz
ą
ą
tkowej edukacji
tkowej edukacji
matematycznej wprowadzonych w klasach
matematycznej wprowadzonych w klasach
pocz
pocz
ą
ą
tkowych w roku 1979. Jest przy tym autork
tkowych w roku 1979. Jest przy tym autork
ą
ą
podr
podr
ę
ę
cznik
cznik
ó
ó
w do nauczania pocz
w do nauczania pocz
ą
ą
tkowego matematyki
tkowego matematyki
w klasach I
w klasach I
-
-
II, wykorzystywanych przez dzieci i
II, wykorzystywanych przez dzieci i
nauczycieli od 1979 roku.
nauczycieli od 1979 roku.
J
J
ó
ó
z e f a R y t l o w a
z e f a R y t l o w a
Zajmowa
Zajmowa
ł
ł
a si
a si
ę
ę
edukacj
edukacj
ą
ą
polonistyczna
polonistyczna
dzieci. Spo
dzieci. Spo
ś
ś
r
r
ó
ó
d wielu opracowa
d wielu opracowa
ń
ń
na
na
uwag
uwag
ę
ę
zas
zas
ł
ł
uguj
uguj
ą
ą
jej studia nad
jej studia nad
formami i rodzajami wypowiedzi
formami i rodzajami wypowiedzi
j
j
ę
ę
zykowych dzieci
zykowych dzieci
(
(
Ć
Ć
wiczenia w m
wiczenia w m
ó
ó
wieniu i pisaniu
wieniu i pisaniu
)
)
oraz nad czytaniem i czytelnictwem
oraz nad czytaniem i czytelnictwem
(
(
Ć
Ć
wiczenia w czytaniu
wiczenia w czytaniu
).
).
J a n i n a M a l e n d o w i c z
J a n i n a M a l e n d o w i c z
Zajmowa
Zajmowa
ł
ł
a si
a si
ę
ę
przede wszystkim
przede wszystkim
kszta
kszta
ł
ł
ceniem j
ceniem j
ę
ę
zykowym dzieci.
zykowym dzieci.
Szczeg
Szczeg
ó
ó
lne znaczenie dla polonistycznej
lne znaczenie dla polonistycznej
edukacji wczesnoszkolnej maja jej studia
edukacji wczesnoszkolnej maja jej studia
i badania w zakresie trudno
i badania w zakresie trudno
ś
ś
ci
ci
ortograficznych oraz sposob
ortograficznych oraz sposob
ó
ó
w ich
w ich
przezwyci
przezwyci
ęŜ
ęŜ
ania.
ania.
Antoni i Janina
Antoni i Janina
Ma
Ma
ć
ć
kowiakowie
kowiakowie
Swoje metody pocz
Swoje metody pocz
ą
ą
tkowej edukacji, oparte na
tkowej edukacji, oparte na
tzw. studium indywidualnego przypadku. W
tzw. studium indywidualnego przypadku. W
procesie rozwoju w
procesie rozwoju w
ł
ł
asnego dziecka
asnego dziecka
-
-
Jacka.
Jacka.
Interesuj
Interesuj
ą
ą
cym przyczynkiem do wzbogacenia
cym przyczynkiem do wzbogacenia
metod nauki czytania jest ich koncepcja
metod nauki czytania jest ich koncepcja
elementarza kartkowego, tworzonego przez
elementarza kartkowego, tworzonego przez
same dzieci. Nauk
same dzieci. Nauk
ę
ę
czytania Ma
czytania Ma
ć
ć
kowiakowie
kowiakowie
oparli na tw
oparli na tw
ó
ó
rczej aktywno
rczej aktywno
ś
ś
ci dzieci.
ci dzieci.
Du
Du
Ŝ
Ŝ
e znaczenie dla pedagogiki
e znaczenie dla pedagogiki
wczesnoszkolnej maja dwie monografie
wczesnoszkolnej maja dwie monografie
Antoniego Ma
Antoniego Ma
ć
ć
kowiaka:
kowiaka:
Nauczanie
Nauczanie
łą
łą
czne
czne
dawniej a dzi
dawniej a dzi
ś
ś
oraz
oraz
Badanie efekt
Badanie efekt
ó
ó
w
w
pocz
pocz
ą
ą
tkowej nauki czytania
tkowej nauki czytania
.
.
H u b e r t K i e n
H u b e r t K i e n
nauczyciel, organizator o
nauczyciel, organizator o
ś
ś
wiaty
wiaty
w Poznaniu,
w Poznaniu,
metodyk edukacji polonistycznej uczni
metodyk edukacji polonistycznej uczni
ó
ó
w w
w w
klasach pocz
klasach pocz
ą
ą
tkowych,
tkowych,
wsp
wsp
ó
ó
lnie z J
lnie z J
ó
ó
zef
zef
ą
ą
Rytlow
Rytlow
ą
ą
zajmowa
zajmowa
ł
ł
si
si
ę
ę
przede wszystkim
przede wszystkim
ć
ć
wiczeniami w m
wiczeniami w m
ó
ó
wieniu i
wieniu i
pisaniu. Jego opracowania wzbogaci
pisaniu. Jego opracowania wzbogaci
ł
ł
y
y
warsztat metodyczny nauczyciela klas
warsztat metodyczny nauczyciela klas
pocz
pocz
ą
ą
tkowych.
tkowych.
H a l i n a B a c z y
H a l i n a B a c z y
ń
ń
s k a
s k a
(1907
(1907
-
-
1986)
1986)
wieloletni nauczyciel i dyrektor szko
wieloletni nauczyciel i dyrektor szko
ł
ł
y, a nast
y, a nast
ę
ę
pnie
pnie
docent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w
docent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w
Poznaniu, w swojej dzia
Poznaniu, w swojej dzia
ł
ł
alno
alno
ś
ś
ci naukowej zaj
ci naukowej zaj
ęł
ęł
a si
a si
ę
ę
przede wszystkim tw
przede wszystkim tw
ó
ó
rcz
rcz
ą
ą
ekspresja j
ekspresja j
ę
ę
zykow
zykow
ą
ą
dzieci
dzieci
w m
w m
ł
ł
odszym wieku szkolnym. Wskaza
odszym wieku szkolnym. Wskaza
ł
ł
a na
a na
mo
mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ś
ś
ci i formy aktywno
ci i formy aktywno
ś
ś
ci tw
ci tw
ó
ó
rczej w procesie
rczej w procesie
kszta
kszta
ł
ł
cenia j
cenia j
ę
ę
zykowego. Spo
zykowego. Spo
ś
ś
r
r
ó
ó
d wielu prac w tym
d wielu prac w tym
zakresie na uwag
zakresie na uwag
ę
ę
zas
zas
ł
ł
uguj
uguj
ą
ą
:
:
Rozw
Rozw
ó
ó
j mowy pisanej uczni
j mowy pisanej uczni
ó
ó
w w klasach I
w w klasach I
-
-
IV,
IV,
Metodyka
Metodyka
wypracowa
wypracowa
ń
ń
,
,
Metodyka nauczania j
Metodyka nauczania j
ę
ę
zyka polskiego w klasach
zyka polskiego w klasach
I
I
-
-
III.
III.
J a n K u l p a
J a n K u l p a
profesor Wy
profesor Wy
Ŝ
Ŝ
szej Szko
szej Szko
ł
ł
y Pedagogicznej
y Pedagogicznej
w Krakowie.
w Krakowie.
Jego prace wzbogaci
Jego prace wzbogaci
ł
ł
y warsztat metodyczny
y warsztat metodyczny
nauczyciela
nauczyciela
-
-
polonisty w klasach
polonisty w klasach
pocz
pocz
ą
ą
tkowych.
tkowych.
Dla pedagogiki wczesnoszkolnej maj
Dla pedagogiki wczesnoszkolnej maj
ą
ą
znaczenie opracowania dotycz
znaczenie opracowania dotycz
ą
ą
ce metodyki,
ce metodyki,
a zw
a zw
ł
ł
aszcza
aszcza
Metodyka nauczania j
Metodyka nauczania j
ę
ę
zyka
zyka
polskiego w klasach pocz
polskiego w klasach pocz
ą
ą
tkowych
tkowych
.
.
T a d e u s z W r
T a d e u s z W r
ó
ó
b e l
b e l
(1910
(1910
-
-
1987)
1987)
jego dzia
jego dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
naukowa i organizatorska przyczyni
naukowa i organizatorska przyczyni
ł
ł
y si
y si
ę
ę
do konstruowania pedagogiki wczesnoszkolnej jako
do konstruowania pedagogiki wczesnoszkolnej jako
dyscypliny naukowej.
dyscypliny naukowej.
Podstawowe zainteresowania i osi
Podstawowe zainteresowania i osi
ą
ą
gni
gni
ę
ę
cia naukowe
cia naukowe
Tadeusza Wr
Tadeusza Wr
ó
ó
bla dotyczy
bla dotyczy
ł
ł
a edukacji wczesnoszkolnej
a edukacji wczesnoszkolnej
w
w
ś
ś
wiecie, w uj
wiecie, w uj
ś
ś
ciu por
ciu por
ó
ó
wnawczym, a tak
wnawczym, a tak
Ŝ
Ŝ
e
e
kszta
kszta
ł
ł
tnego pisania, tzw. kaligrafii.
tnego pisania, tzw. kaligrafii.
Spo
Spo
ś
ś
r
r
ó
ó
d wielu publikacji indywidualnych i zbiorowych na
d wielu publikacji indywidualnych i zbiorowych na
szczeg
szczeg
ó
ó
lna uwag
lna uwag
ę
ę
zas
zas
ł
ł
uguj
uguj
ą
ą
:
:
Wsp
Wsp
ó
ó
ł
ł
czesne tendencje w nauczaniu
czesne tendencje w nauczaniu
pocz
pocz
ą
ą
tkowym
tkowym
oraz
oraz
Pismo i pisanie w nauczaniu pocz
Pismo i pisanie w nauczaniu pocz
ą
ą
tkowym.
tkowym.
F e l i k s P r z y
F e l i k s P r z y
ł
ł
u b s k i
u b s k i
jest autorem elementarza
jest autorem elementarza
pt
pt
.
.
Litery
Litery
.
.
W
W
elementarzu tym, wprowadzonym powszechnie od
elementarzu tym, wprowadzonym powszechnie od
roku 1975 do nauczania dzieci pocz
roku 1975 do nauczania dzieci pocz
ą
ą
tk
tk
ó
ó
w czytania i
w czytania i
pisania, podj
pisania, podj
ę
ę
to pr
to pr
ó
ó
b
b
ę
ę
dokonania tw
dokonania tw
ó
ó
rczej syntezy
rczej syntezy
r
r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nych tendencji metodycznych, tj.
nych tendencji metodycznych, tj.
element
element
ó
ó
w metody globalnej, pozwalaj
w metody globalnej, pozwalaj
ą
ą
cej
cej
dzieciom na rozpoznawanie zespo
dzieciom na rozpoznawanie zespo
ł
ł
ó
ó
w znak
w znak
ó
ó
w
w
graficznych,
graficznych,
element
element
ó
ó
w metod analityczno
w metod analityczno
-
-
syntetycznych o
syntetycznych o
charakterze fonetycznym, rozwijaj
charakterze fonetycznym, rozwijaj
ą
ą
cych s
cych s
ł
ł
uch
uch
fonematyczny dziecka
fonematyczny dziecka
element
element
ó
ó
w metod sylabowych.
w metod sylabowych.
Sposoby uprawiania pedagogiki
Sposoby uprawiania pedagogiki
wczesnoszkolnej
wczesnoszkolnej
Uprawianie pedagogiki wczesnoszkolnej w spos
Uprawianie pedagogiki wczesnoszkolnej w spos
ó
ó
b
b
naukowy
naukowy
wymaga okre
wymaga okre
ś
ś
lonej teorii, czyli sp
lonej teorii, czyli sp
ó
ó
jnych,
jnych,
logicznych zespo
logicznych zespo
ł
ł
ó
ó
w twierdze
w twierdze
ń
ń
, mniej lub bardziej
, mniej lub bardziej
og
og
ó
ó
lnych, wyja
lnych, wyja
ś
ś
niaj
niaj
ą
ą
cych okre
cych okre
ś
ś
lone zale
lone zale
Ŝ
Ŝ
no
no
ś
ś
ci
ci
mi
mi
ę
ę
dzy zjawiskami. Oznacza to sta
dzy zjawiskami. Oznacza to sta
łą
łą
d
d
ąŜ
ąŜ
no
no
ść
ść
nie
nie
tylko do opisu badanej rzeczywisto
tylko do opisu badanej rzeczywisto
ś
ś
ci, ale przede
ci, ale przede
wszystkim do jej wyja
wszystkim do jej wyja
ś
ś
niania, czyli poszukiwania
niania, czyli poszukiwania
odpowiedzi na pytanie:
odpowiedzi na pytanie:
Dlaczego?
Dlaczego?
Teoria we w
Teoria we w
ł
ł
a
a
ś
ś
ciwym rozumieniu jest
ciwym rozumieniu jest
,,drogowskazem
,,drogowskazem
”
”
praktycznego dzia
praktycznego dzia
ł
ł
ania.
ania.
PARADYGMATY
PARADYGMATY
METODOLOGICZNE
METODOLOGICZNE
PODEJŚCIA
PRZEDNAUKOWE
DOŚWIADCZALNE
INFORMACYJNO
-
POPULARYZATORSKIE
KONKRETYZACYJNE
Metodologiczne podej
Metodologiczne podej
ś
ś
cie
cie
do
do
ś
ś
wiadczalne
wiadczalne
Polega na kontakcie badacza z rzeczywisto
Polega na kontakcie badacza z rzeczywisto
ś
ś
ci
ci
ą
ą
pedagogiczn
pedagogiczn
ą
ą
,
,
autoobserwacj
autoobserwacj
ą
ą
zjawisk,
zjawisk,
rejestracj
rejestracj
ą
ą
a nast
a nast
ę
ę
pnie opisywaniem.
pnie opisywaniem.
Efektem takiego podej
Efektem takiego podej
ś
ś
cia jest wiedza
cia jest wiedza
opisowa. Jest to opis do
opisowa. Jest to opis do
ś
ś
wiadcze
wiadcze
ń
ń
pedagogicznych, kt
pedagogicznych, kt
ó
ó
re mog
re mog
ą
ą
mie
mie
ć
ć
zastosowanie w praktyce. Do
zastosowanie w praktyce. Do
ś
ś
wiadczenia
wiadczenia
te ukazuj
te ukazuj
ą
ą
si
si
ę
ę
pod postaci
pod postaci
ą
ą
artyku
artyku
ł
ł
ó
ó
w,
w,
odczyt
odczyt
ó
ó
w, opracowa
w, opracowa
ń
ń
monograficznych
monograficznych
(poradnik
(poradnik
ó
ó
w, metodyk nauczania
w, metodyk nauczania
i wychowania)
i wychowania)
Podej
Podej
ś
ś
cie informacyjno
cie informacyjno
-
-
popularyzatorskie
popularyzatorskie
Sprowadza si
Sprowadza si
ę
ę
do gromadzenia bezpo
do gromadzenia bezpo
ś
ś
rednio
rednio
lub po
lub po
ś
ś
rednio informacji dotycz
rednio informacji dotycz
ą
ą
cych:
cych:
Koncepcji pedagogicznych
Koncepcji pedagogicznych
System
System
ó
ó
w edukacyjnych
w edukacyjnych
Pogl
Pogl
ą
ą
d
d
ó
ó
w r
w r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nych autor
nych autor
ó
ó
w.
w.
Dzi
Dzi
ę
ę
ki temu dowiadujemy si
ki temu dowiadujemy si
ę
ę
co nowego
co nowego
dzieje si
dzieje si
ę
ę
w pedagogice wczesnoszkolnej.
w pedagogice wczesnoszkolnej.
Wiedza ta jest popularyzowana w
Wiedza ta jest popularyzowana w
czasopismach i publikacjach zwartych.
czasopismach i publikacjach zwartych.
Podej
Podej
ś
ś
cie
cie
konkretyzacyjne
konkretyzacyjne
Jest pr
Jest pr
ó
ó
b
b
ą
ą
okre
okre
ś
ś
lenia mo
lenia mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ś
ś
ci
ci
zastosowania okre
zastosowania okre
ś
ś
lonych koncepcji
lonych koncepcji
edukacyjnych o charakterze
edukacyjnych o charakterze
og
og
ó
ó
lniejszym w odniesieniu do dzieci w
lniejszym w odniesieniu do dzieci w
klasach I
klasach I
–
–
III. Badacz wykorzystuje
III. Badacz wykorzystuje
znan
znan
ą
ą
koncepcj
koncepcj
ę
ę
i sprawdza jej
i sprawdza jej
u
u
Ŝ
Ŝ
yteczno
yteczno
ść
ść
w nowych warunkach,
w nowych warunkach,
niekiedy modyfikuj
niekiedy modyfikuj
ą
ą
c j
c j
ą
ą
.
.
NAUKOWE
CZYNNIKOWE
FUNKCJONALNE
ZAKSJOMATYZOWANE
Metodologiczne
Metodologiczne
podej
podej
ś
ś
cie
cie
czynnikowe
czynnikowe
oparte jest na analizie przyczynowo
oparte jest na analizie przyczynowo
–
–
skutkowej
skutkowej
badanego zjawiska. Efektem tego podej
badanego zjawiska. Efektem tego podej
ś
ś
cia
cia
jest swoista ,,inwentaryzacja
jest swoista ,,inwentaryzacja
”
”
twierdze
twierdze
ń
ń
o
o
zale
zale
Ŝ
Ŝ
no
no
ś
ś
ciach warunkowych. Szukamy wi
ciach warunkowych. Szukamy wi
ę
ę
c
c
przyczyn pedagogicznych,
przyczyn pedagogicznych,
ś
ś
rodowiskowych i
rodowiskowych i
rozwojowych powoduj
rozwojowych powoduj
ą
ą
cych dane zjawisko,
cych dane zjawisko,
formu
formu
ł
ł
ujemy twierdzenia i dokonujemy
ujemy twierdzenia i dokonujemy
systematyzacji zhierarchizowanej, konstruuj
systematyzacji zhierarchizowanej, konstruuj
ą
ą
c
c
tym samym teori
tym samym teori
ę
ę
czynnikow
czynnikow
ą
ą
danego
danego
zjawiska.
zjawiska.
W
W
metodologicznym podej
metodologicznym podej
ś
ś
ciu
ciu
funkcjonalnym
funkcjonalnym
badacza interesuj
badacza interesuj
ą
ą
skutki danego zjawiska.
skutki danego zjawiska.
Mog
Mog
ą
ą
by
by
ć
ć
one jawne lub ukryte.
one jawne lub ukryte.
Podej
Podej
ś
ś
cie funkcjonalne prowadzi do procedury
cie funkcjonalne prowadzi do procedury
warto
warto
ś
ś
ciowania. Rejestrujemy bowiem
ciowania. Rejestrujemy bowiem
zmienne, kt
zmienne, kt
ó
ó
re dobrze s
re dobrze s
ł
ł
u
u
Ŝą
Ŝą
przyj
przyj
ę
ę
tym
tym
warto
warto
ś
ś
ciom i te, kt
ciom i te, kt
ó
ó
re im nie s
re im nie s
ł
ł
u
u
Ŝą
Ŝą
.
.
Prowadzi to do ocen utylitarnych w relacji:
Prowadzi to do ocen utylitarnych w relacji:
przyczyna czy te
przyczyna czy te
Ŝ
Ŝ
zmienna
zmienna
–
–
funkcja.
funkcja.
Warto
Warto
ś
ś
ciowanie jest form
ciowanie jest form
ą
ą
oceny
oceny
prakseologicznej funkcjonalnego
prakseologicznej funkcjonalnego
oddzia
oddzia
ł
ł
ywania danej zmiennej na badan
ywania danej zmiennej na badan
ą
ą
grup
grup
ę
ę
.
.
Metodologiczne podej
Metodologiczne podej
ś
ś
cie
cie
zaksjomatyzowane
zaksjomatyzowane
jest sposobem konstruowania okre
jest sposobem konstruowania okre
ś
ś
lonych
lonych
konstrukcji my
konstrukcji my
ś
ś
lowych pozwalaj
lowych pozwalaj
ą
ą
cych na
cych na
wyja
wyja
ś
ś
nianie fakt
nianie fakt
ó
ó
w i zjawisk w badanej
w i zjawisk w badanej
rzeczywisto
rzeczywisto
ś
ś
ci pedagogicznej. W podej
ci pedagogicznej. W podej
ś
ś
ciu
ciu
zaksjomatyzowanym
zaksjomatyzowanym
wyr
wyr
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nia si
nia si
ę
ę
klas
klas
ę
ę
przes
przes
ł
ł
anek i klas
anek i klas
ę
ę
wniosk
wniosk
ó
ó
w, logicznie
w, logicznie
wynikaj
wynikaj
ą
ą
cych z przes
cych z przes
ł
ł
anek. Okre
anek. Okre
ś
ś
lenia
lenia
stosunk
stosunk
ó
ó
w wynikania w obr
w wynikania w obr
ę
ę
bie przyj
bie przyj
ę
ę
tych
tych
przes
przes
ł
ł
anek i wynikaj
anek i wynikaj
ą
ą
cych ze
cych ze
ń
ń
wniosk
wniosk
ó
ó
w
w
jest aksjomatyzacj
jest aksjomatyzacj
ą
ą
teorii.
teorii.
W latach 1970
W latach 1970
-
-
2008 ukaza
2008 ukaza
ł
ł
o si
o si
ę
ę
wiele
wiele
publikacji zwartych, a tak
publikacji zwartych, a tak
Ŝ
Ŝ
e rozpraw
e rozpraw
i artyku
i artyku
ł
ł
ó
ó
w podejmuj
w podejmuj
ą
ą
cych w r
cych w r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nym zakresie
nym zakresie
rozleg
rozleg
łą
łą
problematyk
problematyk
ę
ę
pedagogiki
pedagogiki
wczesnoszkolnej.
wczesnoszkolnej.
Niema
Niema
ł
ł
a w tym zas
a w tym zas
ł
ł
uga autor
uga autor
ó
ó
w, ale tak
w, ale tak
Ŝ
Ŝ
e Wydawnictw Szkolnych i
e Wydawnictw Szkolnych i
Pedagogicznych, preferuj
Pedagogicznych, preferuj
ą
ą
cych pedagogik
cych pedagogik
ę
ę
wczesnoszkolna w
wczesnoszkolna w
swoich planach wydawniczych.
swoich planach wydawniczych.
Warto w tym miejscu przypomnie
Warto w tym miejscu przypomnie
ć
ć
, ze w omawianym okresie WSiP,
, ze w omawianym okresie WSiP,
rozumiej
rozumiej
ą
ą
c potrzeby pedagogiczne zwi
c potrzeby pedagogiczne zwi
ą
ą
zane z praca w
zane z praca w
odniesieniu do dziecka rozpoczynaj
odniesieniu do dziecka rozpoczynaj
ą
ą
cego edukacje
cego edukacje
wczesnoszkolna, wyda
wczesnoszkolna, wyda
ł
ł
y ponad 40 publikacji w serii "z
y ponad 40 publikacji w serii "z
tornistrem", a tak
tornistrem", a tak
Ŝ
Ŝ
e przez prawie 60 lat wydawa
e przez prawie 60 lat wydawa
ł
ł
czasopismo dla
czasopismo dla
nauczycieli klas I
nauczycieli klas I
–
–
III
III
"
"
ś
ś
ycie Szko
ycie Szko
ł
ł
y"
y"
, podejmuj
, podejmuj
ą
ą
ce
ce
problematyk
problematyk
ę
ę
teorii i praktyki pracy z dzieckiem w m
teorii i praktyki pracy z dzieckiem w m
ł
ł
odszym
odszym
wieku szkolnym.
wieku szkolnym.
W Kielcach od prawie 30 lat wydawany jest biuletyn
W Kielcach od prawie 30 lat wydawany jest biuletyn
„
„
Nauczanie
Nauczanie
pocz
pocz
ą
ą
tkowe
tkowe
”
”
, w Mys
, w Mys
ł
ł
owicach
owicach
„
„
Nauczyciel i Szko
Nauczyciel i Szko
ł
ł
a
a
”
”
.
.
Wiele wydawnictw aktualnie proponuje nauczycielom ksi
Wiele wydawnictw aktualnie proponuje nauczycielom ksi
ąŜ
ąŜ
ki z
ki z
zakresu pedagogiki wczesnoszkolnej. S
zakresu pedagogiki wczesnoszkolnej. S
ą
ą
to
to
np
np
. ksi
. ksi
ąŜ
ąŜ
ki z serii
ki z serii
„
„
Dziecko w
Dziecko w
ś
ś
wiecie
wiecie
…
…
.
.
”
”
wydawnictwa
wydawnictwa
„
„
Impuls
Impuls
”
”
.
.
Dorobek pedagogiki wczesnoszkolnej, szczeg
Dorobek pedagogiki wczesnoszkolnej, szczeg
ó
ó
lnie
lnie
w uj
w uj
ę
ę
ciu ilo
ciu ilo
ś
ś
ciowym, jest ogromny.
ciowym, jest ogromny.
Niemniej, w trosce o podniesienie poziomu
Niemniej, w trosce o podniesienie poziomu
naukowego tej subdyscypliny pedagogicznej,
naukowego tej subdyscypliny pedagogicznej,
wskaza
wskaza
ć
ć
mo
mo
Ŝ
Ŝ
na kilka niedostatk
na kilka niedostatk
ó
ó
w:
w:
W dotychczasowych pracach dominuje
W dotychczasowych pracach dominuje
tzw.
tzw.
nurt metodyczny
nurt metodyczny
. Autorzy
. Autorzy
przekazuj
przekazuj
ą
ą
nauczycielom w
nauczycielom w
ł
ł
asne
asne
do
do
ś
ś
wiadczenia oparte na intuicji lub
wiadczenia oparte na intuicji lub
wyniki bada
wyniki bada
ń
ń
, kt
, kt
ó
ó
re cz
re cz
ę
ę
sto funkcjonuj
sto funkcjonuj
ą
ą
w tzw. teoretycznej pr
w tzw. teoretycznej pr
ó
ó
Ŝ
Ŝ
ni.
ni.
W pedagogice wczesnoszkolnej
W pedagogice wczesnoszkolnej
brakuje
brakuje
syntez
syntez
, dominuje "drobna d
, dominuje "drobna d
ł
ł
ubanina" i
ubanina" i
trudno z niej wy
trudno z niej wy
ł
ł
uska
uska
ć
ć
, jak m
, jak m
ó
ó
wi
wi
"ziarenka prawdziwego dorobku".
"ziarenka prawdziwego dorobku".
W opracowaniach z zakresu pedagogiki wczesnoszkolnej
W opracowaniach z zakresu pedagogiki wczesnoszkolnej
dominowa
dominowa
ł
ł
a tendencja podnosz
a tendencja podnosz
ą
ą
ca do rangi fetyszu
ca do rangi fetyszu
(przedmiotu obdarzonego swoist
(przedmiotu obdarzonego swoist
ą
ą
si
si
łą
łą
magiczn
magiczn
ą
ą
)
)
program nauczania
program nauczania
. W zwi
. W zwi
ą
ą
zku z tym w propozycjach
zku z tym w propozycjach
metodycznych m
metodycznych m
ó
ó
wi
wi
ł
ł
o si
o si
ę
ę
do
do
ść
ść
cz
cz
ę
ę
sto, jak realizowa
sto, jak realizowa
ć
ć
program, a bardzo ma
program, a bardzo ma
ł
ł
o lub wcale, jak rozwija
o lub wcale, jak rozwija
ć
ć
dziecko. A przecie
dziecko. A przecie
Ŝ
Ŝ
przede wszystkim o to chodzi.
przede wszystkim o to chodzi.
Program jest propozycj
Program jest propozycj
ą
ą
, a nie "
, a nie "
ś
ś
wi
wi
ę
ę
to
to
ś
ś
ci
ci
ą
ą
",
",
ś
ś
rodkiem
rodkiem
pomagaj
pomagaj
ą
ą
cym nauczycielowi w rozwijaniu dziecka
cym nauczycielowi w rozwijaniu dziecka
i pedagogika wczesnoszkolna powinna te
i pedagogika wczesnoszkolna powinna te
ś
ś
wiadomo
wiadomo
ść
ść
umacnia
umacnia
ć
ć
, proponuj
, proponuj
ą
ą
c skuteczne
c skuteczne
ś
ś
rodki rozwijania
rodki rozwijania
dziecka.
dziecka.
W opracowaniu z zakresu pedagogiki wczesnoszkolnej dominuje
W opracowaniu z zakresu pedagogiki wczesnoszkolnej dominuje
tzw. podej
tzw. podej
ś
ś
cie zadaniowe.
cie zadaniowe.
Pojecie zadania
Pojecie zadania
,
,
w sensie semantycznym, jest to "co
w sensie semantycznym, jest to "co
ś
ś
" narzuconego jednostce
" narzuconego jednostce
z zewn
z zewn
ą
ą
trz i wymagaj
trz i wymagaj
ą
ą
ce wykonania tego zadania pod rygorami
ce wykonania tego zadania pod rygorami
sankcji i kar. Metodycy formu
sankcji i kar. Metodycy formu
ł
ł
uj
uj
ą
ą
zadania dla nauczyciela,
zadania dla nauczyciela,
a nauczyciel dzieciom itd. "Podej
a nauczyciel dzieciom itd. "Podej
ś
ś
cie zadaniowe" oparte jest na
cie zadaniowe" oparte jest na
tzw. teorii urabiania osobowo
tzw. teorii urabiania osobowo
ś
ś
ci dzieci wed
ci dzieci wed
ł
ł
ug przyj
ug przyj
ę
ę
tych
tych
schemat
schemat
ó
ó
w. Tymczasem wychowanie nie tworzy dziecka, ale
w. Tymczasem wychowanie nie tworzy dziecka, ale
pozwala mu na tworzenie samego siebie
pozwala mu na tworzenie samego siebie
-
-
jak m
jak m
ó
ó
wi miedzy
wi miedzy
innymi
innymi
Maurice
Maurice
Debesse
Debesse
. Stad te
. Stad te
Ŝ
Ŝ
, nale
, nale
Ŝ
Ŝ
a
a
ł
ł
oby zast
oby zast
ą
ą
pi
pi
ć
ć
wspomniane podej
wspomniane podej
ś
ś
cie innym podej
cie innym podej
ś
ś
ciem
ciem
-
-
"
"
podej
podej
ś
ś
ciem
ciem
sytuacyjnym". Nale
sytuacyjnym". Nale
Ŝ
Ŝ
a
a
ł
ł
oby analizowa
oby analizowa
ć
ć
sytuacje, dzi
sytuacje, dzi
ę
ę
ki kt
ki kt
ó
ó
rym
rym
dziecko pokonuje poszczeg
dziecko pokonuje poszczeg
ó
ó
lne etapy w
lne etapy w
ł
ł
asnego rozwoju. Ta
asnego rozwoju. Ta
zmiana podej
zmiana podej
ś
ś
cia ma wielostronne konsekwencje i szerokie
cia ma wielostronne konsekwencje i szerokie
implikacje teoretyczne oraz prakseologiczne. Stanowi swoist
implikacje teoretyczne oraz prakseologiczne. Stanowi swoist
ą
ą
"filozofi
"filozofi
ę
ę
" proponowanej w teorii i praktyce koncepcji
" proponowanej w teorii i praktyce koncepcji
pedagogiki wczesnoszkolnej.
pedagogiki wczesnoszkolnej.
Wiele opracowa
Wiele opracowa
ń
ń
podejmuj
podejmuj
ą
ą
cych
cych
problematyk
problematyk
ę
ę
pedagogiki
pedagogiki
wczesnoszkolnej ma form
wczesnoszkolnej ma form
ę
ę
wy
wy
łą
łą
cznie
cznie
lub prawie wy
lub prawie wy
łą
łą
cznie konkretyzacji
cznie konkretyzacji
niekt
niekt
ó
ó
rych stwierdze
rych stwierdze
ń
ń
tzw.
tzw.
teoretycznych. To dobrze gdy
teoretycznych. To dobrze gdy
Ŝ
Ŝ
nauka nie
nauka nie
mo
mo
Ŝ
Ŝ
e by
e by
ć
ć
"hermetycznie zamkni
"hermetycznie zamkni
ę
ę
ta",
ta",
musi wykorzystywa
musi wykorzystywa
ć
ć
dorobek innych
dorobek innych
nauk z ni
nauk z ni
ą
ą
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
dzia
dzia
ł
ł
aj
aj
ą
ą
cych. To jest
cych. To jest
podstawowy postulat metodologiczny.
podstawowy postulat metodologiczny.
Musi to jednak czyni
Musi to jednak czyni
ć
ć
w spos
w spos
ó
ó
b
b
rozwa
rozwa
Ŝ
Ŝ
ny, krytyczny, a nie, jak to do
ny, krytyczny, a nie, jak to do
ść
ść
cz
cz
ę
ę
sto bywa
sto bywa
ł
ł
o, koniunkturalny.
o, koniunkturalny.
W badaniach naukowych z zakresu
W badaniach naukowych z zakresu
pedagogiki wczesnoszkolnej do
pedagogiki wczesnoszkolnej do
ść
ść
cz
cz
ę
ę
sto
sto
dominuj
dominuj
ą
ą
cym sposobem formu
cym sposobem formu
ł
ł
owania
owania
raczej zada
raczej zada
ń
ń
, a nie twierdze
, a nie twierdze
ń
ń
teoretycznych,
teoretycznych,
by
by
ł
ł
schemat
schemat
behawioralny oparty na klasycznej
behawioralny oparty na klasycznej
formule: bodziec
formule: bodziec
-
-
reakcja
reakcja
. Dzi
. Dzi
ę
ę
ki temu
ki temu
uzyskiwali
uzyskiwali
ś
ś
my tylko zewn
my tylko zewn
ę
ę
trzne
trzne
symptomy badanych zjawisk
symptomy badanych zjawisk
pedagogicznych, a nie ich istotne.
pedagogicznych, a nie ich istotne.
Stad te
Stad te
Ŝ
Ŝ
podstawowe problemy
podstawowe problemy
pedagogiczne s
pedagogiczne s
ą
ą
nadal otwarte.
nadal otwarte.
W empirycznych opracowaniach tzw. naukowych
W empirycznych opracowaniach tzw. naukowych
dotycz
dotycz
ą
ą
cych pracy z dzieckiem w m
cych pracy z dzieckiem w m
ł
ł
odszym wieku
odszym wieku
szkolnym dominowa
szkolnym dominowa
ł
ł
y
y
ilo
ilo
ś
ś
ciowe zestawienia
ciowe zestawienia
statystyczne
statystyczne
, r
, r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
ne wska
ne wska
ź
ź
niki liczbowe, wykresy
niki liczbowe, wykresy
ilo
ilo
ś
ś
ciowe, wska
ciowe, wska
ź
ź
niki istotno
niki istotno
ś
ś
ci r
ci r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nic itp., a w bardzo
nic itp., a w bardzo
ograniczonym zakresie analizy jako
ograniczonym zakresie analizy jako
ś
ś
ciowe o
ciowe o
charakterze wyja
charakterze wyja
ś
ś
niaj
niaj
ą
ą
cym. To "zwalnia
cym. To "zwalnia
ł
ł
o" badaczy od
o" badaczy od
rzeczywistego wysi
rzeczywistego wysi
ł
ł
ku umys
ku umys
ł
ł
owego na rzecz operacji
owego na rzecz operacji
liczenia, zestawiania tabel itp. Statystyka jest
liczenia, zestawiania tabel itp. Statystyka jest
niew
niew
ą
ą
tpliwie potrzebna, ale w rozs
tpliwie potrzebna, ale w rozs
ą
ą
dnych granicach,
dnych granicach,
nie mo
nie mo
Ŝ
Ŝ
e zdominowa
e zdominowa
ć
ć
analiz jako
analiz jako
ś
ś
ciowych o
ciowych o
charakterze wyja
charakterze wyja
ś
ś
niaj
niaj
ą
ą
cym. Tylko te bowiem analizy
cym. Tylko te bowiem analizy
warunkuj
warunkuj
ą
ą
naukowo
naukowo
ść
ść
pedagogiki wczesnoszkolnej.
pedagogiki wczesnoszkolnej.
A wiec
A wiec
„
„
Nie bieg
Nie bieg
ł
ł
o
o
ść
ść
w liczeniu" powinna cechowa
w liczeniu" powinna cechowa
ć
ć
badacza, lecz "bieg
badacza, lecz "bieg
ł
ł
o
o
ść
ść
w my
w my
ś
ś
leniu
leniu
”
”
.
.