BratSiostra0.25

25.

EZUS MOśE BYĆ ŹRÓDŁEM PODZIAŁU MIĘDZY SIOSTRAMI I BRAĆMI

(Ł

12,49-53)

Cel

• zapoznanie się z Jezusowym słowem o ogniu, który przyniósł On na ziemię
• umiejętność dostrzeŜenia w wierze czynnika umacniającego relację braterską

Metoda

• burza pytań
• łańcuch skojarzeń
• parafraza tekstu biblijnego

Materiały

• formularz pytań do słów Jezusa o świetle (zał.25.1)
• B. H

ANLEY

, „Edyta Stein”, w: Wielcy chrześcijanie XX wieku, red L. Biczyk, Warszawa 1993,

245-246.250-252

PROWADZENIE BIBLIJNE

Komentatorzy zgodnie podkreślają, iŜ słowo Jezusa zapowiadające przyszłe rozłamy w

rodzinach ze względu na Jego osobę stanowi znany topos eschatologiczny

. Powszechna wrogość i

podziały  w  czasach  ostatecznych  zapowiadał  prorok  Micheasz  (7,6).  Chrystus  podtrzymuje  tę
perspektywę  przyszłości  w  mowie  eschatologicznej  Mk  13,12-17,  kiedy  mówi,  Ŝe  w  obliczu  Jego
powtórnego  przyjścia  „brat  na  śmierć  wyda  brata”,  zaś  Jego  uczniowie  „będą  w  nienawiści  u
wszystkich z powodu Jego imienia”. Taka interpretacja eschatologiczna słów Jezusa przez pierwsze
pokolenie  chrześcijan  było  konsekwencją  prześladowań,  jakie  go  dotknęły,  jak  równieŜ  wydarzeń
związanych z wojną z Rzymianami i zburzeniem świątyni jerozolimskiej w 70 r.

Symbolika ognia

Słowo Jezusa, jak najbardziej historyczne, jest słowem metahistorycznym, dotykającym

człowieka kaŜdego miejsca i czasu. KaŜde pokolenie chrześcijan musi pytać się o sens wydarzenia
Jezusa Chrystusa, który „nie przyszedł przynieść pokój, ale miecz” (Mt 10,34). Te zapowiedź
Łukasz oddaje nieco inaczej: „Przyszedł ogień rzucić na ziemię i jakŜe pragnę, aŜeby juŜ zapłonął.
[...] Czy myślicie, Ŝe przyszedłem dać ziemi pokój? Nie, powiadam wam, lecz rozłam” (Łk
12,49.51). Interpretacja tych słów musi wyjść od symboliki obrazów uŜytych przez Jezusa.

Ogień jawi się w Biblii jako narzędzie sądu. O takiej funkcji ognia mówi prorok Malachiasz w

zapowiedzi  przyjścia  Dnia  Pańskiego.  W  tym  wydarzeniu  Pan  będzie  jak  „ogień  złotnika  i  ług
farbiarzy”. Działanie ognia tam przywołane akcentuje jego siłę oczyszczającą, dzięki czemu ukaŜe
się to, co prawdziwe i wartościowe, zaś zostanie spalone to, co fałszywe i bezwartościowe (por. Ml
3,3.19).  Ten  obraz  ognia  jako  protagonisty  ostatecznego  sądu  podtrzymuje  Nowy  Testament  (por.
Mt  3,9;  1Kor  3,13-15).  Równocześnie  ogień  jest  łączony  z  osobą  Ducha  Świętego,  stając  się
symbolem  jego  działania  (por.  Dz  2,3).  On  to  zapowiadany  przez  Jezusa  jako  „Duch  prawdy”,
„przekona  świat  o  grzechu,  o  sprawiedliwości  i  o  sądzie”  (J  16,8-11).  Zarazem  ogień  Ducha
Ś

więtego jest ogniem miłości, osobowym darem miłości, który Bóg przeŜywa w sobie jako Ojciec i

Syn (por. J 14,15-20). Ten Duch miłości został udzielony wierzącym Chrystusa w godzinie krzyŜa,
kiedy to z boku Chrystusa wypłynęły krew i woda (J 19,34). To jest teŜ ten chrzest, którego pragnie
Jezus (Mk 10,38): w godzinie męki i śmierci umiłuje swoich do końca (por. J 13,1), by ich
udziałem było Jego zmartwychwstanie.

Mateusz w tym kontekście wspomina o mieczu (Mt 10,34). Ten obraz bez wątpienia jest obecny

teŜ u Łukasza, który jako jedyny z ewangelistów cytuje proroctwo Symeona o Jezusie, skierowane

A. P

ACIOREK

, Ewangelia według świętego Mateusza. Rozdziały 1–13, NKB.NT I.1, Częstochowa 2005, 447.

do Maryi: „Oto Ten przeznaczony jest na upadek i powstanie wielu w Izraelu, i na znak, któremu
sprzeciwiać się będą – a Twoją duszę przeniknie miecz – aby na jaw wyszły zamysły serc wielu”
(Łk 2,334-35). Tak wyłania się sytuacja podziału, która była udziałem rodziny Jezusa.

Jezus źródłem rozłamu, ale teŜ jedności

Ewangelia Jezusa jest słowem pokoju (por. Mt 5,9; 10,13). Jednak Jego osoba i Jego słowo

będzie źródłem napięcia, oporu, wrogości  prześladowań. Doświadczyła tego na sobie Jego Matka,
której  wnętrze  przeszył  miecz  –  dramat  odrzucenia  jej  Syna,  cierpienia  wobec  niezgody  na  Jego
osobę  i  bólu  w  sytuacji  podziału  wśród  najbliŜszych.  To  oni  przyszli  do  Jezusa,  by  Go  uciszyć,
gdyŜ uznali, Ŝe „odszedł od zmysłów” (por. Mk 3,21).

Podobne doświadczenie stanie się udziałem ucznia Chrystusa: „odtąd bowiem pięcioro będzie

podzielonych w jednym domu” (Łk 12,52-53). Stając przy Jezusie, powołaniem Jego ucznia jest
krzyŜ (por. Mt 10,38). Równocześnie sam uczeń musi dokonać wyboru między swoimi bliskimi a
Jezusem, co w perspektywie krzyŜa dotyka pytania o rzeczywistość (osobową), którą uzna on za
ź

ródło swojego Ŝycia (por. Mt 10,37.39).

Byłoby jednak nieporozumieniem sprowadzić osobę Jezusa do roli źródła podziałów we

wspólnocie rodzinnej czy jakiejkolwiek innej. Jeśli symbolikę ognia połączyć z symboliką światła,
okaŜe  się,  Ŝe  Jezus  jako  światłość  świata  jest  punktem  odniesienia  dla  sądu,  wobec  którego  staje
kaŜdy  człowiek  (por.  J  3,19-21;  9,39-41).  To  przez  wybór  lub  odrzucenie  osoby  Jezusa  następuje
podział  na  tych,  którzy  umiłowali  ciemności,  i  na  tych,  którzy  kroczą  w  światłości  (por.  J  8,12;
12,46).  Równocześnie  będąc  zanurzonym  w  światłości  Chrystusa,  chrześcijanin  sam  staje  się  –
poprzez  dobre  uczynki  –  światłem  dla  swoich  sióstr  i  braci,  aby  w  ten  sposób  prowadzić  ich  ku
jedności, objawiającej się we wspólnym uwielbieniu Ojca (por. Mt 5,13-16).

ONSPEKT SPOTKANIA

I. „Przyszedłem dać ziemi rozłam”

• Problem: czy Jezus moŜe być źródłem podziału między ludźmi?

• Odczytanie Łk 12,49-53

• Burza pytań po usłyszeniu słowa Jezusa o podziałach, które przyniesie Jego osoba

II. „Przyszedłem ogień rzucić na ziemię”

• Łańcuch skojarzeń – symbolika ognia

• Praca z tekstami ewangelicznymi z zastosowaniem formularza pytań

• Problem: w jaki sposób Jezus wykorzystywał symbolikę ognia

III. A mimo wszystko jedność

• Pogadanka: historia Edyty Stein i problem podziałów w jej rodzinie ze względu na Chrystusa

• Parafraza tekstu biblijnego: modlitwa do Jezusa, Światłości świata

CENARIUSZ SPOTKANIA

I. „Przyszedłem dać ziemi rozłam”

• Problem: czy Jezus moŜe być źródłem podziału między ludźmi?
Wypowiedzi uczestników dadzą pozytywną odpowiedź na tak postawione pytanie. Będą jednak

one akcentowały, Ŝe to nie Jezus jest źródłem podziału, ale ci, którzy Go odrzucają, nie akceptują
Jego nauki, są wrogo nastawieni do chrześcijan.

• Odczytanie Łk 12,49-53
• Metoda „burzy pytań”

Powrót do problemu wyjściowego: jak odpowiemy na postawione na początku pytanie po

usłyszeniu słów Jezusa o podziałach spowodowanych jego osobą?

W mniejszych grupach uczestnicy mają ustalić kilka pytań, które zadaliby Jezusowi po

usłyszeniu Jego wypowiedzi. Z tych pytań mają w prezentacji przedstawić tylko jedno, które
zapisane na jednej kartce, zostanie przywołane w dalszej części spotkania.

II. „Przyszedłem ogień rzucić na ziemię”

• Metoda „łańcucha skojarzeń”: symbolika ognia
KaŜdy z uczestników podaje swoje skojarzenie z ogniem oraz krótko je uzasadnia.

Przykładowe skojarzenia: ciepło, światło, iskra, ognisko, wspólnota, posiłek, poŜar,
niebezpieczeństwo, Ŝywioł, itd.

• Podsumowanie
Ogień niekoniecznie musi kojarzyć się negatywnie. O wiele więcej jest pozytywnych skojarzeń z

ogniem. Jezus równieŜ o rzeczywistości ognia mówi odwołując się do symboliki światła. Dlatego
teraz pójdziemy tropem światła, do którego Jezus wielokrotnie odwołuje się w swoim nauczaniu.

• Problem: W jaki sposób Jezus wykorzystywał symbolikę światła w swoim nauczaniu?
• Praca z tekstami ewangelicznymi w oparciu o formularz pytań (zał.25.1)

Jezus o świetle

J 1,4-5.9; 3,19-21; 8,12; 9,39-41; 12,35-36.46; Łk 11,33-36; Mt 5,13-16

Pytania do tekstów:

a) Dlaczego Jezus mówi o sobie, Ŝe jest światłością?
b) Źródłem jakich podziałów między ludźmi jest Jezus jako światłość świata?
c) Dlaczego powołaniem uczniów Jezusa jest bycie światłem?
d) Jak budować jedność między ludźmi w spotkaniu z Jezusem światłością?

Sugestie dla prowadzącego
ad a) Jezus jest światłością, gdyŜ jest Ŝyciem, prawdą, która oświeca człowieka (J 1,4-5; 8,12);

gdyŜ w spotkaniu z Nim ujawnia się prawda o człowieku (J 3,19-21; 9,39-41);

ad b) Te podziały wynikają z tego, czy człowiek Ŝyje w światłości, którą jest Jezus, czy teŜ kroczy

w ciemności. Taki podział jest konsekwencją czynów, które spełnia człowiek (J 3,19-21; 9,39-41);

ad c) Bo w ten sposób są synami światłości, wiedzą, jak Ŝyć (J 12,35-36.46); ich ciało jest

zdrowe w tym sensie, Ŝe potrafi właściwie działać, oceniać, patrzeć (Łk 11,33-36);

ad d) Przez bycie światłością świata na wzór Jezus, w jedności z Nim. W ten sposób wszyscy

będą się jednoczyli w uwielbieniu Ojca niebieskiego (Mt 5,13-16).

• Powrót od „burzy pytań”
Odczytujemy raz jeszcze pytania, jakie skierowaliśmy do Jezusa po usłyszeniu jego słów o

rozłamach w rodzinie. Na kanwie przeanalizowanych wypowiedzi Jezusa o świetle, zastanawiamy
się, jak mógłby On odpowiedzieć na nasze zapytania?

III. A mimo wszystko jedność

• Zapoznanie się z historią rozłamu w rodzinie Edyty Stein z powodu jej uwierzenia w Chrystusa
• Pogadanka

• śyciorys Edyty Stein
Edyta Stein urodziła się we Wrocławiu 12 października 1891 roku. Była śydówką. W roku 1911

rozpoczęła studia uniwersyteckie we Wrocławiu, kontynuując je następnie w Getyndze u znanego

filozofa  Edmunda  Husserla.  Podczas  pierwszej  wojny  światowej  podjęła  ochotniczą  słuŜbę  w
szpitalu  wojskowym  dla  zakaźnie  chorych.  W  roku  1916  rozpoczęła  działalność  dydaktyczną.
Straciwszy  wcześnie  wiarę,  szczerze  szukała  prawdy  i  znalazła  ją  w  Kościele  katolickim.  W  roku
1922  przyjęła  chrzest  i  sakrament  bierzmowania.  Mając  czterdzieści  dwa  lata  (rok  1933)  wstąpiła
do Karmelu w Kolonii i otrzymała imię Teresy  Benedykty od KrzyŜa. Od chwili nawrócenia była
przeświadczona,  Ŝe  jej  Ŝycie  będzie  naznaczone  krzyŜem.  Ze  względu  na  prześladowania
hitlerowskie przeniosła się do klasztoru w Echt w Holandii. Tam została aresztowana, wywieziona
do Oświęcimia i zagazowana 9 sierpnia 1942 roku. W roku 1987 papieŜ Jan Paweł II zaliczył ją w
poczet błogosławionych, a 11 października 1998 roku ogłosił ją świętą.

• Podziały w rodzinie Edyty Stein z powodu wiary w Jezusa
Moment rozłamu w jej rodzinie Ŝydowskiej wyznaczył najpierw jej chrzest w Kościele

katolickim, a następnie wstąpienie do Karmelitanek. Tak o tym pisze (cytując równieŜ wspomnienia
Edyty Stein) B. H

ANLEY

, „Edyta Stein”, w: Wielcy chrześcijanie XX wieku, red L. Biczyk,

Warszawa 1993, 245-246.250-252 (zał.25.2):

Edyta zdecydowała się przyjąć wiarę chrześcijańską. W Nowy Rok 1922 została ochrzczona i

otrzymała imię Teresa. Jej matką chrzestną, za specjalnym pozwoleniem biskupa Speyer, została
protestantka, Jadwiga Conrad-Martius.

Od czasu opuszczenia uniwersytetu we Fryburgu Edyta mieszkała u siebie we Wrocławiu

kontynuując  pracę  naukową  i  pisarską.  Rodzina  początkowo  nie  wiedziała  o  jej  przejściu  na
katolicyzm,  ale  juŜ  wkrótce,  na  wiosnę  roku  1922,  Edyta  poczuła,  Ŝe  nie  moŜe  dłuŜej  ukrywać
przed matką swego nowego Ŝycia. Na wieść o tym, Ŝe córka jest chrześcijanką, pani Stein, ta dobra
i  szlachetna  kobieta,  pochyliła  głowę  i  zapłakała.  Edyta  uklękła  obok  niej.  Z  jej  oczu  takŜe
popłynęły łzy, mieszając się ze łzami matki. „Co by się działo, gdyby Mama wiedziała, Ŝe zastana-
wiam  się  nad  pójściem  do  klasztoru?”  –  musiała  w  tym  momencie  pytać  siebie  Edyta.  JuŜ  wtedy
bowiem  zaczynała  myśleć  o  habicie.  Matka  czuła  jednak  coś  i  ostrzegła  resztę  rodziny,  Ŝe
konsekwencje niepojętego kroku Edyty jeszcze w pełni się nie ujawniły (s.245-246).

Reakcja pani Stein na ujawnioną wreszcie w 1933 roku chęć wstąpienia Edyty do Karmelu była

do przewidzenia. Z jej starych oczu popłynęły łzy. Próbowała odwoływać się do miłości córki. Pani
Stein miała juŜ osiemdziesiąt cztery lata. Zostać zakonnicą? To nie mieściło się w ogóle w jej
kategoriach myślenia, tym bardziej, Ŝe wokół, po dojściu Hitlera

do władzy, rosła fala

prześladowań. W jej pojęciu ukochane dziecko po prostu opuszczało swych bliskich w potrzebie,
odrzucało wszystko, co próbowała mu wpoić

przez te wszystkie, wypełnione cięŜką pracą lata.

„Mój ostatni dzień w domu – pisała Edyta – przypadł na 12 października, w Ŝydowskie święto i

jednocześnie w moje urodziny”. Pojechała razem z matką do synagogi. Rabin miał tego dnia
„świetne kazanie”. Po naboŜeństwie pani Stein upierała się mimo swoich lat, by wracać do domu na
piechotę. – To czterdzieści pięć minut drogi! – powiedziała zdziwiona Edyta.

– Nie szkodzi. Dobrze nam to zrobi – brzmiała odpowiedź nieugiętej staruszki.
Bolesny temat raz jeszcze powrócił podczas drogi. Pani Stein powiedziała między innymi: „Nie

mam nic przeciwko Chrystusowi. MoŜliwe, Ŝe był bardzo dobrym człowiekiem. Ale dlaczego robił
z siebie Boga?”

Po południu przyszło do Steinów wielu krewnych i przyjaciół. Było to Edycie na rękę, bo

odwróciło od niej uwagę. Oto jak wyglądał finał tego wieczoru:

„Kiedy jednak goście jeden po drugim zaczęli się rozchodzić, atmosfera zaczęła robić się coraz

cięŜsza. W końcu zostałyśmy w pokoju same – mama i ja. Siostry zajęły się sprzątaniem i
zmywaniem. Mama usiadła, oparła głowę na rękach i zaczęła płakać. Cicho zbliŜyłam się z tyłu do
jej krzesła, wzięłam w dłonie tę drogą białą głowę i przycisnęłam ją do serca. Długo tak trwałyśmy
aŜ do czasu, kiedy trzeba było juŜ pójść. Zaprowadziłam mamę do jej pokoju i po raz pierwszy w
Ŝ

yciu pomogłam jej się rozebrać. Potem usiadłam przy niej na łóŜku. W końcu powiedziała, Ŝebym

poszła się połoŜyć. śadna z nas nie spała tej nocy”.

Edyta pamiętała, Ŝe następnego dnia rano poszła na Mszę świętą, po czym wróciła do domu na

niadanie. Wszyscy siedzieli juŜ przy stole. Matka próbowała coś zjeść, ale tylko płakała. Oddajmy

znowu głos Edycie:

„Podeszłam do niej i tuliłam aŜ do czasu, kiedy trzeba było wychodzić. Potem zawołałam Ernę,

moją siostrę, by mnie zastąpiła i poszłam do przyległego pokoju załoŜyć płaszcz i kapelusz.
Nadeszła chwila poŜegnania. Mama objęła mnie czule. Erna powiedziała: Niech Odwieczny będzie z
tobą! Po chwili, kiedy objęłam Ernę, Mama zaczęła głośno płakać. Wyszłam szybko w
towarzystwie RóŜy i Elzy (równieŜ sióstr Edyty). Na poŜegnanie zawsze machało się u nas z okna.
Do mnie nie machał nikt”.

RóŜa i Elza odprowadziły Edytę na stację. Kiedy wjechał pociąg do Kolonii, siostry ze łzami w

oczach wymieniły ostatnie słowa. Edyta weszła do wagonu i gdy pociąg ruszył, pomachała im
jeszcze z okna (s.250-253).

• Wiara w Jezusa jako miejsce spotkania Edyty Stein z rodziną

Jej mama Ŝyła jeszcze trzy lata. W końcu podjęła korespondencje z córką. Bardzo przeŜywała

rozłąkę z córką. Umierając na nowotwór pytała się: „Dlaczego Edyta nie moŜe być teraz przy
swojej matce?”. Sama Edyta pisała do swojej przyjaciółki: „Moja biedna mama! To dla niej bolesne
i niezrozumiałe, Ŝe nie mogę być przy niej”. W dniu 14 września 1936 roku, Edyta odnawia swoje
ś

luby zakonne. W tym samym czasie umiera jej mama. Tak zapisze później ten moment: „Kiedy

odnawiałam śluby, moja matka była przy mnie. Wyraźnie czułam jej obecność” (s.255).

Jezus staje się ostatecznie dla Edyty miejscem spotkania z rodzeństwem. Szczególnie z jej

siostrą  RóŜą,  która  po  śmierci  matki  przyjęła  chrzest  w  Kościele  katolickim  i  zamieszkała  w
nieklauzurowych  pomieszczeniach  karmelitańskiego  klasztoru  w  Kolonii,  będąc  w  ten  sposób
razem z Edytą. Gdy dochodzi do coraz większych prześladowań śydów w Niemczech, obie siostry
przenoszą się do klasztoru w Echt w Holandii. Tu latem 1942 zostają obie aresztowane i 7 sierpnia
przewiezione  transportem  do  obozu  w  Auschwitz-Birkenau,  gdzie  dwa  dni  później  razem  zostały
uśmiercone w komorze gazowej.

• Podsumowanie
Poznana historia pokazuje, Ŝe pójście za Jezusem moŜe być źródłem podziałów. Autentyczne

opowiedzenie się za Nim będzie jednak ostatecznie źródłem pokoju, czego przykład moŜemy
odnaleźć w Ŝyciu Edyty Stein. Ona stała się prawdziwie światłością świata dla swoich bliskich i nie
tylko. O taką łaskę bycia jedno z Jezusem chcemy prosić dla siebie.

• Metoda „parafrazy tekstu biblijnego”
• UłoŜenie modlitwy do Jezusa, Światłości świata w oparciu o przeanalizowane w części drugiej

spotkania teksty Ewangelii o świetle.

Modlitwa moŜe być parafrazą słów Jezusa o świetle. MoŜe teŜ zawierać prośbę o bycie światłem

Jezusa dla swoich bliskich. Na zakończenie spotkania ułoŜone (wybrane) teksty zostaną odczytane
jako modlitwa końcowa.

Przykład takiej modlitwy:

O, Panie, Światłości świata!
Twoje światło jest dla mnie Ŝyciem,
W świetle Twojej osoby poznaję prawdę,
W Twoim świetle odkrywam swoją drogę Ŝycia!
Nie pozwól chodzić mi w ciemności grzechu,
Nie daj mi pójść za cieniami nieprawdy,
Wydobądź mnie z ciemności tych, którzy Ciebie odrzucają!
Rozświetl moje ciało światłem Twojej miłości!
Uzdrów moje oczy światłem Twojej prawdy!
Uczyń mnie narzędziem Twojej Ŝyciodajnej światłości!