PISMO ŚWIĘTE O RODZINI 

 

 

 

17.10.2014 

Ćwiczenia 

 

HISTORIA TEKSTU 

Wydanie Biblia Hebrajska Stuttgartensia (BHS) – najstarsze wydanie 

Opracowanie  na  podstawie  kodeksu  petersburskiego.  Odkrywca  tego 
manuskryptu  był  Paul  Kahle.  Odnaleziony  został  i  przebadany  w  latach  1929-
1937. 

Kodeks  Petersburski  sporządzony  w  1008-1010  r.    przez  Rabina  Aszera.  Cały  
powstawał od 70 r. do X w. Rozpoczął ben Akiba a na przełomie X/IX w. ben 
Aszer. 

W  wieku  IX/X  była  szkoła  tyberiańska  która  miała  duży  wpływ  na  powstanie 
tekstu.  Opracowaniem  szczegółowym  zajmowali  się  tyberiacy  i  umieszczali 
swoje komentarze na marginesach, liczyli ile jest głosek. Uwagi te nazywane są 
masorą stąd tekst masorecki (TM). 

Kiedy  porównywane  były  teksty  kodeksu  petersburskiego  z  późniejszymi 
odpisami okazało się że nie ma różnic na poziomie samogłosek. 

Ważny  wpływ  na  wygląd  tekstu  pokazują  odkrycia  genizy  (schowek  w 
synagodze gdzie były księgi zawierające zbyt dużo błędów). Teksty w genizie 
kairskiej odkrył Jakub Saphir w 1864r. Badano genize kairską od 1894 t., teksty 
pochodzą z VI-VII w. a w śród nich znaleziono teksty hebrajskie księgi Seracha, 
dotychczas była znana tylko z przekładu greckiego. 

Innym  starożytnym  świadkiem  jest  papirus  z  Nash  (od  nazwiska  uczonego) 
zawiera fragmenty tekstów z czasów Mahanejskich (II-I w.p.Chr.) 

W  latach  1947-1956  dokonano  odkryć  w  Qumran  gdzie  odkryto  różne  odpisy 
ksiąg świętych, dzięki temu można dotrzeć do tekstu jaki istniał w III w. p. Chr. 
Porównując to z tekstami Masoretów widać jak jest idealny. 

 

 

Można wyróżnić 3 typy tekstu hebrajskiego: 

1.  Protomasorecki  –  kształtował  się  w  Babilonie  wśród  przebywających  na 

wygnaniu Żydów 

2.  Sektuaginte  –  powstaje  w  środowisku  egipskim  i  zawiera  tendencje  do 

objaśnień doktrynalnych. 

3.  Stał się podstawa dla Bibli samarytan, był to tekst ludności napływowej, 

która po wygnaniu Izraela przez Syryjczyków przejęła wiarę Abrahama 

 

Jeśli chodzi o dzieje powstania tekstu hebrajskiego można wyróżnić 3 okresy: 

1.  Sięga do I w. p. Chr. – brak ostatecznego ustalenia tekstu, zawiera pewne 

braki 

2.  Od I w. p. Chr. Do ok 500 r. po Chr. – tekst nie podlega żadnym zmianą 

na poziomie spółgłosek 

3.  Od  500  –  900  (X  w.)  –  tekst  hebrajski  nie  ulega  zmianą  nawet  na 

poziomie samogłosek 

Swoje uwagi do tekstu Masereci umieszczali na górze i na dole tekstu ( wielka 
masona) oraz na lewym i prawym boku (mała masora) i na końcu księgi. 

Dzięki  pracy  masoretów  wiadomo  dokładnie  że  czytany  tekst  spółgłoskowy 
odpowiada  temu  który  był  użyty  w  ostatnich  wiekach  po  Chrystusie  oraz  w 
czasach Chrystusa i apostołów. 

 

SEPTUAGINTA  (LXX) 

Tekst grecki Pisma Świętego (Starego Testamentu) -  jest ważny ponieważ tym 
tekstem posługiwali się apostołowie którzy tworzyli pierwotną  teologię. 

 O  powstaniu  tekstu  greckiego  (ST)  dowiadujemy  się  z  apokryfu  Listu 
Arysteasza, pochodzi z II w. , skierowany co Filokratesa. 

Arysteasz opowiada o tym jak powstał w III w. tekst grecki Starego Testamentu 
(jest  to  legenda)  według  tego  król  egipski  napisał  do  arcykapłana  Aleaszara 
prosząc  o  przekład  Starego  Testamentu  (piecioksiąg)  do  biblioteki  w 
Aleksandrii.  Do  Aleksandrii  wyrusza  72  tłumaczy  którzy  wykonują  przekładu 
na  wyspie  Aros  w  ciągu  72  dni.  Każdy  z  nich  pracował  indywidualnie  przy 
porównaniu wszystkich tekstów miał powstać jeden tekst. 

Bardziej  prawdopodobna  jest  hipoteza  targumów  greckich.  Głosi  ona  że  na 
terenie  Egiptu  wspólnoty  żydowskie  nie  znając  hebrajskiego  posługiwali  się 
fragmentami  tekstów  przetłumaczonymi  na  język  grecki  i  połączenie  tych 
tekstów miało dać tekst Biblii. Nie ulega wątpliwości że Biblia grecka powstała 
w III w. p. Chr. ( najpierw pięcioksiąg). 

Pomimo istnienia septuaginte powstały inne przekłady z języka hebrajskiego. 

 Jednym  z  nich  jest  przekład  Akuila  (IIw.),  przełożył  tekst  dosłownie  dzięki 
temu był to tekst bardzo ceniony z środowisku faryzeuszy. 

Przekład Teodecja (ok 180r.) – prawdopodobnie tekst Septuaginte z niewielkimi 
poprawkami  

(np. Księga Daniela jest czytana z przekładu Teodecja) 

Symmach (200r.) samarytanin, troszczył się o piękno składni greckiej. 

Heksapla Orygenesa ( od 6 kolumn tekstu) 

1 kolumna – tekst hebrajski 
2 kolumna – tekst alfabetem greckim 
3 kolumna – przekład Akwili 
4 kolumna – przekład Symmacha 
5 kolumna – przekład Septuaginte 
6 kolumna – przekład Teodecjona 
 

Zwykle  jak  kopiowano  Orygenese  to  kopiowano  5  kolumnę.  Nigdy  nie 
skopiowano całości . Oryginał spłonął w VII w. 

Powstały przekłady na język łaciński 

Święty Hieronim (wulgata) 

Wulgata oznacza rozpowszechnienie wersji . 

Wulgata  powstała  w  IV  w.,  była  przez  wiele  lat  poprawiana.  Jan  Paweł  II 
poprawiał  nową  wulgatę  której  tekst    jest  podstawą  tłumaczeń  w  kościele 
rzymsko-katolickim. Sobór Trydencki orzekł o autentyczności wulgaty. 

 

 

Wśród innych przekładów starożytnych można wymienić: 

- przekłady syryjskie 
- Peszitte (IIw.) 
- diatessaron Tacjana (IIw.) 
- przekład Filokseniana 
- przekład Wulfili (Vw.)  
- przekład ormiański 
- przekład grudziński 
- przekład etiopski 
- przekład na język polski – psałterz floriański ( 1 połowa XIVw.) 
 

Najstarszy  biblijny  przekład  psalmów  łacińsko-polsko-niemiecki  Psałterz 
Puławski (XVIw.) – przekład niektórych psalmów. 

Biblia Królowej Zofii – przekład dla żony Władysława Jagiełły z końca XVw.. 
przekład  Starego  Testamentu  wzorowany  na  wulgacie  w  oparciu  o  przekład 
czeski.  

Biblia Świętego Jakuba Wujka (XVIw.) – oficjalny przekład Pisma Świętego na 
język polski. 

Współczesne przekłady: 
- Biblia Tysiąclecia 
- Biblia Paulistów 
-  Biblia Jerozolimska  (zawiera  teksty  Biblia  Tysiąclecia  (V  wydanie)  lecz inne 
są przypisy na dole 

Zachowane odpisy ksiąg znajdują się w tzw. Kodeksach lub zostały zapisane na 
papirusach. Wszystkie te odpisy starożytne nazywane są Świadkami Tekstu. Nie 
zachowały się oryginały ewangelistów. 

Krytyka  tekstu  pomaga  dojść  do  postaci  tekstu  która  mogła  być  pierwotna  ( 
kiedy tekst powstał, jakie zmiany nosił). 

W  powstaniu  tekstu  Starego  Testamentu  można  wyróżnić  przekład  przed 
literacki,  który  cechuje  się  ustnym  przekazem,  następnie  etap  literacki  kiedy 
teksty  powstają  na  piśmie.  Kiedy  tekst  zostaje  zredagowany  powstają  różne 
kopie,  jeden  człowiek  dyktował  a  kilku  pisarzy  przepisywało.  Pisarze 
posługiwali się też skrótami (np. imiona świętych). 

Kiedy powstał tekst w pierwszej redakcji trafiła do kaligrafa gdzie następowały 
poprawki,  a  potem  do  korektorów  którzy  też  poprawiali  co  nie  wyklucza 
wszystkich błędów. 

W  Nowym  Testamencie  jest  najpierw  głoszenie  nauki  przez  Chrystusa,  potem 
Apostołów a następnie spisanie ewangelii. 

 Krytyka tekstu – twórca tej dziedziny jest francuski oratorianin Richard Simon. 

Greckie  Krinejn  oznacza  odróżnienie  wielu  wariantów  tekstów,  lekcji 
najbardziej prawdopodobnych, najbliższych oryginałowi. 

Zniekształcenia tekstu: 
- opuszczenia 
- dodatki 
- zmiana liter 
- przestawienia 

Zmiany niezamierzone: 
-  wynikające z podobieństwa graficznego lub fonetycznego. 
- tzw. Haplografia (jedna litera) 
- dittografia 
- przestawienia 
- błędne rozszyfrowanie skrótów 
- wpływ kontekstu   

Poprawki świadome: 
-  korekty  gramatyczne  i  stylistyczne  (zastępowanie  form,  wprowadzanie 
interpunkcji) 
- harmonizacja 
-  poprawki  egzegetyczne  (tzw.  Lectio  conflata)  połączenie  różnych  lekcji  w 
jedną ( np. „wielbiąc Boga”, „błogosławiąc Boga” = „wielbiące i błogosławiąc 
Boga”) 
-  glossy  marginesowe  –  jeśli  tekst  był  twardy,  niezrozumiały  umieszczano 
dopisek na marginesie