Fotograf_313[05]_Z1.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady organizacji prac fotograficznych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zasady doboru sprzętu stosowanego w pracach fotograficznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zasady montażu i użytkowania sprzętu i urządzeń do prac fotograficznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zasady doboru warunków technicznych wykonywania prac fotograficznych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Normy i instrukcje techniczne

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Podstawowe zasady organizacji pracy

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Jesteś w posiadaniu „Poradnia dla ucznia”, który będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy

i podstawowych  umiejętności  dotyczących  organizowania  stanowiska  pracy.  Poznasz  zasady
doboru  odpowiedniego  sprzętu,  jego  montażu,  warunków  technicznych,  normy  i  instrukcje
techniczne  oraz  główne  zasady  organizacji  pracy.  Mam  nadzieję,  że  niniejszy  poradnik  będzie  Ci
pomocny  w  uzyskaniu  podstawowych  umiejętności  z  zakresu

organizowania stanowiska pracy, które

w przyszłości dadzą ci szansę na osiągnięcia mistrzostwa w tej dziedzinie.

Zapoznaj się dokładnie z treścią rozdziału Wprowadzenie, ponieważ umożliwi Ci to skuteczne

korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w nauce, w ramach jednostki modułowej
„Organizowanie stanowiska pracy” dla zawodu Fotograf 313[05] (patrz pozycja 7 w załączonej
tabeli).

Zawód: Fotograf 313[05]
Lp. Kod

Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu

313[05].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

313[05].O1.02

Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych

313[05].O1.03

Posługiwanie się terminologią zawodową

313[05].O1.04

Rozróżnianie materiałów fotograficznych

313[05].O1.05

Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych

313[05].O1.06

Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych

10.

313[05].Z1.04

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami
cyfrowymi

11.

313[05].Z1.05

Wykonywanie zdjęć portretowych

12.

313[05].Z1.06

Wykonywanie zdjęć plenerowych

13.

313[05].Z1.07

Wykonywanie zdjęć architektonicznych

14.

313[05].Z1.08

Wykonywanie zdjęć reportażowych

15.

313[05].Z1.09

Wykonywanie zdjęć reklamowych

16.

313[05].Z1.10

Wykonywanie zdjęć technicznych

Poradnik składa się z pięciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Materiał

nauczania, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.

W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które

powinieneś  posiadać  przed  przystąpieniem  do  realizacji  niniejszej  jednostki  modułowej.  Jeśli
po analizie uznasz, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez Ciebie opanowane, wówczas
powinieneś ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty w poradnikach z poprzednich jednostek
modułowych.  W  dotarciu  do  właściwego poradnika pomoże Ci  załączona  powyżej  lista  jednostek
modułowych,  która  obejmuje  swym  zakresem  cały  program  nauczania  dla  zawodu.  W  przypadku
trudności skonsultuj się z nauczycielem w celu trafnego wyboru poradnika.

W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności jakie będziesz posiadał

po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy rzeczywiście
takie umiejętności opanowałeś, pomogą Ci załączone w poradniku sprawdziany postępów oraz
sprawdzian osiągnięć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiał nauczania jest podstawowym składnikiem poradnika i zawiera kompendium

informacji,  które  powinieneś  starannie  przyswoić,  aby  przystąpić  do  wykonania  zaplanowanych
ćwiczeń  oraz  zaliczenia  sprawdzianu  osiągnięć.  Przykład  takiego  sprawdzianu  jest  zawarty
na końcu  poradnika.  Ponadto  materiał  nauczania  zawiera  Pytania  sprawdzające  stan  Twojej
wiedzy,  która  jest  wymagana  do  realizacji  danego  ćwiczenia.  Każde  z  Ćwiczeń  zawartych
w poradniku  opisane  jest  w  formie  polecenia  co  należy  wykonać.  Natomiast  uszczegółowieniem
tego polecenia  jest  lista działań (czynności) określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia
będziesz realizował indywidualnie lub pracując w zespole z innymi uczniami.

Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest również Lista wyposażenia stanowiska pracy.

Lista  ta  umożliwia  sprawdzenie  czy  stanowisko  ćwiczeniowe  jest  wyposażone  w  środki
dydaktyczne  niezbędne  do  prawidłowego  wykonania  ćwiczenia.  W  celu  dokonania  samooceny,
(określenia  jaki  jest  efekt  nabycia  wiedzy  i  umiejętności  z  danego  zakresu  materiału  nauczania)
możesz posłużyć  się  narzędziem,  które  nazywa  się  Sprawdzian  postępów.  Jest to  lista  kontrolna,
którą powinieneś wypełnić odpowiadając na pytanie „tak” lub „nie”, co jest równoznaczne z oceną,
że  potrafisz  wykonać  daną  czynność  lub  jeszcze  jej  nie  potrafisz.  W  tym  drugim  przypadku
powinieneś powtórzyć trening wykonując ponownie odpowiednie ćwiczenie. Zasadne jest również
to, abyś wówczas jeszcze raz przestudiował zakres materiału nauczania potrzebny do realizacji tych
ćwiczeń.  Pomoże  Ci  w  tym  Twój  nauczyciel,  do  którego  powinieneś  zwracać  się  z pytaniami
i wątpliwościami.

Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwia sprawdzenie poziomu

Twoich  wiadomości  i  umiejętności  po  zakończeniu  realizacji  programu  jednostki  modułowej.
Pozytywnie  rozwiązany  przez  Ciebie  sprawdzian  osiągnięć  będzie  stanowił  dowód,  że  potrafisz
zrealizować  zdanie  zawodowe  polegające  na

organizowaniu stanowiska pracy. W przypadku

sprawdzianu  osiągnięć  powinieneś  również  wiedzieć,  że  ma  on  formę  testu  podobnego  do  tych,
jakie  występują  w  części  teoretycznej  egzaminu  zewnętrznego  dla  potwierdzenia  kwalifikacji
w zawodzie.  Dlatego  też  istotne  jest  to,  żebyś  nabrał  wprawy  w  rozwiązywaniu  tego typu  testów,
co z pewnością będzie procentować w przypadku Twojego egzaminu zewnętrznego.

W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy w zakresie tej jednostki modułowej

możesz  również  skorzystać  z  listy  materiałów  źródłowych  zamieszczonych  w  części  poradnika
nazwanej Literatura. Jednakże wymaga to od Ciebie inicjatywy aby dotrzeć do rekomendowanego
zastawu  literatury.  Zestaw  ten  powinien  być  dostępny  w  zbiorach  biblioteki  szkolnej  lub  innych
bibliotek publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możesz również uzyskać korzystając
z zasobów  internetowych.  Jeśli  będziesz  miał  jakiekolwiek  trudności  ze  zrozumieniem  treści
materiału nauczania lub ćwiczeń to poproś nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie i pomoc.

Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te
już wcześniej poznałeś lub poznasz w trakcie nauki. W czasie pracy koniecznie musisz dbać
o ochronę środowiska naturalnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

313[05].Z1

Technologia prac fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.04

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.05
Wykonywanie

zdjęć

portretowych

313[05].Z1.06
Wykonywanie

zdjęć

plenerowych

313[05].Z1.07
Wykonywanie

zdjęć

architektonicznych

313[05].Z1.08
Wykonywanie

zdjęć

reportażowych

313[05].Z1.09
Wykonywanie

zdjęć

reklamowych

313[05].Z1.10
Wykonywanie

zdjęć

technicznych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć plenerowych,

−

posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,

−

rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,

−

dobierać czułość matrycy w aparacie cyfrowym oraz rozdzielczość i kompresję zapisu obrazu,

−

posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW
(danych zapisanych bezpośrednio z matrycy światłoczułej),

−

magazynować,

przechowywać

dokumentować

materiały

fotograficzne

zgodnie

z obowiązującymi przepisami i standardami,

−

wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:
-

korzystać z różnych źródeł informacji,

posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym z możliwością
ręcznych ustawień parametrów,

stosować obiektywy wymienne,

posługiwać się elektroniczną lampą błyskową,

posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padającego,

dokonywać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

przygotować stanowisko pracy z uwzględnieniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony
środowiska,

−

wyznaczyć miejsce przechowywania materiałów,

−

przygotować stanowisko suchej obróbki materiału fotograficznego,

−

przygotować stanowisko mokrej obróbki materiału fotograficznego,

−

przygotować stanowisko wykończania prac fotograficznych,

−

ustalić miejsca instalacji maszyn, urządzeń i sprzętu fotograficznego,

−

dobrać narzędzia i sprzęt do prac fotograficznych,

−

dobrać sprzęt komputerowy i oprogramowanie do obróbki zdjęć,

−

określić szacunkowo ilość materiału do wykonania prac,

−

wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska,

−

przygotować i zastosować materiały pomocnicze,

−

zastosować racjonalnie materiały,

−

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady organizacji prac fotograficznych

4.1.1. Materiał nauczania

Analiza założeń prac fotograficznych

Odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy do konkretnego zadania fotograficznego

wymaga wnikliwej analizy jego podstawowych założeń. Przed podjęciem jakichkolwiek działań
musisz więc zastanowić się, co dokładnie zamierzasz zrobić i w zależności od tego ustalić plan
i kolejność działania. Wymaga to świadomego podejścia do wyznaczonego zadania fotograficznego
i odpowiedniego doboru wszystkich elementów, mających wpływ na końcowy efekt.

Dobrze jest przeprowadzić pisemną analizę głównych założeń, co pozwoli uporządkować

planowanie,  pomoże  uniknąć  wielu  błędów,  a  przy  okazji  będzie  gotowym  planem,  przydatnym
w trakcie  kolejnych  działań.  Należy  pamiętać,  że  dokładne  przestudiowanie  założeń  pracy  jest
bardzo  ważne  dla  projektu  i  ma  ogromny  wpływ  na  jego  ostateczny  efekt.  Analizując  założenia
pracy,  powinieneś  wziąć  pod  uwagę  zarówno  sprzęt,  jak  i  oświetlenie,  jakie  będzie  Ci  potrzebne
w trakcie  działania,  a  także  rodzaj  obróbki  odpowiedni  do  zadania  i  możliwość  końcowej
ekspozycji pracy. Na każdym etapie pracy należy pamiętać o przestrzeganiu podstawowych założeń
bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.

Zaplanowanie sprzętu niezbędnego do wykonania pracy

Każdy rodzaj działania fotograficznego wymaga zaplanowania sprzętu niezbędnego

do wykonania  pracy.  Po  dokładnej  analizie  podstawowych  założeń  zadania  fotograficznego
powinieneś podjąć decyzję, jaki rodzaj sprzętu wykorzystasz w czasie tej konkretnej pracy. Na tym
etapie  nauki  możesz  już  świadomie  zadecydować,  co  i  w  jakiej  kolejności  przyda  Ci  się
do realizacji  zadania.  Planując  wykonanie  zdjęcia  portretowego  w  studio  będziesz  potrzebował
innego sprzętu i oświetlenia  niż przy zdjęciu krajobrazu czy portretu w plenerze.  Warto więc znać
cechy  charakterystyczne  konkretnego  sprzętu  fotograficznego  i  kierować  się  nimi  przy  jego
doborze.

Tradycyjne lustrzanki małoobrazkowe są małe, lekkie, poręczne i posiadają największy wybór

różnych obiektywów. Dzięki zautomatyzowaniu ekspozycji i ostrości mogą być bardzo szybkie
i skuteczne w działaniu. Wielkość formatu materiału zdjęciowego (kliszy, filmu) ogranicza ich
zastosowanie zawodowe.

Tradycyjne lustrzanki średnioformatowe, które mają większą powierzchnię filmu, a co za tym

idzie wyższą jakość rejestrowanego obrazu, są zatem bardziej przydatne przy robieniu zdjęć
wymagających najwyższej jakości. Mają jednak liczne ograniczenia, są duże, ciężkie i wykonują
zdjęcia w krótszych seriach, co jest związane z długością materiału zdjęciowego.

W pewnych okolicznościach lepiej sprawdzają się aparaty wielkoformatowe, które posiadają

ruchowe standardy (przedni i tylny). Pozwala to na ksztaltowanie płaszczyzny ostrości w głąb kadru
oraz kontrolowania przerysowań perspektywicznych obrazu. Wadą ich jest wielkość konstrukcji
i długi czas regulacji, w związku z czym mają zastosowanie głównie w studio.

Można również rejestrować obraz na matrycy cyfrowej, posługując się cyfrową lustrzanką

małoobrazkową, a w przypadku aparatów średnio i wielkoformatowych przy pomocy specjalnej
przystawki cyfrowej. Przyspiesza to ocenę zdjęcia i umożliwia wprowadzanie poprawek.

W zależności od planowanej pracy do wybranego już rodzaju aparatu fotograficznego

powinieneś  dobrać  odpowiedni  obiektyw.  Ze  względu  na  długość  ogniskowej  obiektywy
podzielone  są  na  standartowe,  długoogniskowe  i  krótkoogniskowe.  Dobór  ogniskowej  wpływa
na skalę  odwzorowania  zdjęcia,  a  w  połączeniu  z  odległością  przedmiotową  na  oddanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

perspektywy.  Stosując  obiektywy  ze  zmienną ogniskową  szczególnie  uważnie  należy kontrolować
zmiany  perspektywy  podczas  kadrowania.  Kolejną  ważną  cechą  obiektywu  jest  jego  otwór
względny  nominalny,  czyli  jasność  obietywu.  Obiektywy  z  dużą  jasnością  są  bardziej  przydatne
przy  fotografowaniu  w  ciemnych  pomieszczeniach  i  wszędzie  tam,  gdzie  zależy  nam
na najmniejszej głębi ostrości.

Korzystanie w trakcie zdjęć ze statywu rozszerza możliwości stosowania szerszych zakresów

czasów otwarcia migawki, a także poprawia ostrość obrazu. Powinieneś więc stosować statyw
we wszelkich możliwych sytuacjach zdjęciowych.

W wielu sytuacjach zdjęciowych niewystarczające jest naturalne źródło światła. Dodatkowe

oświetlenie  można  realizować  poprzez  lampy  błyskowe  wbudowane  w  aparat,  dodatkowe  lampy
reporterskie  lub  błyskowe  studyjne  zestawy  oświetleniowe.  Zakres  działania  lampy  zależy  od  jej
mocy.  Powinieneś  pamiętać,  że  nie  ma  lampy  uniwersalnej,  czyli  nie  każda  lampa  nadaje  się
do każdej sytuacji zdjęciowej.

Planując sprzęt niezbędny do wykonania pracy fotograficznej należy pamietać, że w pewnych

sytuacjach zdjęciowych przydatne jest wyposażenie dodatkowe: mieszki do reprodukcji, nasadki,
filtry.

Zaplanowanie efektu oświetleniowego

Rozejrzyj się wokół siebie. Popatrz na zdjęcia w czasopismach, książkach, na plakatach

i bilbordach. Są one bardzo różnorodne nie tylko ze względu na tematykę, zwróć uwagę na to, że
oprócz innych tematów zdjęcia te różnią się metodą oświetlenia. Możemy powiedzieć, że światło
jest obrazotwórcze i za chwilę dowiesz się, co to dokładnie znaczy.

W zależności od efektu, jaki chcemy osiągnąć planujemy inny rodzaj oświetlenia. Technika

oświetleniowa jest związana z fotografowanym przedmiotem, a temat pracy fotograficznej narzuca
określone możliwości oświetleniowe. Nie można jednak powiedzieć, że do danej sytuacji
zdjeciowej pasuje tylko jeden konkretny efekt oświetleniowy. Zaplanowanie efektu
oświetleniowego wymaga dokładnej analizy fotografowanego obiektu lub postaci.

W warunkach studyjnych światło daje się bardzo łatwo kontrolować, może więc spełniać wiele

szczególnych  funkcji.  Używając  go  ze  znawstwem  można  osiągnąć  znacznie  więcej  niż  tylko
uwidocznienie  na  zdjęciu  różnych  części  fotografowanej  sceny.  Istnieje  wiele  sposobów
klasyfikacji  wizualnych  własności  obiektu,  ale  najprościej  można  powiedzieć,  że  ma  on  kształt,
formę,  masę,  fakturę  i  kolor.  Zmiana  sposobu  oświetlenia  najefektywniej  ukazuje  wymienione
wyżej  cechy  obiektu.  Inaczej  będziemy  świecić,  chcąc  pokazać  kształt  przedmiotu,  a  inaczej
pokazując fakturę powierzchni.

Pamiętaj o tym, że podczas planowania efektu oświetleniowego bardzo przydatny może być

szkic sytuacyjny. Podziel to zadanie na dwa etapy. Po pierwsze zaprojektuj zamierzony efekt
oświetleniowy w możliwie najprostszy sposób i rozrysuj obiekt oraz zaznacz strefę światła i cienia.
Kolejnym naturalnym krokiem twojego działania powinno być schematyczne przedstawienie, czyli
rozrysowanie ustawienia lamp. W ten sposób uzyskujesz plan zdjęciowy.

Działanie na planie zdjęciowym

Dokładne zaplanowanie sprzętu niezbędnego do wykonania pracy i efektu oświetleniowego

pozwoli Ci teraz na sprawne osiągnięcie zamierzonego celu. Twoje działanie będzie uzależnione
od tego, czy podejmujesz je w studio czy w plenerze. Studio fotograficzne jest miejscem, w którym
obrazy fotograficzne powstają w sposób kontrolowany i zaplanowany. Działanie w każdym innym
miejscu służy wyłącznie do obserwacji rzeczywistości (fotografia reporterska i wszelkiego rodzaju
fotografia dokumentacyjna). Oznacza to, że zupełnie inaczej będziesz się poruszał w ograniczonym
i dobrze ci znanym miejscu, jakim jest studio, a inaczej w plenerze czy studio przenośnym.

W zależności od miejsca wykonywania zdjęć i jego tematu powinniśmy przyjąć różne sposoby

postępowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy fotogrfowaniu małych przedmiotów (martwa natura, zdjęcia katalogowe) zacznij

od ustawienia  obiektu  i  wybrania  odpowiedniego  aparatu  fotograficznego.  Następnie  wyceluj
obiektyw  w  obiekt  tak,  aby  uzyskać  zamierzony  efekt  (wielkość  obrazu,  kąt  widzenia).  Teraz
powinieneś  przygotować  tło.  Pamiętaj,  że  przy  wyborze  obiektywu  szerokokątnego  będzie  ci
potrzebna  większa  powierzchnia  tła.  Na  tym  etapie  możesz  wpłynąć  na  ostrość odwzorowania  tła
poprzez  zmianę  odległości  od  pierwszego  planu.  Kolejnym  krokiem  będzie  ustawienie  światła,
zgodnie  z  zaplanowanym  wcześniej  efektem.  Przyda  ci  się  wykonany  szkic  sytuacyjny,  według
którego  możesz  odpowiednio  ustawić  lampy.  Pamiętaj  o  tym,  że  minimalne  ruchy  lamp  mogą
popsuć zaplanowany efekt zdjęciowy. Teraz czas na ustalenie parametrów ekspozycji. Przy pomocy
światłomierza  dostosowanego  do  typu  oświetlenia  ustal,  używając  preferowanej  przez  ciebie
metody  pomiaru,  wartość  przesłony  i  czas  naświetlania.  Pamiętaj  o  wcześniejszym  ustawieniu
czułości  filmu  lub  matrycy aparatu cyfrowego. Możliwe jest wykonanie zdjęć aparatem cyfrowym
bez  pomiaru  światła,  ale  niezbędne  jest  wtedy  zrobienie  próbnego  zdjęcia  i  zinterpretowanie
informacji  zawartej  na  wykresie  histogramu,  w  który  wyposażony  jest  prawie  każdy  aparat
cyfrowy.

Masz więc już obiekt ustawiony na planie zdjęciowym, tło, źródła światła i aparat

fotograficzny oraz znasz optymalne warunki ekspozycji. Jeśli wybrałeś do fotografii światło ciągłe
możesz przystąpić do fotografowania. W przypadku światła błyskowego musisz jeszcze
zsynchronizować lampy błyskowe z aparatem. To ostatni etap działania, po którym możesz zacząć
fotografować.

Obróbka obrazu stosowna do wybranej technologii

Obróbka wykonanego obrazu zależy od tego, czy mamy do czynienia z tradycyjną czy też

cyfrową techniką zapisu obrazu. W przypadku fotografii tradycyjnej od rodzaju filmów, na jakich
zostały wykonane zdjęcia, uzależniona jest ich obróbka. Wybierając film musisz więc mieć
świadomość tego, że jednocześnie wybierasz określony sposób jego obróbki.

Tradycyjne filmy czarno-białe możemy wywołać mając do dyspozycji koreks i zestaw

odczynników.  Jest  to  proces  niskotemperaturowy,  można  go  więc  wykonać  bez  koniecznej
stabilizacji  temperatury  obróbki.  Na  jakość  uzyskanego  obrazu  negatywowego  wpływa
odpowiednio dobrany czas wywoływania, utrzymanie zalecanej temperatury i okresowe poruszanie
filmem  w  trakcie  obróbki.  Na  trwałość  obrazu  ma wpływ  prawidłowe  utrwalenie  materiału  i  jego
wypłukanie.

Procesy barwne wymagają wysokiej temperatury obróbki i w związku z tym niezbędne jest

użycie procesora, który zapewni powtarzalne parametry: czas przebiegu procesu, sposób poruszania
i stałą temperaturę. Jest to szczególnie ważne, ponieważ całkowity czas obróbki jest stosunkowo
krótki i wszelkie odstępstwa od określonego standardu wpływają na pogorszenie jakości obrazu.
Są dwa standardy obróbki barwnych filmów: C-41 dla negatywów i E-6 dla diapozytywów.

Wywołane filmy kopiujemy na papier fotograficzny. Do kopiowania optycznego zazwyczaj

używamy powiększalnika lub printera z odpowiednim wyposażeniem dodatkowym.

Papier czarno-biały wywołujemy w procesie pozytywowym czarno-białym, papier barwny

w barwnym procesie pozytywowym RA-4.

Do obróbki używa się wielu różnych maszyn. Do najwydajniejszych należą maszyny

przeciągowe,  ale  wymagają  specjalistycznej  obsługi  i  są  stosunkowo  duże.  Przez  proces  obróbki
papier  przechodzi  w  roli  i  dopiero  po  wysuszeniu zostaje  rozcięty (system  MiniLab).  Mniejszymi
konstrukcyjnie  maszynami  są  maszyny  rolkowe,  w  których  można  wywoływać  pojedyncze  kartki
naświetlonego papieru fotograficznego.

Fotografując aparatem cyfrowym możemy mówić o dalszej obróbce obrazu w komputerowych

programach  edycyjnych.  W  tym  celu  należy  wprowadzić  pliki  obrazu  do  komputera  i  tam
skutecznie nimi zarządzać. Aby swobodnie wykonywać podstawowe zabiegi edycji obrazu musisz
poznać  przynajmniej  w  stopniu  podstawowym  wybrany  program  graficzny.  Lepsza  znajomość
takiego  programu  pozwoli  Ci  pełniej  zapanować  nad  efektem  wizualnym  twojej  pracy.  Będziesz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mógł wykorzystać wiele tricków naśladujących efekty fotograficzne, procesy wywołania i obróbki
ciemniowej.

Możliwości ekspozycji fotogramów

Każdemu fotografowi zależy na efektownej ekspozycji swojej pracy. Bez względu na to, czy

wykonujemy popularne zdjęcia legitymacyjne, czy inne usługowe należy zadbać o staranność
wykonania i podania swojej pracy. Estetyczne przygotowywanie fotogramów do ekspozycji przyda
Ci się przy prezentacji prywatnych zdjęć, np.w gronie najbliższych czy w formie autorskiego
portfolio potencjalnemu zleceniodawcy.

Inaczej przygotowuje się zdjęcia do internetowej galerii, a inaczej wystawę, składającą się

z wielkoformatowych fotogramów. Masz do wyboru wiele możliwości. Już samo wykonanie passe-
partou  może  dać  różnorodne  efekty.  Możesz  działać  poprzez  kolor,  szerokość  oprawy,  wielkość
kąta przycięcia stosowanego materiału, jego fakturę i rodzaj. Możesz wykorzystać techniki cyfrowe
lub  tradycyjne.  Do  prac  wykończeniowych  należy  również  usunięcie  zanieczyszczeń,  czyli  retusz
fotograficzny.  Dobry  retusz  jest  niewidoczny,  więc  musisz  do  tego  zadania  podejść  szczególnie
uważnie. Warto ćwiczyć umiejętności retuszerskie zarówno w fotografii tradycyjnej, jak i cyfrowej.
W każdej sytuacji powinieneś kierować się dobrym smakiem i intuicją.

Miejsce ekspozycji fotogramów również nie powinno być przypadkowe. Zdjęcia prezentowane

na ekranie lepiej ogląda się, gdy tło jest neutralne, szare lub czarne. Zaciemnione okna gwarantują
czytelność szczegółów w światłach  i prawidłowe  nasycenie  barw. Zdjecia  i wydruki eksponowane
na ścianach wymagają odpowiedniego oświetlenia, bez którego cała praca wygląda  nieefektownie.
Należy  pamiętać,  że  zdjęcia  i  wydruki  odizolowane  szybą  lub  pleksi  od  dostępu  powietrza
i promieniowania  UV  wolniej  ulegają  degradacji,  czyli  dłużej  zachowują  wysoką  jakość
i niezmienne parametry.

Warunki bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska

Musisz pamiętać o tym, aby wszystkie działania planować i wykonywać z zachowaniem

przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz  ochrony  środowiska.
Bezpieczeństwo  i  higiena  pracy  oznacza  zespół  warunków  pracy,  w  których  eliminuje  się
zagrożenia  dla  zdrowia  i  życia.  Oznacza  to,  że  masz  prawo  oczekiwać,  aby  warunki  w  jakich
wykonujesz  ćwiczenia  praktyczne,  spełniały  określone  przez  Kodeks  Pracy  normy.  Przepisy
ochrony  przeciwpożarowej  oraz  ochrony  środowiska  mają  na  celu  zapewnienie  bezpiecznego
od zagrożeń  pożarowych  miejsca  pracy  i  jednocześnie  takie  postępowanie,  które  wyeliminuje
szkodliwe oddziaływanie na środowisko.

W każdej pracowni znajdziesz instrukcje, zwierające podstawowe zasady postępowania,

zgodne z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska. Ty również musisz ich przestrzegać, od tego bowiem zależy bezpieczeństwo Twoje
i pracujących z Tobą osób.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakich sytuacjach zdjęciowych użyjesz aparatu średnioformatowego, a kiedy

wielkoformatowego?

2. Przy pomocy jakich trzech argumentów przekonasz swojego kolegę, że warto używać statywu

fotograficznego?

3.  Jakie cechy obiektu można podkreślić przy użyciu światła?
4.  Gdzie masz większe możliwości kreowania światła, w studio czy w plenerze?
5.  Jakie znasz procesy obróbki chemicznej barwnych materiałów fotograficznych?
6.  Jaką formę prezentacji zdjęć chciałbyś zastosować do swojej prezentacji fotogramów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj działania, które podejmiesz wykonując zdjęcia legitymacyjne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4)  zaplanować w formie pisemnej efekt oświetleniowy,
5)  dobrać z zestawu wyposażenia sprzęt fotograficzny do wykonywania zdjęć legitymacyjnych,
6)  dobrać z zestawu wyposażenia materiały fotograficzne do wykonywania zdjęć legitymacyjnych,
7)  zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów do wykonywania zdjęć legitymacyjnych,

8) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii,

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt na grupę),

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

zestaw żarowy (reflektory: dwa talerzowe, jeden ramieniowy, jeden niski talerzowy), statywy,

−

zestaw błyskowy: cztery lampy ze statywami, jeden tubus, dwa wielkopowierzchniowe
reflektory z dyfuzorem z tkaniny, jeden reflektor z plastrem miodu,

−

materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj stanowisko pracy, jakie będzie ci potrzebne do wywołania czarno-białego negatywu

typu 120.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zorganizować stanowisko pracy z uwzględnieniem: typu filmu, ilości potrzebnych

chemikaliów, metod kontroli przebiegu procesów (czas, temperatura).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

koreks dostosowany do typu wywoływanego filmu,

−

wywoływacz do błon negatywowych,

−

przerywacz,

−

utrwalacz,

−

roztwór zwilżający,

−

lejek,

−

termometr,

−

miernik czasu,

−

zawieszki do filmów.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj sprzęt niezbędny do wykonania zdjęć reporterskich w USC.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonania zdjęć

reportażowych,

5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów do wykonania zdjęć reportażowych,

6) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

reporterskie lampy błyskowe z zapasowym zasilaniem,

−

materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać wstępnej analizy założeń konkretnego zadania fotograficznego?



2) zaplanować, jaki rodzaj sprzętu fotograficznego będzie ci potrzebny do

wykonania zadania?



3) scharakteryzować podstawowe cechy aparatów fotograficznych?



4) zaplanować efekt oświetleniowy do planowanego zdjęcia?



5) wykonać szkic sytuacyjny planowanego efektu oświetleniowego?



6) zaplanować i przeprowadzić działania na planie zdjęciowym?



7) dobrać obróbkę obrazu do wybranego rodzaju filmu?



8) określić, jaka jest podstawowa różnica między obróbką filmu czarno-białego

a barwnego?



9) przygotować zdjęcia do ich efektywnego wyeksponowania?



10) przeprowadzić retusz fotograficzny przy użyciu technik tradycyjnych lub

cyfrowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady doboru sprzętu stosowanego w pracach fotograficznych

4.2.1. Materiał nauczania

Dobór sprzętu w zależności od tematu i warunków zdjęciowych.

Wiesz już, że każdy rodzaj działania fotograficznego wymaga zaplanowania sprzętu

niezbędnego do wykonania pracy. Teraz dowiesz się, w zależności od czego powinieneś ten sprzęt
dobierać. Wybór, który pozwoli Ci osiągnąć oczekiwany efekt pomagają określić temat i konkretne
warunki zdjęciowe.

Decydując się na aparat fotograficzny powinieneś wziąć pod uwagę odpowiednie kryteria.

Zalicza się do nich:

−

charakterystyka fotografowanych motywów,

−

układ celowniczy i nastawienie ostrości,

−

format błony,

−

preferencje fotografa.

Wszystkie te czynniki są naturalnie ze sobą powiązane.

Fotograf, który wyspecjalizował się w fotografowaniu krajobrazu i jest fanatykiem

odwzorowania  najdrobniejszych  szczegółów  potrzebuje  aparatu  na  wspinaczkę  wysokogórską.
Rodzaj  spotykanych  tam  motywów  w  połączeniu  z  własnymi  skłonnościami  wskazują
na konieczność  użycia  aparatu  wielkoformatowego, ale  warunki pracy  wymuszają  poprzestanie  na
aparacie małym i lekkim. W takim przypadku musi ucierpieć fotograf lub jakość zdjęć. On sam, bo
jest zmuszony dźwigać wielki, ciężki aparat, albo akceptować prace, które go nie zadowalają. Prace
nie  są  wykonane  odpowiednim  aparatem,  a  więc  są  niedostatecznie  ostre,  zatracają  szczegóły,
wykazują strukturę ziarnistą. Najlepsze wyniki daje wtedy zwykle wyjście kompromisowe, użycie
aparatu średnioformatowego.

Charakterystyka fotografowanych motywów.

Jednym z kryteriów, które powinieneś poznać jest charakterystyka motywów. Kiedy

decydujemy  się  na  wybór  aparatu,  musimy  rozróżniać  ich  dwa  rodzaje.  Pierwszym  są  motywy
dynamiczne,  dla  których  charakterystyczny  jest  ruch.  Wymagają  one  “szybkiego”  aparatu,  tzn.
lekkiego  i  dynamicznego.  Drugim  rodzajem  są  motywy  statyczne,  dla  których  charakterystyczne
jest wszystko,  co  stoi  w  miejscu  i  nie  porusza  się. Zdjęcia  można  wówczas wykonywać  aparatem
dowolnego typu, ale ze względów fototechnicznych duży format daje tu lepsze wyniki niż mały.

Układ celowniczy i nastawienie ostrości.

W odpowiednim dobraniu aparatu fotograficznego pomogą Ci również podstawowe informacje

o  układzie  celowniczym  i  nastawianiu  ostrości.  Współcześnie  stosowany  system  automatycznego
nastawiania ostrości sprawdza się w wielu sytuacjach. W konstrukcji lustrzanki jednoobiektywowej
wizjer pozwala  dokładnie  obserwować  fotografowane pole,  bez  względu  na rodzaj zastosowanego
obiektywu.  Aparaty  cyfrowe  natomiast  posiadają  już  systemy  stabilizacji  obrazu,  które  dają  ostre
zdjęcia  przy dłuższych  czasach  rejestracji.  Dużo  wolniejsze  w  pracy  są  aparaty  wielkoformatowe,
ale  im  większy  obraz  w  celowniku,  tym  lepiej.  Duży obraz  w celowniku  wyraźniej  ukazuje  cechy
oglądanego motywu i w ten sposób ułatwia kompozycję.

Format błony.

Kolejnym kryterium, którego znajomość przyda Ci się przy wybieraniu aparatu jest format

błony. W fotografii zawodowej wystarczy rozróżnienie trzech głównych formatów: małoobrazkowy
(błona o szerokości 35mm), średni (błona zwojowa o szerokości 6cm.) i duży (arkusze minimum
9x12cm.). Każdy z nich ma swoje zalety i wady. Do podjęcia świadomej i trafnej decyzji wystarczą
Ci ich główne cechy.

Błona małoobrazkowa jest najtańsza w eksploatacji, dlatego aparaty małoobrazkowe nadają się

szczególnie do zdjęć obiektów w ruchu i do fotografii dokumentacyjnej. Trzeba tam wykonać
zdjęcia w krótkich odstępach czasu, albo w dużej liczbie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Średni format, a więc błona zwojowa typu 120 i 220, z uwagi na swe zalety i wady zajmuje

pozycję pośrednią między małym obrazkiem, a dużym formatem. Wielki format jest najdroższy
w eksploatacji, a aparaty wielkoformatowe większe, cięższe i bardziej czasochłonne w obsłudze niż
aparaty wymienione wcześniej.

Mogłoby się wydawać, że omówienie podstawowych formatów błon w zupełności wystarczy.

Pamiętaj  jednak  o  tym,  że  masz  obecnie  znacznie  większe  możliwości  niż  np.  dziesięć  lat  temu.
Zupełnie  nową  jakość  fotografii  wprowadziły  aparaty  cyfrowe.  Wśród  nich  też  można  wyróżnić
kilka kategorii.  Przeznaczone  dla  wymagających  fotografów zaawansowane  aparaty  cyfrowe  mają
prawie  takie  same  funkcje,  co  tradycyjne  lustrzanki  małoobrazkowe.  Uniwersalne  lustrzanki
cyfrowe  z  wymiennymi  obiektywami  pozwalają  w pełni  kontrolować  wszystkie  parametry.
Matryce,  rejestrujące  co  najmniej  6  megapikseli,  dostarczają  wystarczającej  ilości  danych,  aby
wykonać  wysokiej  jakości  wydruki  do  celów  komercyjnych,  takich  jak  fotografia  reklamowa,
ślubna, portretowa czy prasowa.

Innowacją przeznaczoną dla zawodowych fotografów są przystawki cyfrowe, które zostały tak

zaprojektowane,  aby  mogły  stanowić  całość  ze  skompletowanym  profesjonalnym  systemem
średnioformatowym. Montuje się ją w ten sam sposób jak kasetę z filmem, dlatego też zawodowy
fotograf,  poza  wyborem  między  filmem  kolorowym  a  czarno-białym,  ma  możliwość  korzystania
z techniki cyfrowej. Przy tak dużych ilościach danych do zapisania pojawiają się krótkie opóźnienia
pomiędzy możliwością zarejestrowania kolejnych klatek. Np. przystawka PhaseOne P30 rejestruje
obrazy  z  prędkością  1  klatkę  na  sekundę  do  zapełnienia  karty  pamięci,  tworząc  pliki  obrazu
o wielkości 19 megapikseli.

Innym rozwiązaniem rejestracji cyfrowej związanej z wielkim formatem są przystawki

skanujące. Wyposażone są one w precyzyjne oprogramowanie do zarządzania barwami, wielkością
zdjęcia, formatem zapisu i głębią koloru. Przystawki tego typu nie nadają się do rejestrowania
obiektów ruchomych, ze względu na powolność procesu rejestracji obrazu. Z tego samego powodu
kolejnym ograniczeniem jest możliwość pracy jedynie w świetle ciągłym – błysk flesza wydobyłby
tylko drobny fragment obrazu. Nie ma natomiast przeszkód, żeby stosować różnego typu źródła
światła ciągłego.

Preferencje fotografa.

Aparaty cyfrowe rozszerzyły Twoje możliwości związane z doborem odpowiedniego sprzętu

do tematu i warunków zdjęciowych. Tak naprawdę jednak wszystko zależy od Ciebie i Twoich
osobistych preferencji.

Każdy jest inny i w związku z tym może mieć odmienne upodobania, styl i sposób pracy. Jedni

fotografują  impulsywnie,  inni  pracują  metodycznie.  Jedni  uwielbiają  przygody  i  chcieliby
“zobaczyć  świat”,  inni  wolą  robić  zdjęcia  w  swoim  najbliższym  otoczeniu.  Przede  wszystkim
jednak  mogą  mieć  bardzo  różne  zainteresowania.  Tak  na  przykład  fotograf  niespokojny,
zainteresowany  przede  wszystkim  zdjęciami  ludzi,  wydarzeń  i  “życia”  będzie  zadowolony  mając
tylko aparat małoobrazkowy lub lustrzankę cyfrową. Wystarczy mu to w zupełności i będzie zdolny
wypowiadać  się  swobodnie.  Ktoś  całkiem  inny,  np.  solidny  i  metodyczny  pracownik  z  wysoko
rozwiniętym  poszanowaniem  jakości  i  precyzji  odwzorowania,  z poczuciem  harmonii  barwy
i wartości tonalnych  itp., będzie potrzebował do osiągnięcia swoich  celów  fotograficznych aparatu
o dość dużym formacie. Wymusi to na nim pewne niedogodności, bo będzie musiał się zgodzić na
większą masę i objętość sprzętu oraz większą czasochłonność zdjęć.

Wszystkie te czynniki powinieneś więc wziąć pod uwagę przy wyborze określonego aparatu.

Jeżeli środki fotograficzne nie będą dostosowane do Twojej osobowości i zainteresowań, to
będziesz odczuwał niedosyt, a tym samym nie będziesz mógł robić dobrych zdjęć.

Dobór sprzętu i oprogramowania komputerowego.

Twoja decyzja związana z dobraniem odpowiedniego sprzętu fotograficznego nie wyczerpuje

tematu. Jeśli zdecydujesz sie na sprzęt cyfrowy, powinieneś zastanowić się nad tym, jaki rodzaj
oprogramowania bedzie Ci potrzebny w dalszych dzialaniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oprogramowanie, program, aplikacja – wszystkie te słowa oznaczają to samo: interaktywne

środowisko  służące  do  przetwarzania  i  przygotowania  danych  w  celu  uzyskania  założonego
wyniku.  Nawet  okno  startowe  ukazujące  się  na  ekranie  monitora  jest  aplikacją  Windows  XP  czy
Apple  OSX, stanowiącą część  systemu operacyjnego. Aplikację tworzy się do konkretnych zadań,
takich  jak  księgowanie,  przetwarzanie  obrazu,  przeglądanie  internetu,  ale  każda  z  nich  pozwala
użytkownikowi  manipulować  materiałem  wyjściowym  i  przetworzyć  go  na  wymagany  format.
Możesz  więc  ingerować  w  swoją  pracę  niemal  na  każdym  poziomie.  Zanim  będziesz  mógł
przetwarzać swoje obrazy, należy wprowadzić dane do komputera.

Współczesne komputery PC i Apple Mac są wyposażone w port USB, niezbędny

do współpracy z aparatem cyfrowym. Możesz mieć jednak problemy z wprowadzeniem danych
z nowoczesnego aparatu do starszych komputerów.

Wiele aparatów cyfrowych wyposażono w oprogramowanie pozwalające przeglądać zdjęcia

w postaci  ikonek  i  pobierać  wybrane  fotografie  do  komputera.  Używanie  przeglądarki  nie  jest
konieczne,  jako  że  edycji  wykonanych  zdjęć  można  dokonać  w  bardziej  zaawansowanych
programach.  Zawartość  można  skopiować  na  dysk  twardy  bez  potrzeby  stosowania  przeglądarki.
Najnowsze  systemy  operacyjne,  takie  jak  Mac  OSX  firmy  Apple  posiadają  wbudowane
przeglądarki, które umożliwiają podgląd katalogów ze zdjęciami.

Rys. 1. Obraz aplikacji Adobe Photoshop – przykładowe ułożenie narzędzi

[źródło: opracowanie autorskie]

Mocną i wciąż najwyższą pozycję wśród oprogramowania do edycji obrazu zajmuje Adobe

Photoshop – najlepsza na rynku aplikacja do edycji obrazu. Photoshop jest obecny zarówno
na platformie Apple Mack jak i Windows PC, potrafi odczytywać i zapisywać wszystkie
standardowe formaty plików, może także pracować w dziewięciu różnych trybach obrazu.

Jeżeli zdecydujesz sie na skorzystanie z tej aplikacji, to musisz wiedzieć, że Adobe Photoshop

oferuje zestaw  narzędzi  i  trików  naśladujących efekty  fotograficzne,  procesy  wywołania  i obróbki
ciemniowej.  Trudność  polega  na  ich  odnalezieniu  i  umiejętnym  wykorzystaniu.  Adobe Photoshop
oferuje  mnóstwo  narzędzi  edycji  obrazu,  dostosowanych  do  różnych  poziomów  umiejętności,
poczynając  od  prostych  okienek  z  suwakami,  a  kończąc  na  bardziej  złożonych  panelach
kontrolnych o większych możliwościach kontroli obrazu.

Photoshop Elements jest tańszą wersją oryginalnego oprogramowania, ale w odróżnieniu

od innych tanich pakietów jest dostarczany z obszernym podręcznikiem. Oprócz tego na pulpicie
umieszczono praktyczny panel Wskazówki i Porady, pomagający użytkownikowi w rozpoczęciu
pracy. Elements posiada znajome ci składniki, takie jak Poziomy, Warstwy, oraz Filtry i przydatną
paletę Historia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PaintShop Pro jest tanią, dostępną jedynie dla Windows, aplikacją. Oferuje ona wiele

elementów  obecnych  w  programach  profesjonalnych  typu  Adobe  Photoshop,  takich  jak  warstwy,
poziomy  czy  wielokrotne  cofanie  poleceń.  PaintShop  Pro  jest  doskonałą  aplikacją  dla
początkujących, a przez zastosowanie niektórych podstawowych w tego typu programach narzędzi
daje  użytkownikowi  szansę  przeniesienia  umiejętności  i  wiedzy  na  wyższy  poziom
oprogramowania w późniejszym okresie.

MGI PhotoSuite to pakiet przeznaczony jedynie dla Windows, który wyróżnia się ciekawym

interfejsem, przypominającym internetową przeglądarkę. Dzięki temu jest to program, od którego
powinni zacząć użytkownicy bardziej obeznani z surfowaniem po sieci niż z przedzieraniem się
przez zawiłości profesjonalnygo edytora obrazu. PhotoSuite wyposażono w duże, dobrze widoczne
przyciski i kontrolki.

Jak mogłeś zauważyć przy okazji tego skrótowego przeglądu podstawowych rodzajów

oprogramowania komputerowego, masz do dyspozycji wiele aplikacji. Każda z nich oferuje
szerokie możliwości pracy nad obrazem. Decydując się na konkretne oprogramowanie powinieneś
się dobrze zastanowić, bo od tego zależy Twoja dalsza praca nad obrazem.

Do dodatkowych czynników, które również będą miały wpływ na ostateczny efekt, jaki uda Ci

się osiągnąć w trakcie cyfrowej obróbki zdjęć, można zaliczyć kalibrowanie monitora, skanowanie
i drukowanie.

Kalibrowanie monitora

Podstawowym elementem sprzętu koputerowego, decydującym o jakości wydruków zdjęć jest

monitor.  Istnieją  dwa  rodzaje  monitorów  –  tradycyjne,  kineskopowe  CRT  (od  cathode  ray  tube)
i płaskie  panele  LCD,  zwane  wyświetlaczami  ciekłokrystalicznymi.  Podobnie  jak  dobrej  jakości
obiektyw  w  aparacie,  lepszy  monitor  umożliwia  oglądanie  ostrych  zdjęć  o  wiernie  oddanych
barwach.  Przed  rozpoczęciem  pracy  monitor  wymaga  dokładnej  kalibracji  stosownie
do powierzonych  mu  zadań.  Odpowiednio  przeprowadzona  kalibracja  pozwoli  uzyskać  efekt
kolorystyczny, na jakim Ci najbardziej zależy.

Powinieneś wiedzieć, że wszystkie monitory powinno się kalibrować kolorystycznie za

pomocą specjalistycznego oprogramowania, a nie tylko za pomocą przycisków na przednim panelu
monitora.  Dobrym  rozwiązaniem  jest  Adobe  Gamma,  dołączany  do  większości  systemów
operacyjnych i aplikacji graficznych.  Adobe Gamma poprowadzi cię krok po kroku przez procesy
ustawienia  jasności,  kontrastu  i  balansu  kolorów,  w  wyniku  czego  powstaje  i  jest  zapisany
specjalny  plik  zwany  "profilem".  Profil  ten  jest  wywoływany  za  każdym  razem,  gdy  włącza  się
komputer  i  przejmuje  kontrolę  nad  wyświetlaniem  obrazu  na  monitorze.  Dzięki  uzyskanym
profilom zgodność barw może być ściśle kontrolowana i utrzymywana podczas pracy ze zdjęciami.
Uniwersalne  profile  barw  zostały  opracowane  przez  najlepszych  producentów  sprzętu
i oprogramowania o nazwie International Color Consortium, w skrócie ICC. Profile zgodne z ICC,
takie  jak  często  wykorzystywany  Adobe  RGB  (1998),  pozwalają  zachować  zgodność  kolorów
podczas przesyłania obrazów cyfrowych pomiędzy różnymi systemami.

Skanowanie

W trakcie pracy powinieneś dobrać również skaner, który jest ważnym elementem

oprogramowania  do  sprzętu  komputerowego.  Skanery  płaskie  przeznaczone  są  do  skanowania
płaskich  materiałów  refleksyjnych  i  działają  podobnie  do  kserokopiarek.  Większość  obsługuje  się
za  pomocą  ich  własnego  oprogramowania,  lub  przez  wybraną  aplikację  graficzną.  Klasa  skanera
zależy od jego rozdzielczości, czyli od potencjalnej jakości obrazu.

Skanery do filmów, czyli materiałów transparentnych, są przeznaczone do rejestracji danych

ze znacznie mniejszych oryginałów. Tu, podobnie jak w skanerach płaskich, jakość określana jest
przez rozdzielczość liniową, np. 2800dpi. W porównaniu do skanerów płaskich, rozdzielczość
urządzeń tego typu jest bardzo duża, ze względu na charakter oryginalnych materiałów, a zwłaszcza
ich niewielkie wymiary.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Drukowanie

Ostateczny wygląd Twojej pracy zależy od tego, jaki rodzaj drukarki wybierzesz. Masz

wiele możliwości, a decyzja którą podejmiesz powinna być przemyślana. Drukarki atramentowe
cieszą  się  największą  popularnością  wśród  zajmujących  się  fotografią  cyfrową.  Domowa
czterokolorowa  “atramentówka”  zapewnia  wystarczającą  jakość  grafiki  i  tekstu,  ale  nie oddaje
wystarczająco wiernie  niuansów barwnych  fotografii. Naboje CMYK  sprawiają, że  na  jasnych,
pustych  obszarach  pojawiają  się  punkty,  mimo  zastosowania  wysokiej  rozdzielczości  obrazu.
Znacznie  lepsze  rezultaty  daje  drukarka  fotorealistyczna  z  dwoma  dodatkowymi  kolorami  –
jasnym cjanem i jasną magentą – pomagającym uzyskać subtelności odtwarzanych barw.

Drukarki

profesjonalne,

przeznaczone

dla

fotografów,

zaprojektowano

tak,

aby zminimalizować płowienie barw. Wyposażone są w atramenty pigmentowe, zapewniające
większą trwałość barw. Wszechstronność drukarek atramentowych polega na tym,
że umożliwiają drukowanie na wielu typach nośników obrazu.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie kryteria powinieneś wziąć po uwagę, decydując się na wybór aparatu fotograficznego?
2.  Jakie znasz rodzaje motywów fotograficznych?
3.  Na czym polega system stabilizacji obrazu?
4.  Do jakiego rodzaju zdjęć najlepsze są błony małoobrazkowe?
5.  Do czego służą przystawki cyfrowe?
6.  Do czego służy port USB w komputerze?
7.  Jakie znasz rodzaje oprogramowania do edycji obrazów?
8.  Na czym polega kalibracja monitora?
9.  Od czego zależy jakość skanera?
10.  Dlaczego  drukarka  czteroatramentowa  typu  CMYK  nie  jest  najlepsza  do  wykonywania

wydruków fotorealistycznych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj na piśmie, jaki sprzęt i oprogramowanie będzie Ci potrzebne do cyfrowej obróbki

zdjęć.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  uzasadnić wybór sprzętu i materiałów do wykonania obróbki cyfrowej obrazów,
4)  zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
5)  uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
6)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7)  przedstawić nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer PC z nagrywarką CD oraz z odpowiednim oprogramowaniem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

skaner płaski,

−

skaner do negatywów,

−

czytnik kart pamięci,

−

nośniki pamięci.

Ćwiczenie 2

Wykonaj następujące działania: otwórz plik z obrazem, a następnie ustaw w Adobe Photoshop

profil Adobe RGB (1998). Przydziel go do otwartego pliku obrazowego. Zamień profil Adobe RGB
(1998) na sRGB. Zapisz różnice, jakie zaobserwujesz po zamianie profilu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  dobrać sprzęt i oprogramowanie adekwatne do tematu ćwiczenia,
4)  przydzielić odpowiednie profile,
5)  zapisać zaobserwowane różnice,
6)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7)  zapisane wnioski przedstawić do oceny nauczycielowi.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

Ćwiczenie 3

Wydrukuj przygotowany plik obrazu na drukarkach różnej konstrukcji. Użyj takiego samego

papieru do wydruku. Oceń na piśmie jakość wydruków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  dobrać sprzęt i oprogramowanie adekwatne do tematu ćwiczenia,
4)  wydrukować obrazy,
5)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
6)  zapisane wnioski przedstawić do oceny nauczycielowi.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,

−

co najmniej dwie różne drukarki,

−

papier,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wybrać sprzęt fotograficzny w zależności od tematu i motywu zdjęć ?



2) scharakteryzować fotografowane motywy?



3) sprawnie operować układem celowniczym w różnych typach aparatów ?



4) dobrać rodzaj błony do fotografowanego tematu?



5) określić, jaki rodzaj oprogramowania wybrać do edycji zdjęć?



6) scharakteryzować najbardziej profesjonalny program do edycji zdjęć?



7) wyjaśnić dlaczego przystawki skanujące nie mogą być używane ze światłem

błyskowym?



8) przeprowadzić kalibrację monitora?



9) określić, jaką rozdzielczość powinien mieć dobrej klasy skaner?



10) wybrać drukarkę, która najlepiej odwzoruje kolory twojego zdjęcia?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Zasady montażu i użytkowania sprzętu i urządzeń do prac

fotograficznych

4.3.1. Materiał nauczania

Montaż maszyn

Technologia fotograficzna wymaga stosowania wielu maszyn. Niezbędne jest fachowe

posługiwanie się nimi. Montaż każdego urządzenia opisany jest w instrukcji obsługi. W zależności
od rodzaju maszyny, jej typu, wielkości, wydajności należy zwracać uwagę na:

−

minimalną odległość zabudowy, która wpływa na dostępność urządzenia i wygodę jej obsługi,

−

rodzaj i wytrzymałość podłogi, stropu,

−

warunki pracy maszyny: temperatura, wentylacja - odprowadzenie oparów,

−

zasilenie elektryczne - odpowiedni przydział mocy, wyłącznik bezpieczeństwa,

−

zasilenie wodne- wymagane ciśnienie, minimalna wysokość odpływu do kanalizacji,

−

ergonomię obsługi (pozycja siedząca, stojąca, dla leworęcznej osoby, itp.),

−

oświetlenie stanowiska - światło rozproszone wystarczającej mocy,

Prawidłowo zainstalowana i regularnie monitorowana maszyna pracuje niezawodnie przez wiele
lat.

Zapoznanie się z zasadami posługiwania się sprzętem zgodnie z instrukcją obsługi:

Każdy sprzęt fotograficzny wyposażony jest w instrukcję obsługi. Nawet jeśli wydaje Ci się,

że doskonale  znasz  dany  sprzęt  i  potrafisz  się  nim  posługiwać,  powinieneś  zapoznać  się
z instrukcją.  Upewni  Cię  ona,  że  korzystasz  ze  sprzętu  we  właściwy  sposób  lub  pozwoli
skorygować  drobne  błędy.  Zazwyczaj  nie  jesteśmy  w  stanie  poznać  wszystkich  opcji,  jakie
posiadają  nowoczesne  urządzenia.  Instrukcja  poprowadzi  Cię  wówczas  krok  po  kroku  i  pozwoli
w pełni skorzystać z ich możliwości. Ważne jest, aby przestrzegać zasad użytkowania konkretnego
sprzętu, dzięki czemu można uniknąć wielu błędów.

Aparaty fotograficzne

Poznanie jednego typu aparatu fotograficznego zajmuje zazwyczaj bardzo dużo czasu. Robiąc

zdjęcia, masz możliwość doświadczalnego sprawdzenia wybranych funkcji. Jest to jednak dość
czasochłonny i często kosztowny sposób. Uważnie czytając instrukcję obsługi i postępując zgodnie
z zawartymi w niej wskazówkami możesz szybko i sprawnie poznać aparat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Elementy budowy aparatu fotograficznego – fragment instrukcji obsługi

[źródło: instukcja obsługi aparatu Canon D300]

Sprzęt oświetleniowy

W trakcie fotografowania będziesz miał do dyspozycji różny sprzęt oswietleniowy, między

innymi lampy błyskowe wbudowane w aparat, lampy reporterskie i błyskowe studyjne zestawy
oświetleniowe. Instrukcje obsługi pozwolą Ci sprawnie zmontować wybrany rodzaj oświetlenia
i w pełni skorzystać z jego możliwości podczas pracy.

Oto dane techniczne przykładowej studyjnej lampy błyskowej Qant 500

wyprodukowanej przez PPUH Elfo:

•

Sterowana mikroprocesorem,

•

Umozliwia regulację nastaw energii błysku w zakresie 5f ze skokiem co 1/10f,

•

Posiada wbudowaną fotocelę,

•

Optyczny i dzwiękowy sygnał gotowości do pracy,

•

Temperatura barwowa 5400K,

•

500J przesłona f=45,3 z odległości 1 m przy 100 ISO i czaszy 60,

•

czas błysku dla t 0,5 1/550s,

•

czas ładowania 0,9-2,4s (przy 220V).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Światłomierze

Masz możliwość pomiaru intensywności światła w trakcie pracy, jeśli skorzystasz

ze światłomierza.  Dołączona  do  niego  instrykcja  opisuje  bardzo  dokładnie,  jak  należy  się  nim
posługiwać. Uzyskasz dzięki temu wskazówki, jak właściwie  nastawić przysłonę  i  migawkę. Poza
oddzielnymi  światłomierzami,  możesz  często  używać  tych  wbudowanych  w  aparaty.  Wówczas
informacje  o  posługiwaniu  się  światłomierzem  znajdziesz  w  instrukcji  obsługi  aparatu.  Pamiętaj
jednak,  że  wbudowany  światłomierz  podlega pewnym ograniczeniom,  o czym  dowiesz  się  więcej
w kolejnym rozdziale.

INSTRUKCJA OBSŁUGI ŚWIATŁOMIERZA SECONIC

Światłomierz Seconic służy do pomiaru światła błyskowego oraz światła ciągłego.

Podstawowe elementy obsługi:

1. Włącznik zasilania

2. Wybór regulacji światłoczułości (należy nacisnąć i przytrzymać, jednocześnie nacisnąć boczne
klawisze ↑ ↓ )

3. Wybór czasu synchronizacji z błyskiem T (należy nacisnąć boczne klawisze ↑ ↓ )

4.  Wybór trybu pracy (           c    EV    ☼ )
               -  pomiar  światła  błyskowego  wyzwalanego  ręcznie  (naciśnięcie  klawisza  GO  uaktywnia
światłomierz - oczekuje na błysk światła),
             c  –  pomiar  światła  błyskowego  po  połączeniu  z  lampą  błyskową  kablem
synchronizacyjnym przez gniazdo GNC (naciśnięcie klawisza GO wyzwala błysk i powoduje jego
pomiar),
         EV – pomiar liczby naświetlenia,
           ☼  - pomiar światła ciągłego (następuje po naciśnięciu klawisza GO).

5. Wskazania na wyświetlaczu:

−

Tryb pracy światłomierza ( c EV ☼ ),

−

Wartość przesłony F z dokładnością do 1/10F,

−

Wartość czasu migawki T.

6. Ruchomy dyfuzor umożliwia dokonanie pomiaru światła

padającego (położenie w lewo) i odbitego (położenie
w prawo).

7. Graficzny wskaźnik wartości przesłony w dziesiętnych

(1/10).

Rys. 3. Skrócona instrukcji obsługi światłomierza

[źródło: oporacowanie autorskie]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Programy do edycji fotografii cyfrowej

Poznałeś już różne programy edycyjne. Wiesz o tym, że mają one bardzo dużo możliwości

wykorzystania  narzędzi  edycji  obrazu,  dostosowanych  do  różnych  poziomów  umiejętności.
Bez dokładnego  studiowania  instrukcji  i  postępowania  zgodnie  z  jej  zaleceniami  niemożliwe
byłoby  poznanie  i  zapamiętanie  wszystkich  opcji,  jakie  oferuje  na  przyklad  Adobe  Photoshop.
Poniżej  przedstawiono  fragment  instukcji  tego  programu  dotyczący  pracy  na  warstwach
i dodawaniu tekstu.

Rys. 4. Fragment instrukcji programu do edycji obrazu

[źródło: instukcja pomoc Adobe Photoshop CS2]

4.3.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie ustawienia pokrętła trybów fotografowania w aparacie uznaje się za nastawy ręczne

i dlaczego? (patrz instrukcja aparatu powyżej)

2.  W jakich zakresach można regulować siłę światła lampy Qant 500 firmy Elfo?
3.  W jaki sposób lampa Qant 500 sygnalizuje gotowość do pracy?
4.  Z jaką dokładnością dokonuje pomiaru światła światłomierz Seconic opisany powyżej?
5.  Jak przełącza się pomiar światła padającego na pomiar światła odbitego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z fragmentu instrukcji obsługi, wykonaj serię zdjęć jednego motywu

fotograficznego, zmieniając wyłącznie kolejne ustawienia balansu bieli. Zwróć uwagę na charakter
użytego źródła światła. Skorzystaj z załączonej instrukcji regulacji balansu bieli. Zaobserwuj
i zapisz zmiany w obrazie.

Rysunek do ćwiczenia 1 Sterowanie balansem bieli – z instrukcji aparatu fotograficznego

[źródło: instrukcja obsługi aparatu Canon D300]

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  zapoznać się z instrukcją regulacji balansu bieli,
4)  wybrać funkcję regulacji balansem bieli,
5)  dokonać serii naświetleń,
6)  dołączyć wykonane prace do teczki z notką, które zdjęcie podoba ci się bardziej.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych cyfrowych wraz z instrukcjami obsługi lub fragmenty
dotyczące regulacji balansu bieli,

−

statyw fotograficzny,

−

sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowej,

−

sprzęt oraz przybory i materiały do wykonania załącznika do teczki (karton, taśma klejąca,
nożyczki, nożyk itp.).

Ćwiczenie 2

Wykonaj trzy zdjęcia dowolnego, ale tego samego obiektu, zmieniając ustawienia ekspozycji.

Pierwsze  zdjęcie  zgodnie  ze  wskazaniami  światłomierza,  drugie-  niedoświetlone,  np.  o wartość
1EV,  a trzecie-  prześwietlone,  np.  o  wartość 1EV. Zauważ  na  wykresie  histogramu,  jak  te  obrazy
są przedstawione.  Skorzystaj  z  załączonej  instrukcji  dotyczącej  informacji  dołączonej  do  obrazu
fotograficznego. Omów z nauczycielem wnioski.

Rysunek do ćwiczenia 2 Informacja o obrazie, histogram – z instrukcji aparatu cyfrowego

[źródło: instrukcja obsługi aparatu Canon D300]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  wybrać odpowiedni sprzęt cyfrowy,
4)  zapoznać się z instrukcją uzyskiwania informacji o wyświetlanym obrazie,
5)  dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
6)  wykonać zdjęcia odpowiadające tematowi ćwiczenia,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8)  omówić z nauczycielem wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych wraz z instrukcjami ich obsługi,

−

światłomierz zewnętrzny – po 1 szt. na zespół,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

Ćwiczenie 3

Odszukaj w instrukcji aparatu fotograficznego fragmenty, dotyczące różnych możliwości

wyzwalania migawki. Wykonaj próbne zdjęcia, ustawiając dostępne tryby pracy. Zaproponuj, jakie
są możliwości wykorzystania ich w różnych sytuacjach zdjęciowych. Swoje propozycje omów
z nauczycielem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  wybrać odpowiedni sprzęt; aparat analogowy lub cyfrowy,
4)  zapoznać się z instrukcją sterowania wyzwalaniem migawki,
5)  dokonać kolejnych zmian ustawień wyzwalania spustu migawki w aparacie,
6)  wykonać zdjęcia próbne, odpowiadające tematowi ćwiczenia,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8)  omówić z nauczycielem wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne rodzaje analogowych i cyfrowych aparatów fotograficznych wraz z instrukcjami ich
obsługi,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z aplikacją Pomoc w Adobe Photoshop. Znajdź proponowany tam sposób

postępowania z obrazami wymagającymi korekty kontrastów i barwy. Przećwicz ten tok
postępowania na dowolnym obrazie. Oceń efekty własnej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu,
4) proponowany tok korekty obrazu:

−

wstępna ocena obrazka,

−

utworzenie nowej warstwy dopasowania Poziomy,

−

sprawdzenie histogramu obrazka,

−

ustawienie świateł i cieni,

−

dostosowanie półcieni,

−

ustawienie przebarwień kolorów,

−

zakończenie poprawek,

5) ocena pracy omówiona z nauczycielem.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer z odpowiednim oprogramowaniem,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii cyfrowej i obróbki obrazu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) czytać ze zrozumieniem instrukcje obsługi sprzętu do prac fotograficznych?



2) posługiwać się informacjami zawartymi w instrukcjach montażu i zasad

używania sprzętu fotograficznego?



3) zmontować studyjny zestaw oświetleniowy zgodnie z instrukcją?



4) nastawić przysłonę i migawkę, zgodnie z odczytami światłomierza?



5) odczytać z histogramu informację o niedoświetleniu obrazu cyfrowego?



6) skorygować obrazek cyfrowy pod względem kontrastu i barwy?



7) dobrać czas otwarcia migawki aparatu do czasu świecenia lampy błyskowej?



8) przełączać tryb nastawiania ostrości z AF na MF?



9) wybierać tryby sterujące ekspozycją w zależności od okoliczności

wykonywania zdjęć?



10) czytać sygnały ostrzegawcze wysyłane przez aparat?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zasady doboru warunków technicznych wykonywania prac

fotograficznych

4.4.1. Materiał nauczania

Eksponometria. Posługiwanie się światłomierzem fotoelektrycznym

Naświetlać film czy matrycę aparatu cyfrowego to znaczy pozwolić na oddziaływanie na ten

materiał takiej ilości światła, jaka jest potrzebna, aby po wywołaniu lub zgraniu do komputera nasz
obraz możliwie dalece odpowiadał fotografowanemu motywowi pod względem oddania barw,
wartości tonalnych i gęstości ogólnej. W praktyce czynność ta zajmuje znacznie mniej czasu niż
odczytanie jej definicji, o czym miałeś okazję przekonać się niejednokrotnie.

Prześwietlenie (ekspozyzja nadmierna) i niedoświetlenie (ekspozycja niedostateczna) prowadzi

do  powstania  wielu  błędów  rejestrowanego  obrazu.  Regulację  ekspozycji  przeprowadzamy
przy pomocy  dwóch  urządzeń  znajdujących  się  w  aparacie. To  przysłona  i  migawka. Oko  ludzkie
nie  potrafi  precyzyjnie  oszacować  intensywności  oświetlenia  naszego  planu  zdjęciowego,  dlatego
chcąc uzyskać najlepsze zdjęcia powinniśmy umieć posługiwać się światłomierzem fotograficznym.
Dowiedziałeś się już, jak istotne jest postępowanie zgodnie z instrukcją obsługi. Teraz dowiesz się,
jak wiele masz możliwości wyboru.

Jest kilka metod pomiaru światła, a poszczególni fotografowie mają w tej kwestii własne

preferencje.  Wiele  aparatów  ma  wbudowany  światłomierz  zintegrowany  z  mechanizmami
sterującymi  wielkością  ekspozycji.  Tam,  nawet  przy  manualnych  nastawach  aparat  podpowiada
swoje propozycje wartości przysłony  i czasu otwarcia migawki.  Ale taki wbudowany  w aparat ma
kilka  ograniczeń,  o  których  warto  pamiętać  w  trakcie  stosowania.  Pomiary  punktowe  i  pomiar
światła padającego dużo dokładniej możemy przeprowadzić ręcznym, oddzielnym światłomierzem.
Podczas  stosowania  światłomierza  należy  pamiętać  również  o  tym,  że  różne  konstrukcje
i zastosowane  w  nich  odmienne  elementy  światłoczułe  wpływają  na  dokładność  pomiaru.  Jest
to ważny  i  obszerny  zakres  wiedzy  wymagający  wyciągania  wniosków  z  własnych  doświadczeń.
Większość  światłomierzy  ma  możliwość  wprowadzenia  indywidualnych  korekt  wskazań,  dzięki
czemu możemy dostroić urządzenie do naszych preferencji.

W większości sytuacji zdjęciowych wystarczą pomiary uśredniające oświetlenie planu

zdjęciowego. Musimy pamiętać, że taki pomiar może okazać się niewystarczający, na przykład gdy
fotografujemy szczególnie kontrastowy plan zdjęciwy, lub kiedy wykonujemy zdjęcie na bardzo
ciemnym albo jasnym tle i jeszcze dodatkowo pod światło.

Sterowanie światłem, regulacja geometrii snopa światła

Oświetlenie jest podstawowym elementem fotografii w warunkach studyjnych. Będziesz miał

do wyboru wiele lamp, uchwytów i dodatków, przy pomocy ktorych możliwe stanie się sterowanie
światłem. Uzyskasz możliwość wykorzystywania różnego stopnia rozproszenia i skupienia, kształtu
snopa padającego światła, ostrości brzegów cienia, jednorodności oświetlenia i innych podobnie
subtelnych właściwości. To wszystko pozwoli Ci rozszerzyć zakres tematów, które będziesz mógł
podejmować w studio.

Pierwszy wybór, na jaki powinieneś się zdecydować, to typ źródła światła: ciągłe, nie ciągłe;

żarowe, błyskowe, jarzeniowe, Fotografując na materiałach światłoczułych pamiętaj
o kontrolowaniu zalecanej dla nich temperatury barwowej światła. Zmieniając charakter oświetlenia
wykorzystanego do zdjęć można wpływać na uzyskany efekt barwny. Fotografia cyfrowa natomiast
wymaga ustawienia odpowiedniej funkcji sterowania balansem bieli w menu aparatu.

Zależnie od rozmiaru i kształtu reflektora światło to może być rozproszone lub więcej

czy mniej skoncentrowane. To również czyni je bardziej lub mniej intensywnym i wpływa
na charakter oświetlenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Są dwie skrajności: źródło do światła punktowego i wielkopowierzchniowe światło potokowe.

Obiekt oświetlony światłem punktowym charakteryzuje się kontrastami i ostrymi konturami,
zagubionymi szczegółami w cieniach, oraz blikami światła o małej powierzchni.

Potokowe światło charakteryzuje się tym, że jest przepuszczone przez dyfuzor o dużej

powierzchni. Obiekt oświetlony takim źródłem ma bardziej miękkie kontury i niższy kontrast.

Między tymi skrajnościami zaobserwujesz niezliczoną ilość stanów pośrednich. Zależą one

od tego,  jak  daleko  światło  jest  od  obiektu,  od  zastosowanych  dyfuzyjnych  materiałów  i folii.
Jednak  wymagania  oświetleniowe  to  coś  więcej  niż  wybór  źródła  światła  i typu  oświetlenia.
Równie  ważny  jest  sposób  ustawienia  źródła  względem  obiektu  i  osi  kamery.  Wiele  czynników
decyduje o funkcji lampy w układzie oświetleniowym, może ona być światłem głównym, światłem
wypełniającym,  efektowym  lub  światłem  tła.  Układ  oświetleniowy  trzeba  budować  krok
za krokiem.  Zaczynamy  zawsze  od  światła  głównego.  Nie  dodawajmy  nigdy  następnej  lampy,
dopóki nie jesteśmy w pełni zadowoleni z ustawienia poprzedniej. Zbyt duża intensywność światła
i zbyt wiele jego źródeł – to czynniki psujące efekt każdego oświetlenia.

Parametry zapisu fotograficznego obrazu cyfrowego.

Uzyskany przez Ciebie cyfrowy obraz fotograficzny należy zapisać. Niezbędna jest do tego

znajomość  parametrów  zapisu,  czyli  wielkość  pliku,  jego  format,  rozdzielczość  i  głębia  bitowa.
Powinieneś  wiedzieć,  że  wielkość  pliku  określamy  w  pikselach,  na  przykład  1536x1024  pikseli
oznacza mały plik, a 3072x2048 pikseli plik duży. Format, czyli rodzaj pliku charakteryzowany jest
rozszerzeniem nazwy po kropce, na przykład .jpg, .tiff, .gif, .psd, .RAW i inne. Mogą one podlegać
kompresji,  czyli  zmniejszaniu  objętości  danych  cyfrowych  tak,  by  zajmowały  mniej  miejsca  na
dyski  i  szybciej  były  przesyłane  siecią  oraz  aby  więcej  się  ich  mieściło  na  nośnikach  pamięci.
Formaty te mają różne zastosowania i mogą być stosowane w różnych aplikacjach. W zależności od
zastosowania  obrazu,  należy  go  zapisać  z  określoną  rozdzielczością,  czyli  ustalić  ilość  pikseli
w jednostce długości. Piksele nie mają stałego rozmiaru. Te o wielkości centymetra kwadratowego
będą  wyglądały  jak  kafelki  gigantycznej  mozaiki  i  w  niczym  nie  będą  przypominały  obrazu
fotograficznego.  Im  mniejsze  piksele,  tym  bardziej  są  niewidoczne,  zapewniając  fotografiom
realistyczny wygląd. Do oglądania obrazu na monitorze wystarczy 72 pikseli/cal. Ta rozdzielczość
przy drukowaniu będzie jednak zbyt niska. Jeżeli zmniejszy się piksele do 200/cal wydruk stanie się
mniejszy,  ale  znacznie  lepszy  jakościowo.  Głębia  bitowa  natomiast  opisuje  wielkość  palety  barw
używanej do odtworzenia obrazu cyfrowego, na przykład paleta 8 bitowa, 16 lub 24 bitowa. Bit zaś
jest  najmniejszą  porcją  cyfrowych  danych,  która  może  odzwierciedlać  dwa  stany,  na przykład
włączony- wyłączony, czyli czarny- biały w odniesieniu do kolorów.

Warto wiedzieć, że niektóre cyfrowe lustrzanki pozwalają wybrać profil barwy, sRGB lub

Adobe RGB (1998). Takie zarządzanie kolorem pomaga utrzymać jednolity odcień przy
przechodzeniu obrazu przez cyfrowy łańcuch sprzętu.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jaka jest różnica między ekspozycją nadmierną a niedostateczną?
2.  W jaki sposób można przeprowadzić punktowy pomiar światła?
3.  W  jakich  sytuacjach  niewystarczający  może  być  pomiar  uśredniający  oświetlenie  planu

zdjęciowego?

4.  Jakie są typy źródeł światła?
5.  Jakie cechy będzie miał obiekt oświetlony światłem punktowym?
6.  Jakie cechy będzie miał obiekt oświetlony światłem potokowym?
7.  W jaki sposób należy budować układ oświetleniowy?
8.  W jakich jednostkach określamy wielkość pliku?
9.  Na czym polega kompresja danych?
10.  Co oznacza termin głębia bitowa?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pięć zdjęć białej gipsowej figury na białym tle, oświetlonej na pięć różnych sposobów

pojedynczą lampą fotograficzną (najlepiej z reflektorem). Zaobserwuj zmiany i zapisz je.
1. Figurę i tło oświetl przednio-górnym światłem. W tym celu trzeba mniej więcej pięciokrotnie

przedłużyć ekspozycję wskazaną przez światłomierz albo naświetlać według pomiaru światła
odbitego od szarej karty.

2. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach, naświetlając tym razem zgodnie ze wskazaniami

światłomierza.

3. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach, przymykając jednak przysłonę o trzy lub cztery

wartości.

4. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach i za pomocą odpowiednio trzymanego kartonu

skieruj oświetlenie w taki sposób, aby figura znajdowała się w pełnym świetle, tło zaś –
w głębokim cieniu.

5. Zachowaj ten sam układ, kierując jednak oświetlenie w taki sposób, aby tło było w pełni

oświetlone, a figura - w cieniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane w zespołach (4-5
osób),

2) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem etapy realizacji projektu,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia tego stanowiska,

4)  dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu zdjęciowego,
5)  postępować zgodnie z punktami 1-5, zawartymi w ćwiczeniu,
6)  wyciągnąć wnioski i opisać je,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne

rodzaje

aparatów

fotograficznych:

lustrzanka

średnioformatowa, lustrzanka

małoobrazkowa, aparat cyfrowy,

−

materiały negatywowe, odpowiednie do wybranego aparatu,

−

światłomierz zewnętrzny z możliwością pomiaru światła padającego – 1 szt. na 2. uczniów,

−

biała figura,

−

białe tło,

−

lampa fotograficzna (z reflektorem),

−

zastawka (karton).

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru punktowego trzech jednakowo oświetlonych pól : białego, czarnego i szarego

(18% odbicia). Zapisz wyniki. Z czego wynikają różnice pomiaru?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-3 osób),

2) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem etapy realizacji projektu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia tego stanowiska,

4)  dokonać wyboru odpowiedniego światłomierza,
5)  dokonać pomiaru punktowego, zgodnie z treścią ćwiczenia,
6)  wyciągnąć wnioski i opisać je,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

światłomierz do realizacji pomiaru światła punktowego,

−

trzy plansze.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać definicję naświetlenia materiału fotograficznego?



2) przeprowadzić punktowy pomiar światła przy pomocy światłomierza?



3) przeprowadzić pomiar światła padającego?



4) wybrać typ źródła światła dla osiągnięcia konkretnego efektu zdjęciowego?



5) przewidzieć jaki efekt uzyskasz fotografując obiekt na bardzo ciemnym tle?



6) wymienić funkcje lampy w układzie oświetleniowym?



7) zbudować

studyjny

układ

oświetleniowy

wykonania

zdjęcia

portretowego?



8) określić, jak wielkość pliku wiąże się z formatem zapisu?



9) wyjaśnić, na co wpływa rozdzielczość zapisanego obrazu?



10) wymienić przynajmniej cztery formaty zapisu obrazu cyfrowego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Normy i instrukcje techniczne

4.5.1. Materiał nauczania

Procedury fotograficzne

Wiesz już, jak ważne jest stosowanie się do instrukcji obsługi konkretnego sprzętu do prac

fotograficznych.  Praktycznie  niemożliwe  jest  sprawne  i  efektywne  posługiwanie  się  na  przykład
nowym  aparatem  cyfrowym  bez  poznania  jego  możliwości,  zawartych  w  instrukcji.  Podobnie  jest
w przypadku  każdego  rodzaju  działania  fotograficznego.  Istnieją  normy  i  instrukcje  techniczne,
które  kierują  postępowaniem  w  zależności od wybranej  technologii,  działu  czy rodzaju  fotografii.
Znajomość  tych  procedur  fotograficznych  jest  równie  niezbędna  jak  znajomość  instrukcji  obsługi
światłomierza.

Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, Polskie Normy są tworzone przede

wszystkim na podstawie tłumaczenia i zatwierdzania norm europejskich EN i światowych ISO,
przyjmując oznaczenie PN EN lub PN ISO. Normy tłumaczone i zatwierdzone przez Polski
Komitet Normalizacyjny mają taki sam status jak normy w języku oryginału.

Spotkasz się z czterema rodzajami norm: międzynarodowymi (ISO), krajowymi (PN),

branżowymi (BN) i zakładowymi (ZN). Wszystkie one opisują standardy jakościowe, ilościowe,
wydajnościowe. Standardy jakościowe określają parametry, konieczne do osiągnięcia w cyklu
produkcyjnym.

W fotografii

szczegółowym

wyznaczeniem

tych

parametrów

zajmuje

się sensytometria. Standardy ilościowe dla konkretnych maszyn określa ich producent, podając
maksymalną ilość powstałych elementów produkcyjnych. Standardy wydajnościowe podawane
są zazwyczaj przez pracodawców i wynikają z rachunku ekonomicznego.

Nie musisz znać norm ani instrukcji technicznych na pamięć. Są to dosyć skomplikowane

oznaczenia,  np. PN-89/C-99025.22 to Wymiary światłoczułych materiałów  fotograficznych, a PN-
93/C-99465.09  –  Wyznaczanie  podstawowych  wielkości  sensytometrycznych  w  świetle  odbitym
dla  materiałów  barwnych  na  podłożu  nieprzezroczystym.  Wystarczy  więc,  że  będziesz  potrafił
do nich sięgnąć  w  razie  potrzeby.  Powinieneś  pamiętać  o  tym,  że  normy  mogą  być  uaktualniane
wraz ze zmieniającą  się  technologią,  sytuacją  gospodarczą  lub  polityczną.  Tak  właśnie  stało
się ze zdjęciami do paszportów biometrycznych, które to zdjęcia muszą być wykonywane dokładnie
według ściśle określonego wzoru, co reguluje odpowiednia norma.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Do czego służą normy fotograficzne?
2.  Do czego służą instrukcje fotograficzne?
3.  Jakie znasz rodzaje norm?
4.  Jakie standardy opisują normy fotograficzne?
5.  Czym różnią się normy jakościowe od wydajnościowych?
6.  Kto określa normy wydajnościowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź w materiałach źródłowych, co oznacza i z czego wynika zapis: ISO 100/21

. Zanotuj

wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  sprawdzić w źródłach definicję skali światłoczułości,
2)  odnaleźć zależności pomiędzy jednostkami ISO, ASA i DIN,
3)  zapisać wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

materiały źródłowe, adekwatne do tematu ćwiczenia

−

dostęp do Internetu.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, do czego służą normy fotograficzne?



2) określić, do czego służą instrukcje techniczne?



3) zdefiniować pojęcie norma ilościowa?



4) rozróżnić rodzaje standardów?



5) wymienić i omówić międzynarodową normę fotograficzną?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Podstawowe zasady organizacji pracy

4.6.1. Materiał nauczania

Organizacja stanowiska do wykonywania prac

Poznasz teraz podstawowe zasady organizacji pracy, w której być może znajdziesz wkrótce

zatrudnienie.  W  zależności  od  specjalizacji  zakładu  można  wyróżnić  w  nim  takie  rozwiązania
organizacyjne,  które  ukierunkowują  na  określone  działania.  Jeżeli  głównym  kierunkiem  jest
fotografowanie,  to  mówimy  o  studiu  fotograficznym.  W  zapleczu  studia  powinien  być  magazyn
z materiałami światłoczułymi, garderoba dla modeli itp. W zakładzie, który nastawiony jest głównie
na  obróbkę  materiałów,  miejsce  do  fotografowania  znajduje  się  zazwyczaj  na  uboczu.  W takim
laboratorium praca zasadnicza odbywa się w pomieszczeniu z urządzeniami wywołującymi zdjęcia
na  papierze  i  w  zależności  od  typu  maszyn,  pomieszczenia  te  mogą  być  jasne  lub  zaciemnione.
Zapleczem  dla  tego  pomieszczenia  jest  magazyn  materiałów  eksploatacyjnych  i miejsce
składowania  zużytych  chemikaliów.  Wyprodukowane  zdjęcia  sortowane  są  blisko  lady
w kolejności zleceń dla wygody pracy i obsługi klienta.

Sporządzanie zapotrzebowania i rozliczania materiałowego

Praca w zakładzie fotograficznym wiąże się z określonymi czynnościami, kórych znajomość

przyda  Ci  się  z  całą  pewnością.  Ważnym  elementem  w  pracy  laboratorium  jest  rachunek
ekonomiczny.  Należy  stale  kontrolować  efektywność  poszczególnych  faz  produkcji.  Podstawową
zasadą  rozliczenia  materiałowego  laboratorium  jest  porównanie  ilości  wykonanych  zdjęć  (dane
z liczników  maszyny) z  ich sprzedażą, według raportu kasowego. Bardziej  szczegółow rozliczenie
obejmuje  także  rozliczenie  zużytych  chemikaliów  i  innych  materiałów  eksploatacyjnych.
W każdym  laboratorium  szacuje  się  wielkość  produkcji  i  na  tej  postawie  na  bieżąco  uzupełnia  się
zapas  niezbędnych  do  produkcji  materiałów. Ze  względu  na wysokie  koszty  materiałów  i dbałość
o ich  wysoką  jakość,  zakłady  generalnie  unikają  składowania  większych  ilości  papieru
fotograficznego i chemikaliów do ich obróbki.

Oszczędność materiałów fotograficznych

Ze wzgledu na wysokie koszty ważnym elementem ekonomicznym funkcjonowania zakładu

jest  zwrócenie  uwagi  na  zużycie  materiałów  fotograficznych.  Podczas  fotografowania  aparatem
analogowym  takim  ograniczeniem  są  koszty  filmów.  Przy  trudnych  tematach  chciałoby  się
powtarzać wybrany motyw tyle razy, aby nabrać pewności, że uchwyciliśmy zamierzony efekt. Jest
to  możliwe  dopiero  po  obróbce,  więc  robimy  ujęcia  zapasowe.  Przekonałeś  się  już  pewnie
wielokrotnie,  że  w  takich  sytuacjach  fotografia  cyfrowa  przynosi  nieocenione  oszczędności.  Ilość
powtórzeń nie wpływa na cenę wykonywanej pracy.

Współczesne laboratoria fotograficzne korzystają już z tak nowoczesnych maszyn, które

przy starannej obsłudze nie powodują powstawania odpadów. Większość strat wynika z błędów
człowieka.

Bezpieczeństwo środowiska naturalnego

Miejsce Twojej pracy przygotowane jest zgodnie z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa

i higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz  ochrony  środowiska.  Jest  to  szczególnie  ważne
w przypadku  pracowni,  które  wykorzystują  chemikalia,  mogące  stanowić  zagrożenie  dla
środowiska  naturalnego.  Przepisy  wymagają,  aby  odpady  technologiczne  były  systematycznie
odbierane przez wyspecjalizowane do tego firmy. Laboratoria zbierają zużyte roztwory chemiczne
oraz  odpady  papierowe  i  przechowują  je  w  przeznaczonym  do  tego  pomieszczeniu.  Niektóre

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zakłady, w trosce o bezpieczeństwo naturalne, zbierają od swoich klientów zużyte baterie i oddają
je do utylizacji.

Zagrożenia i pierwsza pomoc

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska praktycznie może niemal zupełnie wyeliminować zagrożenia. W każdej jednak
sytuacji  należy  liczyć  się  z  możliwością  wystąpienia  niepożądanych  zdarzeń  i  należy  wówczas
odpowiednio szybko zareagować. Każdy, kto zauważył wypadek lub dowiedział się o nim powinien
udzielić  pierwszej  pomocy  poszkodowanemu.  Należy  również  natychmiast  poinformować  o  tym
zdarzeniu  prowadzącego  zajęcia  nauczyciela  i  możliwie  szybko  wezwać  profesjonalną  pomoc
medyczną.  Sprawne  działanie  pozwoli  zminimalizować  efekty  ewentualnego  wypadku,  a może
również uratować życie.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakiego rodzaju zakłady fotograficzne poznałeś?
2.  Na czym polega rozliczenie materiałowe?
3.  Od czego zależy składowana w zakładach ilość materiałów i chemikaliów?
4.  Dlaczego  używanie  aparatów  cyfrowych  jest  bardziej  ekonomiczne  niż  stosowanie  aparatów

analogowych?

5. W jaki sposób zakłady fotograficzne pozbywają się odpadów technologicznych?
6. Jakie przepisy regulują postępowanie w sytuacjach zagrożeń?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Masz do dyspozycji rolkę papieru o szerokości 152 mm. Wiedząc, że długość rolki wynosi 175

metrów bieżących oblicz, ile zdjęć można z niej wykonać:

a) w formacie 10x15 cm.
b) w formacie 15x21 cm.

Jak myślisz, czy otrzymana przez Ciebie ilość zdjęć jest możliwa do uzyskania w zakładzie

fotograficznym?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2)  wykonać obliczenia,
3)  skonsultować wynik z nauczycielem,
4)  omówić wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

kalkulator,

−

materiały piśmiennicze.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj, w jakie pomieszczenia powinien być wyposażony zakład fotograficzny, świadczący

usługi:

–

wywoływanie filmów,

–

kopiowanie zdjęć na maszynie typu print-scan (z różnych nośników obrazu),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

wykonywanie zdjęć do dokumentów,

–

sprzedaż albumów i ramek do zdjęć.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  zaplanować pomieszczenia zakładu fotograficznego,
4)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
5)  przedstawić nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

lista możliwych typów pomieszczeń, mogących znajdować się w zakładzie fotograficznym.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić szacunkowo ilość materiału do wykonania pracy?



2) zorganizować stanowisko do wykończania prac fotograficznych?



3) przeprowadzić rozliczenie materiałowe?



4) przygotować i zastosować materiały pomocnicze?



5) zastosować racjonalne materiały?



6) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z uwzględnieniem przepisów bhp,

ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 pytań o różnym stopniu trudności.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak „X” lub wpisując

prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Test składa się z dwóch części: Część I – poziom podstawowy, Część II – poziom

ponadpodstawowy. W sumie możesz uzyskać 20 punktów jeśli prawidłowo odpowiesz
na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową odpowiedz otrzymujesz „1” punkt.
Natomiast za złą odpowiedź lub jej brak otrzymujesz „0” punktów.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi ci trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut czasu.

Powodzenia.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I – Poziom podstawowy
1. Przepisy BHP nie obowiązują:

a)  pracodawcy,
b)  w zakładzie pracy,
c)  w szkole,
d)  na ulicy.

2. Reakcja organizmu ludzkiego na zetknięcie się z niektórymi substancjami chemicznymi

używanymi  w  fotografii,  objawiająca  się podrażnieniem  skóry,  wysypką  lub  trudno  gojącymi
się ranami to
a)  uczulenie alergiczne,
b)  fotofobia,
c)  brązowienie skóry pod wpływem promieniowania ultrafioletowego,
d)  wskaźnik rozwijającego się stanu zapalnego.

3. Przepisy ochrony przeciwpożarowej określają:

a)  jak szkolić strażaków,
b)  jak ratować ludzi z pożaru,
c)  jak zapobiegać i postępować na wypadek pożaru,
d)  sposób postępowania z podpalaczami.

4. Materiały fotograficzne przechowujemy w magazynie, którego warunki wyznaczają:

a)  odpowiednie oświetlenie,
b)  maksymalną wilgotność i temperaturę,
c)  dopuszczalne zapylenie powietrza,
d)  usytuowanie pomieszczeń produkcyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Dobra organizacja stanowiska pracy oznacza:

a)  spełnienie większości wymogów formalnych,
b)  wygodne, efektywne, ergonomiczne ustawienie środków produkcji,
c)  możliwość pracy bez instrukcji obsługi,
d)  dobrą współpracę między pracodawcą i pracownikiem.

6. Maszynę typu printer, przeznaczoną do obróbki papieru barwnego, należy podłączyć do prądu

wykorzystując:
a)  własne umiejętności,
b)  możliwość podłączania odpływu,
c)  elektryka z odpowiednimi uprawnieniami,
d)  pomoc rodziny.

7. Ciemnia fotograficzna niezbędna jest podczas obróbki:

a)  filmów barwnych,
b)  automatycznej papierów barwnych,
c)  ręcznej czarno-białych papierów fotograficznych,
d)  i kopiowania plików cyfrowych na papier barwny.

8. Warunki określające sposób instalacji maszyny do obróbki fotograficznej można uzyskać:

a)  z Internetu,
b)  od sprzedawcy (dostawcy),
c)  od pracownika serwisu,
d)  z instrukcji obsługi.

9. Zakres prac wykończeniowych obrazów fotograficznych nie obejmuje:

a)  wyretuszowania zdjęcia,
b)  obcięcia do określonego formatu,
c)  podklejenia na sztywnym podłożu,
d)  odpowiedniego oświetlenia zdjęcia.

10. Zdjęcia wykonywane w złych warunkach oświetleniowych z bardzo długim czasem

naświetlania wymagają
a)  zastosowania czasu otwarcia migawki krótszego niż 1/60s,
b)  bezwzględnego użycia lampy błyskowej,
c)  przymocowania aparatu do statywu fotograficznego,
d)  użycia obiektywu z ogniskową 100-200cm.

11. Które fotograficzne zużyte roztwory nie powinny być wylewane do kanalizacji i trzeba je

oddawać do utylizacji?
a)  tylko roztwory wywołujące,
b)  tylko roztwory trwalające,
c)  roztwory wywołujące, utrwalające, wybielające,
d)  tylko roztwory wybielające.

12. W laboratorium fotograficznym mamy do czynienia z różnymi substancjami chemicznymi,

wszystkie pojemniki należy starannie
a)  myć,
b)  opisywać,
c)  segregować,
d)  kolekcjonować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Kolorystyka zdjęć oglądanych na monitorze zależy od jego ustawień. Chcąc oceniać wygląd

zdjęć należy:
a)  zapisać zdjęcia na twardym dysku,
b)  dopasować je funkcją „wariacje”,
c)  skalibrować monitor,
d)  użyć przeglądarki.

14. Aby uzyskać duże powiększenie z cyfrowego obrazka o małej wielkości należy poddać go

obróbce polegającej na:
a)  powiększeniu rozdzielczości obrazu,
b)  stopniowej interpolacji,
c)  zmniejszeniu rozdzielczości obrazu,
d)  zmianie wielkości obrazu do docelowej.

15. Aby uzyskać najwyższą jakość odwzorowania barw w trakcie wykonywania serii zdjęć

aparatem cyfrowym, w stałych warunkach oświetleniowych, balans bieli należy
a)  ustawić w pozycji auto,
b)  ustawić w pozycji światło dzienne,
c)  ustawić w pozycji światło żarowe,
d)  ustawić ręcznie.

Część II – Poziom ponadpodstawowy

16. Układ funkcji poszczególnych pomieszczeń w zakładzie fotograficznym powinien wynikać z:

a)  usytuowania budynku,
b)  ilości pomieszczeń,
c)  typu działalności i prowadzonego cyklu technologicznego,
d)  ilości dysponowanych maszyn.

17. Zwiększenie mocy obliczeniowej komputera w celu uzyskania właściwej pracy programów

edytowania i obróbki obrazów o dużej wielkości uzyskuje się poprzez
a)  podłączenie drugiego monitora,
b)  zastosowanie odpowiednio dużego twardego dysku,
c)  zainstalowanie stacji nagrywającej DVD,
d)  rozbudowę pamięci RAM.

18. Zaplanuj sprzęt komputerowy potrzebny do skanowania i edycji diapozytywów 35 mm.

19. Zaproponuj w punktach jak przygotujesz techniką cyfrową zdjęcie do publikacji w Internecie.

20. Jaki charakter ma zasadnicze źródło światła przedstawione na poniższym schemacie?

a)  tylne skierowane,
b)  tylne rozproszone,
c)  przednie skierowane,
d)  przednie rozproszone.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Organizowanie stanowiska pracy

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz wymagane treści zadania

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem: