1
Medycyna ratunkowa w wypadkach
masowych
Wypadek masowy to zdarzenie, w którym
występuje duŜa liczba ofiar i które generuje
problemy medyczne niemoŜliwe do rozwiązania w
pełni przy wykorzystaniu jedynie lokalnych słuŜb
ratowniczych, w tym równieŜ medycznych.
Definicja
W celu przeprowadzenia skutecznej akcji
ratowniczej konieczne jest stosowanie
specjalnych procedur
Powstaje konieczność korzystania z pomocy
z zewnątrz
Definicja unika zarówno określenia charakteru i
przyczyny zdarzenia, jak i liczby ofiar
Definicja zwraca uwagę na dysproporcje
pomiędzy potrzebami ze strony ofiar, a
moŜliwościami udzielania pomocy przez słuŜby
ratownicze
Kilkanaście ofiar wypadku komunikacyjnego w
duŜym mieście wojewódzkim będzie z pewnością
zaopatrywane w sposób rutynowy, natomiast w
małym ośrodku taki sam wypadek moŜe mieć juŜ
charakter katastrofy
System medycyny ratunkowej opiera się na
zasadzie tzw. łańcucha przeŜycia
efektywność zaleŜy od
systemu powiadamiania
koordynacji
łączności
zarządzania
segregacji
leczenia
transportu
Pierwsza
pomoc na
miejscu
wypadku
System
alarmowania
Leczenie
przed-
szpitalne
Transport
poszkodo-
wanych
Leczenie
szpitalne
„Platynowe minuty„ - pierwsza faza akcji
ratunkowej
bardzo często najwaŜniejsze minuty w Ŝyciu
poszkodowanych
wezwać pomoc specjalistyczną oraz wykonać pierwsze
czynności ratownicze na miejscu zdarzenia
udroŜnienie górnych dróg oddechowych, podjęcie
czynności resuscytacyjnych, ułoŜenie w pozycji bocznej
ustalonej, zatamowanie masywnych krwotoków
zewnętrznych, postępowanie przeciwwstrząsowe
5-10% poszkodowanych moŜna uratować tylko dzięki
błyskawicznej interwencji na miejscu wypadku lub
katastrofy
2
Postępowanie ratownicze w miejscu wypadku
Nie ma warunków na wdroŜenie chociaŜ części postępowania
potrzebnego w kaŜdym indywidualnym przypadku
Całkowita i bezwzględna zmiana sposobu myślenia i odstąpienie
od powszechnie przyjętych zasad i norm postępowania
leczniczego
Rezygnacja z przyjętych reguł postępowania (np. złagodzenie
zasady aseptyki, zaopatrywanie masywnych krwawień
zewnętrzne zamiast opatrunkiem - opaską uciskową), gdyŜ
wynikłe z tego powikłania będą mniej groźne w skutkach niŜ
jakakolwiek zwłoka w ratowaniu jak największej liczby
poszkodowanych
Nie ma moŜliwości udzielenia pomocy medycznej wszystkim
potrzebującym jednocześnie
Segregacja medyczna poszkodowanych, aby udzielić pomocy
najpierw tym, którym jest ona niezbędna w danej chwili
Postępowanie ratownicze w miejscu wypadku
Postępowanie lecznicze naleŜy uzaleŜnić od rokowania
Całokształt działalności ratowniczej musi być skierowany na tych,
którzy mają największe szanse przeŜycia
Pomocy medycznej nie otrzymają ranni rokujący niepomyślnie,
którzy najprawdopodobniej zginęliby mimo zastosowania
najlepszych metod leczenia
Pomocy medycznej nie otrzymają poszkodowani, którzy wymagają
długotrwałych, pracochłonnych zabiegów
W sytuacji strat masowych konieczne jest ograniczenie pomocy
medycznej do przypadków mniej czasochłonnych
Doraźną pomoc medyczną naleŜy wykonać w miejscu, w którym
znajdują się poszkodowani, chyba Ŝe jest ono niebezpieczne, nie
moŜna go zabezpieczyć i uniemoŜliwia to udzielanie pomocy
medycznej
Segregacja medyczna
Segregacji medyczna (międzynarodowo uznany termin
„triage”
) jednym z najwaŜniejszych elementów działań
medycznych w przypadkach zdarzeń masowych
Podział poszkodowanych na grupy w zaleŜności od
stopnia cięŜkości obraŜeń, szans na przeŜycie, pilności
udzielania pomocy i ewakuacji
Triage jest procesem ciągłym, dynamicznym, trwającym
przez cały czas prowadzenia akcji ratowniczej aŜ do
momentu opuszczenia miejsca zdarzenia przez ostatnie
ofiary
Odnalezienie pośród duŜej liczby poszkodowanych ofiar w
stanie zagroŜenia Ŝycia, i to w jak najkrótszym czasie
Segregacja medyczna
Ocena:
stanu świadomości
droŜności dróg oddechowych
funkcjonowania układu
oddechowego
czynności układu krąŜenia
rodzaju doznanych obraŜeń
obecności skaŜeń
Segregacja medyczna – system START Simple
Triage and Rapid Treatment - prosta segregacja i
szybkie leczenie
Określenie kolejno:
moŜliwość swobodnego poruszania się
(chodzenia)
stanu świadomości
oddychania
krąŜenia - nawrót kapilarny (lub obecność tętna
na tętnicach prmieniowych)
Segregacja medyczna
Pierwszeństwo w udzielaniu pomocy mają
zawsze poszkodowani z
zaburzeniami droŜności dróg oddechowych,
niewydolnością oddechową lub/i krąŜeniową
(wstrząsem),
obniŜoną świadomością.
3
Segregacja medyczna - kody
Ofiary zmarłe w czasie zdarzenia lub w trakcie
udzielania pomocy, bez oddechu po udroŜnieniu
dróg oddechowych, bez tętna
-
Czarny
Drobne obraŜenia nie zagraŜające Ŝyciu. Do
przebadania i zaopatrzenia szpitalnego lub
ambulatoryjnego, często bez konieczności
hospitalizacji
3
Zielony
PowaŜne obraŜenia wymagające pilnego leczenia i
transportu do szpitala. Poszkodowany stabilny na
miejscu zdarzenia
2
ś
ółty
Stan bezpośredniego zagroŜenia Ŝycia. Wskazane
natychmiastowe leczenie i szybki transport do
szpitala
1
Czerwony
Stan kliniczny
Priorytety
udzielania
pomocy
Kod
Podjęcie leczenia grupy ofiary, których
prawdopodobieństwo przeŜycia jest bardzo małe
mimo zastosowanego leczenia lub u których
przeŜycie zaleŜy od zastosowania specjalistycznych
i czasochłonnych procedur leczniczych w
warunkach znacznego ograniczenia moŜliwości
terapeutycznych, zmniejsza szanse przeŜycia
innych ofiar z lŜejszymi obraŜeniami
W pewnych systemach segregacyjnych dla tej grupy
ofiar proponuje się przydzielenie
kodu niebieskiego;
poszkodowani z tym kodem planowani są do
ewakuacji, zaleŜnie od sytuacji przed lub po ofiarach
z kodem Ŝółtym
Ofiary zmarłe bezpośrednio w zdarzeniu powinny
być pozostawione na miejscu do czasu zakończenia
postępowania wyjaśniającego
Katastrofa chemiczna, biologiczna….
Część ofiar moŜe ulec zatruciu lub/i skaŜeniu
Niezbędna jest współpraca ze słuŜbami ratowniczymi
dysponującymi sprzętem umoŜliwiającym prowadzenie
odkaŜania (dekontaminacji) w warunkach polowych (np. kabiny
dekontaminacyjne na wyposaŜeniu PSP)
Ochrona ofiar przed przedłuŜoną ekspozycją na materiały
niebezpieczne oraz personelu medycznego przed moŜliwością
zatrucia i skaŜenia
SłuŜby medyczne powinny mieć dostęp do pacjentów dopiero po
skutecznym przeprowadzeniu zabiegów odkaŜania
Gdy nie jest moŜliwe przeprowadzenie tych zabiegów na miejscu
zdarzenia powinien być zorganizowany transport „skaŜony” do
oddziałów ratunkowych dysponujących moŜliwością wykonania
dekontaminacji z zachowaniem specjalnych środków ostroŜności