background image

piegus© 

Page 1 of 2 

Prelekcja 10 
Mutacje chromosomowe i genowe 

1.  Zespoły chorobowe 

 

zespół Turnera 45,X ≈ 60% 

 

monosomia chromosomu X 

 

mozaikowatość – 2 linie w organizmie; jedna prawidłowa, a druga nie; 
objawy złagodzone: 45,X/46,XX (≈20%) lub 46,X,i(Xq)(≈15%) lub 46,X,del(Xp) 

 

cechy dysmorficzne twarzy, płetwiastość szyi, wiotka skóra, obrzęk 
limfatyczny rąk i stóp, niski wzrost, puklerzowata klatka piersiowa z szeroko 
rozsuniętymi brodawkami, koślawość łokci, nadwaga, krótka szyja, skrócenie 
IV kości śródręcza, miekkie paznokcie zawijające się ku górze 

 

zespół Klinefeltera 47,XXY ≈ 82% 

 

mozaikowatość 47,XXY/46,XY ≈15% 

 

może także występować 48,XXXY czy 49,XXXXY 

 

w miarę wzrastania liczby chromosomów X rośnie upośledzenie umysłowe 

 

ginekomastia, wąskie ramiona, bezpłodność (atrofia kanalików nasiennych) 

 

zespół 47,XXX (1: 1000 noworodków żeńskich) 

 

fizycznie zdrowe 

 

płodne 

 

nondysjunkcja w I lub II podziale mejotycznym u matki albo w II podziale 
mejotycznym u ojca 

 

zespół 47,XYY (1:1000 noworodków męskich) 

 

wysoki wzrost 

 

hiperaktywność 

 

nondysjunkcja w II podziale mejotycznym lub po zapłodnieniu 

2.  Morfogram – profil rozwoju dla płci i danego wieku kalendarzowego 

 

linia ciągła łącząca średnie wartości dla poszczególnych cech 

 

inaczej stosuje się do dorosłych niż do dzieci 

 

graficzny obraz średnich arytmetycznych cech przedstawiamy na siatce morfogramu 

 

ocena prawidłowości cech somatycznych dziecka i harmonijności rozwoju 

 

wykrywanie zaburzeń genetyczno-endokrynologicznych 

 

badamy kilka cech łącznie 

 

jeżeli wartości parametrów są powyżej, to mamy przyspieszenie rozwoju 

 

wartości skaczące → proporcje nieprawidłowe 

 

w miarę wzrastania linia ulega spłaszczeniu 

 

co 10 lat wprowadza się nowe morfogramy z powodu ogólnej akceleracji – 
przyspieszenia rozwoju 

 

wartości średnie populacji to nie jest norma 

 

pomiary: 

 

wzrost → basis-vertex 

 

długość kończyny dolnej → trochanterion-basis 

 

szerokość barków → acromion-acromion 

 

szerokość międzykrętarzowa → trochanterion-trochanterion 

 

obwód klatki piersiowej spoczynkowy na poziomie punktu xiphion 

 

cyrkiel kabłonkowy lub antropomierz duży 

 

linia frankfurdzka – pozioma stycznie do dolnej krawędzi oczodołu i górnej krawędzi 
zewnętrznego przewodu słuchowego 

 

zespół Turnera → wszystkie wartości zmniejszone (wzrost i wymiar dolny) w 
stosunku do wymiarów zdrowego mężczyzny; w porównaniu z morfogramem 

background image

piegus© 

Page 2 of 2 

zdrowych kobiet zwiększony obwód klatki piersiowej, a pozostałe parametry 
zmniejszone 

3.  Zespoły chorobowe c.d. 

 

zespół Downa 47,XX,+21 lub 47,XY,+21 

 

46,XX,-D,+t(Dq;Gq) lub 46,XX,-G,+t(Gq;Gq) oczywiście istnieją też wersje z 
chromosomami Y 

 

ryzyko rośnie wraz z wiekiem po 30 roku życia matki; w 40 roku życia matki 
prawdopodopbieństwo P=1/100 urodzeń 

 

opuszczone kąciki ust, otwarte usta 

 

zapadnięty grzbiet nosa 

 

szeroka przestrzeń między I a II palcem stopy, krótka szeroka dłoń 

 

zawsze na twarzy widać niedorozwój umysłowy 

 

duży pobrużdżony język 

 

plamki na tęczówce 

 

zespół cri-du-chat – delecja fragmentu ramienia krótkiego chromosomu 5 

 

miałczenie kota 

 

wadę można uzupełnić 

 

nisko położone uszy, szeroko rozsadzone oczy 

 

małogłowie, księżycowata twarz u dzieci u starszych długa asymetrycza 

 

niedorozwój krtani – struny głosowe zamknięte od przodu, otwarte do tyłu 
(hipoplazja) 

4.  Heteroploidia 

 

komórki nowotworowe He-La – komórki nabłonkowe HPV18, jest to gruczolakorak 
szyjki macicy, zakażenie wirusem brodawczaka 

 

komórki NK-Ly – chłoniak myszy, przyspieszona i asymetryczna mitoza 

5.  Dymorfizm płciowy u Drosophila melanogaster 

 

typ dziki: brązowe oczy, samica odwłok okrągło zakończony, u samca ostry, grzebyki 

 
NAZWA MUTACJI GENOWEJ 

WYNIK 

NORMALNIE 

White 

Białe oko 

Czerwone 

Ebony 

Ciemna barwa ciała 

 

Yellow 

Żółta barwa ciała 

 

Nub

2

 

Silnie zredukowane skrzydła 

Normalne długie skrzydła 

Bar/ultrabar 

Wstęgowate oczy 

Normalne oczy 

 

6.  Doświadczenie Lederbergów 

 

metoda replik płytkowych – wykrywanie mutacji spontanicznych u bakterii 

 

doświadczenie potwierdza, że mutantu stereptomycooporne mutują spontanicznie 
na płytce matrycowej bez kontaktu z antybiotykiem 

 

mutacje spontaniczne – niezależnie od jednostki taksonomicznej występuje z 
częstością10

-4

 – 10

-6

/locus/pokolenie