DRABINA ANALGETYCZNA

Ból jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z aktualnie
występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek, albo opisywane w kategoriach
takiego uszkodzenia.

Niezależnie od przyczyny bólu jeśli trwa on dłużej niż 3 miesiące to staje się bólem
przewlekłym i w konsekwencji przeradza się w:

PRZEWLEKŁĄ CHOROBĘ BÓLOWĄ

W chwili obecnej leczenie przewlekłych dolegliwości bólowych niezależnie od ich przyczyny
opiera się na wytycznych WHO znanych pod nazwą

„Drabiny Analgetycznej WHO”

.

Ból nowotworowy

to ból spowodowany nowotworem lub stosowanym leczeniem

przeciwnowotworowym, albo przez obydwie sytuacje jednocześnie.
Bóle związane z wyniszczeniem nowotworowym.
Bóle koincydentalne – bóle występujące u chorych nowotworowych niezwiązane z chorobą
podstawową ani przebytym leczeniem.

TRÓJSTOPNIOWA DRABINA ANALGETYCZNA WHO 1986

Lek, dawka leku dobierana jest indywidualnie dla każdego chorego i jego bólu.
Konieczne jest utrzymanie stałego stężenia leku we krwi przez podawanie kolejnej dawki
leku wg zegara (co 3-6 h), a nie „w razie bólu”.
W przypadku bólu nowotworowego u dzieci drabina ma 2 stopnie.
Preferowana jest doustna droga podawania leków – wygoda i niezależność chorego.

Zmiana na lek silniejszy, gdy słabszy przestaje być skuteczny.
Kojarzenie analgetyków o różnych mechanizmach działania.
Uzupełnianie leczenia lekami adjuwantowymi.
MEAC – minimum effective analgesic concentration – minimalne skuteczne stężenie
analgetyczne
Leczenie bólu nie może być bardziej kłopotliwe niż sam ból, a zwalczanie objawów
ubocznych, poprawa jakości życia chorego powinna być składową terapii.

I STOPIEŃ DRABINY ANALGETYCZNEJ WHO

Leki nieopioidowe, proste analgetyki, leki wspomagające:



Paracetamol



Metamizol



Inne NLPZ



Leki adjuwantowe (wspomagające)

PARACETAMOL

p.o., p.r., i.v.



Pochodna acetanilidu



Działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe



Dorośli: 300-500 mg co 3 h
300-600 mg co 4 h
0,5-1g co 6 h



W bólach przewlekłych: 500-700 mg co 4-6 h



W bólach nowotworowych do 10 mg/kg mc. co 4 h



Dzieci: 1,5g/kg mc. w 6 dawkach podzielonych
wg innego schematu: od 3 mż do 18 rż przeciwgorączkowo 10-15 mg/kg mc.
jednorazowo



Prawdopodobnie hamuje COX3 w OUN



Hepatotoksyczny



Zaburzenia w układzie krwiotwórczym: methemoglobinemia, agranulocytoza,
trombocytopenia



Nie powoduje zahamowania syntezy prostaglandyn na obwodzie, dzięki czemu jest
pozbawiony efektów ubocznych, które charakteryzują NLPZ



Nie upośledza funkcji płytek krwi

METAMIZOL

p.o., i.v., i.m.



Pochodna pirazolu



Działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i słabe spazmolityczne



P.o. dorośli: doraźnie 0,5-1g jednorazowo, w bólach przewlekłych 0,5-1g 3x/d; dawka
maks. 3 g/d



I.v. dorośli: doraźnie 0,5-1g, można powtarzać co 6-8 h. Max do 5g/d



I.m., i.v. u dzieci jedynie w przypadku zagrażających życiu stanów gorączkowych
nieustępujących po podaniu innych leków, przykładowo przy m.c. 9-15 kg 0,1-0,25 g,
dawkę można powtarzać co 6-8 h



Prawdopodobnie hamuje COX, głównie obwodowo, działa również na układ
endokannabinoidowy w OUN



Zaburzenia w układzie krwiotwórczym: agranulocytoza, leukopenia



Działa mielotoksycznie i nefrotoksycznie

NLPZ



Mechanizm działania związany jest z hamowaniem syntezy prostaglandyn poprzez
hamowanie cyklooksygenazy



COX-1 konstytutywna, występująca w organizmie w płytkach krwi, śluzówce żołądka,
nerkach, endotelium – wpływa cytoprotekcyjnie na przewód pokarmowy, przepływ
krwi w żołądku i nerkach, reguluje funkcje płytek



COX-2 indukowalna, nie występuje w warunkach fizjologicznych, powstaje pod
działaniem endotoksyny, cytokin



COX-3? OUN?



Klasyczne NLPZ – hamują zarówno COX-1 jak i COX-2

Kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, ketoprofen, metamizol



Preferencyjne inhibitory COX-2 hamują działanie COX-2, niewiele oddziałując na
COX-1

Meloksikam, nimesulid



Wybiórcze inhibitory COX-2

Celocoxib, rofekoxib

KLASYCZNE NLPZ



Kwas acetylosalicylowy (Polopiryna, Aspiryna)
500-1000 mg co 4-6 h, dawka max. 4g



Diklofenak (Majamil, Voltaren, Diclac, Olfen, Cataflam, Rewodina)
50-100 mg co 6-12 h, dawka max. 200 mg



Ketoprofen (Profenid, Ketonal)
50-200 mg co 8-24 h, dawka max. 300 mg



Ibuprofen (Ibuprom)
200-800 mg co 6-8 h, dawka max. 3,2 g

INHIBITORY COX-2



PREFERENCYJNE – względnie selektywne w stosunku do COX-2
Meloxycam (Movalis, Aspicam) 15 mg 1xdz
Nimesulid (Aulin, Nimesil) 100 mg 2xdz max. Przez 15 dni



WYBIÓRCZE – hamują COX-2 100-krotnie silniej niż COX-1
Celekoksyb (Celebrex) 100-200 mg 1xdz.
Rofekoksyb (Vioxx) 125-250 mg 1xdz.