plik

Wykład 4

Przedmiot i formy ochrony środowiska – podstawy prawne

Ustawa Prawo ochrony środowiska (tzw. POŚ) z 2001 r. stanowi swoistą Ustawę

"ramową",  określającą  m.in.  ogólnie  przedmiot  ochrony,  warunki  ochrony  poszczególnych
komponentów  środowiska,  niektóre  zagrożenia  środowiska  i  metody  przeciwdziałania  im,
organy  ochrony  środowiska  itd.  Warunki  szczegółowe  ochrony  niektórych  komponentów
środowiska  regulowane  są  przez  odrębne  Ustawy  i  rozporządzenia  wykonawcze  (tzw.
przepisy szczególne), do których ustawa POŚ odsyła – jak np. Ustawa o ochronie przyrody,
Prawo  wodne,  Ustawa  o  lasach,  Ustawa  o  ochronie  gruntów  rolnych  i  leśnych,  Ustawa  o
planowaniu  i  zagospodarowaniu  przestrzennym  itp.  Ustawa  Prawo  ochrony  środowiska
zastąpiła nieobowiązującą od 2001 roku Ustawę o kształtowaniu i ochronie środowiska z roku

1980. Niemal wszystkie wyżej wymienione ustawy zostały w ostatnim niespełna
dziesięcioleciu znacząco zmienione, w wyniku dostosowania ich treści do wymogów

prawnych  i  organizacyjnych  Unii  Europejskiej.  Prawodawstwo  polskie  w  zakresie  ochrony
środowiska  jest  rozproszone  pomiędzy  wiele  dokumentów  ustawowych  i  rozporządzeń.
Szczegółowe więc poznanie warunków ochrony środowiska jako całości, wymaga znajomości
wielu  aktów  prawnych.  Ustawy  regulujące  zagadnienia  ochrony  poszczególnych
komponentów środowiska wymienione zostały w art. 81 Ustawy prawo ochrony środowiska.

Definicja ochrony środowiska:

W rozumieniu Ustawy POŚ Ochrona środowiska oznacza podjęcie lub zaniechanie

działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta
polega w szczególności na:

a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z

zasadą zrównoważonego rozwoju,

b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego;

Ochrona środowiska jest zagadnieniem szerszym i odrębnym od ochrony przyrody,

obejmującym wszystkie ożywione i nieożywione składniki środowiska, regulowanym

prawnie przez Ustawę POŚ. Ustawa ta z racji form oraz przedmiotów ochrony chroni zasoby
środowiska przed negatywnym oddziaływaniem człowieka oraz „środowisko życia

człowieka” (jego zdrowie i życie) przed negatywnymi oddziaływaniami efektów jego
działalności. Można więc powiedzieć, że w stosunku do ochrony przyrody, realizowanej dla

zachowania elementów naturalnych i krajobrazu, ochrona środowiska realizowana jest z

punktu widzenia zabezpieczenia potrzeb człowieka.

Podstawowe zasady polskiej polityki ochrony środowiska to:

- zasada praworządności;

- zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródła;

- zasada ekonomizacji działań ochronnych;

- zasada uspołecznienia;

- zasada ponoszenia odpowiedzialności indywidualnej ("zanieczyszczający płaci");

- zasada regionalizacji;

- konstytucyjna zasada rozwoju zrównoważonego.

Natomiast samo środowisko definiowane jest jako: ogół elementów przyrodniczych, w tym
także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię
ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności
biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami;

Podobnie jak Ustawa o ochronie przyrody, również Prawo ochrony środowiska,

określiło definicję ochrony środowiska, cele ochrony, organy wykonawcze, formy działania,

ograniczenia i skutki prawne jej naruszania - wraz z przepisami karnymi. Jest to obszerna
ustawa (o charakterze ramowym) określająca warunki ochrony poszczególnych elementów i
komponentów środowiska (m.in. powierzchni ziemi i kopalin, wód i środowiska morskiego,

powietrza,  biosfery  i  krajobrazu),  elementów  stanowiących  uciążliwości  i  zagrożenia  dla
życia  ludzi  oraz  walorów  środowiskowych  (jak  np.  ochrona  walorów  wypoczynkowych,
ochrona  przed  hałasem  i  wibracjami,  ochrona  zieleni  w  miastach  i  wsiach,  ochrona  przed

promieniowaniem).

Ustawa Prawo ochrony środowiska w Art. 13. określa, że „Polityka ekologiczna

państwa  ma  na  celu  stworzenie  warunków  niezbędnych  do  realizacji  ochrony  środowiska”.
Ustawa  definiuje  też  pojęcie  rozwoju  zrównoważonego,  określając  go  jako  „rozwój
społeczno-gospodarczy,  w  którym  następuje  proces  integrowania  działań  politycznych,
gospodarczych  i  społecznych,  z  zachowaniem  równowagi  przyrodniczej  oraz  trwałości
podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania
podstawowych  potrzeb  poszczególnych  społeczności  lub  obywateli  zarówno  współczesnego
pokolenia, jak i przyszłych pokoleń”. Koncepcja rozwoju zrównoważonego powstała po 1992

roku (po konferencji "Szczytu Ziemi" w Rio de Janeiro), a w Polsce wprowadzona została

jako naczelna – konstytucyjna i ustawowa zasada rozwoju kraju, o niezwykle wysokiej randze
(bo  wyrażonej  poprzez  wprowadzenie  do  zapisów  Konstytucji  Rzeczypospolitej  oraz  ustaw
środowiskowych).  Narzędziem  wdrażania  tej  koncepcji  stała  się  tzw.  "Agenda  21"  –
zaproponowana  jako  międzynarodowa  metoda  realizacji  rozwoju  zrównoważonego.  Te
niezwykle  istotne  założenia,  w  polskich  realiach  nie  znalazły  jednak  dotychczas  pełnej
realizacji,  bowiem  dążenie  do  uzyskania  jak  najwyższego  poziomu  i  tempa  rozwoju  wciąż

stawia efekt ekonomiczny i gospodarczy, ponad stanem środowiska i ekologicznymi
warunkami życia.

Bardzo ważnym pojęciem dla ochrony środowiska jest kompensacja przyrodnicza.

Według ustawy przez kompensację przyrodniczą – rozumie się zespół działań obejmujących
w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie,
zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi
przyrodniczej lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi

przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez
realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych;

Ustawa Prawo ochrony środowiska – pojęcia prawne

Konstrukcja prawna polskich ustaw przewiduje m.in. definicje podstawowych pojęć w

nich zawartych, w celu ich powszechnego, jednolitego rozumienia i stosowania. Dotyczy to
także ustaw Prawo ochrony środowiska z 2001 r. i o ochronie przyrody z 2004 r. Pojęcia te
obejmują zarówno zagadnienia form prawnej ochrony środowiska i przyrody, sposobów

ochrony  zasobów  przyrodniczych,  jak  i  podstaw  organizacyjno-technicznych  i  form
przestrzennej  organizacji.  Pojęcia  te  stosowane  są  powszechnie  w  kształtowaniu  i  ochronie
środowiska,  planowaniu  przestrzennym,  gospodarce  przestrzennej    i  innych  dziedzinach
życia.  Ich  rozróżnianie  i  posługiwanie  się  nimi  stanowi  podstawowy  element  wiedzy

zawodowej. Wybrane pojęcia:



równowaga przyrodnicza – to stan równowagi we wzajemnym oddziaływaniu na
określonym obszarze człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków

siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej;



kształtowanie  środowiska  –  oznacza  oddziaływanie  na  środowisko,  mające  na  celu
uzyskanie  zamierzonych  efektów  społecznych  lub  gospodarczych,  z  równoczesnym
zachowaniem  równowagi  przyrodniczej,  a  zwłaszcza  warunków  do  odnawiania  się
zasobów;



substancje niebezpieczne – to substancje, składniki, mieszaniny, które ze względy na

swoje  właściwości  chemiczne  mogą  spowodować  w  przypadku  nieprawidłowego
obchodzenia  się  z  nimi,  śmierć,  rozstrój  zdrowia  lub  uszkodzenie  ciała  ludzkiego,  albo
zniszczenie  lub  uszkodzenie  dóbr  materialnych  i  elementów  środowiska  -  w  tym
organizmów żywych;



uciążliwość dla środowiska – to zjawiska fizyczne lub stany utrudniające życie albo
dokuczliwe dla otaczającego środowiska - a zwłaszcza hałas, wibracje, zanieczyszczenie

powietrza, zanieczyszczenie odpadami;



walory krajobrazowe – to wartości ekologiczne, estetyczne, widokowe i kulturowe

terenu i związanych z nim elementów przyrodniczych , ukształtowanych przez siły

przyrody lub w wyniku działalności człowieka;



obszary szczególnej ochrony środowiska - zalicza się do nich

 tereny, na których występują uciążliwości dla środowiska,
 obszary zdegradowane przez przemysł, rolnictwo lub inny rodzaj działalności, albo

siły przyrody;

  tereny eksploatacji złóż kopalin;
  obszary o cennych walorach przyrodniczych lub krajobrazowych;
  tereny uzdrowisk;
  obszary związane z zaopatrzeniem w wodę.

Z zagadnieniami ochrony środowiska związane są też inne istotne pojęcia (mają one

zastosowanie w opracowaniach naukowych, statystyce publicznej oraz opracowaniach i

dokumentach planistycznych:

• Zadrzewienie to drzewa i krzewy w granicach pasa drogowego, pojedyncze drzewa lub

krzewy albo ich skupiska nie będące lasem w rozumieniu art.3 ustawy z dnia 28
września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r., Nr 56, poz. 679, z późn. zm.) wraz z
terenem, na którym występują i pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu,
spełniające cele ochronne, produkcyjne lub społeczno-kulturowe.

• Tereny zieleni to tereny wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z

nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się w granicach wsi o zwartej
zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub
osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne,
zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a także zieleń towarzyszącą

ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz
obiektom kolejowym i przemysłowym.

• Parki spacerowo-wypoczynkowe są to tereny zieleni z roślinnością wysoką i niską o

powierzchni co najmniej 2 ha, urządzone i konserwowane z przeznaczeniem na cele
wypoczynkowe ludności, wyposażone w drogi, aleje spacerowe, ławki, place zabaw itp.
Do powierzchni parków wliczane są również wody znajdujące się na terenie tych
obiektów (np. stawy) oraz tereny sportów wodnych, otwartych kąpielisk, boisk, placów
gier itp., o ile są dostępne do użytku powszechnego.

• Zieleńce to obiekty o powierzchni poniżej 2 ha, w których funkcji dominuje

wypoczynek - np. występują alejki z ławkami, place zabaw itp.). Do tej kategorii
obiektów należy zaliczyć również zieleń przy budynkach użyteczności publicznej (o ile
udostępniona jest do użytku powszechnego), pomnikach itp., bulwary i promenady oraz
tereny sportów wodnych, otwartych kąpielisk, boisk, placów gier itp.

• Zieleń uliczna - obejmuje pasy zieleni (drzewa i krzewy lub ich skupiska wraz z

pozostałymi składnikami szaty roślinnej) wzdłuż dróg, ulic, ciągów komunikacji

miejskiej itp.

• Tereny zieleni osiedlowej - występują przy zabudowie mieszkaniowej, pełnią funkcję

wypoczynkową, izolacyjną i estetyczną.

• grunty leśne - do ich powierzchni, w rozumieniu ustawy o lasach, zalicza się grunty:

− o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokryte roślinnością leśną (powierzchnia
zalesiona), lub przejściowo jej pozbawione (powierzchnia niezalesiona). Są to grunty
przeznaczone do produkcji lub stanowiące rezerwaty przyrody, wchodzące w skład
parków narodowych lub wpisane do rejestrów zabytków. Są one definiowane
określeniem "powierzchnia lasów" (do 1991r. "powierzchnia leśna");
− związane z gospodarką leśną, zajęte pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki
leśnej: budynki i budowle, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, szkółki leśne,
miejsca składowania drewna itp.

• Leśne Kompleksy Promocyjne zostały ustanowione m.in. w celu trwałego zachowania

lub odtwarzania naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej gospodarki leśnej,
prowadzonej na podstawach ekologicznych oraz integrowania celów trwałej gospodarki

leśnej i aktywnej ochrony przyrody. Leśne Kompleksy Promocyjne utworzone zostały
na mocy zarządzeń Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

• Korytarz ekologiczny - przestrzennie ciągły, nieprzerwany infrastrukturą techniczną

fragment środowiska przyrodniczego z zachowanymi cechami naturalnymi i
funkcjonalnymi, umożliwiającymi przemieszczanie się materii i energii w środowisku
oraz migrację organizmów żywych (np. pas lasu, dolina rzeczna).

• Płat ekologiczny - zwarty i ciągły przestrzennie fragment środowiska przyrodniczego z

zachowanymi cechami naturalnymi i funkcjonalnymi oraz wewnętrzną strukturą
użytkowania nieograniczającą przemieszczania się materii i energii w środowisku oraz
migracji organizmów żywych (np. duży kompleks leśny).

• Powierzchnia terenu biologicznie czynna (definicja zawarta w Rozporządzeniu

Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie) - należy przez to rozumieć teren
z nawierzchnią ziemną urządzoną w sposób zapewniający naturalną wegetację, a także
50 % powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią, nie mniej jednak niż

10 m

, oraz wodę powierzchniową na tym terenie. [UWAGA – tego pojęcia nie należy

mylić z pojęciem „terenów zieleni”]

Formy prawne ochrony zasobów środowiska (wg treści ustaw)

USTAWA Prawo ochrony środowiska z dn. 27.04. 2001 r. (Dz.U. z 2001
r. Nr 62, poz. 627) - nowelizacja i tekst jednolity z dn. 23.01.2008 r.
(Dz.U. 2008 nr 25 poz. 150)

• Ustawa przewiduje Zakaz używania jednostek pływających lub niektórych ich

rodzajów na określonych zbiornikach powierzchniowych wód stojących oraz
wodach płynących, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia odpowiednich warunków

akustycznych na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe (art. 116).

Ograniczenie to wprowadza Rada Powiatu w drodze uchwały;

•

obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych - zwane dalej „obszarami

ochronnymi”, stanowią obszary, na których obowiązują zakazy, nakazy oraz

ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów lub korzystania z wody w celu ochrony
zasobów tych wód przed degradacją.

•

obszary ograniczonego użytkowania - Jeżeli z postępowania w sprawie oceny

oddziaływania na środowisko wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań

technicznych,  technologicznych  i  organizacyjnych  nie  mogą  być  dotrzymane  standardy
jakości  środowiska  poza  terenem  zakładu  lub  innego  obiektu,  to  dla  oczyszczalni
ścieków,  składowiska  odpadów  komunalnych,  kompostowni,  trasy  komunikacyjnej,

lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej,

radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar ograniczonego użytkowania (art.

135) – Obszar wyznacza: Sejmik Województwa lub Rada Powiatu – w drodze uchwały.

•

obszary ciche w aglomeracji (1) i poza aglomeracją (2) – obszary wyznacza Rada

Powiatu  w  drodze  uchwały,  uwzględniając  szczególne  potrzeby  ochrony  przed  hałasem
tych  obszarów  i  podając  wymagania  zapewniające  utrzymanie  poziomu  hałasu  co
najmniej na istniejącym poziomie (Art. 118 b).

•

obszary ciche w aglomeracji są to obszary, na których nie występują przekroczenia

dopuszczalnych poziomów hałasu wyrażonych wskaźnikiem hałasu L

DWN



obszary ciche poza aglomeracją są to obszary, które nie są narażone na

oddziaływanie hałasu komunikacyjnego, przemysłowego lub pochodzącego z
działalności rekreacyjno-wypoczykowej; [przez aglomerację Ustawa rozumie miasto
lub kilka miast o wspólnych granicach administracyjnych]



strefy przemysłowe – na obszarach określonych w miejscowym planie

zagospodarowania  przestrzennego  jako  tereny  przeznaczone  do  działalności
produkcyjnej,    składowania  oraz  magazynowania  i  równocześnie  użytkowanych
zgodnie  z  przeznaczeniem  może  być  utworzona  strefa  przemysłowa.  W  granicach
strefy przemysłowej jest dozwolone przekraczanie standardów jakości środowiska w

zakresie  dopuszczalnych  poziomów  substancji  w  powietrzu  i  dopuszczalnych
poziomów  hałasu  oraz  wartości  odniesienia,  o  których  mowa  w  art.  222,  jeżeli  nie
zagraża  to  życiu  lub  zdrowiu  ludzi,  w  szczególności  nie  narusza  wymagań  norm
bezpieczeństwa  i  higieny  pracy.  Strefę  przemysłową  tworzy  się,  jeżeli,  mimo
zastosowania

dostępnych

rozwiązań

technicznych,

technologicznych

organizacyjnych, nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska oraz
wartości odniesienia, o których mowa w art. 222, poza terenem zakładu lub innego

obiektu (Art. 136 a). Strefę przemysłową tworzy, w drodze uchwały, Sejmik

Województwa.

USTAWA o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dn. 3. 02. 1995 r. (Dz.U.
1995 Nr 16 poz. 78 - Tekst ujednolicony – Dz.U. Nr 121, rok 2004, poz. 1266)

• grunty rolne klas I – III

na cele nierolnicze i nieleśne można przeznaczać przede wszystkim grunty oznaczone w
ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku inne grunty o najniższej wartości

produkcyjnej. Przy budowie, rozbudowie lub modernizacji obiektów związanych z
działalnością przemysłową, a także innych obiektów budowlanych należy stosować takie
rozwiązania, które ograniczają skutki ujemnego oddziaływania na grunty.
Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, wymagające zgody, o
której mowa w ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
sporządzonym w trybie określonym w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym.
Przepisów ustawy nie stosuje się do gruntów rolnych stanowiących użytki rolne położonych

w granicach administracyjnych miast.

Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne:

1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I – III, jeżeli ich zwarty obszar

projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha – wymaga uzyskania zgody

ministra do spraw Rolnictwa.
2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa – wymaga uzyskania zgody

Ministra do spraw Ochrony Środowiska lub upoważnionej przez niego osoby,

5) pozostałych gruntów leśnych – wymaga uzyskania zgody Marszałka Województwa
wyrażanej po uzyskaniu opinii izby rolniczej.

Wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb pochodzenia

mineralnego i organicznego zaliczanych do klas I, II, III, IIIa, IIIb oraz użytków rolnych klas
IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego, a także gruntów, o
których mowa w art. 2 ust. 1 punkt 2 – 10 oraz gruntów leśnych, przeznaczonych na cele

nierolnicze i nieleśne – może nastąpić po wydaniu decyzji zezwalających na takie wyłączenie.
W decyzji określa się obowiązki związane z wyłączeniem .

• grunty leśne

Ochrona gruntów leśnych polega na: ograniczeniu przeznaczenia ich na cele nieleśne lub

nierolnicze, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w
drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym w skutek działalności nieleśnej i ruchów
masowych ziemi, przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów

leśnych w skutek działalności nieleśnej, poprawianiu ich wartości użytkowej oraz
zapobieganiu obniżania ich produkcyjności.

Ustawa Prawo geologiczne i górnicze – Dz.U. Nr 27, rok 1994, poz. 96

• obszary ochronne zbiorników wód podziemnych

Zbiorniki  wód  podziemnych  chronione  są  przez  ustanowione  na  koszt  Skarbu  Państwa,
obszarów  ochronnych.  W  akcie  o  ustanowienie  obszaru  ochronnego  zbiorników  wód
podziemnych można w szczególności zakazać:
1.  lokalizowania  zakładów  przemysłowych  lub  obiektów  budowlanych  uciążliwych  dla
środowiska
2. lokalizowania punktów przeładunkowych i dystrybucyjnych produktów ropopochodnych
3.  gromadzenia  ścieków  i  składowania  odpadów,  które  mogą  zanieczyszczać  wody

podziemne.
Organ właściwy do ustanowienia strefy ochronnej może w uzasadnionych wypadkach
zwolnić od niektórych zakazów określonych w ustawie 1. Organ ten również może nakazać
właścicielowi gruntu stosowanie określonych upraw rolnych i leśnych, a także zakazać
nawożenia gruntów nawozami mineralnymi lub naturalnymi i używaniu środków
chemicznych do tępienia szkodników lub chwastów.

•  obszary górnicze
•  tereny górnicze
•  filar ochronny

- obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca uprawniony jest do
wydobywania kopaliny oraz prowadzenia robót górniczych związanych z wykonywaniem

koncesji. Podstawą wyznaczenia obszaru górniczego jest dokumentacja geologiczna i plan
zagospodarowania złoża

- terenem górniczym  jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływaniu robót
górniczych  zakładu  górniczego  (może  być  i  zazwyczaj  jest  to  powierzchnia  większa  od
obszaru górniczego). Dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego w trybie określonym odrębnymi przepisami, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
Plan, o którym  mowa w ustępie 1,  może w szczególności określić obiekty  lub obszary, dla
których  wyznacza  się  filar  ochronny,  w  granicach  którego,  ze  względu  na  ochronę
oznaczonych  dóbr,  wydobywanie  kopalin  nie  może  być  prowadzone  albo  może  być
dozwolone tylko w sposób zapewniający ochronę tych dóbr.

USTAWA Prawo wodne z dn. 18.07. 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229)



Strefy ochronne ujęć wody - stanowią obszary, na których obowiązują zakazy, nakazy

i ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów oraz korzystania z wody.

Strefę ochronną dzieli się na teren ochrony:



1) bezpośredniej;



2) pośredniej.

Dopuszcza się ustanowienie strefy ochronnej obejmującej wyłącznie teren ochrony
bezpośredniej, jeżeli jest to uzasadnione lokalnymi warunkami hydrogeologicznymi,
hydrologicznymi i geomorfologicznymi oraz zapewnia konieczną ochronę ujmowanej wody.

Art. 53.

Na terenie ochrony bezpośredniej ujęć wód podziemnych oraz powierzchniowych zabronione
jest użytkowanie gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęcia wody.
UWAGA!:  Punkt  2  tego  artykułu  precyzuje  sposób  zagospodarowania  i  oznaczenia  terenu
ochrony bezpośredniej ujęcia wód podziemnych. Wskazania te zgodnie z ustawą obowiązują
w pełnym zakresie.

Art. 54.

Na terenach ochrony pośredniej może być zabronione lub ograniczone wykonywanie robót
oraz innych czynności powodujących zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub
wydajności ujęcia.
UWAGA!:  Artykuł  54  określa    ograniczenia  i  zakazy  dotyczące  zagospodarowania  terenu
ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych,  które  mogą być stosowane  na  ich terenie (nie
jest  to  zatem  lista  obowiązująca  i  kompletna  w  odniesieniu  do  wszystkich  stref  ochrony
pośredniej). Wskazania te mogą być stosowane w w.w. zarządzeniach Dyrektora RZGW (por.
punkt poniżej) .

Art. 58.

Strefę ochronną ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego, Dyrektor Regionalnego
Zarządu Gospodarki Wodnej, na wniosek i koszt właściciela ujęcia wody, wskazując
zakazy, nakazy, ograniczenia oraz obszary, na których one obowiązują, stosownie do art. 52–
57.

UWAGA!

Zgodnie z art. 21 Ustawy z 5 stycznia 2011r o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. 2011, Nr 32, poz. 159) - strefy ochronne ujęć wody ustanowione przed
dniem 1 stycznia 2002 roku wygasają z dniem 31 grudnia 2012 r., a postępowania toczące się
w  sprawach  ustanowienia  stref  ochronnych,  niezakończone  do  dnia  31  grudnia  2012  r.,
zostają  umorzone.  Oznacza  to,  że  znaczna  część  funkcjonujących  dotąd  stref  ochronnych
zostanie uchylona.

Aktualne informacje dotyczące stref ochronnych - tylko w RZGW!!



Obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych (art. 59) - stanowią obszary, na
których obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów
lub korzystania z wody w celu ochrony zasobów tych wód przed degradacją.
2. Na obszarach ochronnych można zabronić wznoszenia obiektów budowlanych oraz
wykonywania robót lub innych czynności, które mogą spowodować trwałe
zanieczyszczenie gruntów lub wód, a w szczególności lokalizowania inwestycji
zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA W USTAWIE PRAWO WODNE



Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi – rozumie się przez to określone

we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego obszary, na których istnieje znaczące ryzyko
powodzi lub jest prawdopodobne wystąpienie znaczącego ryzyka powodzi. Sporządza się
dla nich mapy zagrożenia powodziowego. Na mapach tych uwzględnia się – jn.:



Obszary szczególnego zagrożenia powodzią (art. 9, pkt 6c)– rozumie się przez to:

a) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi

raz na 100 lat,

b) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi

raz na 10 lat,

c) obszary, między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim

brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, a także wyspy i
przymuliska, o których mowa w art. 18, stanowiące działki ewidencyjne (art. 18:
wyspy oraz przymuliska powstałe w sposób naturalny na gruntach pokrytych wodami
powierzchniowymi),

d) pas techniczny w rozumieniu art. 36 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach

morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej;



Obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i

wynosi raz na 500 lat lub na których istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia
zdarzenia ekstremalnego,



Obszary obejmujące tereny narażone na zalanie w przypadku:

a) przelania się wód przez koronę wału przeciwpowodziowego,

b) zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego,

c) zniszczenia lub uszkodzenia budowli piętrzących,

d) zniszczenia lub uszkodzenia budowli ochronnych pasa technicznego.

Ograniczenia dla terenów zagrożonych powodzią:
Art. 40, pkt 1. Zabrania się:

3) lokalizowania na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią nowych przedsięwzięć

mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów
zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić

wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich
składowania;

Art. 88l, pkt 1.

Na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią zabrania się wykonywania robót oraz

czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie

powodziowe, w tym:

1) wykonywania urządzeń wodnych oraz budowy innych obiektów budowlanych;

2) sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji

wód oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub
służącej do wzmacniania brzegów, obwałowań lub odsypisk;

3) zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót,

z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem wód oraz brzegu
morskiego, a także utrzymywaniem, odbudową, rozbudową lub przebudową wałów
przeciwpowodziowych wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie.

Art. 88n (Wały przeciwpowodziowe – odrębne zagadnienie)

1. W celu zapewnienia szczelności i stabilności wałów przeciwpowodziowych zabrania się:
1) przejeżdżania przez wały oraz wzdłuż korony wałów pojazdami lub konno oraz
przepędzania zwierząt, z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych;

2) uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach oraz w odległości mniejszej
niż 3 m od stopy wału po stronie odpowietrznej;
3) rozkopywania wałów, wbijania słupów, ustawiania znaków przez nieupoważnione osoby;

4) wykonywania obiektów budowlanych, kopania studni, sadzawek, dołów oraz rowów
w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału po stronie odpowietrznej;
5) uszkadzania darniny lub innych umocnień skarp i korony wałów.

Ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony
uzdrowiskowej – Dz.U. Nr 167, rok 2005, poz. 1399

Uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej oraz ich strefy A,B,C

Na obszarze uzdrowiska lub obszarze ochrony uzdrowiskowej wydziela się trzy rodzaje

stref ochrony uzdrowiskowej, oznaczone literami "A", "B" i "C":

1) strefa "A", dla której procentowy udział terenów zieleni wynosi nie mniej niż 65%,

obejmuje obszar, na którym są zlokalizowane lub planowane zakłady lecznictwa
uzdrowiskowego i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, a także inne obiekty służące

lecznictwu uzdrowiskowemu lub obsłudze pacjenta lub turysty, w zakresie
nieutrudniającym funkcjonowania lecznictwa uzdrowiskowego, w szczególności:

pensjonaty, restauracje lub kawiarnie;

2) strefa "B", dla której procentowy udział terenów zieleni wynosi nie mniej niż 50%,

obejmuje obszar przyległy do strefy "A" i stanowiący jej otoczenie, który jest
przeznaczony dla niemających negatywnego wpływu na właściwości lecznicze

uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej oraz nieuciążliwych dla pacjentów -
obiektów usługowych, turystycznych, w tym hoteli, rekreacyjnych, sportowych i
komunalnych, budownictwa mieszkaniowego oraz innych związanych z zaspokajaniem
potrzeb osób przebywających na tym obszarze lub objęty granicami parku narodowego

lub rezerwatu przyrody albo jest lasem, morzem lub jeziorem;

3) strefa "C", dla której procentowy udział terenów biologicznie czynnych wynosi nie

mniej niż 45%, obejmuje obszar przyległy do strefy "B" i stanowiący jej otoczenie oraz
obszar mający wpływ na zachowanie walorów krajobrazowych, klimatycznych oraz
ochronę złóż naturalnych surowców leczniczych.";

USTAWA o obszarach morskich Rzeczpospolitej Polskiej i administracji

morskiej z dn. 21. marca 1991 r. (Dz.U. 1991, Nr 32, poz. 131)

wraz z

Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2003 r., w

sprawie określenia minimalnej i maksymalnej szerokości pasa technicznego
i ochronnego oraz sposobu wyznaczania ich granic (Dz. U. Nr 89, poz. 820)

• Pas nadbrzeżny – w tym

- pas techniczny

- pas ochronny

Pas nabrzeżny – obszar przyległy do brzegu morskiego składający się z pasa technicznego i

pasa ochronnego.

1. Pas techniczny – stanowi strefę wzajemnego bezpośredniego oddziaływania morza i

lądu. Jest obszarem przeznaczonym do utrzymania brzegu w stanie zgodnym z
wymogami bezpieczeństwa i ochrony środowiska.

2. Pas ochronny – obejmuje obszar, w którym działalność człowieka wywiera

bezpośredni wpływ na stan pasa technicznego.

Sposób ochrony:

1. Zabrania się tworzenia obwodów łowieckich na obszarze pasa technicznego.

2. Wszelkiego rodzaju pozwolenia i decyzje związane z zabudową, przebudową,

zagospodarowaniem dotyczące pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich
portów i przystani, wymagają uzgodnienia z dyrektorem właściwego urzędu

morskiego.

3. Rada Ministrów na drodze rozporządzenia określa minimalną i maksymalną szerokość

pasa technicznego i ochronnego biorąc pod uwagę uwarunkowania lokalne, rzeźbę
terenu, formę jego zabudowy oraz oddziaływanie żywiołu morskiego na brzeg morski.

4. Dyrektor właściwego urzędu morskiego na drodze zarządzenia określa granice pasa

technicznego i ochronnego a także wydaje pozwolenia i decyzje dotyczące tego

obszaru.

USTAWA o lasach z dn. 28.09. 1991 r. (Dz. U. 1991 Nr 101 poz. 444)

• Lasy ochronne

- to obszary leśne podlegające ochronie ze względu na spełniane funkcje.

Art. 15

Za szczególnie chronione, mogą być uznane lasy, które:
1) chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi,
obrywanie się skał lub lawin;
2) chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w

zlewni oraz na obszarach wododziałów;
3) ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków;
4) są trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu;
5) stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowiska roślin podlegających

ochronie gatunkowej;
6) mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwa
Państwa;
7) są położone:
a) w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych
miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,

b) w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk,
c) w strefie górnej granicy lasów.