plik

ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU

ROZPOCZ CIA EGZAMINU

KOD UCZNIA

DATA URODZENIA UCZNIA

KWIECIE 2009

Czas pracy:

120 minut

Liczba punktów

do uzyskania: 50

EGZAMIN

W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM

Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH

Instrukcja dla ucznia

1.

Sprawd , czy zestaw egzaminacyjny zawiera 14 stron.

Ewentualny brak stron lub inne usterki zgło nauczycielowi.

Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i dat urodzenia.

Czytaj uwa nie wszystkie teksty i zadania.

ozwi zania zapisuj długopisem lub piórem z czarnym

tuszem/atramentem. Nie u ywaj korektora.

W zadaniach od 1. do 20. s podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D.

Odpowiada im nast puj cy układ na karcie odpowiedzi:

Wybierz tylko

jedn odpowied i zamaluj kratk z odpowiadaj c jej

liter , np. gdy wybrałe odpowied A:

Staraj si nie popełnić bł dów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale je li si
pomylisz,

bł dne zaznaczenie otocz kółkiem i zamaluj inn odpowied .

Rozwi zania zada od 21. do 29. zapisz czytelnie i starannie
w

wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekre laj.

Redaguj c odpowiedzi do zada , mo esz wykorzystać miejsca opatrzone
napisem Brudnopis

. Zapisy w brudnopisie nie b d sprawdzane

i oceniane.

Powodzenia!

WPISUJE UCZE

dzie miesi c

rok

UZUPEŁNIA ZESPÓŁ

NADZORUJ CY

dysleksja

miejsce

na naklejk

z kodem

GH-1-092

Strona 2 z 14

Podró niejedno ma imi ...

Tekst I

Człowiek o gor cym sercu i romantycznej duszy. Pasjonat ycia. W wolnych chwilach

czyta  sonety  Petrarki  w  oryginale  i...  planuje  kolejne  podró e.  Z  Markiem  Kami skim
rozmawia Anna Ibisz.
W którym momencie  ycia zdecydował Pan,  e zostanie podró nikiem?

Jako dziecko czytałem bardzo du o ksi ek, równie podró niczych: Juliusza Verne’a,

Adama Bahdaja, pami tniki Amundsena. Zafascynował mnie wiat podró y i ycie, w którym

dziej si nowe rzeczy, patrzy si w przyszło ć, odkrywa białe plamy na mapie.
Pami ta Pan swoj pierwsz wypraw ?

Tak, to była wycieczka z rodzicami do Karpacza ( miech). Pó niej w czasie studiów byłem

dwa razy w Meksyku, raz na Kubie, przejechałem te z przyjacielem cał Europ . Wybór

kierunku studiów bardzo mi si w podró owaniu przydał, bo filozofia uczy my lenia, a bez

niego nie da si podró ować. […]
Ile razy otarł si Pan o mierć?

Wiele razy. Przechodziłem przez lodowe szczeliny, wpadałem do wody. Zawsze si wtedy

bałem. Strach to naturalny odruch, którego nie nale y si wstydzić. [...]
Bliscy ciesz si z Pa skiej pasji?

Martwi si o mnie, zniech caj mnie do wypraw. Moi rodzice nie ciesz si z mojej pasji, ale

ja to rozumiem. Gdybym miał syna, te bym si o niego bał, bo taki rodzaj podró owania,
jaki uprawiam, jest niebezpieczny. [...]

Człowiek powinien móc realizować swoje marzenia

zdawać sobie spraw z ryzyka, jakie to za sob poci ga.

Czy podró owanie jest tylko pasj , czy te Pana zawodem, sposobem na ycie?

Wszystko zale y od skali wyprawy. Je li my li si o zdobywaniu bieguna, to jest to pasja,

której trzeba si w pełni po wi cić. […] Dla mnie wyprawy s po prostu yciem, poł czeniem

zawodu i pasji. Je li miałbym doradzać co ludziom, którzy du o pracuj , a marz o jakiej
wyprawie –

nie trzeba od razu i ć na biegun! [...]

Czego si Pan dowiedział o sobie samym dzi ki tym wyprawom?

Tego, e ka dy człowiek mo e bardzo wiele dokonać, je li tylko chce. […]
B dzie Pan podró ował do ko ca ycia?

Tak. I nie chodzi mi o przemieszczanie si z punktu A do B, traktuj moje wyprawy jak

projekty. Tak jak malarz, który ma farby i płótno i stara si co namalować, tak i ja staram si

zaplanować ka d wypraw jak jak kompozycj . Podró owanie te jest swego rodzaju

sztuk , twórczo ci człowieka. Mnie nie chodzi o zaliczanie kolejnych miejsc na mapie, nie

zale y mi na tym, eby być bohaterem, nie chc z nikim konkurować ani nikomu niczego

udowadniać. Chc tworzyć własne kompozycje. Ale nic na sił . We wszystkim przecie

trzeba umieć znale ć równowag .

[za:] http://zima.wp.pl/artykul.html?katn

Strona 3 z 14

Zadanie 1. (0-1)

Jak rol w yciu Marka Kami skiego odegrały ksi ki, które czytał w dzieci stwie?

A.

Rozwin ły w nim zainteresowanie histori i geografi .

Obud

ziły w nim ciekawo ć wiata.

Zach ciły go do prowadzenia bada naukowych.

Nauczyły go planowania własnych działa .

Zadanie 2. (0-1)

Co studiował Marek Kami ski?

A.

Dziennikarstwo.

Geografi .

Filozof

i .

Malarstwo.

Zadanie 3. (0-1)

Zdaniem Marka Kami skiego wyprawy

A.

sprzyjaj odkrywaniu pi kna ojczystej przyrody.

zach caj do lektury powie ci podró niczych.

umacniaj wi zi mi dzy podró nikami i ich rodzinami.

pozwalaj realizować marzenia i odkrywać prawd o człowieku.

Zadanie 4. (0-1)

Wyra enie białe plamy w kontek cie wypowiedzi Marka Kami skiego oznacza

A.

nieznane fakty z przeszło ci.

miejsca wiecznego niegu.

bezkresn , niezmierzon przestrze .

nowe, niezbadane jeszcze miejsca.

Zadanie 5. (0-1)

Ogóln my l o charakterze filozoficznym Marek Kami ski zawarł w zdaniu:

A.

Zafascynował mnie wiat podró y i ycie, w którym dziej si nowe rzeczy, patrzy si
w

przyszło ć, odkrywa białe plamy na mapie.

Moi rodzice nie ciesz si z mojej pasji, ale ja to rozumiem.

Ka dy człowiek mo e bardzo wiele dokonać, je li tylko chce.

I nie chodzi mi o przemieszczanie si z punktu A do B, traktuj moje wyprawy jak projekty.

Strona 4 z 14

Jan Vermeer, Geograf (ok. 1668 r.), [w:] „Galeria Sztuki” nr 14.

Zadanie 6. (0-1)

W centrum obrazu artysta umie cił

A.

okno przysłoni te kotar .

map wisz c na cianie.

szaf z globusem.

m czyzn z cyrklem.

Zadanie 7. (0-1)

wiatło padaj ce przez okno

wydobywa z mroku tylko postać m czyzny.

o wietla głównie sylwetk m czyzny i rozło on map .

jednakowo o wietla wszystkie przedmioty.

szcz

ególnie eksponuje szaf i stoj cy na niej globus.

Zadanie 8. (0-1)
Wyraz twarzy i postawa postaci przedstawionej

na obrazie wiadcz

o wzburzeniu.

przera eniu.

o zadumie.

rado ci.

Strona 5 z 14

Zadanie 9. (0-1)

Obraz jest przykładem malarstwa

A.

rodzajowego.

mitologicznego.

historycznego.

pejza owego.

Tekst II

Pro ba o wyspy szcz liwe

A ty mnie na wyspy szcz liwe zawie ,

wiatrem łagodnym włosy jak kwiaty rozwiej, zacałuj,

ty mnie ukołysz i u pij, snem muzykalnym zasyp, otuma ,

we nie na wyspach szcz liwych nie przebud ze snu.

Poka mi wody ogromne i wody ciche,
r

ozmowy gwiazd na gał ziach pozwól mi słyszeć zielonych,

u o motyli mi poka , serca motyli przybli i przytul,

y li spokojne ponad wodami pochyl miło ci .

Konstanty Ildefons

Gałczy ski, Pro ba o wyspy szcz liwe,

[w:] Serwus, madonna. Wiersze i poematy, Warszawa 1984.

Zadanie 10. (0-1)

W którym z zacytowanych wersów bezpo rednio ujawnia si podmiot liryczny?

A.

Wiatrem łagodnym włosy jak kwiaty rozwiej, zacałuj.

Du o motyli mi poka , serca motyli przybli i przytul.

We nie na wyspach szcz liwych nie przebud ze snu.

My li spokojne ponad wodami pochyl miło ci .

Zadanie 11. (0-1)

Osoba mówi ca w wierszu

A.

planuje realn podró .

t skni za biblijnym rajem.

marzy o

szcz ciu w miło ci.

rozmy la o samotnym yciu.

Zadanie 12. (0-1)

Nastrój, w jakim jest podmiot liryczny, najtrafniej wyra aj okre lenia:

A.

ukojenie i nadzieja.

oboj tno ć i niech ć do działania.

zw tpienie i rozpacz.

rado ć i pewno ć siebie.

Strona 6 z 14

Zadanie 13. (0-1)
Jaki

e rodki poetyckie wyst puj w wersie: rozmowy gwiazd na gał ziach pozwól mi

słyszeć zielonych?

A.

Przeno nia i epitet.

Porównanie i antyteza.

Porównanie i apostrofa.

Przeno nia i kontrast.

Zadanie 14. (0-1)

O tym, e wiersz ma charakter pro by, wiadczy wielokrotne u ycie

A.

bezokoliczników.

imiesłowów.

trybu przypuszczaj cego czasowników.

trybu rozkazuj cego czasowników.

Zadanie 15. (0-1)

Z wiersza wynika, e

A.

lisko ć ukochanej osoby mo e być ródłem szcz cia.

ylko bezludna wyspa jest miejscem szcz liwo ci.

prawdziwe szcz

cie nigdy nie jest osi galne.

a ne jest samo marzenie o szcz ciu, a nie jego osi gni cie.

Tekst III

Jednym z motywów, ci gn cych si przez wiele lat rozrachunków za powstanie

listopadowe, był tak e swoisty bilans zysków i strat, jakie ponie li uczestnicy tych wydarze .

Inaczej mówi c, pytanie o to, kto zyskał, a kto stracił na powstaniu. […]

A cen najwy sz okazywała si emigracja. Absolutnie nieprzewidywalna zarówno

zakresie yciowych konsekwencji, własnej odporno ci psychicznej na rozł k z krajem, jak

te braku wyobra ni nieogarniaj cej mo liwo ci długiego trwania wychod stwa, wła ciwie
niemal bezkresnego.

Czy mo na wyobrazić sobie rzeczywisto ć niewyobra aln , zupełnie now , nie

wspart adnym do wiadczeniem? Jak si okazało, si ganie do do wiadcze Legionów

D browskiego było analogi naci gan i wr cz zwodnicz . Emigracja polistopadowa nie stała

si formacj wojskow , a Europa ówczesna, ustabilizowana przez kongres wiede ski, nie

miała potrzeb ani szans na wyłonienie „człowieka wieku” miary Napoleona. […]

Niezale nie od tego, czy opuszczaj cy Polsk zdawali sobie spraw , e s twórcami

zjawiska bezprecedensowego, byli nimi. Własnym losem, swoimi biografiami, uczuciami
i

umysłami stwarzali nowy kształt polskiej historii – emigracj , któr nazwano wielk .

Prawd mówi c, kłopotliwa to nazwa, podatna na wykładni gloryfikuj co-patetyczn

podsuwan przez ten kwalifikuj cy przymiotnik „wielka”. Bo taki wła nie, warto ciuj cy ma

ona sens. Nie do liczebno ci nale y go odnosić, choć sze ć-siedem tysi cy ludzi, w tym elity

polityczne i intelektualne, to niemało. Wielko ć wynikała raczej z owego wzoru wzorów

emigracji politycznych, jaki stworzyli. W ich odpowiedzialno ci za kraj, za wierno ć hasłom,

dla których podj li walk z Rosj , za hojne obdarowywanie własnym yciem uwielbianej

Strona 7 z 14

wówczas –

wszak połow wieku rozłamała Wiosna Ludów – skrzydlatej bogini wolno ci.

Wielko ć tkwiła tak e w szczegółach, w umiej tno ci organizowania instytucji ycia

społecznego, w trosce o szkolnictwo i kultur , czego widoczne lady pozostały do dzi na

przykład w postaci Biblioteki Polskiej.

Je li porywali si na zadania cz stokroć przekraczaj ce finansowe mo liwo ci tego

rodowiska, kierowała nimi szlachetna ambicja, aby pozostawić po sobie trwałe warto ci

aby kiedy oddać Polsce kapitał duchowy tutaj zgromadzony. Mimo e to oni wła nie stali

si twórcami znacz cego dla dalszych dziesi cioleci XIX wieku podziału na kraj i emigracj ,

przechowywali ide wspólnej Polski oraz nadrz dne poj cie ojczyzny, której uchybić nie
wolno.

Alina Witkowska,

Cze ć i skandale. O emigracyjnym do wiadczeniu Polaków, Gda sk 1997.

Gloryfikacja –

wysławianie, wychwalanie, uwielbianie; patos – podniosło ć, wzniosło ć.

Zadanie 16. (0-1)
Powstanie listopadow

e wybuchło w roku

1815

1830

1848

1863

Zadanie 17. (0-1)

Emigracj polistopadow nazwano „wielk ”, poniewa jej przedstawiciele

A.

stali si twórcami podziału społecze stwa polskiego na „kraj” i „emigracj ”.

odegrali ogromn rol polityczn i kulturaln w dziejach Polski.

porywali si na zadania przekraczaj ce mo liwo ci finansowe ich rodowiska.

nawi zywali do tradycji napoleo skiej i do wiadcze Legionów D browskiego.

Zadanie 18. (0-1)

Z tekstu III wynika, e emigranci marzyli

A.

o zerwaniu

wszelkich wi zi z krajem.

o poprawie warunków materialnych.

o integracji

ze społecze stwem Zachodu.

odzyskaniu przez Polsk niepodległo ci.

Zadanie 19. (0-1)

Zwi zek przyczynowo-skutkowy został poprawnie przedstawiony w szeregu:

A.

represje wobec ludno ci polskiej  utrata przez Polsk niepodległo ci  Wielka
Emigracja

kongres wiede ski  kl ska powstania listopadowego  utrata przez Polsk

niepodległo ci

kl ska powstania listopadowego  Wielka Emigracja  rozwój kultury polskiej na

obczy nie

Wiosna Ludów  Wielka Emigracja 

zesłania Polaków na Syberi

Strona 8 z 14

Zadanie 20. (0-1)

Tekst III jest przykładem

A.

literatury popularnonaukowej.

literatury pi knej.

recenzji.

pami tnika.

Tekst IV

„Mam na imi Karolina. Mam 17 lat. Mieszkam na wsi w woj. lubelskim. Od kiedy

ucz si angielskiego, wyjazd do Anglii to jedno z moich najskrytszych marze . Chciałabym

przej ć si nad Tamiz . Jako siostra zapalonych kibiców sportowych byłabym zaszczycona

rozmow z Jerzym Dudkiem, który gra w dru ynie Liverpoolu

”. Starannie przykleiła

znaczek i wysłała list do Fundacji Dzieci ca Fantazja

Marcin swój list wystukał na komputerze: „Kraj, który odwiedziłbym z wielk

przyjemno ci , to Anglia. Nie wiem, czy mog prosić o spełnienie moich kolejnych marze .

Je li tak, to s nimi obejrzenie na ywo meczu z udziałem Jerzego Dudka, wizyta w fabryce

samochodów i przeja d ka takimi autami, jak: ferrari, lamborghini, jaguar, lotus”. Marzenia

zostały wysłane, pozostało tylko czekać.

Obydwoje nie wiedzieli, e odb d podró ycia. Zacz ła si 16 marca w Lublinie,

sk d odjechali busem do hotelu Gordon, tu przy lotnisku Ok cie. Noc sp dzona w tym

miejscu oswoiła ich z wyciem silników startuj cych samolotów. Na drugi dzie o 7.50 wsiedli

do samolotu. Na lotnisku w Londynie był tłum ludzi, harmider, kolejki do odprawy. Ale to ich

nie zraziło. Przygotowywali si przecie solidnie do tego wyjazdu. Marcin, choć prymusem

nie jest i czasem kijem go do nauki nie zagonisz, wkuwał jak w ciekły angielskie słówka. Nie

zrobi z siebie głupka przed Angolami. Tak e Karolina, kiedy dowiedziała si o podró y, nie
odc

hodziła od ksi ki – nic tylko angielski i angielski. Kiedy zaczyna si przygoda twojego

ycia, musisz si dobrze przygotować, nie mo esz wskoczyć do niej tak po prostu jak do

kału y.

Miasto powitało ich pi kn pogod . Lunch zjedli w hotelu. Potem ruszyli pod Big

Bena

, Buckingham Palace

i do Westminster Abbey

. Pó niej przyszedł czas na Londy skie

Oko

. Widać z niego całe miasto. Ten dzie zaliczyli do udanych. Nast pnego dnia wstali

bladym witem. Zaplanowali przecie spacer nad Tamiz . Gdy wrócili do hotelu, Marcinowi

a dech zaparło w piersi. Przed samym wej ciem stało pi kne fioletowe ferrari. Usiadł za

kierownic , pó niej w fotelu pasa era. Je dzili po Londynie dobr godzin . Karolina

natomiast poszła do muzeum figur woskowych Madame Tussauds

. Patrz

yła w oczy Marylin

Monroe, miała si z Charliego Chaplina. Noc min ła szybko. W czwartek przed południem

pod ich hotel w Liverpoolu przyjechały policjantki. Zaprosiły Karolin i Marcina na wizyt
w

stajniach i spotkanie ze specjalnymi jednostkami pracuj cymi z psami. Potem policyjnym

radiowozem pojechali na spotkanie z piłkarzami Liverpoolu. Dudek zrobił co , czego nie było

w programie wycieczki: zaprosił ich na kolacj . Gadali o wszystkim: Jurek o swoim synku
i

onie, Karolina i Marcin o tym, e spełniły si ich marzenia…

Na podstawie: Dorota Kowalska,

Marzenia si spełniaj , „Newsweek Polska”, 15/2004.

Tekst pochodzi z roku 2004 –

Jerzy Dudek był wówczas piłkarzem Liverpoolu.

Fundacja Dzieci ca Fantazja powstała w 2003 r.; jej celem jest spełnianie marze nieuleczalnie chorych dzieci.

Big Ben – popularna

nazwa dzwonu i Wie y Zegarowej gmachu angielskiego parlamentu.

Buckingham Palace – rezydencja rodziny królewskiej.

Westminster Abbey –

Opactwo Westminsterskie; jedna z najsłynniejszych wi ty w Londynie.

Londy skie Oko – wielki „diabelski młyn” stoj cy nad brzegiem Tamizy.

Madame Tussauds –

słynny londy ski gabinet figur woskowych zało ony przez Francuzk Marie Tussaud.

Strona 9 z 14

Zadanie 21. (0-1)
O czym marzyli Karolina i Marcin?

…………………………………………………..………………………………………………

Zadanie 22. (0-1)

W jakim celu została powołana Fundacja Dzieci ca Fantazja?

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 23. (0-1)
Napisz, co robili Marcin i Karolina, aby dobrze

przygotować si do „podró y ycia”.

…………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 24. (0-1)
Jaki rodzaj narracji

przewa a w tek cie IV?

…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 25. (0-1)
Wypisz z tekstu IV pierwsze zdanie tego akapitu

, w którym jest najwi cej elementów

sprawozdania.

…………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 26. (0-1)

Przekształć podane wypowiedzenia tak, by unikn ć wyst puj cych w nich potocznych

sformułowa .
Marcin [...]

wkuwał jak w ciekły angielskie słówka. Nie zrobi z siebie głupka przed

Angolami.

…………………………………………………………………………………………………..

….……………………………………………………………………………………………..…

…………………………………………………………………………………………………..

Strona 10 z 14

Zadanie 27. (0-3)
Na podstawie tekstu IV odtwórz program wycieczki Karoliny i Marcina.

Dzie 1.

1. Wyjazd z Lublina do Warszawy.

2. ………………………………..………………………………………………………….........

Dzie 2.

1. …………………………………..…………………………………………………………….

2. Zakwaterowanie w hotelu, obiad.

3. ………………………………………………………………………………………………...

4. ………………………………………………………………………………………………...

5. Podziwianie panoramy miasta z Londy skiego Oka.

Dzie 3.

1. …………………………………..…………………………………………………………....

2. ……………………………………………………………………………………………….

Dzie 4.

1. …………………………………..…………………………………………………………...

2. ……………………………………………………………………………………………….

3. Spotkanie z piłkarzami Liverpoolu.

4. ………………………………………………………………………………………………...

Strona 11 z 14

Zadanie 28. (0-6)

W imieniu samorz du szkolnego napisz podanie do dyrektora gimnazjum z pro b
o

zgod na przeprowadzenie zbiórki pieni dzy na rzecz Fundacji Dzieci ca Fantazja.

……………...................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Strona 12 z 14

Zadanie 29. (0-15)

Napisz rozprawk na temat: Wyprawa, w drówka, tułaczka... – podró niejedno ma imi .

Uzasadnij trafno ć podanego stwierdzenia, odwołuj c si do jednego przykładu
z arkusza i co najmniej dwóch przyk

ładów z literatury lub historii, ewentualnie z obu

tych dziedzin.

Pami taj, e Twoja praca powinna zajmować co najmniej połow wyznaczonego miejsca.

……………...................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Strona 13 z 14

.......................................................................................................................................................

Strona 14 z 14

Brudnopis

…………….....................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

Document Outline