Rozpoczęto lansowanie pełnego zalet 

systemu  opakowań  „ekologicznych”. 
Zwrócenie uwagi na negatywny wpływ 
opakowań  na  środowisko  tego  kraju 
wynika z obowiązującego przepisu PPP 
(ang.  „pollutter  pays  principle”)  tzn. 
„zanieczyszczający płaci”. 

Odpowiedź na pytanie o wady i zalety 

opakowań daje sporządzenie tzw. eko-
bilansu. Przygotowywany już na etapie 
jego projektowania, ekobilans produk-
tu próbuje wyjaśnić wpływ na środo-
wisko opakowań, m.in. butelki szklanej 
lub  plastikowej,  puszki  aluminiowej, 
blaszanej czy kartonu. 

Butelki szklane

Szkło zalicza się do najstarszych i naj-

ważniejszych  materiałów  wykorzysty-
wanych przez człowieka. Już ok. 4 000-
5  000  lat  pne.  (jak  wskazują  archeolo-
giczne znaleziska w Egipcie) znana była 
technika produkcji szkła. Dopiero przed 
dwoma tysiącami lat, wraz z wynalezie-
niem rurek do wydmuchu, udało się wy-
produkować wysokie butelki. Z rozwojem 
produkcji przemysłowej w Stanach Zjed-
noczonych (1898) butelka szklana stała 
się  produktem  masowym,  wyrzucanym 
po jej opróżnieniu. 

Szkło ze względu na swoje szczegól-

ne właściwości wykorzystuje się zwłasz-
cza do pakowania napojów. Daje się ono 
formować podczas produkcji w dowol-
ny kształt, a w trakcie użytkowania przy 
wyższych  temperaturach  (np.  napełnia-
nie wrzątkiem, czyszczenie) zachowuje 
swoje wymiary. 

Głównym  surowcem  do  produkcji 

szkła jest piasek. Materiałami dodawany-
mi w dalszej kolejności są: soda, wapno, 
dolomit i glinokrzemiany. Surowce te są 
powszechne i dają się pozyskiwać łatwo 
i bez szkodliwego oddziaływania na śro-
dowisko.  Szkło  w  porównaniu  z  meta-
lami (puszka aluminiowa), jak również z 
plastikiem (butelki PET) wykazuje wy-
raźną  przewagę.  Dodatkową  zaletą  jest 

jego nieograniczona możliwość recyklin-
gu. Jeśli szkło będzie sumiennie sortowa-
ne według koloru, może być ponownie 
wykorzystane jako surowiec. Jak podaje 
Berlińskie Przedsiębiorstwo Oczyszcza-
nia  Miasta,  udział  stłuczki  szklanej  w 
produkcji  butelek  w  Niemczech  osiąga 
obecnie nawet 65%. 

Przy  powtórnym  zagospodarowaniu 

szkła odpadowego obniża się punkt top-
nienia surowca, a tym samym spada za-
potrzebowanie na energię o prawie 20%. 
Pomimo  to  pobór    energii  pozostaje  w 
dalszym ciągu problemem, gdyż aby uzys-
kać  temperaturę  topnienia  1  500  st.  C, 
należy użyć 7 500 kilodżuli w przelicze-
niu  na  pojedynczą  butelkę.  Odpowiada 
to takiej ilości energii, która mogłaby za-
silać np. telewizor lub dwie pralki nas-
tawione  na  temperaturę  60  st.  C  przez
ok. 20 godzin. Ten wysoki nakład ener-
gii  ulega  zmniejszeniu,  gdy  butelka  po
jednokrotnym użyciu nie jest przetapiana, 
ale ponownie wykorzystywana, i to wielo-
krotnie. Butelki mogą być nawet 50-krot-
nie wykorzystane w jednym cyklu życia 
produktu  (trwającym  6  -10  lat).  Jeżeli 
zatem podzielimy obciążający środowis-
ko  nakład  energii  na  liczbę  napełnień, 
wówczas w ekologicznej ocenie wyraźnie 
zyskuje  szklana  butelka  wielokrotnego 
użytku  wobec  recyklingu  „jednorazó-
wek”. 

Puszki

Pierwsze blaszane puszki do napojów 

wynalezione zostały na początku lat 30. 
minionego wieku w USA, natomiast alu-
miniową puszkę o takim samym przez-
naczeniu wyprodukowano w roku 1958. 
Obecnie prawie na całym świecie wytwa-
rza się puszki z aluminium. Wyjątkiem 
są Niemcy, gdzie do produkcji korpusu 
puszki używa się białej blachy lakiero-
wanej, najczęściej z zewnątrz i od środka. 
Jedynie górne wieczko z powodów tech-
nicznych jest aluminiowe. 

Zużycie energii w produkcji puszki z 

blachy jest zdecydowanie odmienne, niż 

w przypadku puszki aluminiowej. Nakład 
energii na wyprodukowanie tony białej 
blachy przy użyciu materiału z odzysku 
wynosi ok. 6 000 KWh, a w przypadku 
aluminium  12  000  KWh.  Różnica  ta 
zmniejsza  się  jednak  przy  ocenie  opa-
kowania  jednostkowego,  ponieważ  z 
ilości aluminium odpowiadającej takiej 
samej ilość blachy można wyprodukować 
prawie 2 razy więcej puszek. Mimo po-
zytywnych właściwości zaznaczających 
się przy użytkowaniu i transporcie, osta-
teczny ekobilans wypada jednoznacznie 
negatywnie  zarówno  dla  puszki  alumi-
niowej, jak i dla blaszanej. 

Ponadto  stwierdzono,  że  puszki  po-

wodują  w  znacznie  większym  stopniu 
efekt cieplarniany, niż butelki wykorzys-
tywane  wielokrotnie.  Zarówno  alumi-
nium, jak i szkło muszą być wytwarzane 
przy  dużym  nakładzie  energii.  W  zes-
tawieniu  jednak  ze  szkłem,  pozyska-
nie aluminium wiąże się nieodłącznie z 
daleko większym obciążeniem środowis-
ka.  Wynika  to  z  faktu,  że  pozyskiwa-
ny do produkcji aluminium glin (będąc 
trzecim co do zasobności minerałem wys-
tępującym w skorupie ziemskiej) nigdy 
nie jest obecny w czystej formie. Dlate-
go też boksyt - jako najważniejsza ruda 
do  wytwarzania  aluminium  -  musi  być 
przetwarzany  przy  znacznym  wydatku 
energii. 

RADY Z EKOSZUFLADY

O P A K O W A N I A  -   

Na początku 2003 roku w Niemczech obłożono kaucją napoje w opakowaniach jednorazowego użytku. 
Celem tej akcji było przeciwdziałanie szkodliwym dla środowiska odpadom.

RYS. ANDRZEJ SZUK, PLSP SUPRAŚL

KONKURS „MOJA ZIEMIA - MÓJ ŚWIAT” 2003

PAPIER

EKOLOGICZNY

 

32 

LUTY 2005 

NR 2 (139)