plik

Konstytucja marcowa 17 III 1921

Konstytucja kwietniowa 23 IV 1935

E
G
Z
E
K
U
T
Y
W
A

Prezydent: zwołuje, otwiera, odracza i zamyka Sejm i Senat
wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm+Senat) bezwzględną
większością na 7 lat,, Zgromadzenie zwołuje Prezydent w ostatnim
kwartale siedmiolecia, jeśli nie zwoła na 30 dni do końca to
Marszałek Sejmu
śmierć prezydenta – Marszałek Sejmu, jeśli prezydent trzy miesiące
nie sprawuje urzędu, 3/5 Sejmu może uchwalić opróżnienie urzędu,
Prezydent podpisuje ustawy z kontrasygnatą ministrów i zarządza
ogłoszenie, każdy akt prezydenta potrzebuje kontrasygnaty premiera i
odpowiedniego ministra
mianuje i odwołuje premiera, na jego wniosek ministrów, na wniosek
RM urzędników cywilnych, wojskowych
Nominacje urzędników kancelarii cywilnej Prezydenta kontrasygnuje
premier!
Najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych, nie może zostać Naczelnym
Wodzem, wodza mianuje prezydent na wniosek RM przez MSWojsk
prawo łaski
reprezentuje państwo na zewnątrz (umowy wymagają zgody Sejmu)
nie jest odpowiedzialny parlamentarnie ani cywilnie
odpowiedzialność konstytucyjna: 3/5 Sejmu 50%, Trybunał Stanu

Ministrowie tworzą RM pod przewodnictwem PRM.
RM ponosi solidarną odp konst i parlamentarną, poza tym ministrowie
indywidualnie
Do odpowiedzialności parlamentarnej – Sejm zwyczajną większością
głosów
konstytucyjna: 3/5 Sejmu 50%

Na czele państwa stoi prezydent odpowiedzialny wobec Boga i historii, w jego osobie
skupia się jednolita i niepodzielna władza państwowa
pod zwierzchnictwem prezydenta:
Rząd, Sejm, Senat, Siły Zbrojne, Sądy, Kontrola Państwowa,
prezydent: czynnik nadrzędny
Prezydent:
mianuje wg swego uznania PRM, na jego wniosek ministrów
zwołuje i rozwiązuje Sejm i Senat,
otwiera, odracza i zamyka sesje Sejmu i Senatu
zwierzchnik Sił Zbrojnych reprezentuje państwo
stanowi o wojnie i pokoju zawiera i ratyfikuje traktaty obsadza urzędy
Prerogatywy prezydenta:
wskazywanie kandydata na prezydenta i zarządzanie głosowania powszechnego
wyznaczanie na czas wojny następcy
mianowanie i odwoływanie: premiera, Pierwszego Prezesa SN, Prezesa NIK
mianowanie i zwalnianie NW (odpowiedzialny przed prezydentem) i GISZ
powoływanie sędziów Trybunału Stanu
powoływanie części senatorów
mianowanie i zwalnianie Szefa i urzędników Kancelarii Cywilnej
rozwiązywanie Sejmu i Senatu przed końcem kadencji
oddawanie członków rządu pod Trybunał Stanu
prawo łaski
NIE WYMAGAJĄ KONTRASYGNATY
reszta wymaga (premiera i ministra)

prezydent nie jest odpowiedzialny i nie ponosi odpowiedzialności

Wybór:
Kandydata wybiera Zgromadzenie Elektorów
ustępujący prezydent: prawo wskazania innego kandydata, jeżeli prezydent wskaże –
głosowanie powszechne spomiędzy tych dwóch, jeżeli oświadczy, że nie wskaże lub nie
wskaże w ciągu 7 dni od wyboru kandydata przez ZE, kandydat ZE wybrany.

Zgromadzenie Elektorów: Marszałek Senatu (przewodniczący), Marszałek Sejmu
(zastępca), premier, 1P SN, GISZ oraz 75 elektorów (obywatele najgodniejsi wybrani w 2/3
Sejm, 1/3 Senat,
kadencja: 7 lat, jeżeli wcześniej prezydent zrzeknie się lub umrze, Marszałek Senatu
zwołuje ZE, jeśli sam wskaże kandydata – głosowanie powszechne, wojna: kadencja
przedłuża się: 3 miesiące po zawarciu pokoju, prezydent wyznacza następcę w czasie wojny
Uchwała, uznająca urząd za opróżniony zapada większością 3/5 połączonych Sejmu i
Senatu
Funkcję prezydenta zastępczo sprawuje Marszałek Senatu

Rząd:
PRM +RM
ustala ogólne zasady polityki państwowej
kieruje sprawami państwa niezastrzeżonymi dla innych organów
ministrowie – działy administracji
organizację rządu określa dekret prezydenta
rozporządzenia wykonawcze do ustaw
PRM i RM odpowiedzialni politycznie przed Prezydentem,
sejmowe wotum nieufności dla rządu lub ministra: podczas sesji zwyczajnej, głosowanie nie
razem ze złożeniem
zwykła większość – prezydent 3 dni odwoła lub rozwiąże Izby, jeśli nie to do Senatu, jeśli
Senat poprze Sejm Prezydent odwoła ministra / rząd chyba, że rozwiąże parlament
odpowiedzialność konstytucyjna ministrów i rządu przed TS, prawo pociągania do odp
służy Prezydentowi i połączonym Izbom, uchwała 3/5 50%

L
E
G
I
S
L
A
T
Y
W

Sejm i Senat
zakres ustawodawstwa: wszelkie prawa publiczne i prywatne
coroczne uchwalanie budżetu
ustalanie stanu liczebności wojska i ogłaszanie poboru rekruta
pożyczki, podatki, majątek państwowy, cła i monopole – ustawa

Prawo inicjatywy ustawodawczej: Sejm i Rząd
Sejm: 5letnia kadencja, głosowanie: powszechne, tajne, bezpośrednie,
równe i stosunkowe
prawo wybierania: 21, pełnia praw cywilnych, zamieszkuje w okręgu

Sejm:
funkcja ustawodawcza i kontrolna
ustalanie budżetu i nakładanie ciężarów
żądanie ustąpienia
pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej
udzielania absolutorium
kontrola nad długami

głosowanie: powszechne, tajne, równe, bezpośrednie,
kadencja: 5 lat

A wyborczym przynajmniej od przedednia ogłoszenia wyborów, tylko

osobiście, wojskowi w służbie czynni nie, skazani nie, urzędnicy w
okręgach służby nie,
prawo wybieralności: każdy, 25
poseł obejmujący płatną służbę państwową traci mandat
mandat wolny, immunitet formalny, immunitet materialny, poseł nie
może być redaktorem odpowiedzialnym
coroczna sesja zwyczajna, nadzwyczajna: prezydent, 1/3 posłów
rozwiązanie Sejmu: uchwała 2/3 kworum 50%, prezydent za zgodą
3/5 Senatu, jednocześnie rozwiązuje się Senat, wybory w ciągu 90
dni, ustawy zwykłe: większość przy 1/3, prawo do interpelacji
poselskich (6 tygodni)
droga ustawodawcza: Sejm – Senat (30 dni na poprawki)- „Prezydent
zarządzi ogłoszenie ustawy”(30 dni), zmiany lub odrzucenie projektu
przez Senat (zakomunikowanie wspomniane 30 dni, następne 30 na
zwrot ze zmianami – odrzucenie poprawek 11/20, nieodrzucenie –
ogłoszenie
Senat: każde województwo jeden okręg wyborczy, głosowanie:
powszechne, tajne, bezpośrednie, równe, stosunkowe, ilość
mieszkańców – liczba mandatów, prawo wybierania: 30 lat,
zamieszkiwanie od roku, prawo wybieralności, każdy, 40
amnestia drogą ustawodawczą

wybory zarządza Prezydent (30 dni)+60
nie biorą udziału wojskowi
prawo bierne: 24, prawo czynne: 30
coroczna sesja: może być odroczona, odroczenie powyżej 30 dni zgoda Sejmu
otwarcie sesji nadzwyczajnej: prezydent, połowa posłów,
przedmiotem sesji nadzwyczajnej: sprawy wymienione w zarządzeniu Prezydenta lub
wniosku o otwarcie, sprawy wymagane przez ustawę, regulamin, albo uznane przez
Prezydenta za pilne
uchwały sejmu: większość z 1/3
immunitet formalny, brak immunitetu materialnego,
poseł może być uchwałą Sejmu albo na żądanie Marszałka Sejmu lub Ministra
Sprawiedliwości oddany pod TS i pozbawiony mandatu
incompatibilitas
prawo członków rządu do przemawiania na posiedzeniach Sejmu oraz przebywanie podczas
posiedzeń
prawo do interpelacji poselskiej (45 dni)

Senat:
rozpatruje budżet i projekty ustaw, uchwalone przez Sejm
uczestniczy w wykonywaniu kontroli nad długami państwa
na równi z Sejmem:
wniosek o wotum nieufności
zwrócone przez prezydenta ustawy
zmiana Konstytucji
uchylenie zarządzeń wprowadzających stan wyjątkowy

składa się z senatorów:
1/3 przez Prezydenta, 2/3 w drodze wyborów,
kadencja zbieżna z kadencją Sejmu

aktami ustawodawczymi są ustawy i dekrety, nadrzędność Konstytucji

prawo inicjatywy: Rząd, Sejm
w sprawach budżetu, kontyngentu rekruta i ratyfikacji umów wyłącznie rząd

Prezydent może przed ratyfikacją na wniosek RM wprowadzić w życie niektóre
postanowienia umów handlowych i celnych.
Projekt ustawy: uchwala Sejm, przekazuje Senatowi, poprawki - do odrzucenia 3/5, podpis
Prezydenta
Prezydent ma 30 dni na weto zawieszające, jeżeli Izby uchwalą bez zmian, ogłoszenie

Ustawa może upoważnić Prezydenta do dekretów. Prezydent może w nagłych wypadkach
wydawać dekrety z mocą ustawy z zakresu ustawodawstwa w razie konieczności, gdy Sejm
jest rozwiązany, na wniosek RM i zmieniane ustawą

Prezydent dekrety: sprawy rządu, zwierzchnictwa Sił Zbrojnych, administracji rządowej, w
każdym czasie i zmieniane tylko dekretem.

BUDŻET:
rząd składa projekt nie później niż cztery miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego,
Sejmowi 90 dni, Senatowi 20 dni, zmiany Senatu Sejm ma 10 dni, Prezydent zarządza
ogłoszenie w brzmieniu: Izb, Sejmu, Senatu, lub rządu w przypadku nierozpatrzenia na czas.

J
U
D
Y
K
A
T
U
R
A

sądownictwo administracyjne + Najwyższy Trybunał Administracyjny

Trybunał Stanu: Pierwszy Prezes SN (przewodniczący) + 12
członków: 8 Sejm, 4 Senat, wybierane osoby nie piastujące żadnego
urzędu, okres kadencji sejmowej

sędziowie mianowani przez prezydenta, sędziowie pokoju przez
ludność, sędziowie: niezawiśli, podlegli tylko ustawom, zmiana
wyroku tylko przez sąd, złożenie, przeniesienie, zawieszenie tylko
przez sąd i na mocy ustawy, pociągani do odpowiedzialności tylko za
zgodą sądu, sądy nie mają prawa badania ważności ustaw; ciężkie
kary, przestępstwa polityczne – sądy przysięgłych
Sąd Najwyższy: sprawy cywilne i karne
Trybunał Kompetencyjny

Sędziowie niezawiśli, orzeczenia zmieniane tylko przez sądy,
sądy nie mają prawa badać aktów ustawodawczych
sędziów mianuje prezydent
złożenie, przeniesienie, zawieszenie tylko przez sąd i na mocy ustawy, pociągani do
odpowiedzialności tylko za zgodą sądu,
amnestia wymaga aktu ustawodawczego, prezydent – prawo łaski

Sąd Najwyższy: sprawy cywilne i karne
Najwyższy Trybunał Administracyjny: do orzekania o legalności aktów administracyjnych
Trybunał Kompetencyjny: spory o właściwość sądów i innych organów
Trybunał Stanu: 1P SN +6, powołuje na okres 3letni prezydent, spośród sędziów sądów
powszechnych, przedstawionych w liczbie podwójnej w połowie przez Sejm, w połowie
przez Senat, równomiernie

I NIK, wniosek u udzielenie lub odmówienie absolutorium, kontrola

Twórczość jednostki jest dźwignią życia zbiorowego. Państwo zapewnia możliwość

N
N
E

całej administracji i zamknięć rachunków państwa, członkowie
usuwalni tylko uchwałą Sejmu 3/5 głosujących

podział terytorialny: województwa, powiaty i gminy (miejskie i
wiejskie), zasada dekoncentracji,
samorząd gospodarczy: izby rolnicze, handlowe, przemysłowe,
rzemieślnicze, pracy najemnej...połączone w Naczelną Izbę
Gospodarczą RP,
nadzór państwa nad samorządem przez wydziały wyższego stopnia

obywatelstwo przez urodzenie i nadanie

rozległe prawa obywatelskie i ich gwarancje, prawa I i II generacji,
prawa mniejszości narodowych, religijnych, nieliczne obowiązki

wyznanie rzymskokatolickie – naczelne stanowisko wśród
równouprawnionych wyznań, obowiązkowa nauka religii
(niekoniecznie katolickiej)

Czasowe zawieszenie praw obywatelskich: zarządzić może RM za
zezwoleniem prezydenta, niezwłocznie przedstawione Sejmowi
(między sesjami w ciągu 8 dni) jeśli Sejm odmówi traci moc

Zmiana konstytucji:

1. kworum 50% Sejm, Senat, 2/3

wniosek: połowa liczby posłów/senatorów, zapowiedziany 15
dni

2. drugi z rzędu Sejm może dokonać większością 3/5 50%
3. co 25 lat rewizji zwyczajną większością Sejmu i Senatu

połączonych w ZN

Konstytucja wchodzi w życie z niem ogłoszenia, względnie po
wydaniu odpowiednich ustaw.

rozwoju. Granicą wolności jest dobro powszechne.
Prawa publiczne uzależnione od wysiłku i zasług obywatela,
praca podstawą rozwoju i potęgi państwa, opieka nad pracą

Administracja państwowa:
rządowa
samorząd terytorialny
samorząd gospodarczy

podział terytorialny: województwa, powiaty i gminy (miejskie i wiejskie)
samorządy: wydawanie norm lokalnych, zatwierdzanych przez władze nadzorczą, nadzór
sprawuje Rząd przez swoje organa lub nadrzędną władzę samorządu

samorząd gospodarczy: izby rolnicze, handlowe, przemysłowe, rzemieślnicze, pracy
najemnej
Może być powołana przez ustawę Naczelna Izba Gospodarcza do opiniowania i
harmonizowania działalności ministerstw i rozważania całokształtu życia gospodarczego

NIK:
badanie zamknięć rachunków państwa
przedstawianie Sejmowi wniosków dot udzielenia absolutorium
NIK niezależna od rządu
prezydent mianuje i odwołuje prezesa a na jego wniosek członków
niezależna od rządu
Stan wyjątkowy: uchwalany przez RM za zgodą prezydenta, zarządzenie przesyłane do
Sejmu w ciągu 7 dni od ogłoszenia, prawo zawieszenia swobód obywatelskich

Stan wojenny: ogłaszany przez prezydenta, może wtedy wydawać dekrety z mocą ustawy za
wyjątkiem zmiany Konstytucji, przedłużać kadencje Izb, otwierać, odraczać, zamykać sesje,
powoływać do rozpatrzenia spraw wyłoniony przez te izby Sejm i Senat w zmniejszonym
składzie.