1
Iloczyn jonowy wody
Woda jest
bardzo słabym
elektrolitem.
W temp. 20
o
C stopień dysocjacji wody jest b. mały
α = 0,0000002 %
H
2
O ↔ H
+ +
OH
-
Wzór na stałą dysocjacji można podać:
Stała dysocjacji K = 1.8·10
-16
.
1.8·10
-16 x
55,55 = [H
+
] [OH
-
]
1·10
-14
= [H+] [OH-]
[ ] [ ]
[ ]
O
H
OH
H
K
2
−
+
⋅
=
[
]
O
H
2
⋅
Stężenie molowe wody = ~ 55,55
3
dm
mol
[
]
[ ] [ ]
−
+
⋅
=
OH
H
O
H
K
2
3
3
3
55
,
55
18
1000
18
1000
18
1
dm
mol
g
g
g
cm
g
dm
=
=
=
W 1909 roku Peter Lauritz Sorensen
wprowadził pojęcie
pH roztworu
jako miary kwasowości i zasadowości roztworów
.
1·10
-14
= [H
+
] [OH
-
]
l log
log
[H
+
] + log [OH
-
]
= -14 l(-1)
- log
[H
+
] - log [OH
-
]
= 14
pH = - log [H
+
]
pOH = - log [OH
-
]
pH + pOH = 14
Przyjęta skala jest czternastostopniowa (0-14).
pH
skrót od łacińskiego pojęcia
"potentia hydrogenii",
co znaczy
"
koncentracja jonów wodorowych
„
Pojęcie pH zadomowiło się w języku codziennym.
Celem podawania wartości pH na opakowaniach
kosmetyków, napoi jest zwrócenie uwagi
na odczyn roztworu.
Znajomość skali pH i reakcji środowiska na zmiany pH,
pozwala kontrolować i dobierać tak substancje,
aby przebiegające procesy były optymalne dla danego układu.
Szczególnie jest to ważne dla procesów biologicznych,
które są bardzo czułe na minimalne zmiany pH.
Wartości pH niektórych roztworów:
krew = 7,35 - 7,45
mleko = 6,5
sok żołądkowy = 1,0 - 2,0
ocet = 3,0
coca cola = 2,5 - 3,0
woda destylowana = 7,0
Metody pomiaru pH
1. Potencjometryczna – pHmetryczna
Dokładny pomiar, z precyzją i dokładnością nawet
do 0,001 jednostki. Wykorzystywane są przyrządy
pHmetry, składające się z czułego miliwoltomierza
i elementu pomiarowego – elektrody (szklanej).
2. Metoda wskaźnikowa
Mniej dokładna.
Wszystkie roztwory wodne
posiadają wartość pH, którą można wyznaczać metodami:
2
Wskaźniki pH
lakmus
- niebieski, w środowisku kwaśnym
przechodzi w czerwony
fenoloftaleina
- bezbarwna, malinowa w środowisku
silnie zasadowym (pH>8,3)
czerwień metylowa
- żółta, przechodzi w czerwoną
w środowisku kwaśnym
oranż metylowy
- pomarańczowy, przechodzi w
czerwony w kwaśnym środowisku
uniwersalny
- mieszanina różnych wskaźników,
zmienia kolory w całym zakresie pH,
od ciemnoczerwonego (silnie kwaśne środowisko),
przez żółty (obojętne, po zielony i fioletowy
w zasadowym)
Wskaźniki pH
są to
związki chemiczne
,
których barwa zmienia się zależnie od
pH
środowiska,
w którym się znajdują –
posiadają różną barwę w postaci
cząsteczkowej i zdysocjowanej.
Zmieniają barwę na skutek odłączania jonów wodorowych lub
hydroksylowych i przechodzenia w formę
jonową
Ponieważ w wierzchniej powłoce hydrolipidowej skóry
występuje woda, skóra także posiada własną wartość pH.
Nowoczesne metody pomiarowe wykazały przeciętną wartość
kwasowości w zakresie
4.2 - 5,6.
Kwaśny jest pot, tłuszcz produkowany przez gruczoły łojowe,
a nawet łuszczący się naskórek.
Tę kwaśną powłokę nazywa się "
płaszczem ochronnym".
Jego zadaniem jest powstrzymywanie mikroorganizmów
przed przeniknięciem do organizmu i ochrona przed wysuszeniem,
alergiami i wpływami zanieczyszczeń środowiska.
3
Płaszcz lipidowy, podobnie jak cała powierzchnia skóry,
ma odczyn kwaśny.
pH zdrowej skóry wynosi 4.2 - 5.6
Zalkalizowanie skóry prowadzi do zniszczenia kwasów i
uszkodzenia ochronnego płaszcza lipidowego.
W konsekwencji skóra staje się przepuszczalna
dla czynników drażniących i alergenów.
Zwiększenie pH skóry najczęściej zachodzi pod działaniem
mydeł toaletowych, które mają alkaliczny odczyn pH
(od 8.5 - 10.5)
Normalnie, już w kilkanaście minut po usunięciu
czynnika alkalizującego
wartość pH skóry
wraca do normy
, a uszkodzenia płaszcza
kwasowo - lipidowego zostają usunięte.
Tak dzieje się u większości ludzi.
Niestety u wielu osób mechanizm ten nie działa
wystarczająco sprawnie. Bariera ochronna łatwo
ulega u nich uszkodzeniom, trudno natomiast się
regeneruje – alergie.
pH roztworów elektrolitów
Obliczyć pH roztworu kwasu solnego o stężeniu
a) 0,1 mol/dm
3
b) 0,01 mol/dm
3
c) 0,001 mol/dm
3
HCl → H
+
+ Cl
-
Kwas solny jest mocnym kwasem, stężenie jonów H
+
jest
równe stężeniu kwasu,
a) [H
+
]=0,01mol/dm
3
pH = - log [H
+
]= -log 0,1 = 1
b) [H
+
]=0,01mol/dm
3
pH = - log [H
+
]= -log 0,01= 2
c) H
+
]=0,001mol/dm
3
pH = - log [H
+
]= -log 0,001=3
Wartość pH zależy od stężenia roztworu
.
W życiu codziennym, również w
dziedzinie kosmetyki
,
pojawiają się określenia "współczynnik pH"
w odniesieniu do układów niejednorodnych,
nie zdefiniowanych, takich jak:
skóra, jama ustna,
szampon, krem itp
.
Współczynnik pH odnosi się do stężenia - a więc wyłącznie
do roztworów,
tak więc pojęcie pH skóry czy kremu
jest określeniem nieprecyzyjnym,
pewnym „skrótem myślowym”.
W tych przypadkach należy dokładnie określić co rozumiemy
i
jak należy mierzyć pH
skóry, szamponu czy kremu.
np. Dla kremu:
może to być
pomiar bezpośredni
(oznaczać będzie wówczas pH wodnej fazy emulsji )
może oznaczać
pH wodnego ekstraktu
(
wówczas trzeba dokładnie podać przepis jego przygotowania).
W przypadku skóry:
może oznaczać pH warstewki potu na skórze
(też ważne w jakich warunkach mierzone i w jakim stanie fizjologii)
pH roztworu powstałego przez zwilżenie skóry wodą lub
roztworu powstałego przez spłukanie skóry wodą
(ważna wielkość powierzchni i ilość wody).