1

Planowanie, realizacja 

Planowanie, realizacja 

i interpretacja 

i interpretacja 

wyników 

wyników badań

badań

Rok III

Wydział Lekarski

Badania kohortowe

• CEL: określenie związku przyczynowo-skutkowego

• METODA: pomiar zapadalności  w grupie eksponowanej  i 

nieeksponowanej

1. Punkt wyjścia – EKSPOZYCJA 

- dobór grupy eksponowanej  i nieeksponowanej

2. Obserwacja stanu zdrowia obu grup

3. Punkt końcowy – stan kliniczny (choroba)

3. Porównanie:

zapadalność

vs

zapadalność 

w grupie eksponowanej

w grupie nieeksponowanej

Grupa 

eksponowana

Grupa 

nieeksponowana

Zdrowi

Chorzy

Zdrowi

Chorzy

Badana populacja 

– osoby zdrowe

Określenie zapadalności

Określenie zapadalności

Określenie ryzyka względnego

Monitorowanie stanu zdrowia 

i poziomu ekspozycji

Porównanie wyników

Badana populacja

Do badań kohortowych włączamy wyłącznie 

osoby zdrowe (pod względem badanej 
jednostki chorobowej). 

W pierwszym badaniu (bazowym) określamy 

przydział do grupy eksponowanej i 
nieeksponowanej. 

Badania „kontrolne”

Badania kontrolne przeprowadzane są co pewien 

określony okres czasu – np. co rok, co dwa lata, 
itp.

Podczas badań kontrolnych mierzymy natężenie 

ekspozycji oraz określamy czy wystąpił punkt 
końcowy (choroba).

Wykorzystujemy zawsze ten sam zestaw badań, 

używając tego samego sprzętu pomiarowego, 
niezmienionych  procedur pomiaru.

Straty kohorty

W trakcie realizacji badań może dojść do straty 

osób uczestniczących w badaniach z 
powodu:

• Migracji

• Śmierci

• Wystąpienia chorób innych 

niż punkt końcowy, które 
uniemożliwiają udział w badaniach

• Odmowa udziału w badaniach

2

Badania kohortowe

Ryzyko względne (RW)

(+)

(-)

OGÓŁEM

(+)

a

b

a+b

(-)

c

d

c+d

OGÓŁEM

a+c

b+d

a+b+c+d

choroba

ekspozycja

Zapadalność  E(+) = a/(a+b)
Zapadalność  E(-) = c/(c+d)

RW = a/(a+b) / c/(c+d)= 

=a*(c+d)/(c*(a+b)

Ryzyko Względne

Zapadalność  w grupie eksponowanej

Zapadalność  w grupie nieeksponowenej

RW =

RW > 1  - czynnik  zwiększa  szansę wystąpienia danego zjawiska

RW < 1 - czynnik  zmniejsza szansę wystąpienia danego zjawiska

RW = 1 – czynnik nie ma wpływu na częstość  występowania 

danego zjawiska

Badania kohortowe

(prospektywne)

ZALETY:
• Bezpośredni pomiar wpływu czynników etiologicznych, 

zapobiegawczych czy terapeutycznych dla naturalnej  historii 
choroby

• Dokładne określenie ryzyka rozwoju choroby (zapadalność, 

umieralność, remisja)

• Znana ekspozycja
• Możliwość obserwacji wielu jednostek chorobowych

WADY:
• Wysokie koszty i trudności organizacyjne  (duża grupa do 

badania, długi czas obserwacji

• Konieczność zapewnienia  stałego standardu diagnostycznego
• Nieprzydatność do chorób o niskim współczynniku 

zapadalności

• Selekcja kohorty (śmiertelność, migracje,  odmowy)

Ryzyko przypisane

Ryzyko  przypisane  (frakcja etiologiczna) – ryzyko 

oszacowane dla populacji 
z uwzględnieniem  rozpowszechnienia  czynników 
narażenia w populacji  generalnej. 

Określa odsetek  wszystkich  przypadków  choroby 

w populacji,  które są powiązane  przyczynowo 
z działaniem  danego czynnika  ryzyka.

p (RW – 1)      

p (RW – 1) + 1

RP =