Grzyby drożdżopodobne i
pleśniowe w środowisku
Grzyby drożdżopodobne i
pleśniowe w środowisku
SYSTEMATYKA GRZYBÓW
• Królestwo:
GRZYBY
1. Typ: Skoczkowce
• 2. Typ: Sprzężniowce Klasa: Sprzężniaki
3.
Typ: Workowce Klasa: Drożdżaki Rodzaj: Drożdże
Klasa: Szpetczaki
Klasa: Owadorośla Klasa: Workowce właściwe
4. Typ: Podstawczaki Klasa: Rdze Rząd: Rdzawnikowce Klasa: Głownie
Klasa: Galaretniaki Klasa: Pojedynczopodstawkowe
5. Typ: Grzyby niedoskonałe (sztuczny takson zawierający grzyby
pasożytnicze
lub
pleśniowe
o prymitywnej lub uwstecznionej budowie,
których właściwej przynależności systematycznej nie można ustalić ze
względu na brak rozmnażania płciowego).
6. Typ: Porosty
7. Typ: Mikrosporydia
8. Typ: Glomeromycota
SYSTEMATYKA GRZYBÓW
• Grzyby (Fungi), grupa organizmów jądrowych w
randze królestwa (według
Dawniej zaliczane były do królestwa roślin i
traktowane jako jedna z grup roślin plechowych
(plecha) lub zarodnikowych.
Grzyby obejmują ok. 100 tys. gatunków, głównie
lądowych, takich jak: pleśnie, drożdże, wiele
pasożytów roślinnych i zwierzęcych (mączniaki,
rdze itp.) oraz grzyby kapeluszowe.
•
PODZIAŁ KLINICZNY GRZYBÓW
•
Dermatofity:
•
1.
zo
zo
o
o
filne
filne (Trichophyton verrucosum, Trichophyton
mentagrophytes, Trichophyton gallinae, Trichophyton equinum,
Microsporum canis)
•
2.
antropofilne
antropofilne (Trichophyton concentricum, Trichophyton
schoenleinii)
•
3.
geofilne
geofilne (Microsporum gypseum)
•
Pleśniaki: rodzaj Aspergillus, rodzaj Penicillium, rodzaj Phoma
•
Drożdże: rodzaj Cryptococcus, rodzaj Candida, rodzaj Torulopsis, rodzaj
Trichosporon, rodzaj Rhodothorula
•
Inne:
•
1.
grzyby dimorficzne
grzyby dimorficzne (występują w fazie drożdżowej i micelialnej): rodzaj
Blastomyces, rodzaj Histoplasma, rodzaj Sporotrichum
•
2.
grzyby toksynogenne
grzyby toksynogenne zawierające czarny lub brunatny barwnik: rodzaj
Fusarium, rodzaj Stachybotrys
Taksonomia Candida
drożdżaki
•
Domain (domena, nadkrólestwo): Eucaryota
•
Kingdom (królestwo): Fungi
Phylum (gromada): Ascomycota
Subphylum (podgromada) : Ascomycotina
Class (klasa): Ascomycetes
Order (rząd): Saccharomycetales
Family (rodzina): Saccharomycetaceae
Genus (rodzaj) : Candida
•
Species (gatunek): Candida albicans
Taksonomia Cryptococcus
drożdżaki
•
Domain: Eucaryota
•
Kingdom: Fungi
Phylum: Basidimycota
Subphylum: Basidimycotina
Order: Sporidiales
Family: Sporidiobolaceae
Genus: Filobasidiella (Cryptococcus)
DROŻDŻAKI
Drożdżaki (yeast) to patogenne lub
niepatogenne mikroorganizmy. Są
ubikwitarnie rozpowszechnione w
przyrodzie. Jako komensale występują na
skórze i błonach śluzowych, szczególnie
układu rozrodczego i pokarmowego. W
niekorzystnym otoczeniu niektóre tworzą
zarodniki przetrwalnikowe –
chlamidospory. . Rozmnażają się przez
pączkowanie, w wyniku którego
powstają zarodniki – blastospory.
DROŻDŻAKI
Kolonie drożdży z rodzaju Candida rosną na
podłożach z krwią w temperaturze 37° C przez 24-
48 godzin i mogą być mylone z gronkowcami lub
ziarniakami. Podłożem różnicującym jest podłoże
Sabourouda
z
dodatkiem
antybiotyków
(chloramfenikol,
penicylina,
streptomycyna,
gentamycyna). Kolonie grzybów z rodzaju Candida
są z reguły owalne, białe lub żółtawe, o
konsystencji kremowej lub pastowatej.
DROŻDŻAKI
Grzyby z rodzaju Cryptococcus rosną również
na podłożach z krwią w temp. 37 °C przez 48-
72 godz. Kolonie te są początkowo bezbarwne,
potem stają się miodowo-brązowe i śluzowate.
Pierwsze wzmianki o chorobach, które obecnie nazywamy
kandydozami znaleźć można w dziele Hipokratesa
Epidemics, jednak dopiero w 1839 roku Lagenbeck opisał
grzyba z jamy ustnej pacjenta z tyfusem. W 1844 r. Bennett
opisał morfologię grzybów. Stwierdził ponadto, że grzybica
jest przejawem spadku sił witalnych i zaburzenia funkcji
odżywczych organizmu. Z kolei Berg w 1846 r. poczynił
obserwacje, że pleśniawki są wywoływane przez grzyby.
Gruby w 1942 nazwał tego drożdżaka S
porotrichum
species . Opisywany przez nich drożdżak to Candida
albicans, jednak nazwę Candida przyjęto na
Międzynarodowym Kongresie Botanicznym w Montrealu w
1959 r. (wg zaś innych źródeł na Kongresie Botanicznym
w Paryżu w roku 1954), przedtem grzyba tego nazywano
(chronologicznie):
Sporotrichum species , Oidium albicans,
Saccharomyces albicans, Monilia albicans.
DROŻDŻAKI
Taksonomia
Aspergillus
PLEŚNIE
•
Domain: Eucaryota
Kingdom: Fungi
Phylum: Ascomycota
Order: Eurotiales
Family: Trichocomaceae
Genus: Aspergillus
•
Aspergiloza
•
Aspergiloza jest zakażeniem lub reakcją alergiczną
wywoływaną przez grzyby z rodzaju Aspergillus
(kropidlak). Postacie aspergilozy o największym
znaczeniu to poważne infekcje płucne u pacjentów z
obniżoną odpornością, takich jak chorzy na AIDS,
leczeni chemioterapią lub antybiotykami przez dłuższy
czas. W alergiach Aspergillus odgrywa mniejszą rolę.
Mykotoksykozy
• Mykotoksykozy (mikotoksykozy) to
choroby ludzi i zwierząt wywołane przez
toksyny grzybicze (głównie grzybów
pleśniowych z rodzaju Aspergillus i
Fusarium)
Mykotoksykozy
• Do rozwoju grzybów pleśniowych, których zarodniki są
bardzo oporne na czynniki środowiskowe niezbędne są:
• - Składniki odżywcze
• - Tlen
• - Wilgotność
• - Ciepło
• W wyniku rozwoju grzybów pleśniowych dochodzi do
rozkładu i zmiany właściwości odżywczych środków
spożywczych lub paszy oraz tworzenia się substancji
toksycznych
zwanych
mykotoksynami
(mikotoksynami)
Mykotoksykozy
• Zanieczyszczenie mikotoksynami żywności i pasz w
bardzo wysokim stopniu zależy od warunków
środowiska, które umożliwiają wzrost pleśni i
powstawanie mikotoksyn Produkty rolne mogą ulec
zanieczyszczeniu w każdym momencie, począwszy od
rozwoju rośliny na polu, poprzez zbiór, jak też w
trakcie obróbki, przechowywania i transportu
gotowego artykułu. Ponieważ na każdym z tych etapów
skład flory grzybowej jest różny, w wyniku zaniedbań
podczas produkcji, obróbki i przechowywania produkt
może zostać zanieczyszczony różnymi mikotoksynami.
Mykotoksykozy
•
Aby powstały mikotoksyny musi dojść do zakażenia żywności
pleśniami, ale nie zawsze zapleśniała żywność zawiera
mikotoksyny. I na odwrót, fakt, że produkty rolne zawierają
niewiele pleśni nie oznacza, że są wolne od mikotoksyn. Wiele
toksyn jest niewrażliwych na obróbkę cieplną, w wyniku czego są
stabilne w przeciętnych warunkach stosowanych podczas
gotowania i przygotowywania żywności, dlatego mogą pozostawać
w produkcie długo po zniknięciu pleśni.
Mykotoksykozy
• Pod względem chemicznym mykotoksyny
są węglowodorami aromatycznymi o
małej masie cząsteczkowej, co warunkuje
ich znaczną oporność na czynniki
środowiskowe oraz brak właściwości
immunogennych.
Mykotoksykozy
•
AFLATOKSYNA
•
Wytwarzana przez grzyby:
•
Aspergillus flavus
•
Aspergillus parasiticus
•
Występowanie:
•
Orzeszki ziemne
•
Nasiona bawełny
•
Soja ryż
•
Kukurydza
•
Wyróżnia się aflatoksyny:
•
B1, B2, G1, G2
•
Jeżeli do zatrucia dochodzi u przeżuwaczy w czasie laktacji to aflatoksyna B1 jest
hydrolizowana, a nastepnie wydalana z mlekiem jako M1 i M2
•
Skutki zatrucia aflatoksyną:
•
- uszkadzają wątrobę (hepatotoksyna, działanie hepatotoksyczne)
•
- rak wątroby, języka, żołądka
•
- działają immunosupresyjnie i teratogennie
Mykotoksykozy
•
OCHRATOKSYNA A
•
Wytwarzana przez grzyby:
•
Aspergillus ochraceus
•
Penicillium viridicatum
•
Występowanie:
•
Ziarna zbóż
•
Skutki zatrucia ochratoksyną:
•
- uszkadzają nerki (nefrotoksyna, działanie nefrotoksyczne)
•
- działa immunosupresyjnie
•
Wrażliwe:
•
Człowiek
•
Drób
•
Świnie
Mykotoksykozy
•
Toksyny z grupy TRICHOTECENÓW (WOMITOKSYNA, NIWALENOL):
•
Wytwarzana przez grzyby z rodzaju:
•
Fusarium
•
Występowanie (womitoksyna):
•
Ziarna zbóż
•
Wyróżnia się toksyny:
•
Womitoksynę, niwalenol, toksyna T-2
•
Skutki zatrucia womitoksyną:
•
wymioty
•
Wrażliwe:
•
Świnie
•
Człowiek
•
Drób
•
Bydło
Mykotoksykozy
•
ZEARALENON
•
Wytwarzany przez grzyby z rodzaju:
•
Fusarium
•
Występowanie:
•
Ziarna kukurydzy, ziarna zbóż
•
Skutki zatrucia (u świń):
•
Hiperestrogenizm (ciągłe objawy rui, obrzęk gruczołu sutkowego, ciąża
urojona, zanik jajników, niepłodność)
•
Wrażliwe:
•
Świnie
•
Bydło
Mykotoksykozy
• FUMONIZYNY
• Wytwarzany przez grzyby:
• Fusarium moniliforme
• Fusarium proliferatum
• Występowanie:
• Ziarna zbóż
• Skutki zatrucia:
• U koni: toksyczne rozmiękanie mózgu
• U świń: obrzęk płuc
• U drobiu: toksyczny zespół pokarmowy
• U ludzi: czynnik sprzyjający rozwojowi raka przełyku
TOKSYNY SPORYSZU
• TOKSYNY SPORYSZU
• Sporysz (ergot) jest organem przetrwalnikującym grzyba
buławinki czerwonej (Claviceps purpurea) pasożytującej na
kłosach żyta.
• W sporyszu są toksyny – alkaloidy
• Ergotamina
• Ergokrystyna
• Ergozyna
• Ergokornina
• Ergometryna
• Kurczą mięśnie gładkie, objawy przypominają pryszczycę u bydła
i świń, są stosowane w lecznictwie
SPORYSZ
SPORYSZ
Mykotoksykozy – zapobieganie
•
- Zabiegi agrotechniczne (płodozmian, niszczenie chwastów, ziarno siewne nie
zakażone, niszczenie wołka zbożowego, którego wydaliny są dobra pożywka dla
rozwoju pleśni)
•
- Eliminacja toksyn metodami:
•
1. Fizycznymi (obróbka termiczna, naświetlanie promieniami UV, oddzielanie
ziaren uszkodzonych)
•
2. Chemicznymi (neutralizacja siarczynem sodu, kwasem solnym, chlorkiem
amonu, kwasem askorbinowym, wodą amoniakalna)
•
3. Biologicznymi („rozcieńczenie” toksyny, dodawanie substancji wiążących
mikotoksyny np. bentonitu)
•
PLEŚNIE I DROŻDŻAKI
JAKO ALERGENY
Grzyby stanowią jedną z podstawowych grup alergenów
inhalacyjnych. Reakcje alergiczne w górnych drogach
oddechowych swą symptomatologią przypominają pyłkowicę, a
dominującym objawem wydaje się być blokada nosa. Towarzyszą
temu objawy ze strony oczu. Niewielkie rozmiary zarodników
grzybów, nie przekraczające najczęściej 10 mikronów, pozwalają
na głęboką penetrację drzewa oskrzelowego, co w efekcie często
prowadzi do reakcji alergicznych ze strony dolnych dróg
oddechowych. Większość osób wykazujących nadwrażliwość na tą
grupę alergenów inhalacyjnych prezentuje objawy całoroczne, z
okresami sezonowych zaostrzeń. Jedynie dla pacjentów
uczulonych wybiórczo na alergeny grzybów zewnątrzdomowych
zima pozostaje okresem bezobjawowym.
PLEŚNIE I DROŻDŻAKI
JAKO ALERGENY
Reakcje alergiczne wywołane przez alergeny
grzybów mogą przybierać ponadto charakter
alergii pokarmowej (po spożyciu serów
pleśniowych, suszonych owoców, grzybów, sosu
sojowego, niektórych gatunków soków, wina i
piwa), uczulenia na antybiotyki . Jednak nie są
to zjawiska częste.
Szacuje się, że uczulenie na alergeny grzybów
dotyczy od 5 do 30% osób z atopią.
PLEŚNIE I DROŻDŻAKI
JAKO ALERGENY
Na podstawie wyników wieloletnich badań i znajomości nisz
ekologicznych zajmowanych przez różne gatunki dokonano
podziału grzybów będących w kręgu zainteresowań alergologii na
"zewnątrz-" i "wewnątrzdomowe"
, choć znaczna liczba gatunków
spotykana jest zarówno w jednym, jak i w drugim środowisku.
Do grzybów zewnątrzdomowych najczęściej alergizujących należą
grzyby z rodzaju Cladosporium, Alternaria, Botrytis, Epicoccum,
Fusarium, Aspergillus, Penicillium i klasy Basidomycetes.
Najintensywniej zamieszkałym przez nie siedliskiem jest gleba,
gdzie saprofitują na resztkach roślinnych i zwierzęcych.
Odpowiednie warunki do rozwoju znajdują na roślinności w
lasach, na polach, łąkach i w ogrodach. Są bardzo liczne w
szklarniach, kompostowniach i zbiornikach pasz .
PLEŚNIE I DROŻDŻAKI
JAKO ALERGENY
Zarodniki grzybów rozwijających się w środowisku
zewnątrzdomowym dostają się do pomieszczeń
wraz z przemieszczającym się powietrzem, lub
przenoszone przez ludzi i zwierzęta. W efekcie
zarodniki obecne w pomieszczeniach pochodzą
zarówno ze źródeł zewnątrz-, jak i
wewnątrzdomowych. Jedynie w okresie zimy, gdy
ziemia pokryta jest śniegiem, zarodniki
znajdowane wewnątrz pomieszczeń uznać można w
pełni za reprezentujące źródła wewnątrzdomowe.
PLEŚNIE I DROŻDŻAKI
JAKO ALERGENY
Szczególnie dogodne warunki do rozwoju grzybów znajdują się
w pomieszczeniach wilgotnych, o ograniczonej wentylacji,
takich jak piwnice, łazienki i kuchnie.
Grzyby bytują w kurzu domowym. Ocenia się, że zarodniki
stanowić mogą 5-20% kurzu domowego. Rodzaje: Mucor,
Penicillium, Aspergillus, Rhizopus, Alternaria i Cladosporium
dominują wśród grzybów izolowanych z kurzu domowego.
Obecność w domach roślin doniczkowych jak również klatek z
ptakami znacznie zwiększa ekspozycję osób tam
zamieszkujących na alergeny grzybów (Aspergillus i
Cryptococcus neoformans).
PLEŚNIE I DROŻDŻAKI
JAKO ALERGENY
Najsilniej alergizującą częścią grzybów są ich zarodniki,
ale i grzybnia zawiera większość tych samych,
charakterystycznych dla danego gatunku alergenów.
Jak dotąd dokładna znajomość budowy i właściwości
alergenów dotyczy stosunkowo niewielkiej liczby
gatunków. Najwięcej wiadomo o alergenach grzybów
Alternaria alternata, Cladosporium herbarum,
Aspergillus fumigatus, Saccharomyces cervisiae i
Candida albicans.
Mucor sp.
Aspergillus niger
Aspergillus flavus
ŚRODOWISKOWE UWARUNKOWANIA
INFEKCJI GRZYBAMI U DZIECI
Celem badań było określenie wpływu środowiska wiejskiego i
miejskiego na występowanie infekcji grzybiczych u dzieci.
Materiał do badań stanowiły grzyby izolowane z jamy ustnej,
gardła i nosa dzieci zdrowych: 130 pochodzących ze środowiska
wiejskiego i 140 zamieszkałych w mieście. Ogółem w badanym
materiale wyizolowano 13 gatunków grzybów należących do 5
rodzajów: Candida, Rhodotorula, Saccharomyces,
Saccharomycopsis i Trichosporon.
Grupę zwiększonego ryzyka wystąpienia grzybów w jakiejkolwiek z
badanych ontocenoz stanowią dzieci zamieszkałe na wsi.
Od dzieci
tych uzyskano więcej posiewów pozytywnych w porównaniu z
posiewami u dzieci z miasta. Może to świadczyć o szerszym
spektrum naturalnych rezerwuarów grzybów i wektorów ich
przenoszenia na wsi niż w mieście, o mniejszej higienie zdrowotnej
i mniejszej odporności lub też o powszechniejszym nosicielstwie
grzybów wśród dzieci wiejskich.
OBECNOŚĆ GRZYBÓW W ŚRODOWISKU
DOMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ
G
rzyby znajdujące się w środowisku pensjonariuszy izolowano w latach 1999
– 2001 z powietrza, ścian oraz skóry osób przebywających w
pomieszczeniach trzech domów pomocy społecznej (dwa znajdowały się w
Krakowie, trzeci w Karniowicach). Łącznie z 286 próbek powietrza, 110
odcisków pobranych ze ścian oraz 276 wymazów uzyskanych ze skóry
pensjonariuszy wyhodowano zdolne do produkcji toksycznych
metabolitów następujące grzyby pleśniowe: Aspergillus: candidus, flavus,
fumigatus, niger, nidulans, versicolor, Penicillium: citrinum, expansum,
rubrum, Fusarium solani, Alternaria alternata, Scopulariopsis sp.,
Stachybotrys sp. i Trichothecium sp.. Spośród 68 szczepów grzybów z
gatunku A. flavus, 21 poddano diagnostyce, za pomocą chromatografii
cieczowej ( High Performance Liquid Chromatography - HPLC) w
kierunku przez nie aflatoksyn: B
1
, B
2
, G
1
lub G
2
. W żadnym z badanych
szczepów nie wykryto obecności aflatoksyn, co nie znaczy, że szczepy te
nie produkowały tzw. zamaskowanych mykotoksyn ,. Dla określenia
pełnego obrazu patogennych zdolności badanych grzybów, należałoby
wykonać test kultur komórkowych.
FLORA MYKOLOGICZNA ŚRODOWISKA
DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ
I JEJ WPŁYW NA SKÓRĘ PENSJONARIUSZY
Mykologicznej oceny czystości środowiska
domu pomocy społecznej Materiał
badawczy stanowiły 104 próbki powietrza,
40 odcisków pobranych ze ścian oraz 102
materiały kliniczne: w tym 36 wymazów z
przestrzeni międzypalcowych stóp, 40
wymazów z przestrzeni międzypalcowych
dłoni, 7 wymazów z odleżyn oraz 19
zeskrobin ze zmienionych chorobowo
płytek paznokciowych.
FLORA MYKOLOGICZNA ŚRODOWISKA
DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ
I JEJ WPŁYW NA SKÓRĘ PENSJONARIUSZY
Zarówno z powietrza, ścian jak i ze skóry izolowano
te same grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida
i gatunku Rhodotorula rubra oraz grzyby pleśniowe
z rodzajów: Penicillium, Scopulariopsis i
Aspergillus. Z wymazów uzyskanych z materiałów
klinicznych najczęściej izolowano grzyby z
gatunku C. glabrata, a nieco rzadziej z gatunków:
R. rubra, C. albicans i C. parapsilosis. Z wymazów
pobranych z odleżyn izolowano tylko grzyby z
gatunku C. albicans. Grzyby wyhodowane z
zeskrobin paznokci stóp należały do gatunku C.
kefyr oraz rodzaju Aspergillus.
MIKOLOGICZNA OCENA OSADÓW
SUROWYCH I SKŁADOWANYCH
Z OCZYSZCZALNII ŚCIEKÓW BYTOWYCH
Przedmiotem badań były osady powstałe w wyniku mechaniczno–
biologicznego oczyszczania ścieków bytowych: surowe pochodzące
z zagęszczacza wtórnego i roczne pochodzące z poletka osadowego
Doświadczenie polegało na oznaczeniu ogólnej liczby grzybów
drożdżoidalnych i pleśniowych oraz ich składu gatunkowego w
analizowanych osadach. Ocena sanitarnohigieniczna osadów
surowych i składowanych pochodzących z komunalnej
oczyszczalni ścieków wykazała znaczne zanieczyszczenie
mikologiczne. Występowanie zarówno w osadach surowych, jak i
składowanych licznych gatunków grzybów drożdżoidalnych i
pleśniowych może stwarzać ryzyko dla zdrowia ludzi i zwierząt.
Składowanie osadu surowego przez rok czasu nie przyczynia się
do całkowitej jego higienizacji, ponieważ nie eliminuje w
dostatecznym stopniu występujących tam mikroorganizmów.
WPŁYW POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO NA JAKOŚĆ
BIOAEROZOLU POMIESZCZEŃ SZKOLNYCH W OKRESIE
WIOSENNYM I JESIENNYM – OCENA MIKOLOGICZNA
Wybrane do badań szkoły znajdują się w
Olsztynie (165 tys. mieszkańców) i
Dobrym Mieście (11 tys. mieszkańców).
Oba miasta leżą na Pojezierzu
Olsztyńskim, a panujące na tym terenie
warunki klimatyczne charakteryzują
niższe temperatury i krótszy okres
wegetacji, niż w pozostałej części kraju.
WPŁYW POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO NA JAKOŚĆ
BIOAEROZOLU POMIESZCZEŃ SZKOLNYCH W OKRESIE
WIOSENNYM I JESIENNYM – OCENA MIKOLOGICZNA
Materiał uzyskano metodą sedymentacyjną Kocha.
Wokół budynku szkoły i sali gimnastycznej wyznaczono 12
stanowisk w Olsztynie (szkoła nr I) i 13 stanowisk – w Dobrym
Mieście (szkoła nr II). Płytki ustawiono na rogach budynków, w
połowie długości ścian, w odległości 1,5 m od muru. Czas
ekspozycji wynosił 10 min. Wewnątrz obu szkół wyznaczono 13
różniących się przeznaczeniem pomieszczeń. Szalki Petriego z
podłożami, umieszczano bezpośrednio na podłodze w dwóch
narożach każdego pomieszczenia, po przekątnej. Czas ekspozycji
wynosił 30 min. Po okresie inkubacji prób, oznaczono ogólną
liczbę grzybów w powietrzu. Na każdym stanowisku dokonano
pomiaru wilgotności i temperatury. Badanie wykonano w dwóch
terminach: w maju (po zakończonym okresie grzewczym) i w
listopadzie (okres grzewczy).
WPŁYW POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO NA JAKOŚĆ
BIOAEROZOLU POMIESZCZEŃ SZKOLNYCH W OKRESIE
WIOSENNYM I JESIENNYM – OCENA MIKOLOGICZNA
Powietrze atmosferyczne wokół badanych szkół określono jako
przeciętnie czyste, a wiosną, na kilku stanowiskach oceniono
je jako zanieczyszczone.
Sąsiedztwo zadrzewień jak również usytuowanie stanowiska
pomiarowego po stronie południowej/południowo-
wschodniej budynku wpływało na zwiększenie liczby
jednostek grzybów w powietrzu.
Pomimo ograniczonego wpływu powietrza atmosferycznego na
jakość aerozolu pomieszczeń badanych szkół, wskazany
byłby jego stały monitoring mikologiczny, ze względu na
dużą zmienność ekologiczną i fizjologiczną grzybów oraz
rozszerzanie się spektrum schorzeń na tle grzybiczym