VI. DOCHODY PUBLICZNE

VI. DOCHODY PUBLICZNE

1. KLASYFIKACJ A DOCHODÓW 

PUBLICZNYCH

PUBLICZNYCH

DOCHODY PUBLICZNE W TEORII 

Dochody publiczne przejęte przez państwo (samorząd) 

oznaczają definitywne, czyli bezzwrotne, zasilenie finansowe 

ją

y

,

y

,

władz publicznych. Państwo nie jest w stanie wytwarzać 

dochodów, natomiast dochody te są niezbędne do 

finansowania prowadzonej przez instytucje publiczne 

działalności  Musi zatem sięgać do dochodów 

działalności. Musi zatem sięgać do dochodów 

wypracowanych przez inne podmioty. Potrzeby dochodowe 

państwa przejawiają się jako popyt państwa (władz 

publicznych) na pieniądz. 

p

y )

p

ą

Popyt może być zaspokojony przez:

•

przymusowe sięganie do dochodów innych podmiotów,

•

zaciąganie pożyczek  

•

zaciąganie pożyczek. 

1. KLASYFIKACJ A DOCHODÓW 

1. KLASYFIKACJ A DOCHODÓW 
PUBLICZNYCH (II)

PUBLICZNYCH (II)

PUBLICZNYCH (II)

PUBLICZNYCH (II)

W teorii do dochodów publicznych zalicz 

się:

się:

y

daniny publiczne

y

dochody publiczne z majątku  i praw 
majątkowych

y

pozostałe dochody

1. KLASYFIKACJ A DOCHODÓW 

1. KLASYFIKACJ A DOCHODÓW 
PUBLICZNYCH (III)

PUBLICZNYCH (III)

PUBLICZNYCH (III)

PUBLICZNYCH (III)

y

DOCHODY PUBLICZNE Z MAJĄTKU I PRAW 

y

DOCHODY PUBLICZNE Z MAJĄTKU I PRAW 

MAJĄTKOWYCH

- rezultat zaangażowania majątku (np. skarbu 

państwa) w procesy gospodarcze. Władze publiczne znajdują się 

w pozycji rentiera. Ten rodzaj dochodów państwa (samorządu) 

jest najmniej konfliktogenny gdyż jego źródłem są dochody 

jest najmniej konfliktogenny, gdyż jego źródłem są dochody 

wypracowane za pomocą majątku. Są to np. dochody z najmu, 

dzierżawy. Do dochodów majątkowych zalicza się także dochody 

ze sprzedaży majątku.  

y

POZOSTAŁE DOCHODY

- kategoria bardzo zróżnicowana, do 

której zalicza  się różnego rodzaju opłaty, składki na różne 

fundusze publiczne (np  składki na FP składki na PFRON)   

fundusze publiczne (np. składki na FP, składki na PFRON).  

y

ŚRODKI PUBLICZNE

- wszelkie wpływy finansowe, które zasilają 

rachunki władz publicznych. Są to środki finansowe, którymi 

rachunki władz publicznych. Są to środki finansowe, którymi 

podmioty sektora publicznego dysponują w celu realizacji zadań 

publicznych. Jest to pojęcie szersze niż dochody publiczne, 

ponieważ obejmuje przychody z prywatyzacji oraz operacji 

finansowych  takich jak np. pożyczki. 

finansowych, takich jak np. pożyczki. 

ŚRODKI I DOCHODY PUBLICZNE W USTAWIE 

ŚRODKI I DOCHODY PUBLICZNE W USTAWIE 
O FINANSACH PUBLICZNYCH (I)

O FINANSACH PUBLICZNYCH (I)

( )

( )

Ustawa o finansach publicznych wyróżnia 4 podstawowe 

źródła środków publicznych:

p

y

1. 

Dochody publiczne,

2. 

Środki pochodzące z zagranicy niepodlegające zwrotowi,

3. 

Przychody jednostek sektora finansów publicznych 

pochodzące:

y

ze sprzedaży papierów wartościowych

y

ze sprzedaży papierów wartościowych,

y

z prywatyzacji majątku publicznego,

y

ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków 

p

p y

y

y

publicznych,

y

z otrzymanych pożyczek i kredytów,

y

z innych operacji finansowych.

4.  

Przychody jednostek finansów publicznych z prowadzonej 

przez nie działalności oraz z innych źródeł.

przez nie działalności oraz z innych źródeł.

ŚRODKI I DOCHODY PUBLICZNE W USTAWIE 

ŚRODKI I DOCHODY PUBLICZNE W USTAWIE 
O FINANSACH PUBLICZNYCH (II)

O FINANSACH PUBLICZNYCH (II)

Do dochodów publicznych ustawodawca zalicza:

1

Daniny publiczne  do których zalicza się: podatki  

1.

Daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, 

składki, opłaty oraz inne świadczenia pieniężne, 
których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, 

y

p

p

samorządu terytorialnego, funduszy celowych 
oraz innych jednostek sektora finansów 

bli

h ik  

 

d b

h 

t

  iż 

publicznych wynika z odrębnych ustaw niż 
ustawa budżetowa.

2  

Inne dochody należne  na podstawie odrębnych 

2. 

Inne dochody należne, na podstawie odrębnych 

ustaw, budżetowi państwa, jednostkom 
samorządu terytorialnego oraz innym 

samorządu terytorialnego oraz innym 
jednostkom sektora finansów publicznych.

3.

Wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług 

p y y

p

y y

g

świadczonych przez jednostki sektora finansów 
publicznych.

ŚRODKI I DOCHODY PUBLICZNE W USTAWIE O 

ŚRODKI I DOCHODY PUBLICZNE W USTAWIE O 
FINANSACH PUBLICZNYCH (III)

FINANSACH PUBLICZNYCH (III)

4.

Dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, w 

szczególności:

y

wpływy z najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym 

p y y

j

y

y

p

y

charakterze,

y

odsetki od środków na rachunkach bankowych,

y

odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów 

y

odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów 
wartościowych,

y

dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych.

5. 

Pieniężne spadki, zapisy, darowizny na rzecz jednostek sektora 

finansów publicznych,

6. 

Odszkodowania należne jednostkom sektora finansów 

j

publicznych.

7.

Kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z 

tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji.

tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji.

8.

Dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące 

przychodów z tytułów wymienionych w pkt 4.

9

I

 

h d   l ż  j d

tk

  kt

 fi

ó  

bli

h 

9.

Inne przychody należne jednostkom sektora finansów publicznych 

określone w odrębnych przepisach lub umowach 
międzynarodowych.

KLASYFIKACJA DOCHODÓW 

KLASYFIKACJA DOCHODÓW 
PUBLICZNYCH (I)

PUBLICZNYCH (I)

KLASYFIKACJA DOCHODÓW 

KLASYFIKACJA DOCHODÓW 
PUBLICZNYCH (II)

PUBLICZNYCH (II)

( )

( )

Do dochodów niepodatkowych zalicza się głównie :

1.

Składki i opłaty pobierane przez państwowe fundusze 

celowe, przede wszystkim:

kł dki  

f

d

 b

i

ń 

ł

h

y

składki na fundusz ubezpieczeń społecznych,

y

składki na fundusz emerytalno-rentowy rolników,

y

składki na fundusz pracy

y

składki na fundusz pracy,

y

składki na ubezpieczenia zdrowotne.

2.

Dochody państwowych i samorządowych jednostek 

y p

y

y

j

budżetowych. 

3. 

Cło.

KLASYFIKACJA DOCHODÓW 

KLASYFIKACJA DOCHODÓW 
PUBLICZNYCH (II)

PUBLICZNYCH (II)

PUBLICZNYCH (II)

PUBLICZNYCH (II)

4  

Wpłaty z zysku NBP którego głównym źródłem 

4. 

Wpłaty z zysku NBP, którego głównym źródłem 

jest dochód z działalności emisyjnej (renta 
emisyjna).

yj )

5. 

Wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i 

jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz 
dywidendy z tytułu posiadanych przez Skarb 
Państwa akcji lub udziałów w spółkach.

6.

Wpływy do budżetu państwa od jednostek 

samorządu, których dochód podatkowy 
w przeliczeniu na jednego mieszkańca 

w przeliczeniu na jednego mieszkańca 
przekracza określony w przepisach prawnych 
poziom.

p

y

PODATEK 

- pieniężne, przymusowe, 

i d ł t

 

b

t  

nieodpłatne, bezzwrotne 
świadczenie powszechnie pobierane 
na rzecz państwa lub innych 
podmiotów publicznoprawnych.  

p

p

p

y

2. ZASADY PODATKOWE (I)

2. ZASADY PODATKOWE (I)

y

ZASADY PODATKOWE 

- postulaty 

y

ZASADY PODATKOWE 

postulaty 

nauki, określające warunki, jakim 

powinien odpowiadać poprawnie 

p

p

p p

zbudowany system podatkowy i 

poszczególne podatki. Zasady 

podatkowe nie tworzą zamkniętego 

podatkowe nie tworzą zamkniętego 

katalogu, a poszczególne ich zestawy 

budowane są według cech, które w 

budowane są według cech, które w 

opinii zajmujących się nimi autorów 

wydają się być najważniejsze. 

y j

y

j

j

2. ZASADY PODATKOWE (II)

2. ZASADY PODATKOWE (II)

A. Smith:  równości, pewności, taniości, dogodności 

y

ZASADA RÓWNOŚCI 

-podatki powinny być 

proporcjonalne do dochodu. O charakterze 

obowiązku podatkowego nie przesądza status 

obowiązku podatkowego nie przesądza status 

osobisty, np. przywileje stanowe, lecz względy 

ekonomiczne, tj. wielkość dochodu i majątku. 

y

ZASADA PEWNOŚCI 

- podatek, który każda 

jednostka jest zobowiązana uiścić, powinien być 

pewny a nie dowolny (arbitralny)  Każdy podatnik 

pewny, a nie dowolny (arbitralny). Każdy podatnik 

powinien wiedzieć, ile, kiedy i w jaki sposób ma 

zapłacić. Termin płatności, sposób zapłaty, suma, jaką 

należy zapłacić  wszystko to powinno być wyraźnie 

należy zapłacić, wszystko to powinno być wyraźnie 

określone, a więc jasne dla podatników, a także dla 

każdej innej osoby.

2. ZASADY PODATKOWE (III)

2. ZASADY PODATKOWE (III)

( )

( )

y

ZASADA DOGODNOŚCI 

-każdy podatek powinien 

b ć bi

   i  

i   ób  

któ  

j t 

być pobierany w czasie i w sposób, który jest 

najdogodniejszy dla obywatela.

y

ZASADA TANIOŚCI PODATKÓW 

- wpływy 

podatkowe powinny być uzyskiwane przy 

minimalnych kosztach wymiaru i poboru podatków. 

p

p

Spełnienie tego postulatu może nastąpić dzięki 

uproszczeniu konstrukcji poszczególnych podatków 

oraz całego systemu podatkowego. Zasada ta odnosi 

i  

ó

  d  

ń t

 j k i 

d t ikó  W 

się zarówno do państwa, jak i podatników. W 

pierwszy przypadku chodzi o minimalizację kosztów 

wymiaru, poboru i ewentualnej egzekucji świadczeń 

podatkowych  W  drugim  przypadku  zaś chodzi o 

podatkowych. W  drugim  przypadku  zaś chodzi o 

ograniczenie kosztów towarzyszących zapłacie 

podatków.  

2. ZASADY PODATKOWE (III)

2. ZASADY PODATKOWE (III)

( )

( )

A. Wagner: fiskalne (wydajność, elastyczność), gospodarcze 

(nienaruszalność majątku  nieprzerzucalność podatków)  

(nienaruszalność majątku, nieprzerzucalność podatków), 

techniki podatkowej (pewność, dogodność, taniość), 

sprawiedliwości (powszechność, równość) 

y

ZASADA WYDAJNOŚCI 

- podatki powinny być wydajnym 

źródłem dochodów władz publicznych, tzn. państwo powinno 

i

ć  d  

ki

 

d i

 

d k

i   (

  d

i )  

sięgać do takiego przedmiotu opodatkowania (rzecz, zdarzenie), 

które dostarczy dochodów niezbędnych do realizacji funkcji i 

zadań państwa oraz władz samorządowych. Nie ma zatem sensu 

wprowadzanie takich podatków, które przynoszą niewiele 

p

p

p y

dochodów, a których realizacja może pociągać znaczne koszty i 

ryzyko polityczne. 

ZASAD ELASTYCZNOŚCI 

d t k  i i  

ć   

y

ZASAD ELASTYCZNOŚCI 

- podatek powinien reagować na 

zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze i społeczne. 

Podatki (skale podatkowe) powinny być tak skonstruowane, żeby 

uwzględniały różną w różnym czasie sytuację podatników, jak i 

ł j d ki

całej gospodarki.

2. ZASADY PODATKOWE (IV)

2. ZASADY PODATKOWE (IV)

y

ZASADA NIENARUSZALNOŚCI MAJĄRKU 

– w  wyniku  ciężarów 

podatkowych nie może być naruszony majątek podatnika. Podatek 
powinien być pokrywany z bieżących dochodów. Nie wyklucza to 

powinien być pokrywany z bieżących dochodów. Nie wyklucza to 
przyjmowania majątku jako przedmiotu i podstawy opodatkowania. 
Wysokość podatku nie może jednak zmniejszać majątku podatnika, gdyż 
groziłoby to jego ruiną. 

y

SPRAWIEDLIWOŚĆ PODATKOWANIA

według A. Wagnera -

podatek 

powinien być dostosowany do zdolności podatkowej podatnika

, czyli jego 

zdolności do ponoszenia ciężaru podatkowego. Wymaga to 
uwzględnienia osobistej sytuacji podatnika, co prowadzi do personalizacji 
podatku i tym samym komplikuje system podatkowy i czyni go 
droższym. Wynika z tego nie tylko dostosowanie podatku do zdolności 

droższym. Wynika z tego nie tylko dostosowanie podatku do zdolności 
podatkowej. Konsekwencje tego dostosowania wiążą się z progresją 
podatkową oraz tzw. minimum wolnym od podatku.    

y

ZASADA POWSZECHNOŚCI

- ciężary podatkowe powinny mieć 

charakter powszechny, czyli każdy obywatel, przedsiębiorca itp. powinien 
być objęty podatkiem, jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku 
podatkowego (np. wszyscy rolnicy, wszyscy posiadacze nieruchomości, 
samochodów, psów itd.).      

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 
I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 

I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 
ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (I).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (I).

PODATKI DOCHODOWE A OSZCĘDNOŚCI

R. A. Musgrave i P. B. Musgrave - wpływ podatków dochodowych 

na oszczędności i inwestycje 

I

stopa 
dochodu

S’

I’

S

S’

S

S

S

oszczędności i inwestycje

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 
I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 

I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 
ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (II).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (II).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (II).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (II).

Krzywa 

Krzywa Laffera

Laffera

d h d  

dochody 
podatkowe

stopa podatkowa %

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 
I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 

I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 
ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (III).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (III).

y

Krzywa Laffera

- zwiększenie stóp podatkowych wpływa 

y

ę

p p

y

p y

najpierw korzystnie na sytuację finansową państwa, lecz po 

przekroczeniu pewnej granicy implikuje dokładnie 

odwrotne efekty. Nadmierne podwyższenie stawek 

podatkowych powoduje ograniczenie podstawy 

podatkowych powoduje ograniczenie podstawy 

opodatkowania i wywołuje spadek dochodów budżetowych 

zamiast oczekiwanego ich wzrostu.

y

W sensie teoretycznym i praktycznym istnieją granice 

opodatkowania, których przekroczenie wywołuje 

negatywne następstwa przejawiające się w:

g y

ęp

p

j

ją

ę

- ograniczaniu działalności (aktywności) gospodarczej,
- zmniejszaniu się dochodów państwa.

y

Przekroczenie granic opodatkowania oznacza, że ciężary 

podatkowe nałożone na dany podmiot są tak duże, że 

zmuszony jest on ograniczyć działalność gospodarczą, a w 

zmuszony jest on ograniczyć działalność gospodarczą, a w 

krańcowych przypadkach nawet jej zaniechać.   

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 
I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 

I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 
ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (IV)

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (IV)

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (IV).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (IV).

PRBLEM SPRAWIEDLIWOŚCI PODATKOWEJ

 

S

W

WOŚC   O

OW J

y

ZASADA SPRAWIEDLIWOŚCI

podatkowej jest 

jedną z najważniejszych zasad i jednocześnie różnie 

jedną z najważniejszych zasad i jednocześnie różnie 

interpretowaną. W  dziedzinie  podatków  za 

sprawiedliwe uważano najpierw to, że 

wszyscy 

podatnicy płacą taki sam podatek

potem  że 

wszyscy 

podatnicy płacą taki sam podatek

, potem, że 

wszyscy 

powinni płacić taką samą część majątku czy dochodu 

na rzecz skarbu państwa,

wreszcie uznano, że 

podatek powinien być dostosowany do zdolności 

podate  pow e  być dostosowa y do  do ośc  

podatkowej podatnika,

czyli jego zdolności do 

ponoszenia ciężaru podatkowego. Wymaga to 

uwzględnienia osobistej sytuacji podatnika, co 

g ę

j y

j p

prowadzi do personalizacji podatku i tym samym 

komplikuje system podatkowy i czyni go droższym. 

W konstrukcjach podatkowych uwzględniano 

li

b

ść  d i

  i k  

i t  d

i    

liczebność rodziny, wiek, czasami stan zdrowia, czy 

też możliwość nabycia mieszkania.

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 
I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 

I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 
ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (V).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (V).

Ś

PRBLEM SPRAWIEDLIWOŚCI PODATKOWEJ

y

Najczęściej 

zasada sprawiedliwości podatkowej 

jest 

y

Najczęściej 

zasada sprawiedliwości podatkowej 

jest 

rozumiano jako powszechność opodatkowania i 

równość traktowania podatników. Powszechność 

opodatkowania wyklucza istnienie zwolnień i 

opodatkowania wyklucza istnienie zwolnień i 

przywilejów podatkowych dla określonych grup. 

Przez równe traktowanie rozumie się uzależnienie 

obciążenia podatkowego od zdolności płatniczej 

ą

p

g

p

j

podatnika. Jednostki posiadające tę samą zdolność 

płatniczą powinny być w ten sam sposób 

opodatkowane. Z zasady zdolności płatniczej 

d   i   k i

 

i

i i  

i i

 

wyprowadza się konieczność istnienia 

minimum 

podatkowego i progresji podatkowej

.    

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 
I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 

I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 
ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (V).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (V).

ROZKŁAD DOCHODÓW W SPOŁECZEŃSTWIE PRZED I 

PO OPODATKOWANIU

PO OPODATKOWANIU

y

Krzywej Lorenza 

- rozkład dochodów w społeczeństwie z 

punktu widzenia sprawiedliwości 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 

3.WPŁYW PODATKÓW NA SKŁONNOŚC DO OSZCZEDZANIA 
I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 

I INWESTOWANIA, WIELKOŚC DOCHODÓW BUDŻETOWYCH 
ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (VI).

ORAZ REDYSTRYBUCJĘ DOCHODÓW SPOŁECZEŃSTWA (VI).

y

Krzywa Lorenza pozwala analizować wpływ 

y

p

p y

podatków na rozkład dochodów w 

społeczeństwie. Im bardziej krzywa 

nierówności dochodów zbliża się do krzywej 

nierówności dochodów zbliża się do krzywej 

równości, w tym większym stopniu podatki 

służą niwelowaniu nierówności dochodowych, 

tym większa jest też skala redystrybucji przez 

tym większa jest też skala redystrybucji przez 

państwo.  

y

Zróżnicowanie dochodów w społeczeństwie 

mierzy się w praktyce za pomocą  

współczynnika Giniego  

Im ma wyższą wartość 

współczynnika Giniego. 

Im ma wyższą wartość 

w przedziale od 0 do 100, tym wyższy jest 

stopień koncentracji dochodów,  a wiec wyższe 

są nierówności w ich rozkładzie   

są nierówności w ich rozkładzie.  

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 
PODATKÓW(I)

PODATKÓW(I)

PODATKÓW(I)

PODATKÓW(I)

Zalicz się do nich:

Zalicz się do nich:

y

podmiot podatku, 

d i t  d tk

y

przedmiot podatku,

y

podstawę podatku,

y

stawkę podatku,

y

skalę podatkową,

y

progi podatkowe,

y

zwolnienia,

y

ulgi podmiotowe i przedmiotowe, 

y

umorzenie, przedawnienie.

, p

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 
PODATKÓW (II)

PODATKÓW (II)

PODMIOT OPODATKOWANIA

b   fi

  i 

y

PODMIOT OPODATKOWANIA

- osoby fizyczne i 

prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające 

osobowości prawnej, na których z mocy prawa ciąży 

obowiązek podatkowy 

obowiązek podatkowy. 

y

PRZEDMIOT PODATKU 

- rzecz lub zdarzenie, z 

,

którym prawo wiąże obowiązek podatkowy. 

Przedmiotem może być np. dochód z działalności 

gospodarczej, posiadanie nieruchomości.

y

PODSTAWA OPODATKOWANIA 

- wartościowo lub 

ilościowo ujęty przedmiot podatku. Zazwyczaj 

ilościowo ujęty przedmiot podatku. Zazwyczaj 

przedmiot opodatkowania wyrażony jest 

wartościowo, czasami jednak podstawę 

opodatkowania wyraża się w jednostkach fizycznych.

p

y

ę

j

y

y

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 
PODATKÓW (III)

PODATKÓW (III)

PODATKÓW (III)

PODATKÓW (III)

STAWKA PODATKOWA

kwotowa                                       procentowa 

(określa  bezpośrednio                                            (określa, jaka część podstawy 

wielkość  podatku)                                                         opodatkowania stanowi   

zobowiązanie podatkowe)     

stała                                           zmienna

stała                                           zmienna

(proporcjonalna, liniowa)

(stanowi  procentowo stałą wielkość                                           (wysokość zmienia się wraz ze

 

k  d  

d

 

d k

i )                             

i

  

d

 

d k

i )          

w stosunku do podstawy opodatkowania)                             zmianą  podstawy opodatkowania)          

-

- progresywna
- degresywna     
- regresywna

regresywna

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 

4. ELEMENTY PRAWNE KONSTRUKCJI 
PODATKÓW (IV)

PODATKÓW (IV)

PODATKÓW (IV)

PODATKÓW (IV)

y

SKALA PODATKOWA

- informuje, jaką stawkę należy 

zastosować do podstawy opodatkowania. Stawka 

p

y p

podatkowa może być jedna dla całej podstawy 

opodatkowania lub może być ich kilka. 

Jeśli jest kilka stawek podatkowych, to wyznacza się kwoty 

k śl

 i 

d k

i  

d 

k ó

h 

li

 

i  

określone progami podatkowymi, od których nalicza się 

podatek według określonych stawek. 

y

ZWOLNIENIA PODATKOWE

- zwolnieniu pewnej grupy 

podatników lub części przedmiotu opodatkowania z 

podstawy opodatkowania. Pierwsze zwolnienie ma 

charakter podmiotowy drugie natomiast przedmiotowy 

charakter podmiotowy, drugie natomiast przedmiotowy. 

y

ULGI PODATKOWE

- po  spełnieniu określonych 

warunków następuje zmniejszenie obciążenia 

warunków następuje zmniejszenie obciążenia 

podatkowego. W praktyce odnoszą się one do podstawy 

opodatkowania lub do wielkości należności podatkowej. 

Mogą mieć one charakter ulg systemowych lub 

gą

g y

y

zindywidualizowanych.   

5. KLASYFIKACJA PODATKÓW

5. KLASYFIKACJA PODATKÓW

PODATKI

wg kryterium                                                                      wg kryterium władztwa

przedmiotu opodatkowania                                                     - rządowe

- dochodowe                                                                          - samorządowe

- dochodowe                                                                          - samorządowe
- przychodowe                                                                        - wspólne
- majątkowe
- konsumpcyjne (od wydatków)       

- konsumpcyjne (od wydatków)       

wg  kryterium opodatkowania 

do źródła podatku

do źródła podatku

- bezpośrednie
- pośrednie

6. STRUKTURA DOCHODÓW 

6. STRUKTURA DOCHODÓW 
PUBLICZNYCH

PUBLICZNYCH

PUBLICZNYCH

PUBLICZNYCH

Tabela 1. Dochody sektora finansów publicznych

Tabela 1. Dochody sektora finansów publicznych

p

p

Wyszczególnienie

2000

2007

2008

2000

2007

2008

2000

2007

2008

mld zł

% PKB

%

d

%

%

Dochody ogółem
1. Dochody bieżące

- Dochody 

254,0
251,3

484,9
462,8

514,0
485,9

39,7
39,2

41,2
39,3

40,4
38,2

100,0

98,8

100

95,4

100

94,5

podatkowe

- Dochody 

niepodatkowe

2.    Dochody 

136,1

115,2

258,4

204,4

274,9

211,1

20,1

19,1

22,0

17,4

21,6

16,6

53,6

45,4

53,3

42,2

53,5

41,1

kapitałowe

3. Środki z UE i z 

innych źródeł 
niepodlegających 

2,7

X

7,2

14,8

7,0

21,0

0,4

X

0,6
1,3

0,6
1,7

1,1

X

1,5
3,1

1,4
4,1

zwrotowi 

Tabela 2. Dochody sektora finansów 

Tabela 2. Dochody sektora finansów publicznych  w 2008 r. 

publicznych  w 2008 r. 

(w %)  

(w %)  

(w %). 

(w %). 

Wyszczególnienie

Sektor 
fin.

Podsekt. 
rządowy

Podsekt. 
samorzą-

Podsekt. 
Ubezp. 

Sektor 
fin. pub.

Podsek.r
ządowy

Podsekt. 
samorząd

Podsekt. 
Ubezp. 

pub.

dowy

Społ.

owy

Społ.

2007

2008

I. DOCHODY OGÓŁEM 

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

1. Dochody bieżące 

95,4

97,0

92,0

100,0

94,5

95,3

9,3

100,0

A. Dochody podatkowe 

53,1

66,8

31,3

0,0

53,5

65,3

3,1

0,0

-podatki pośrednie 

30,1

47,0

0,0

0,0

29,8

45,3

0,0

0,0

-podatek dochodowy od 

osób prawnych 

6,6

7,8

4,7

0,0

6,7

8,0

0,4

0,0

-podatek dochodowy od 

osób fizycznych 

12,5

11,4

15,8

0,0

13,1

11,4

1,6

0,0

-cło 

0,4

0,6

0,0

0,0

0,3

0,5

0,0

0,0

-inne podatki 

3,6

0,0

10,9

0,0

3,5

0,0

1,0

0,0

Tabela 2. 

Tabela 2. Dochody sektora finansów 

Dochody sektora finansów publicznych w 

publicznych w 

2008 r  (w %) 

2008 r  (w %) cd

cd   

2008 r.  (w %) 

2008 r.  (w %) cd

cd. . 

. . 

Wyszczególnienie

Sektor 
fin.
pub

Podsekt
rządowy

Podsekt. 
samorzą
dowy

Podsekt
. ubezp. 
społ

Sektor 
fin. pub.

Podsekt 
rządowy

Podsekt. 
samorzą-
dowy

Podsekt. 
ubezp. społ.

pub.

dowy

społ.

dowy

2007

2008

B. Dochody 

niepodatkowe

42,3

30,3

60,7

100,0

41,1

30,0

6,2

100,0

-dywidenda 

0,7

1,2

0,0

0,0

0,6

1,0

0,0

0,0

-wpłaty z zysku NBP 

0,5

0,8

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

- dochody własne sektora 

bli

publicznego

poza

budżetem państwa 

38,7

24,1

60,7

100,0

38,3

25,1

6,2

100,0

-dochody zagraniczne 

0,1

0,1

0,0

0,0

0,1

0,1

0,0

0,0

-pozostałe dochody 

2,3

4,1

0,0

0,0

2,1

3,8

0,0

0,0

p

y

,3

,

0,0

0,0

,

,

,

0,0

2 . Dochody kapitałowe 

1,5

0,0

4,4

0,0

1,4

0,0

0,4

0,0

3 . Środki z UE i z innych 

źródeł niepodlegające 
zwrotowi

3 1

3 0

3 5

0 0

4 1

4 7

0 4

0 0

zwrotowi 

3,1

3,0

3,5

0,0

4,1

4,7

0,4

0,0