Franczyk T. - Polityka bezpieczeñstwa wybranych pañstw.rtf

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

Tomasz FRANCZYK

Karpacki Oddział Stra

y Granicznej – Placówka SG Kraków – Balice

POLITYKA BEZPIECZE

STWA WYBRANYCH PA

STW

Na naszych oczach nast

puje kształtowanie si

nowego systemu

bezpiecze

stwa w Europie jak i na całym

wiecie. Proces ten jest proce-

sem zło

onym i długotrwałym, a jego zasadnicze efekty uzale

nione

od wielu czynników, z których najwa

niejszym jest charakter polityki

bezpiecze

stwa poszczególnych pa

stw.

Dylematy, przed którymi stoj

dzi

takie pa

stwa jak Stany Zjed-

noczone, Izrael i Polska w ich polityce bezpiecze

stwa, wi

ąŜą

z oce-

natury zagro

, ich najgł

bszych

ródeł, a co za tym idzie – uzyska-

niem na nie wła

ciwych odpowiedzi.

Rozpad układu dwubiegunowego na

wiecie spowodował

w znacznym stopniu zmian

doktryny obronnej Stanów Zjednoczonych.

Izrael od momentu swojego powstania praktycznie ci

gle jest n

kany

przez „

wiat arabski”, co powoduje,

e polityka bezpiecze

stwa tego kra-

ju cały czas ewoluuje. Rzeczpospolita Polska, jako jedno z pa

stw Unii

Europejskiej oraz członek Sojuszu Północnoatlantyckiego w istotny spo-
sób zmieniła swoj

geopolityczn

i geostrategiczn

pozycj

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej s

obecnie najwi

ksz

gospodarcz

i militarn

pot

, jedynym mocarstwem

wiatowym

pro-

wadz

cym polityk

globaln

W całym powojennym okresie Stany Zjednoczone d

ąŜ

yły do za-

pewnienia bezpiecze

stwa pa

stwu i podnoszenia dobrobytu swoich

obywateli przez wnoszenie wkładu w budow

dzynarodowego poko-

ju, wolno

ci i post

pu. W lutym 1996 roku ówczesny prezydent Stanów

Zjednoczonych Bill Clinton przedstawił „Now

Strategi

Bezpiecze

stwa

Stanów Zjednoczonych”

, w której zawarł elementy maj

ce na celu

umocnienie bezpiecze

stwa narodowego w dynamicznie zmieniaj

cej si

sytuacji politycznej

wiata.

J. Kaczmarek, A. Skowro

ski, „Bezpiecze

stwo,

wiat, Europa, Polska”, Wrocław 1998, s. 56.

Zob. szerzej: B. Clinton, „Nowa Strategia Bezpiecze

stwa USA”, (red.) „Bezpiecze

stwo narodowe

i mi

dzynarodowe u schyłku XX wieku”, Warszawa 1997, s. 163 - 213.

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

Obecnie Stany Zjednoczone konsekwentnie dostosowuj

swój

system bezpiecze

stwa do okoliczno

ci gwałtownie i radykalnie zmienio-

nych po 11 wrze

nia 2001 roku. Ma to odzwierciedlenie w przyj

tej

we wrze

niu 2002 roku: Strategii bezpiecze

stwa krajowego i Strategii

bezpiecze

stwa narodowego

oraz wydanej w marcu 2005 roku Strategii

obrony narodowej

i przedstawionej 16 marca 2006 roku – „nowej – sta-

rej” Strategii bezpiecze

stwa krajowego

. Strategia bezpiecze

stwa na-

rodowego USA jest w istocie strategi

bezpiecze

stwa zewn

trznego

albo te

– jak uj

to to w pierwszym rozdziale dokumentu – ameryka

strategi

dzynarodow

. Wył

czono z niej niemal wszystkie aspekty

wewn

trzne, stanowi

ce tre

ść

strategii bezpiecze

stwa krajowego. Do-

kument jest uj

ciem cało

ciowym my

li, o

wiadcze

i zada

formułowa-

nych przez prezydenta Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza po ataku ter-
rorystycznym na World Trade Center

Podpisana ostatnio przez G. W. Bush’a Strategia bezpiecze

stwa

krajowego jest rozszerzeniem wydanego jeszcze przed atakiem na Irak
dokumentu, w którym prezydent Stanów Zjednoczonych przedstawił sw

wizj

obrony kraju poza jego granicami i powstrzymania przeciwnika,

zanim zd

ąŜ

y on uderzy

na Ameryk

Cała koncepcja strategiczna opiera si

na podstawowym zało

niu,

e charakterystyczna dla XX wieku epoka podziału

wiata w konse-

kwencji wielkiej konfrontacji dwóch wizji, totalitaryzmu oraz wolno

i równo

ci, dobiegła ko

ca. Dzisiejsze zagro

enia, to zagro

enia, które

stwarzaj

nie tyle pa

stwa silne, co raczej upadaj

ce, niewielkie armie

i niebezpieczne technologie w r

kach nielicznych frustratów. W takich

warunkach my

l przewodni

strategii stanowi nie tylko czynienie

wiata

bezpieczniejszym, ale lepszym, co, jak podkre

la prezydent USA, b

dzie

realizowane poprzez zapewnianie wolno

ci politycznej i ekonomicznej,

pokojowych relacji z innymi pa

stwami oraz szacunku dla godno

ci ludz-

kiej. Uznaj

c taki kierunek post

powania nie tylko samej Ameryki,

ale równie

innych pa

stw, strategia bezpiecze

stwa Stanów Zjedno-

Zob. szerzej: „The National Security Strategy of the United States of America”, dokument podpisa-

ny przez prezydenta G. W. Bush’a, wydany 20 wrze

nia 2002 roku.

Zob. szerzej: „The National Security Strategy of the United States of America”, dokument podpisa-

ny przez ówczesnego Sekretarza Obrony USA D. Rumsfeld’a, jest to dokument wykonawczy
w stosunku do strategii bezpiecze

stwa narodowego, wydanej w 2002 roku.

http://www.defenselink.mil/news /Mar2005/d20050318nds1.pdf, 10. 01. 2006, S. Koziej ,„Amery-
ka

ska Strategia Obrony Narodowej na progu XXI wieku”, Zeszyty Naukowe AON nr 2(59), War-

szawa 2005.

Zob. szerzej: „The National Security Strategy of the United States of America”, dokument podpi-

sany przez prezydenta G. W. Bush’a, wydany 16 marca 2006 roku,
http://www.whitehouse.gov/nsc/nss/2006/nss2006.pdf, 22. 03. 2006

Zob. szerzej: np.: Artykuły dotycz

ce ataku na WTC zamieszczone w Rzeczpospolitej nr 213 z dnia

12 wrze

nia 2001.

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

czonych przedstawia nast

puj

ce podstawowe zadania na rzecz bezpie-

cze

stwa narodowego:

– wspieranie d

ąŜ

do zapewnienia godno

ci ludzkiej;

– umacnianie sojuszy dla pokonania terroryzmu globalnego

i zapobiegania atakom na USA oraz ich „przyjaciół”;

– współpraca z innymi pa

stwami na rzecz wygaszania konflik-

tów lokalnych;

– zapobieganie zagro

eniom broni

masowego ra

enia;

– stymulowanie globalnego wzrostu ekonomicznego przy pomo-

cy gospodarki wolnorynkowej;

– rozszerzanie kr

wiata wysokorozwini

tego przez propa-

gowanie społecze

stwa otwartego oraz budowanie demokra-

cji;

– rozwijanie współpracy z innymi głównymi podmiotami

wiato-

wymi;

– transformacja ameryka

skich instytucji bezpiecze

stwa naro-

dowego dla sprostania wyzwaniom i szansom XXI wieku

Charakterystyczne dla strategii ameryka

skiej jest postawienie

na pierwszym miejscu spraw godno

ci ludzkiej, a w tym warto

ci takich

jak:

– praworz

dno

ść

– ograniczenie absolutnej władzy pa

stwa nad obywatelem,

– wolno

ść

słowa i kultu,

– równo

ść

wobec prawa,

– tolerancja religijna i etniczna,

– prawa kobiet,

– poszanowanie własno

ci prywatnej.

Jest to nieco zmieniona kontynuacja eksponowania znaczenia

praw człowieka, zawarta w strategii poprzedniego prezydenta USA Clin-
tona

, co

wiadczy o trwało

ci polityki Stanów Zjednoczonych w tym

wzgl

dzie.

S. Koziej, „Nowa Strategia USA”, Tygodnik „Polska Zbrojna” 3 listopada 2002.

Por.: B. Clinton, op. cit., 163 – 165.

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

Walka z terroryzmem globalnym stanowi kolejne podstawowe za-

danie z dziedziny bezpiecze

stwa narodowego USA. Strategia stwier-

dza, i

przeciwnikiem w tej walce nie jest pojedynczy re

im polityczny,

osoba, religia lub ideologia, lecz terroryzm – jako politycznie motywowa-
na przemoc skierowana z premedytacj

przeciwko niewinnym ludziom.

W zwi

zku z tym, jak mówi dokument strategii, Stany Zjednoczone nie

czyni

adnych ust

pstw wobec terrorystów i b

ich atakowa

nie uwzgl

dniaj

c ich

Ŝą

. Jednakowo potraktowani b

zarówno

terrory

ci, jak i ci, którzy

wiadomie udziel

im pomocy lub poparcia. Taki

rodzaj strategii walki jest okre

lany mianem bezwzgl

dnej i bezwarunko-

wej.

Nowa Strategia bezpiecze

stwa USA promuje równie

ide

wspierania demokracji i walki z tyrani

na całym

wiecie. Za główne

przykłady despotycznych re

imów w dzisiejszym

wiecie uznaj

: Kub

Białoru

, Birm

, Zimbabwe, Syri

, Iran i Kore

Północn

. Dwa ostatnie

stwa przedstawione zostały jako szczególnie niebezpieczne

ze wzgl

du na prowadzone przez nie prace w ramach programów nukle-

arnych

Strategia bezpiecze

stwa narodowego USA szczególnie akcentu-

je problem zapobiegania zagro

eniom broni

masowego ra

enia. Z uwa-

gi na zako

czenie zimnej wojny i przej

cie od konfrontacji do współpracy

w stosunkach z Rosj

dotychczasowa strategia odstraszania oparta

na koncepcji wzajemnie gwarantowanego zniszczenia utraciła swój sens.

rodowisko bezpiecze

stwa zmieniło si

radykalnie. Pojawiły si

mier-

telne zagro

enia ze strony "pa

stw zbójeckich" (rogue states)

i terrory-

zmu. Uwzgl

dniaj

c cele takich pa

stw oraz terrorystów, Stany Zjedno-

czone uznaj

e nie mog

dłu

ej polega

wył

cznie na podej

ciu

reaktywnym (na reagowaniu na zaistniałe zdarzenia), nie chc

powtórzy

bł

du z 11 wrze

nia 2001 roku i dopu

do tego by przeciwnik uderzył

pierwszy.

Strategia USA zakłada równie

rozszerzanie programu wspólnych

działa

z innymi głównymi podmiotami bezpiecze

stwa globalnego,

zwłaszcza z NATO. Amerykanie podkre

laj

, i

NATO musi rozwija

zdolne do u

ycia – w krótkim czasie – wysoce mobilne, specjalnie wy-

szkolone wojska, gotowe do odparcia zagro

enia przeciwko ka

demu

członkowi sojuszu. NATO musi by

zdolne do działania wsz

dzie, staj

Zob. szerzej: M. Gadzi

ski, „Ameryka publikuje now

strategi

bezpiecze

stwa”, Gazeta Wyborcza

16. 03. 2006, http://serwisy.gazeta.pl/swiat/1,34180,3216335.html, 23. 03. 2006

Strategia stwierdza, i

najwi

ksz

rol

w unikni

ciu ewentualnej konfrontacji z Iranem czy Kore

Północn

odegraj

działania dyplomatyczne, Przyp. autora.

Zob. szerzej: „The National Security Strategy of the United States of America – 2002”,
op. cit., s.13.

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

w obronie interesów sojuszników, tworz

c koalicje na podstawie własne-

go mandatu, jak równie

wnosz

c wkład do koalicji formowanych spe-

cjalnie do wykonania danego zadania.

Strategia okre

la równie

jak przebiega

powinien proces trans-

formacji ameryka

skich instytucji bezpiecze

stwa narodowego. Opiera-

c si

na do

wiadczeniach z kampanii w Afganistanie, władze amery-

skie opowiadaj

za rozwojem takich

rodków jak: wyprzedzaj

zdalne rozpoznanie, precyzyjne uderzenia dalekiego zasi

gu oraz ma-

newrowanie sił ekspedycyjnych.

Pierwsz

lini

obrony s

słu

by wywiadowcze, tak wi

c powinny

one by

odpowiednio dostosowane do nowych wyzwa

i nowej natury

zagro

. Musz

one umiej

tnie zintegrowane z systemami obrony

i porz

dku prawnego oraz skoordynowane z sojusznikami.

Według strategii bezpiecze

stwa USA, równie

dyplomacja b

ca podstawow

instytucj

w dziedzinie bezpiecze

stwa narodowego,

powinna zapewni

w odpowiedni sposób poznanie i zrozumienie Stanów

Zjednoczonych i ich działania w

wiecie

Oblicze strategii bezpiecze

stwa narodowego Stanów Zjedno-

czonych, zdecydowanie kształtuj

dwa czynniki: terroryzm i bro

maso-

wego ra

enia. Uwzgl

dnianie, zwłaszcza ł

czne, zagro

enia ze strony

tych czynników, powoduje,

e najbardziej charakterystyczn

cech

„stra-

tegii” jest zerwanie z dotychczasow

, wywodz

jeszcze z czasów

zimnej wojny, strategi

odstraszania oraz swoistego przesuni

cia

na dalszy plan strategii reagowania na zaistniałe zagro

enia – na rzecz

ustanowienia strategii prewencyjnej, zwłaszcza przyj

cia koncepcji ude-

rze

uprzedzaj

cych

Dzi

jednak, po podpisaniu kolejnej „Nowej strategii bezpiecze

stwa”, nie milkn

krytyczne głosy na temat zmian, jakie wniosła poprzed-

nia „Nowa strategia”. Jak twierdz

oponenci Administracji G. W. Bush’a,

dała ona podstawy do przeprowadzenia inwazji na Irak w 2003 roku.
Zmiany, które pojawiły si

w nowej Strategii, s

zmianami raczej

umiarkowanych, b

cymi wynikiem przemian zachodz

cych

we współczesnym

wiecie.

Zob. np.: M. Mieluch, „USA/ Wojna prewencyjna Bush’a wci

ąŜ

aktualna”, Portal Spraw Zagranicz-

nych, http://psz.pl/content/view/2459/1/,

21. 03. 2006.

Zob. szerzej: „The National Security Strategy of the United States of America - 2006”

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

Zmieniaj

ca si

jednak dynamicznie sytuacja w regionie Bliskiego

Wchodu, powoduje znacz

ce zmiany w równowadze sił w bli

szym i dal-

szym otoczeniu Izraela. Do zmian tych zaliczy

nale

– wprowadzenie na uzbrojenie wielu pa

stw tego regionu broni

masowego ra

enia;

– skrócenie czasu od momentu narastania konfliktu do chwili

rozpocz

cia działa

zbrojnych;

– rozpowszechnienie u

ycia broni rakietowej i chemicznej przez

stwa tego regionu;

– powstanie wielu projektów w dziedzinie rozwoju potencjałów

rakietowych przy współpracy pa

stw spoza tego regionu:

np.: Chiny – Arabia Saudyjska, Korea Północna – Egipt czy
Rosja – Iran

Za najpowa

niejsze obecnie zagro

enie zewn

trzne dla Izraela,

w ocenie władz izraelskich, uwa

ana jest polityka Iranu

, który nawi

zu-

je do haseł wzywaj

cych do likwidacji pa

stwa

ydowskiego. Hasła

te s

czone z przeciwdziałaniem dominacji Stanów Zjednoczonych

w tym regionie.

Za kolejne potencjalne zagro

enie zewn

trzne Izraelczycy po-

strzegali Irak, jednak panuj

ca tam obecnie sytuacja spowodowała,

zagro

enie ze strony Irakijczyków straciło na znaczeniu. Izrael uwa

równie

e powodowane przez Irak napi

cie wpływa obecnie na ogóln

sytuacj

polityczno – wojskow

w regionie.

W przypadku ewentualnego konfliktu zbrojnego, za potencjalnego

przeciwnika Izraela uwa

ana jest nadal Syria, która poprzez utrzymywa-

nie kontroli nad Libanem i zacie

nienie stosunków z Iranem, mo

e sta

niebezpieczna w swoich d

ąŜ

eniach do odzyskania spornych Wzgórz

Golan

Cyt. za: Cz. K

cki, „Izrael”, Warszawa 1999, s. 129.

Zob. szerzej: Cz. K

cki, op. cit., s. 130, zob. tak

e: Mariusz Zawadzki, „Holocaust to mit, Izrael

na Alask

!”, Gazeta Wyborcza 14. 02. 2006 roku,

http://serwisy.gazeta.pl/swiat/1,34217,3067087.html, 01. 03. 2006, Serwis informacyjny GW na
temat Iranu, http://serwisy.gazeta.pl/swiat/, 01. 03. 2006.

Zob. szerzej: „Wzgórza Golan”, http://pl.wikipedia.org/wiki/Wzg%C3%B3rza_Golan, 24. 02. 2006

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

Obszar pod kontrol

W ojsk ONZ

Obszar kontrolow any przez IZRAEL

IZRAEL

JORDANIA

SYRIA

LIBAN

Rys. 2. Wzgórza Golan

ródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Golanhts.jpg

Podobnie jak w poprzednich latach, do istotnych elementów

kształtuj

cych sytuacj

wewn

trzn

Izraela nale

Ŝą

– spór pomi

dzy partiami religijnymi a

wieckimi w sprawie

wpływów na szkolnictwo i rol

religii w

yciu społecznym

;

– podział ludno

ci na grupy pochodzenia sefardyjskigo, aszke-

nazyjskiego

i emigrantów z Rosji.

Głównym celem strategii bezpiecze

stwa narodowego Izraela jest

zabezpieczenie interesów pa

stwa i jego obywateli poprzez rozwój i za-

cie

nianie demokracji, stanie na stra

y niezale

ci i suwerenno

stwa, bronienie integralno

ci terytorialnej oraz strze

enie ładu i po-

dku konstytucyjnego.

Zmiany, jakie miały miejsce w ci

gu ostatnich 15 lat na arenie

dzynarodowej i w najbli

szym otoczeniu Izraela maj

równie

od-

zwierciedlenie w jego polityce bezpiecze

stwa narodowego (mi

dzy in-

nymi: rozpad Zwi

zku Radzieckiego, wojna w Zatoce Perskiej i rozbicie

jedno

ci pa

stw arabskich, pokój z Jordani

itd. Zewn

trznym elemen-

P. Pazi

ski, „Izrael na rozdro

u – rozmowa z Urim Huppertem”, „Midrasz” - grudzie

2002.

Zob. szerzej: www.leksykony.pl/dzieje/kultury/zydzi.html; 22.03.2003.

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

tem składowym, maj

cym wpływ na proces kształtowania si

polityki

bezpiecze

stwa ma równie

sposób, w jaki kraje arabskie postrzegaj

Izrael.

Według Przewodnicz

cego Centrum Studiów Strategicznych

w Jaffie, profesora Feldman’a, wpływ na kształtowanie izraelskiej polityki
bezpiecze

stwa narodowego maj

nast

puj

ce czynniki

– ilo

ść

rodków, jakie nale

y przeznaczy

na bezpiecze

stwo

narodowe;

– sposób okre

lenia struktury zagro

i wynikaj

cego z niego

profilu reagowania, np.: zagro

enia ze strony Iranu i Iraku

– obrona bierna 30%, obrona czynna 70%;

– terroryzm wewn

trzny – palesty

ski (liba

ski);

– mo

liwo

ść

ycia przeciwko Izraelowi broni niekonwencjonal-

nej – (chemicznej, biologicznej);

– zgoda społecze

stwa na ponoszenie kosztów zwi

zanych

z realizacj

polityki bezpiecze

stwa.

Jedn

z podstawowych przesłanek izraelskiej doktryny bezpie-

cze

stwa jest

wiadomo

ść

zasadniczej asymetrii mi

dzy Izraelem i pa

stwami arabskimi w dziedzinie zasobów gospodarczych, ludno

ci i wiel-

ci posiadanych sił zbrojnych. S

dzi

nale

y, i

Izrael uwzgl

dniaj

powy

sze ró

nice opiera swoj

doktryn

bezpiecze

stwa na nast

puj

cych zało

eniach:

– i

, nie mo

e dopu

do przegrania jakiegokolwiek konfliktu

zbrojnego;

– prowadzenia obrony na poziomie strategicznym, nie teryto-

rialnym;

– unikania konfliktów zbrojnych poprzez prowadzenie odpo-

wiedniej polityki zagranicznej oraz posiadanie wystarczaj

cych

rodków odstraszania;

– przeciwdziałania eskalacji sytuacji konfliktowych;

– zwalczaniu wszelkich form terroryzmu;

– d

ąŜ

eniu do rozwi

zywania problemów drog

pokojow

a dynamika wydarze

na Bliskim Wschodzie powoduje zmia-

i powstawanie nowych czynników, od których zale

dzie polityka

Wypowied

Sz. Feldmana, na konferencji nt.: „Bezpiecze

stwa narodowego w Pa

stwie Izrael”

w dniu 12. 02. 1999 roku.

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

bezpiecze

stwa narodowego. Przed Izraelem stoi wi

c zadanie okre

le-

nia priorytetów w budowaniu strategii bezpiecze

stwa narodowego, dla

której punktem wyj

cia powinna by

obiektywna ocena zagro

i sytu-

acji w regionie, z których za najpowa

niejsze uznaje si

: bro

masowego

enia i „terroryzm strategiczny”.

Polityka bezpiecze

stwa Rzeczpospolitej Polskiej (RP)

Zapocz

tkowane przy aktywnym udziale Polski przemiany

na kontynencie europejskim doprowadziły do zako

czenia globalnej kon-

frontacji Wschód - Zachód. Powstały sprzyjaj

ce warunki do realizacji

wolno

ciowych i demokratycznych aspiracji narodów. Tworz

ca si

no-

wa, bardziej zintegrowana Europa oraz gwarantuj

ce jej bezpiecze

stwo

zi euroatlantyckie oparte na Sojuszu Północnoatlantyckim, zostały

wzmocnione poprzez rozszerzenie NATO, co zwi

kszyło jednocze

nie

obszar demokracji i stabilno

ci na kontynencie europejskim.

Ulegaj

ca dynamicznym zmianom sytuacja mi

dzynarodowa po-

woduje, i

pojawiaj

nowe wyzwania i zagro

enia dla bezpiecze

stwa, których skal

wiadomiły tragiczne wydarzenia z 2001 roku

z USA. Maj

wiadomo

ść

rozmiaru nowych wyzwa

i zagro

, Rzecz-

pospolita Polska przyj

ła we wrze

niu 2003 roku Now

Strategi

Bezpie-

cze

stwa, cechuj

niezmienno

celów i zasad

Członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim w istotny sposób

zmieniło geopolityczn

i geostrategiczn

pozycj

Polski. Stała si

ona

ęś

skutecznego systemu obronnego, gwarantuj

cego bezpiecze

stwo i stwarzaj

cego warunki stabilnego rozwoju. Nowy kontekst dla pol-

skiej polityki bezpiecze

stwa stworzyło wej

cie do Unii Europejskiej,

w której członkostwo jest

rodkiem do stworzenia warunków dla wszech-

stronnego rozwoju społecznego i gospodarczego kraju, a tak

e powoduje

silniejsze powi

zanie Polski z europejskimi interesami i strukturami bez-

piecze

stwa.

Procesy te bez w

tpienia spowodowały, i

Polska przestała znaj-

dowa

w tzw. „szarej strefie” i przestała by

„sierot

strategiczn

”

Wł

czenie Polski i pozostałych krajów Europy

rodkowowschodniej

w euroatlantyckie struktury bezpiecze

stwa ustabilizowało sytuacj

w regionie i zwi

kszyło poczucie bezpiecze

stwa. Równocze

nie jednak

spowodowało wł

czenie pa

stw tego regionu do polityki

wiatowej

Zob. szerzej: „Strategia bezpiecze

stwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”,

http://www.mon.gov.pl/strona.php?idstrona=36&idn=1_4_2 , 01. 03. 2006.

L. Łukaszuk, K. Malak, A. Ciupi

ski, „Spory i konflikty mi

dzynarodowe u progu XXI wieku – wpro-

wadzenie w problematyk

”, Warszawa 1999, s. 21.

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

i nakłada na nie współodpowiedzialno

ść

nie tylko za bezpiecze

stwo

regionalne, ale tak

e globalne.

Podstawowe cele polityki bezpiecze

stwa Rzeczpospolitej Pol-

skiej s

niezmiennie zwi

zane z ochron

jej suwerenno

ci i niezawisło-

ci, utrzymaniem nienaruszalno

ci granic i integralno

ci terytorialnej kra-

ju. Nie mniej jednak bezpiecze

stwo Polski w coraz wi

kszym stopniu

zale

y równie

od skutków procesów globalizacji i fragmentacji post

pu-

cych we współczesnym

wiecie.

Nowe wyzwania i zagro

enia ostatnich latach dla pokoju i stabil-

ci mi

dzynarodowej, w tym tak

e na kontynencie europejskim, wi

ąŜą

przede wszystkim z pogł

biaj

polaryzacj

poziomu rozwoju

ycia mi

dzy krajami bogatymi i biednymi, rosn

na tym tle frustracj

i niezadowoleniem społecznym.

W coraz wi

kszym stopniu bezpiecze

stwo

wiatowe, w tym tak-

e Polski, opiera si

nie tylko na tradycyjnym, "twardym" bezpiecze

stwie zwi

zanym z obron

stw przed atakiem zbrojnym, ale tak

na tzw. "mi

kkim" bezpiecze

stwie obywateli zagro

onych przest

pczo-

transgraniczn

, terroryzmem oraz bezprawiem

Poło

enie Polski w bezpo

rednim s

siedztwie obszaru przecho-

cego przemiany polityczno - gospodarcze ułatwia transfer patologii

społecznych, w tym zorganizowanej przest

pczo

ci.

Zapó

nienia rozwojowe, ubóstwo, degradacja

rodowiska natu-

ralnego, epidemie gro

nych chorób, napi

cia etniczne, a co za tym idzie

równie

nielegalna emigracja

coraz widoczniej zakłócaj

stabilno

ść

układu mi

dzynarodowego

Polska postrzega, ujmuj

c to w Strategii Bezpiecze

stwa, za naj-

powa

niejsze zagro

enie dla systemu mi

dzynarodowego i bezpiecze

stwa poszczególnych pa

stw zorganizowany terroryzm mi

dzynarodo-

Zob. np.: E. Ornacka, „Strefa bezpiecze

stwa”, Tygodnik „Wprost” 19 pa

dziernika 1999, J. Knap,

„Mafia z importu”, Tygodnik „Wprost” 3 marca 2002, B. Kawałko, S. Machowicz, „Polska granica
wschodnia zewn

trzn

granic

Unii Europejskiej - wybrane aspekty bezpiecze

stwa”, „Nasze Fo-

rum” – Biuletyn informacyjny Wy

szej Szkoły Zarz

dzania i Administracji w Zamo

ciu, nr 16, gru-

dzie

2002 roku.

Zob. np.: M. Studzi

ska, „Illegal immigration in the Baltic Region and the new instruments of coun-

termeasure”, [w:] K. Kubiak, P. Mickiewicz, “Between rivalry and co-operation – the Baltic Region
1000 – 2000”, AMW Gdynia 2004, s. 61 – 66.

Zob. np.: K. Kubiak, „Wojny, konflikty zbrojne i punkty zapalne na

wiecie”, Wydawnictwo TRIO,

Warszawa 2005.

Za pierwszy akt terroryzmu mi

dzynarodowego uznaje si

porwanie przez Ludowy Front Wyzwo-

lenia Palestyny (LFWP) samolotu El Al z Rzymu do Tel Awiwu 22 lipca 1968 roku. Akt ten dopro-
wadzaj

c do sytuacji kryzysowej miał zmusi

d Izraela do rozpocz

cia negocjacji z ugrupowa-

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

liwo

ść

niekontrolowanej proliferacji broni masowego ra

enia

oraz

rodków jej przenoszenia stanowi jedno z głównych transnarodo-

wych zagro

bezpiecze

stwa

. Materiały oraz technologie, które mo-

zastosowane do budowy takiej broni i

rodków do jej przenosze-

nia, staj

coraz bardziej dost

pne. Polska s

siaduje z obszarem

zwi

kszonego ryzyka rozprzestrzeniania broni masowego ra

enia,

co w skrajnych przypadkach mo

e spowodowa

bezpo

rednie zagro

nie dla terytorium, ludno

ci, sił zbrojnych Polski lub innego pa

stwa eu-

ropejskiego.

Coraz bardziej realne staj

dla RP zagro

enia w sferze telein-

formatycznej

. Ro

nie zagro

enie operacjami maj

cymi na celu dezor-

ganizacj

kluczowych systemów informacyjnych instytucji rz

dowych

oraz niektórych sfer sektora prywatnego, oddziałuj

cych na system bez-

piecze

stwa pa

stwa, a tak

e operacjami zwi

zanymi z penetracj

baz

danych i prowadzeniem działa

dezinformacyjnych.

wiadoma wyzwa

i zagro

dla bezpiecze

stwa, Rzeczpospoli-

ta Polska w Strategii Bezpiecze

stwa, kładzie nacisk na potrzeb

zacie-

niania współpracy mi

dzynarodowej, wzmacniania roli prawa mi

dzyna-

rodowego i instytucji wielostronnych (multilateralnych). Deklaruje tak

kontynuacj

polityki aktywnego zaanga

owania w sprawy utrzymania

dzynarodowego pokoju i bezpiecze

stwa zarówno w skali regional-

nej, jak i globalnej, maj

c jednocze

nie

wiadomo

ść

ryzyka ataków

i wrogich akcji ze strony ugrupowa

, którym koalicja antyterrorystyczna

wypowiedziała wojn

Rzeczpospolita, podobnie jak Stany Zjednoczone, zwraca uwag

na działania w sferze polityki zagranicznej, które w nowych warunkach
mi

dzynarodowych wymagaj

zwi

kszonej aktywno

ci. Podkre

la rów-

nie

znaczenie i rol

słu

b wywiadowczych w

wietle charakteru nowych

zagro

dla bezpiecze

stwa pa

stwa.

Dylematy, przed którymi stoi dzi

Polska w polityce bezpie-

cze

stwa, wi

ąŜą

z okre

leniem nowych wyzwa

i zagro

, ich

niami palesty

skimi, czego dot

d kategorycznie od

mawiał. Atak LFWP dzięki obszernym re-

lacjom w mediach wzbudził zainteresowanie opinii międzynarodowe

zob. szerzej:

B. Hoffman, „Oblicza terroryzmu”, Warszawa 1998, s. 64 – 65.

Zob. szerzej: „Atomowe piekło. Mocarstwa i ich atomowe arsenały”, www.atominfo.org/atom5.html;

11.03.2006 r., Obecnie posiadanie broni atomowej deklaruje siedem pa

stw: Stany Zjednoczone,

Rosja, Chiny, Francja, Wielka Brytania, Indie i Pakistan. Nie mniej jednak okre

lona została grupa

stw

podejrzewanych

o posiadanie broni atomowej, b

o prowadzenie prac nad jej produkcj

. Nale

Ŝą

do niej: Iran,

Izrael, Liban, Korea Północna, Republika Południowej Afryki, Przyp. autora

Zob. szerzej; A. Patelak, „Cyberterroryzm a bezpiecze

stwo Rzeczypospolitej Polskiej cz. III.

Cyberterroryzm jako zagro

enie dla bezpiecze

stwa RP”, Biuletyn Centralnego O

rodka Stra

Granicznej 4/2005, Koszalin 2005

ARTYKUŁY

MATERIAŁY

ródeł, co w konsekwencji prowadzi

powinno do znalezienia wła-

ciwych metod i

rodków przeciwdziałania nim. Dlatego te

, czy

to, co si

dzieje nad Zatok

Persk

czy w Afganistanie, dotyczy

równie

Polski, czy mo

e tylko Amerykanów lub innych mocarstw?

* * * * *

Temat poczucia bezpiecze

stwa pa

stwa jest stale obecny w

ciu politycznym. Ka

de pa

stwo za najwy

sze dobro uwa

a d

ąŜ

ść

do zapewnienia sobie bezpiecze

stwa i suwerenno

ci. Pa

stwa na prze-

strzeni całej historii tworzyły koncepcje maj

ce na celu ochron

ich ist-

nienia. Ich kształt zale

ny był od sytuacji mi

dzynarodowej, siły i roli da-

nego pa

stwa, odzwierciedlał ponadto fundamentalne interesy krajów.

Utrzymanie bezpiecze

stwa w skali globalnej, regionalnej b

subregionalnej jest zasadniczym celem polityki zagranicznej i racj

stanu

dego pa

stwa, w tym tak

e Stanów Zjednoczonych, Izraela i Polski.

Realizacja tego celu jest uwarunkowana wieloma czynnikami o charakte-
rze wewn

trznym i zewn

trznym. W trosce o utrzymanie bezpiecze

stwa, pa

stwa staraj

uzyska

korzystn

pozycj

na arenie mi

dzy-

narodowej, mobilizuj

c do tego celu swoje siły oraz odpowiednie zasoby

rodki.

Nowe, ujawnione w ostatnim czasie zagro

enia, nie wystawiaj

na szwank niezawisło

ci i integralno

ci pa

stw, lecz gro

Ŝą

obywatelom,

grupom ludzi czy infrastrukturze. S

to raczej zagro

enia przedmiotowe,

ce konsekwencj

społecznych i ekonomicznych patologii

ycia mi

dzynarodowego, napi

ęć

wewn

trzpolitycznych, etnicznych i religijnych,

zwi

zanych po trosze z negatywnymi skutkami procesów globalizacji

Zob. szerzej: B. R. Barber, „D

ihad kontra Mc

wiat”, Wydawnictwo MUZA, Warszawa 2001.