plik

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

Trzeba to zrobić do 2 marca,

[przykład 1]

[przykład 2]

■

Podstawa prawna

PRZYKŁAD 2

PRZYKŁAD 1

Czwartek

5 lutego 2015

nr 24 (3917)

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

ŚWIADCZENIA

UBEZPIECZENIA

ŚWIADCZENIA

D O D A T E K D L A P R E N U M E R A T O R Ó W

gazetaprawna.pl

DZIENNIK.PL FORSAL.PL

Czas poinformować ZUS

o zarobkach emerytów

Pracodawcy, a także zleceniodawcy muszą wystawić zaświadczenia o osiągniętych przez takie osoby przychodach.

Trzeba to zrobić do 2 marca,

ponieważ ostatni dzień lutego przypada w sobotę

Marta Nowakowicz-Jankowiak
ekspert ds. płac

Przedsiębiorca musi wystawić zaświadcze-

nie o wysokości osiągniętego przychodu dla

każdego emeryta lub rencisty (również dla

pracownika pobierającego rentę rodzinną)

zatrudnionego na podstawie umowy o pracę

lub zlecenia. Na tej podstawie ZUS obliczy, czy

powinien zmniejszyć lub zawiesić emerytu-

rę albo rentę. Zaświadczenie trzeba przesłać

do właściwej jednostki ZUS do końca lutego.

Ponieważ w bieżącym roku ostatni dzień lu-

tego przypada w sobotę, termin przesuwa się

na 2 marca. Nie dotyczy to jednak emerytów,

którzy wiek emerytalny osiągnęli przed pod-

jęciem zatrudnienia. Należy zatem pamiętać

o zróżnicowaniu wieku emerytalnego dla róż-

nych grup wiekowych.

Jakie dane

Zaświadczenie powinno zawierać informacje

o przychodzie emeryta/rencisty w roku kalen-

darzowym,

[przykład 1]

wobec czego ważna jest

data wypłaty wynagrodzenia. Przedsiębiorcy

wypłacający pensje do 10. dnia następnego

miesiąca wykażą w zaświadczeniu wynagro-

dzenia od grudnia 2013 r. (wypłacone w stycz-

niu 2014 r.) do listopada 2014 r. (wypłacone

w grudniu 2014 r.).

W zaświadczeniu należy ująć wszystkie

składniki będące przychodem oraz wchodzące

do podstawy wymiaru składek.

Dodatkowo należy wykazać wysokość wy-

płaconych: zasiłków (chorobowego, macie-

rzyńskiego, opiekuńczego), wynagrodzenia

za czas niezdolności do pracy, świadczenia

rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku

wyrównawczego i dodatku wyrównawczego,

mimo że nie stanowią one podstawy składek

na ubezpieczenia społeczne.

Analogiczne informacje trzeba umieścić

w zaświadczeniu emeryta/rencisty, który z ty-

tułu wykonywania czynności na podstawie

umowy-zlecenia otrzymał w 2014 r. przychód

podlegający oskładkowaniu.

[przykład 2]

Nato-

miast jeśli zatrudniono dodatkowo w ramach

umowy-zlecenia własnego pracownika, w za-

świadczeniu należy zsumować przychód osią-

gnięty w poszczególnych miesiącach.

Podawanie miesiąca, w którym wystąpił

przychód, ma na celu przekazanie organowi

rentowemu informacji, w którym miesiącu

doszło do ewentualnego przekroczenia, a tym

samym, od którego miesiąca należało zmniej-

szyć świadczenie lub je zawiesić.

Mniejsze świadczenie

W przypadku wystawienia zaświadczenia

sumującego przychody w całym roku – jeśli

nie przekroczyły one progu uprawniające-

go do zmniejszenia – podawanie przychodu

w podziale na poszczególne miesiące nie bę-

dzie konieczne. Emeryturę się zmniejsza, jeśli

świadczeniobiorca zarobił więcej niż 70 proc.

przeciętnego wynagrodzenia, zawiesza – je-

śli zarobił więcej niż 130 proc. przeciętnego

wynagrodzenia.

W zaświadczeniu, oprócz przychodów,

należy umieścić dane zakładu pracy/zle-

ceniobiorcy, dane osobowe identyfikujące

pracownika-emeryta oraz numer świad-

czenia, o ile jest pracodawcy znany. Moż-

na w zaświadczeniu podać numer telefonu

osoby, która zaświadczenie wystawiła – uła-

twi to ewentualny kontakt w przypadku

jakichkolwiek wątpliwości ze strony orga-

nu rentowego.

Brak obowiązku

Pracodawca nie ma obowiązku wystawienia

zaświadczenia dla pracownika/zleceniobior-

cy, który:

■

osiągnął wiek emerytalny przed podjęciem

pracy zarobkowej lub przed przejściem na

emeryturę;

■

jest uprawniony do renty: inwalidy wojen-

nego, z tytułu pobytu w obozie i w miej-

scach odosobnienia; dotyczy to także osób

uprawnionych do rent rodzinnych po tych

inwalidach;

■

jest uprawniony do renty inwalidy woj-

skowego w związku ze służbą wojskową

i renty rodzinnej po żołnierzu, którego

śmierć pozostaje w związku ze służbą

wojskową;

■

osiągnął przychód z tytułu wykonywania

umowy niepodlegającej obowiązkowi ubez-

pieczeń społecznych (np. umowa o dzieło),

gdyż przychody z takiej działalności nie

mają wpływu na zmniejszenie lub zawie-

szenie świadczeń emerytalno-renowych.

Podstawa prawna

Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1440 ze zm.).

Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca

1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub

zmniejszania emerytury lub renty (Dz.U. nr 58, poz. 290

ze zm.).

Czy i dla kogo emerytura po zmarłym

Anna Borysewicz
adwokat

Mój ojciec zaginął w czerwcu 2004 r., o czym po-
informowałem ZUS. Wypłata emerytury została
wstrzymana.  Następnie  wystąpiłem  z  wnio-
skiem  o  uznanie  taty  za  zmarłego  od  1  stycznia
2010  r.  Po  uzyskaniu  w  2011  r.  orzeczenia  sądu
wystąpiłem  o  wypłatę  wstrzymanego  świad-
czenia. ZUS jednak odmówił. Czy miał rację?

W świetle art. 135 ust. 2 ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych (dalej: ustawa emerytalna) w przypad-

kach określonych w art. 134 ust. 1 pkt 5 cytowa-

nej ustawy (tj. gdy świadczenia nie mogą być

doręczone z przyczyn niezależnych od organu

rentowego) wypłatę świadczenia wznawia się

od miesiąca, w którym je wstrzymano. Jednak

za okres nie dłuższy niż trzy lata poprzedzają-

ce bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono

wniosek o wznowienie wypłaty.

W razie zaś śmierci uprawnionego do

otrzymywania świadczeń określonych usta-

wą świadczenia należne mu do dnia śmierci

wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z który-

mi prowadził wspólne gospodarstwo domo-

we, a w przypadku ich braku – małżonkowi

i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowa-

dziła wspólnego gospodarstwa domowego.

Z kolei w razie braku takich osób – innym

członkom rodziny uprawnionym do renty

rodzinnej lub na których utrzymaniu po-

zostawała ta osoba.

Wymienione osoby mogą brać udział w dal-

szym prowadzeniu postępowania o świadcze-

nia, nieukończonego wskutek zgonu tego,

kto o te świadczenia wystąpił. Roszczenia zaś

o wypłatę świadczeń (np. emerytury) wyga-

sają po upływie 12 miesięcy od daty śmier-

ci osoby, której one przysługiwały, chyba że

przed upływem tego okresu zgłoszony zosta-

nie wniosek o dalsze prowadzenie postępo-

wania (art. 136 ustawy emerytalnej).

Czytelnik może więc żądać wypłaty emery-

tury – uznanego za zmarłego – ojca, ale tylko

za trzy lata wstecz bezpośrednio poprzedza-

jące miesiąc, w którym zgłosił on wniosek

o wznowienie jej wypłaty. Tak też uznał Sąd

Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13 stycz-

nia 2015 r., sygn. akt II UK 144/14.

Podstawa prawna

Art. 134 ust. 1 pkt 5, art. 135 ust. 2 oraz art. 136 ustawy

z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fundu-

szu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440

ze zm.).

PRZYKŁAD 2

Dla zleceniobiorcy

ZAŚWIADCZENIE

Dot.: E 6543/12

Zaświadcza się, że ABC sp. z o.o. w okresie od 1 marca 2014 r. do
31 grudnia 2014 r. zleciła wykonanie czynności (umowa zlecenie)
osobie z ustalonym prawem do emerytury:

Pan Jan Kowalski, Warszawa, ul. Jasna 1/1, PESEL: 52132610481

Zleceniobiorca z tytułu wykonywania umowy zlecenia
w poszczególnych miesiącach 2014 r. uzyskał przychody
przyjmowane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
społeczne w wysokości:

Miesiąc

Kwota

marzec

300 zł

kwiecień

300 zł

maj

300 zł

czerwiec

300 zł

lipiec

300 zł

sierpień

300 zł

wrzesień

300 zł

październik

300 zł

listopad

300 zł

grudzień

300 zł

RAZEM

3000 zł

W wyżej wskazanym okresie odprowadzono składki na ubez-
pieczenia społeczne i nie wypłacono zleceniobiorcy żadnych
innych wypłat, które podlegałby uwzględnieniu przy ustalaniu
przychodu mającego wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie
pobieranego świadczenia. Ponadto zaświadcza się, iż we wska-
zanym okresie ww. nie korzystał z urlopu bezpłatnego,
nie pobierał wynagrodzenia ani zasiłku chorobowego.

PRZYKŁAD 1

Na podstawie stosunku pracy

ZAŚWIADCZENIE

Dot.: E 123/13

Zaświadcza się, że ABC sp. z o.o. w okresie od 1 stycznia 2014 r.
do 31 grudnia 2014 r. zatrudniał osobę z ustalonym prawem do emerytury:

Pan Jan Kowalski, Warszawa, ul. Marszałkowska 2/2, PESEL: 52132610481

Z tytułu wykonywania umowy o pracę w poszczególnych miesiącach 2014 r.
pracownik uzyskał przychody przyjmowane do podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne w wysokości:

Miesiąc

Kwota

styczeń

2000 zł

luty

2000 zł

marzec

1200 zł plus 639,96 zł (wynagrodzenie chorobowe)

kwiecień

2000 zł

maj

2000 zł

czerwiec

2000 zł

lipiec

2000 zł

sierpień

2000 zł

wrzesień

2000 zł

październik

2000 zł

listopad

2000 zł

grudzień

1714,29 zł

RAZEM

22 914,29 zł

Ponadto zaświadcza się, że we wskazanym okresie ww. pracownik
– korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie 29–31 grudnia 2014 r.
– miał zwolnienie lekarskie w okresie od 3–14 marca 2014 r.
W wyżej wskazanym okresie odprowadzono składki na ubezpieczenia społecz-
ne i nie wypłacono pracownikowi żadnych innych wypłat, które podlegałby
uwzględnieniu przy ustalaniu przychodu mającego wpływ na zawieszenie lub
zmniejszenie pobieranego świadczenia.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

ubezpieczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 5 lutego 2015 nr 24 (3917)

gazetaprawna.pl

Aktywność społeczna nie daje prawa

do świadczeń wypadkowych

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

W praktyce często sporne jest ustalenie,

czy wypadek, jakiemu uległ pracownik wy-

konujący działalność społeczną, faktycznie

jest wypadkiem przy pracy. ZUS kwestio-

nuje bowiem jego powiązanie z pracą. Brak

zaś związku z pracą powoduje, że zdarzenie

nie będzie traktowane jako wypadek przy

pracy i pracownik oraz jego rodzina nie

uzyskają żadnych świadczeń z ubezpie-

czenia wypadkowego (np. jednorazowego

odszkodowania, zasiłku chorobowego lub

renty).

Nieszczęśliwe zdarzenie może być uznane

za wypadek przy pracy, gdy spełnione są wa-

runki określone w ustawie o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypad-

kowa). Definicję wypadku przy pracy określa

art. 3 ust. 1 ww. ustawy. Zgodnie z nim przyj-

muje się, że pracownik doznał wypadku przy

pracy wówczas, gdy doszło do nagłego zda-

rzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną

powodującą uraz lub śmierć, które nastąpiło

w związku z pracą, tj.:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem

przez pracownika zwykłych czynności lub

poleceń przełożonych,

2) podczas lub w związku z wykonywa-

niem przez pracownika czynności na rzecz

pracodawcy, nawet bez polecenia,

3) w czasie pozostawania pracownika

w dyspozycji pracodawcy w drodze między

siedzibą pracodawcy a miejscem wykony-

wania obowiązku wynikającego ze stosun-

ku pracy.

Przy czym tylko łączne zaistnienie tych

przesłanek w postaci nagłości zdarzenia, jego

przyczyny zewnętrznej, powstania urazu oraz

związku z pracą daje podstawę do uznania,

że zdarzenie stanowiło wypadek przy pracy.

Związek z zatrudnieniem

Ogólnie przyjmuje się, że związek z pracą,

o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy wypad-

kowej, polega na czasowym, funkcjonalnym

i przestrzennym związku danego zdarzenia

z pracą w okolicznościach wymienionych

w punktach 1–3 tego artykułu.

Czasowy związek z pracą polega na tym,

że zdarzenie powinno nastąpić albo w czasie

wykonywania przez pracownika zwykłych

czynności lub poleceń przełożonych, ewen-

tualnie w czasie wykonywania czynności na

rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia lub

w związku z wykonywaniem tych czynności

albo też w czasie pozostawania w dyspozycji

pracodawcy w drodze między siedzibą firmy

a miejscem wykonywania obowiązków.

Funkcjonalny związek zdarzenia z pracą

wyraża się w tym, że zdarzenie powinno na-

stąpić w czasie lub w związku z wykonywa-

niem przez pracownika zwykłych czynności

lub poleceń przełożonych.

Przestrzenny związek zdarzenia z pracą

polega zaś na tym, że zdarzenie następuje

w miejscu, które jest albo miejscem wykony-

wania pracy (którym jest z reguły zakład pra-

cy) albo miejscem w drodze między siedzibą

firmy a miejscem wykonywania obowiązków.

Jak z tego wynika, definicja związku zdarzenia

z pracą jest bardzo obszerna. Takie rozumie-

nie związku z pracą potwierdza orzecznictwo

Sądu Najwyższego (np. wyroki SN z 23 kwietnia

1999 r., sygn. akt II UKN 605/98 czy z 27 maja

2014 r., sygn. akt I PK 207/13).

Działacze stowarzyszenia

Jeśli pracownik wykonuje pewne czynności

społecznie, np. działając w stowarzyszeniu, ko-

mitecie organizacyjnym czy klubie sportowym,

i w czasie tych czynności ulegnie wypadkowi,

to takie zdarzenie nie może być potraktowa-

ne jako wypadek przy pracy. Podkreślał to Sąd

Najwyższy w wyroku z 3 kwietnia 2013 r. (sygn.

akt II UK 220/12), wyjaśniając, że wypadek, który

miał miejsce przy wykonywaniu społecznych

funkcji prezesa zarządu klubu sportowego, nie

jest wypadkiem przy pracy, nawet wówczas gdy

klub sportowy był finansowany (sponsorowa-

ny) przez pracodawcę pracownika, wskazanego

przez tego pracodawcę do pełnienia społecz-

nej funkcji prezesa klubu (art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2

ustawy wypadkowej).

Jeśli więc np. pracownik został wytypowany

przez firmę, aby pełnić funkcję w organizacji

społecznej lub klubie sportowym, i podczas wy-

konywania tej działalności, po godzinach pracy

uległ wypadkowi, to takie zdarzenie nie stanowi

wypadku przy pracy, choćby nawet jego działal-

ność społeczna była mile widziana w firmie. Nie

ma bowiem związku tego zdarzenia z pracą.

Inne zadania

Związek zdarzenia z pracą ulega zerwaniu

także wówczas, gdy pracownik w przezna-

czonym na pracę czasie i miejscu wykonuje

czynności tak bezpośrednio, jak i pośrednio

niezwiązane z realizacją jego obowiązków

pracowniczych i czyni to dla celów prywat-

nych. Tak też wskazywano w uzasadnieniu

uchwały SN z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt III

UZP 6/12). Zatem gdyby pracownik, zamiast

pracować, zajmował się w czasie pracy dzia-

łalnością społeczną niezwiązaną z jego obo-

wiązkami pracowniczymi (np. zbierał składki

od członków stowarzyszenia) i uległ wtedy

wypadkowi, to nie można by uznać tego zda-

rzenia za wypadek przy pracy.

Podstawa prawna

Art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Zdarzenie, któremu ulegnie pracownik podczas

pełnienia dodatkowej funkcji po godzinach pracy,

nie jest wypadkiem przy pracy. I to nawet wtedy, gdy dodatkowe obowiązki narzucił szef

Można płacić składki z działalności, także gdy usługi

świadczone są dla jednego odbiorcy

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Przedsiębiorca wykonujący usługi stale na

rzecz jednego odbiorcy może pomimo to pod-

legać ubezpieczeniom społecznym z tytułu

prowadzonej działalności gospodarczej, a nie

z tytułu łączącej strony umowy-zlecenia.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność

gospodarczą obowiązkowo podlegają ubezpie-

czeniom społecznym. Wynika to z art. 6 ust. 1

pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecz-

nych (dalej: ustawa systemowa). Przy czym

w myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy chodzi

o osobę prowadzącą pozarolniczą działalność

gospodarczą na podstawie przepisów o dzia-

łalności gospodarczej lub innych przepisów

szczególnych.

Osoby te podlegają obowiązkowo ubezpie-

czeniom emerytalnemu, rentowym, choro-

bowemu i wypadkowemu – od dnia rozpo-

częcia wykonywania działalności do dnia

zaprzestania wykonywania tej działalności,

z wyłączeniem okresu, na który wykonywa-

nie działalności zostało zawieszone na pod-

stawie art. 13 pkt 4 ustawy z 2 lipca 2004 r.

o swobodzie działalności gospodarczej (t.j.

Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.). Przy czym

ujawnienie prowadzenia działalności gospo-

darczej w ewidencji stwarza domniemanie

rzeczywistego jej prowadzenia, co prowadzi

do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia spo-

łecznego i opłacania składek.

Wyłączny kontrahent

W praktyce się zdarza, że ZUS kwestionuje

podleganie przez osobę prowadzącą działal-

ność gospodarczą ubezpieczeniom społecznym

z tytułu tej działalności, uznając, że powinna

ona podlegać ubezpieczeniom z umowy-zle-

cenia. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy od-

biorcą tych usług jest stale jedna osoba.

Kontrakt menedżerski

Sporne to bywało np. w stosunku do osób wy-

konujących usługi menedżerskie (zarządza-

nia) na rzecz jednej firmy. Zauważyć jednak

należy, że w wyroku z 9 grudnia 2008 r. (sygn.

akt I UK 138/08, OSNP 2010/11-12/144) Sąd Naj-

wyższy stwierdził, że umowa o zarządzanie

przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt me-

nedżerski, wskazane w art. 13 pkt 9 ustawy z 29

sierpnia 1997 r. o podatku dochodowym od osób

fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.;

dalej: ustawa podatkowa) jako źródła przycho-

du z działalności wykonywanej osobiście, nie

stanowią samodzielnej podstawy podlegania

ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4

ustawy systemowej, jeżeli są realizowane w ra-

mach pozarolniczej działalności gospodarczej.

Analogiczny pogląd wyraził też Wojewódzki

Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku

z 29 lipca 2009 r. (sygn. akt VI SA/WA 612/09),

zwracając przy tym uwagę, że już z literalne-

go brzmienia art. 13 pkt 9 ustawy podatkowej

wynika, iż umowy o zarządzanie przedsię-

biorstwem mogą być zawierane w ramach

prowadzonej przez podatnika pozarolniczej

działalności gospodarczej. Dlatego menedżer

ma podstawę podlegania ubezpieczeniom

społecznym właśnie z tytułu prowadzonej

działalności gospodarczej.

Ponadto istotne jest, że przepisy o działal-

ności gospodarczej nie wskazują, aby umowy

menedżerskie były wyłączone z działalności

gospodarczej. Przeciwnie, działalność gospo-

darcza dozwolona jest każdemu i na równych

prawach. Nie jest ona oparta na reglamen-

tacji, lecz tylko na jej ewidencji (art. 14 usta-

wy o swobodzie działalności gospodarczej).

W szczególności więc, przy braku definicji,

na czym ma polegać usługowa działalność

gospodarcza, nie można wprowadzać do-

datkowego ograniczenia, które nie wynika

z ustawy.

Tak też podkreślał Sąd Najwyższy w uza-

sadnieniu wyroku z 4 listopada 2014 r. (sygn.

akt I UK 103/14, LEX nr 1544222), wyjaśniając,

że pojęcie gospodarczej działalności usługo-

wej nie pozwala przyjąć, iż stałe wykonywanie

rodzajowo jednej umowy (usługi) i dla jed-

nego podmiotu nie może być działalnością

gospodarczą.

Brak jest także podstaw do ingerowania

w sposób prowadzenia i wykonywania tej

działalności. Nie ma też podstaw, aby stwier-

dzić, że skoro umowy menedżerskie mają

być wykonywane tylko osobiście, to wobec

tego nie oznaczają one prowadzenia dzia-

łalności gospodarczej. Można więc uznać,

że według SN fakt wykonywania w ramach

działalności gospodarczej usługi w sposób

osobisty na rzecz jednego odbiorcy nie wyłą-

cza podlegania przez przedsiębiorcę ubezpie-

czeniom społecznym z tytułu tej działalności

gospodarczej.

Ma to istotne znaczenie także w zakre-

sie obowiązków związanych z rozliczeniami

z ZUS, zarówno dla tych przedsiębiorców, jak

i dla współpracujących z nimi zleceniodawców.

W razie bowiem uznania, że to prowadzenie

działalności gospodarczej stanowi tytuł podle-

gania ubezpieczeniom społecznym, na przed-

siębiorcy spoczywa obowiązek opłacania skła-

dek z własnych środków (art. 16 ust. 4 ustawy

systemowej).

[przykład]

Podstawa prawna

Art. 6 i 13 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).

ZUS kwestionuje w takich sytuacjach podleganie ubezpieczeniom społecznym. Uznaje bowiem, że tytułem

do zgłoszenia danej osoby

powinna być umowa-zlecenie,

choć nie ma do tego podstaw

Ważne

Gdyby pracownik zajmował się

w czasie pracy działalnością niezwiązaną

z jego obowiązkami pracowniczymi i uległ

wtedy wypadkowi, to nie można by uznać

tego zdarzenia za wypadek przy pracy

PRenumeRata:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna (luty 2015 r.): 100,00 zł: – luty–grudzień 2015 r.: 1050,50 zł: Wersja Premium – miesięczna (luty 2015 r.):
116,00 zł – luty–grudzień 2015 r.: 1234,75 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

PRZYKŁaD

Odwołanie

Pani Anna na podstawie wpisu do ewidencji prowadzi działalność gospodarczą, której przedmio-
tem jest prowadzenie usług zarządzania oraz doradztwa ekonomicznego dla innych firm. Zawarła
także ze spółką z o.o. umowę o zarządzanie tą spółką na okres trzech lat.
ZUS przyjął, że powinna ona odrębnie podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej umowy
o zarządzanie. Pani Anna nie zgadzając się z tym, odwołała się od decyzji ZUS do sądu, wskazując,
że zawartą umowę o zarządzanie wykonywała w ramach działalności swojej firmy.
Sąd uwzględnił jej odwołanie, gdyż uznał, że podlega ona ubezpieczeniom społecznym z tytułu
prowadzenia działalności gospodarczej, więc umowa o zarządzanie nie stanowi samodzielnej
podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym.

ubezpieczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 5 lutego 2015 nr 24 (3917)

gazetaprawna.pl

Aktywność społeczna nie daje prawa

świadczeń wypadkowych

Aktywność społeczna nie daje prawa

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

W praktyce często sporne jest ustalenie,

czy wypadek, jakiemu uległ pracownik wy-

konujący działalność społeczną, faktycznie

jest wypadkiem przy pracy. ZUS kwestio-

nuje bowiem jego powiązanie z pracą. Brak

zaś związku z pracą powoduje, że zdarzenie

nie będzie traktowane jako wypadek przy

pracy i pracownik oraz jego rodzina nie

uzyskają żadnych świadczeń z ubezpie-

czenia wypadkowego (np. jednorazowego

odszkodowania, zasiłku chorobowego lub

renty).

Nieszczęśliwe zdarzenie może być uznane

za wypadek przy pracy, gdy spełnione są wa-

runki określone w ustawie o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypad-

kowa). Definicję wypadku przy pracy określa

art. 3 ust. 1 ww. ustawy. Zgodnie z nim przyj-

muje się, że pracownik doznał wypadku przy

pracy wówczas, gdy doszło do nagłego zda-

rzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną

powodującą uraz lub śmierć, które nastąpiło

w związku z pracą, tj.:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem

przez pracownika zwykłych czynności lub

poleceń przełożonych,

2) podczas lub w związku z wykonywa-

niem przez pracownika czynności na rzecz

pracodawcy, nawet bez polecenia,

3) w czasie pozostawania pracownika

w dyspozycji pracodawcy w drodze między

siedzibą pracodawcy a miejscem wykony-

wania obowiązku wynikającego ze stosun-

ku pracy.

Przy czym tylko łączne zaistnienie tych

przesłanek w postaci nagłości zdarzenia, jego

przyczyny zewnętrznej, powstania urazu oraz

związku z pracą daje podstawę do uznania,

że zdarzenie stanowiło wypadek przy pracy.

Związek z zatrudnieniem

Ogólnie przyjmuje się, że związek z pracą,

o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy wypad-

kowej, polega na czasowym, funkcjonalnym

i przestrzennym związku danego zdarzenia

z pracą w okolicznościach wymienionych

w punktach 1–3 tego artykułu.

Czasowy związek z pracą polega na tym,

że zdarzenie powinno nastąpić albo w czasie

wykonywania przez pracownika zwykłych

czynności lub poleceń przełożonych, ewen-

tualnie w czasie wykonywania czynności na

rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia lub

w związku z wykonywaniem tych czynności

albo też w czasie pozostawania w dyspozycji

pracodawcy w drodze między siedzibą firmy

a miejscem wykonywania obowiązków.

Funkcjonalny związek zdarzenia z pracą

wyraża się w tym, że zdarzenie powinno na-

stąpić w czasie lub w związku z wykonywa-

niem przez pracownika zwykłych czynności

lub poleceń przełożonych.

Przestrzenny związek zdarzenia z pracą

polega zaś na tym, że zdarzenie następuje

w miejscu, które jest albo miejscem wykony-

wania pracy (którym jest z reguły zakład pra-

cy) albo miejscem w drodze między siedzibą

firmy a miejscem wykonywania obowiązków.

Jak z tego wynika, definicja związku zdarzenia

z pracą jest bardzo obszerna. Takie rozumie-

nie związku z pracą potwierdza orzecznictwo

Sądu Najwyższego (np. wyroki SN z 23 kwietnia

1999 r., sygn. akt II UKN 605/98 czy z 27 maja

2014 r., sygn. akt I PK 207/13).

Działacze stowarzyszenia

Jeśli pracownik wykonuje pewne czynności

społecznie, np. działając w stowarzyszeniu, ko-

mitecie organizacyjnym czy klubie sportowym,

i w czasie tych czynności ulegnie wypadkowi,

to takie zdarzenie nie może być potraktowa-

ne jako wypadek przy pracy. Podkreślał to Sąd

Najwyższy w wyroku z 3 kwietnia 2013 r. (sygn.

akt II UK 220/12), wyjaśniając, że wypadek, który

miał miejsce przy wykonywaniu społecznych

funkcji prezesa zarządu klubu sportowego, nie

jest wypadkiem przy pracy, nawet wówczas gdy

klub sportowy był finansowany (sponsorowa-

ny) przez pracodawcę pracownika, wskazanego

przez tego pracodawcę do pełnienia społecz-

nej funkcji prezesa klubu (art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2

ustawy wypadkowej).

Jeśli więc np. pracownik został wytypowany

przez firmę, aby pełnić funkcję w organizacji

społecznej lub klubie sportowym, i podczas wy-

konywania tej działalności, po godzinach pracy

uległ wypadkowi, to takie zdarzenie nie stanowi

wypadku przy pracy, choćby nawet jego działal-

ność społeczna była mile widziana w firmie. Nie

ma bowiem związku tego zdarzenia z pracą.

Inne zadania

Związek zdarzenia z pracą ulega zerwaniu

także wówczas, gdy pracownik w przezna-

czonym na pracę czasie i miejscu wykonuje

czynności tak bezpośrednio, jak i pośrednio

niezwiązane z realizacją jego obowiązków

pracowniczych i czyni to dla celów prywat-

nych. Tak też wskazywano w uzasadnieniu

uchwały SN z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt III

UZP 6/12). Zatem gdyby pracownik, zamiast

pracować, zajmował się w czasie pracy dzia-

łalnością społeczną niezwiązaną z jego obo-

wiązkami pracowniczymi (np. zbierał składki

od członków stowarzyszenia) i uległ wtedy

wypadkowi, to nie można by uznać tego zda-

rzenia za wypadek przy pracy.

Podstawa prawna

Art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Zdarzenie, któremu ulegnie pracownik podczas

pełnienia dodatkowej funkcji po godzinach pracy,

nie jest wypadkiem przy pracy. I to nawet wtedy, gdy dodatkowe obowiązki narzucił szef

Można płacić składki z działalności, także gdy usługi

świadczone są dla jednego odbiorcy

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Przedsiębiorca wykonujący usługi stale na

rzecz jednego odbiorcy może pomimo to pod-

legać ubezpieczeniom społecznym z tytułu

prowadzonej działalności gospodarczej, a nie

z tytułu łączącej strony umowy-zlecenia.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność

gospodarczą obowiązkowo podlegają ubezpie-

czeniom społecznym. Wynika to z art. 6 ust. 1

pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecz-

nych (dalej: ustawa systemowa). Przy czym

w myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy chodzi

o osobę prowadzącą pozarolniczą działalność

gospodarczą na podstawie przepisów o dzia-

łalności gospodarczej lub innych przepisów

szczególnych.

Osoby te podlegają obowiązkowo ubezpie-

czeniom emerytalnemu, rentowym, choro-

bowemu i wypadkowemu – od dnia rozpo-

częcia wykonywania działalności do dnia

zaprzestania wykonywania tej działalności,

z wyłączeniem okresu, na który wykonywa-

nie działalności zostało zawieszone na pod-

stawie art. 13 pkt 4 ustawy z 2 lipca 2004 r.

o swobodzie działalności gospodarczej (t.j.

Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.). Przy czym

ujawnienie prowadzenia działalności gospo-

darczej w ewidencji stwarza domniemanie

rzeczywistego jej prowadzenia, co prowadzi

do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia spo-

łecznego i opłacania składek.

Wyłączny kontrahent

W praktyce się zdarza, że ZUS kwestionuje

podleganie przez osobę prowadzącą działal-

ność gospodarczą ubezpieczeniom społecznym

z tytułu tej działalności, uznając, że powinna

ona podlegać ubezpieczeniom z umowy-zle-

cenia. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy od-

biorcą tych usług jest stale jedna osoba.

Kontrakt menedżerski

Sporne to bywało np. w stosunku do osób wy-

konujących usługi menedżerskie (zarządza-

nia) na rzecz jednej firmy. Zauważyć jednak

należy, że w wyroku z 9 grudnia 2008 r. (sygn.

akt I UK 138/08, OSNP 2010/11-12/144) Sąd Naj-

wyższy stwierdził, że umowa o zarządzanie

przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt me-

nedżerski, wskazane w art. 13 pkt 9 ustawy z 29

sierpnia 1997 r. o podatku dochodowym od osób

fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.;

dalej: ustawa podatkowa) jako źródła przycho-

du z działalności wykonywanej osobiście, nie

stanowią samodzielnej podstawy podlegania

ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4

ustawy systemowej, jeżeli są realizowane w ra-

mach pozarolniczej działalności gospodarczej.

Analogiczny pogląd wyraził też Wojewódzki

Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku

z 29 lipca 2009 r. (sygn. akt VI SA/WA 612/09),

zwracając przy tym uwagę, że już z literalne-

go brzmienia art. 13 pkt 9 ustawy podatkowej

wynika, iż umowy o zarządzanie przedsię-

biorstwem mogą być zawierane w ramach

prowadzonej przez podatnika pozarolniczej

działalności gospodarczej. Dlatego menedżer

ma podstawę podlegania ubezpieczeniom

społecznym właśnie z tytułu prowadzonej

działalności gospodarczej.

Ponadto istotne jest, że przepisy o działal-

ności gospodarczej nie wskazują, aby umowy

menedżerskie były wyłączone z działalności

gospodarczej. Przeciwnie, działalność gospo-

darcza dozwolona jest każdemu i na równych

prawach. Nie jest ona oparta na reglamen-

tacji, lecz tylko na jej ewidencji (art. 14 usta-

wy o swobodzie działalności gospodarczej).

W szczególności więc, przy braku definicji,

na czym ma polegać usługowa działalność

gospodarcza, nie można wprowadzać do-

datkowego ograniczenia, które nie wynika

z ustawy.

Tak też podkreślał Sąd Najwyższy w uza-

sadnieniu wyroku z 4 listopada 2014 r. (sygn.

akt I UK 103/14, LEX nr 1544222), wyjaśniając,

że pojęcie gospodarczej działalności usługo-

wej nie pozwala przyjąć, iż stałe wykonywanie

rodzajowo jednej umowy (usługi) i dla jed-

nego podmiotu nie może być działalnością

gospodarczą.

Brak jest także podstaw do ingerowania

w sposób prowadzenia i wykonywania tej

działalności. Nie ma też podstaw, aby stwier-

dzić, że skoro umowy menedżerskie mają

być wykonywane tylko osobiście, to wobec

tego nie oznaczają one prowadzenia dzia-

łalności gospodarczej. Można więc uznać,

że według SN fakt wykonywania w ramach

działalności gospodarczej usługi w sposób

osobisty na rzecz jednego odbiorcy nie wyłą-

cza podlegania przez przedsiębiorcę ubezpie-

czeniom społecznym z tytułu tej działalności

gospodarczej.

Ma to istotne znaczenie także w zakre-

sie obowiązków związanych z rozliczeniami

z ZUS, zarówno dla tych przedsiębiorców, jak

i dla współpracujących z nimi zleceniodawców.

W razie bowiem uznania, że to prowadzenie

działalności gospodarczej stanowi tytuł podle-

gania ubezpieczeniom społecznym, na przed-

siębiorcy spoczywa obowiązek opłacania skła-

dek z własnych środków (art. 16 ust. 4 ustawy

systemowej).

[przykład]

Podstawa prawna

Art. 6 i 13 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).

ZUS kwestionuje w takich sytuacjach podleganie ubezpieczeniom społecznym. Uznaje bowiem, że tytułem

do zgłoszenia danej osoby

powinna być umowa-zlecenie,

choć nie ma do tego podstaw

Ważne

Gdyby pracownik zajmował się

w czasie pracy działalnością niezwiązaną

z jego obowiązkami pracowniczymi i uległ

wtedy wypadkowi, to nie można by uznać

tego zdarzenia za wypadek przy pracy

PRenumeRata:

PRZYKŁaD

Odwołanie

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 5 lutego 2015 nr 24 (3917)

gazetaprawna.pl

poradnia ubezpieczeniowa

Co ma znaczenie przy ustalaniu

wysokości zasiłku chorobowego

Kiedy

wspólnika spółki komandytowej

trzeba zgłosić do ZUS i na jakich drukach

Czy

przedsiębiorca pobierający rentę z KRUS

musi płacić składki na ubezpieczenia społeczne

Jak rozliczać

zlecenie sędziego i prokuratora

Czy należne jest

wyrównanie emerytury

przy czasowym zawieszeniu jej wypłaty

Jak

wyliczyć liczbę ubezpieczonych

wykazywanych w formularzu ZUS IWA

U obecnego pracodawcy pracuję od 1 lipca

2014 r. Od 24 do 28 listopada przebywa-

łam na zwolnieniu lekarskim. W grudniu

okazało się, że jestem w ciąży, a jednocześnie

w nowym roku dostałam dużą podwyżkę.

Lekarz jednak stwierdził, że nie powinnam

pracować, dlatego od 9 lutego będę ponownie

przebywać na zwolnieniu lekarskim. Dowie-

działam się jednak, że kwota podwyżki nie

będzie wliczana do wysokości zasiłku choro-

bowego i macierzyńskiego. Skąd to wynika?

Joanna Śliwińska
radca prawny

Zgodnie z generalną zasadą podstawą wymia-

ru zasiłku chorobowego i macierzyńskiego

jest kwota przeciętnego miesięcznego wy-

nagrodzenia, jakie otrzymywał pracownik

w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Jeśli staż pracy

wynosi mniej niż rok, obliczane jest średnie

wynagrodzenie dla pełnych miesięcy kalen-

darzowych zatrudnienia – w tym wypadku za

okres od 1 lipca 2014 r. do 31 stycznia 2015 r.

Duża podwyżka, która w sposób istotny wpły-

nęła na wysokość wynagrodzenia w stycz-

niu, miałaby też odpowiednie przełożenie

na otrzymywany zasiłek chorobowy.

W opisywanym przypadku na przeszkodzie

stoi jednak wprowadzony przez ustawodaw-

cę wyjątek. Nie oblicza się bowiem ponownie

podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli między za-

siłkami, nawet różnego rodzaju (np. między

zasiłkiem chorobowym a macierzyńskim)

nie było przerwy lub przerwa była krótsza

niż 3 pełne miesiące kalendarzowe.

Mimo że ustawa używa wyrażenia „między

zasiłkami”, to do tej kategorii zalicza się także

wynagrodzenie za czas niezdolności do pra-

cy, wypłacane przez pracodawcę za pierwsze

33 dni niezdolności do pracy w roku. Podstawa

jego wymiaru jest obliczana według takich

samych reguł jak zasiłku chorobowego.

Czytelniczka przez 5 dni w listopadzie pobie-

rała wynagrodzenie chorobowe, a więc ponowne

nabycie prawa do wynagrodzenia tego rodzaju

już od 9 lutego spowoduje, że podstawa jego

wymiaru będzie taka sama jak w listopadzie.

Oczywiście faktycznie otrzyma proporcjonalnie

wyższą kwotę, gdyż niezdolność do pracy w cza-

sie ciąży uprawnia do wynagrodzenia chorobo-

wego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru,

a nie 80 proc., jak w pozostałych przypadkach.

Kwota podwyżki znalazłaby odzwierciedlenie

w wysokości świadczenia, gdyby niezdolność

do pracy powstała od 1 marca.

Podstawa prawna

Art. 36 i 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

Art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).

Osoba fizyczna jest komandytariuszem

w spółce komandytowej, a ponadto jest za-

trudniona w innej firmie na podstawie

umowy-zlecenia, z wynagrodzeniem w wy-

sokości 400 zł miesięcznie. Czy z uwagi na

zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia

taka osoba nie musi opłacać składek

jako wspólnik spółki komandytowej?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Bez względu na wysokość przychodów z umo-

wy-zlecenia wspólnik spółki komandytowej

podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdro-

wotnemu. Obecnie z tytułu pozarolniczej

działalności wykonywanej przez wspólnika

spółki komandytowej są należne składki na

obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tylko

wtedy, gdy ten tytuł do ubezpieczeń społecz-

nych powstał jako pierwszy, a jednocześnie

wspólnik nie zmienił tytułu do obowiązko-

wych ubezpieczeń społecznych z pozarolni-

czej działalności na umowę-zlecenia.

Osoba fizyczna, która jednocześnie spełnia

warunki do objęcia obowiązkowo ubezpie-

czeniami społecznymi z tytułu pozarolniczej

działalności, innej niż pozarolnicza działal-

ność gospodarcza (np. z tytułu wykonywa-

nia pozarolniczej działalności jako wspólnik

spółki komandytowej), jest zasadniczo objęta

obowiązkowo tymi ubezpieczeniami z tego

tytułu, który powstał najwcześniej. Takiej

osobie przysługuje jednak prawo do zmiany

tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń spo-

łecznych. Podkreślenia przy tym wymaga, że

do 31 grudnia 2015 r. na wyżej przedstawione

zasady podlegania ubezpieczeniom społecz-

nym nie ma wpływu wysokość przychodów,

osiąganych przez taką osobę z wykonywania

pracy na podstawie zlecenia. Dopiero bowiem

od 1 stycznia 2016 r. wspólnik spółki koman-

dytowej, który jednocześnie będzie wykonywał

pracę na podstawie umowy-zlecenia, będzie

zawsze podlegał obowiązkowo ubezpiecze-

niom społecznym z tytułu tej działalności,

jeżeli z tytułu wykonywania umowy-zlece-

nia podstawa wymiaru składek na ubezpie-

czenia emerytalne i rentowe będzie niższa

od najniższej podstawy wymiaru składek dla

osób prowadzących pozarolniczą działalność.

Wspólnik spółki, który pozarolniczą działal-

ność łączy z wykonywaniem pracy na podsta-

wie umowy-zlecenia, jest objęty obowiązko-

wym ubezpieczeniem zdrowotnym z obydwu

tych tytułów, bez względu na wysokość przy-

chodów z tytułu umowy-zlecenia.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 9 ust. 2,

art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r.

poz. 121).

Art. 5 pkt 21, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i e oraz art. 82 ust. 1

ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdro-

wotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U.

z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Art. 1 pkt 3 lit. a i art. 6 ustawy z 23 października 2014 r.

o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1831).

Pobieram rentę z KRUS, a od marca mam

zamiar, wraz z synem, rozpocząć działal-

ność gospodarczą w formie spółki cywilnej.

Czy muszę zgłaszać się do ZUS i opłacać

jakieś składki?

Andrzej Radzisław
radca prawny

Stosownie do art. 9 ust. 4c ustawy o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa

systemowa) osoba prowadząca działalność

gospodarczą, która ma ustalone prawo do

renty z tytułu niezdolności do pracy, podlega

obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalne-

mu i rentowym – do czasu ustalenia prawa

do emerytury.

Obowiązkowe jest także ubezpieczenie wy-

padkowe. Jedynie ubezpieczenie chorobowe

jest dobrowolne. Jednak przepis ten stosuje

się wyłącznie do przedsiębiorców, którzy mają

prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

wypłacanej z powszechnego systemu ubezpie-

czeń społecznych, realizowanego przez ZUS.

Omawiany artykuł nie ma zastosowania do

przedsiębiorców, którzy mają ustalone prawo

do rolniczej renty z tytułu niezdolności do

pracy. Oznacza to, że ubezpieczenia emerytal-

ne i rentowe z działalności będą dobrowolne.

Przedsiębiorca pobierający rolniczą rentę

z tytułu niezdolności do pracy podlega z tytułu

tej działalności obowiązkowo ubezpieczeniu

zdrowotnemu. Wobec tego w terminie 7 dni

od rozpoczęcia prowadzenia działalności powi-

nien złożyć formularz ZUS ZZA i zgłosić się do

obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Należy jednak dodać, że stosownie do art. 82

ust. 8 ustawy o świadczeniach opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych,

gdy świadczenie emerytalne lub rentowe nie

przekracza miesięcznie kwoty minimalnego

wynagrodzenia (w 2015 r. – 1750 zł), nie ma

obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie

zdrowotne za dany miesiąc, z tytułu pozarol-

niczej działalności, jeżeli spełnia się przynaj-

mniej jeden z poniższych warunków:

1) uzyskuje się dodatkowe przychody z ty-

tułu pozarolniczej działalności w wysokości

nieprzekraczającej miesięcznie 50 proc. kwoty

najniższej emerytury lub

2) opłaca się podatek dochodowy w formie

karty podatkowej.

Podstawa prawna

Art. 9 ust. 4c i 5 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).

Art. 82 ust. 8 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Szkoła wyższa zatrudnia sędziów i proku-

ratorów jako pracowników naukowych na

podstawie umowy-zlecenia. Czy od wypła-

canego im wynagrodzenia powinniśmy

naliczać składki na ubezpieczenia spo-

łeczne, czy tylko składkę na ubezpieczenie

zdrowotne?

Andrzej Radzisław
radca prawny

Sędziowie i prokuratorzy z tytułu pełnienia

funkcji, odpowiednio, sędziego lub prokurato-

ra, nie podlegają przepisom ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych. Jednak gdy osoby

pełniące te funkcje zawierają umowę-zlecenie,

są traktowane na zasadach ogólnych.

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń są określone

w art.9 ustawy. Wobec tego, gdy takie osoby

równocześnie świadczą pracę na podstawie

umowy-zlecenia, nie mamy do czynienia

ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń, który

powodowałby, że ze zlecenia ubezpieczenia

emerytalne i rentowe byłyby dobrowolne.

W konsekwencji jako jedyny tytuł do ubezpie-

czeń społecznych występuje umowa-zlecenia.

Takie stanowisko wynika z uchwały Sądu

Najwyższego z 9 lipca 2014 r. (sygn. akt I UZP

1/14 Biul. SN 2014/7/19).

Tym samym, w przypadku gdy sędzia lub

prokurator zawrze umowę-zlecenie, z tytułu

jej wykonywania, obowiązkowo będzie podle-

gał ubezpieczeniom emerytalnemu i rento-

wym oraz wypadkowemu. Dobrowolne będzie

dla niego ubezpieczenie chorobowe. Obowiąz-

kowe będzie także ubezpieczenie zdrowotne.

W związku z powyższym uczelnia, zatrud-

niając prokuratora lub sędziego na podstawie

umowy-zlecenia, powinna w terminie 7 dni

od daty rozpoczęcia wykonywania umowy,

zgłosić zatrudnioną osobę do obowiązkowych

ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na

formularzu ZUS ZUA, z kodem tytułu ubez-

pieczenia rozpoczynającym się cyframi 04 11

XX. Za każdy miesiąc trwania umowy należne

składki powinny być wykazywane w raporcie

ZUS RCA z tym kodem.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r.

poz. 121).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r.

o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych

ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164,

poz. 1027 ze zm.).

W tym roku ZUS przyznał mi emeryturę.

Oprócz tego jestem zatrudniony na umowę

o pracę. Dowiedziałem się, że z powodu

otrzymania emerytury przekroczę próg po-

datkowy i zapłacę dużo wyższy podatek. Sły-

szałem, że mogę zawiesić wypłatę emerytury

i w ten sposób zmniejszyć przychód. Czy

w przyszłości, kiedy już przestanę pracować,

zostanie mi wypłacone wyrównanie za nie-

pobraną emeryturę?

Joanna Śliwińska
radca prawny

Zawieszenie wypłaty emerytury to wyrażenie

potoczne. W rzeczywistości, zgodnie z przepi-

sami, zawieszeniu ulega prawo do emerytu-

ry, a nie faktyczna czynność przekazywania

emerytury uprawnionej osobie. Zawieszenie

– inaczej mówiąc czasowe pozbawienie przy-

znanego wcześniej prawa, dokonywane jest

przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dro-

dze decyzji, najczęściej z powodu przekroczenia

przez emeryta określonego progu dochodo-

wego. Przepisy dają jednak możliwość złoże-

nia wniosku o zawieszenie emerytury przez

samego uprawnionego. Zdarza się to rzadko,

jednak niektórym osobom może zależeć na

zmniejszeniu przychodu w danym roku, przede

wszystkim z powodów podatkowych. Trzeba

jednak pamiętać, że składając taki wniosek,

dobrowolnie pozbawiamy się należnego pra-

wa aż do dnia złożenia wniosku o wznowienie

wypłaty emerytury. Złożenie wniosku o wzno-

wienie wypłaty nie będzie się jednak wiązało

z ponownym badaniem uprawnień do emery-

tury, to zostało już ustalone decyzją o przyzna-

niu emerytury. Niewypłacone w trakcie okresu

zawieszenia kwoty nie kumulują się, ponieważ

z formalnego punktu widzenia prawo nie jest

realizowane, tj. nie nalicza się emerytury.

Wyrównanie nie zostanie więc wypłacone.

Dlatego też decyzję o zawieszeniu emerytury

warto dokładnie rozważyć, porównując kwotę,

o jaką wzrośnie podatek, z wysokością ewen-

tualnie niewypłaconej emerytury.

Podstawa prawna

Art. 103 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Od stycznia 2014 r. firma zatrudnia

emeryta na podstawie umowy-zlecenia.

Zleceniobiorca został zgłoszony do ubez-

pieczeń społecznych i ubezpieczenia zdro-

wotnego. Wynagrodzenie przysługujące

zleceniobiorcy jest wypłacane na koniec

każdego kwartału kalendarzowego, co

oznacza, że są miesiące, w których firma

nie opłaca za niego składek. Czy ustala-

jąc liczbę ubezpieczonych w 2014 r., którą

podajemy w formularzu ZUS IWA, zlece-

niobiorcę bierzemy pod uwagę w każdym

miesiącu, czy tylko w tych miesiącach,

w który były opłacane za niego składki?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Ustalając liczbę ubezpieczonych w poszcze-

gólnych miesiącach roku kalendarzowego,

którego dotyczy informacja ZUS IWA, płatnik

składek bierze pod uwagę wszystkich ubez-

pieczonych, podlegających w danym miesią-

cu przez co najmniej 1 dzień ubezpieczeniu

wypadkowemu, bez względu na to, czy były

za nich opłacone składki.

Niektórzy płatnicy składek mają obowiązek

złożyć w ZUS informację ZUS IWA za poprzed-

ni rok kalendarzowy. W ZUS IWA podawana

jest m.in. informacja o liczbie ubezpieczo-

nych, zgłoszonych do ubezpieczenia wypad-

kowego w roku kalendarzowym, za który skła-

dana jest przedmiotowa informacja. Liczbę

ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy

ubezpieczonych, podlegających ubezpiecze-

niu wypadkowemu w ciągu poszczególnych

miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego

i liczby miesięcy, przez które płatnik składek

był w poprzednim roku kalendarzowym zgło-

szony w ZUS co najmniej 1 dzień.

Dla określenia tej liczby nie ma znacze-

nia, czy za osobę podlegającą ubezpieczeniu

wypadkowemu w danym miesiącu płatnik

składek opłacił składki. Jeżeli zleceniobior-

ca podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu

w roku kalendarzowym, za który składana

jest informacja ZUS IWA, to przy ustalaniu

liczby ubezpieczonych dla potrzeb sporzą-

dzenia informacji powinien być brany pod

uwagę w każdym miesiącu, w którym pod-

legał ubezpieczeniu wypadkowemu

Podstawa prawna

Art. 28 ust. 3 oraz art. 31 ust. 6 pkt 3 ustawy

z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym

z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

(t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Załącznik nr 4 do rozporządzenia ministra pracy i polityki

społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania

stopy procentowej składki na ubezpieczenie społecz-

ne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 878).

Dziennik Gazeta Prawna, 5 lutego 2015 nr 24 (3917)

gazetaprawna.pl

poradnia ubezpieczeniowa

Co ma znaczenie przy ustalaniu

wysokości zasiłku chorobowego

Kiedy

wspólnika spółki komandytowej

trzeba zgłosić do ZUS i na jakich drukach

Czy

przedsiębiorca pobierający rentę z KRUS

musi płacić składki na ubezpieczenia społeczne

Jak rozliczać

zlecenie sędziego i prokuratora

Czy należne jest

wyrównanie emerytury

przy czasowym zawieszeniu jej wypłaty

Jak

wyliczyć liczbę ubezpieczonych

wykazywanych w formularzu ZUS IWA

U obecnego pracodawcy pracuję od 1 lipca

2014 r. Od 24 do 28 listopada przebywa-

łam na zwolnieniu lekarskim. W grudniu

okazało się, że jestem w ciąży, a jednocześnie

w nowym roku dostałam dużą podwyżkę.

Lekarz jednak stwierdził, że nie powinnam

pracować, dlatego od 9 lutego będę ponownie

przebywać na zwolnieniu lekarskim. Dowie-

działam się jednak, że kwota podwyżki nie

będzie wliczana do wysokości zasiłku choro-

bowego i macierzyńskiego. Skąd to wynika?

Joanna Śliwińska
radca prawny

Zgodnie z generalną zasadą podstawą wymia-

ru zasiłku chorobowego i macierzyńskiego

jest kwota przeciętnego miesięcznego wy-

nagrodzenia, jakie otrzymywał pracownik

w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Jeśli staż pracy

wynosi mniej niż rok, obliczane jest średnie

wynagrodzenie dla pełnych miesięcy kalen-

darzowych zatrudnienia – w tym wypadku za

okres od 1 lipca 2014 r. do 31 stycznia 2015 r.

Duża podwyżka, która w sposób istotny wpły-

nęła na wysokość wynagrodzenia w stycz-

niu, miałaby też odpowiednie przełożenie

na otrzymywany zasiłek chorobowy.

W opisywanym przypadku na przeszkodzie

stoi jednak wprowadzony przez ustawodaw-

cę wyjątek. Nie oblicza się bowiem ponownie

podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli między za-

siłkami, nawet różnego rodzaju (np. między

zasiłkiem chorobowym a macierzyńskim)

nie było przerwy lub przerwa była krótsza

niż 3 pełne miesiące kalendarzowe.

Mimo że ustawa używa wyrażenia „między

zasiłkami”, to do tej kategorii zalicza się także

wynagrodzenie za czas niezdolności do pra-

cy, wypłacane przez pracodawcę za pierwsze

33 dni niezdolności do pracy w roku. Podstawa

jego wymiaru jest obliczana według takich

samych reguł jak zasiłku chorobowego.

Czytelniczka przez 5 dni w listopadzie pobie-

rała wynagrodzenie chorobowe, a więc ponowne

nabycie prawa do wynagrodzenia tego rodzaju

już od 9 lutego spowoduje, że podstawa jego

wymiaru będzie taka sama jak w listopadzie.

Oczywiście faktycznie otrzyma proporcjonalnie

wyższą kwotę, gdyż niezdolność do pracy w cza-

sie ciąży uprawnia do wynagrodzenia chorobo-

wego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru,

a nie 80 proc., jak w pozostałych przypadkach.

Kwota podwyżki znalazłaby odzwierciedlenie

w wysokości świadczenia, gdyby niezdolność

do pracy powstała od 1 marca.

Podstawa prawna

Art. 36 i 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

Art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).

Osoba fizyczna jest komandytariuszem

w spółce komandytowej, a ponadto jest za-

trudniona w innej firmie na podstawie

umowy-zlecenia, z wynagrodzeniem w wy-

sokości 400 zł miesięcznie. Czy z uwagi na

zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia

taka osoba nie musi opłacać składek

jako wspólnik spółki komandytowej?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Bez względu na wysokość przychodów z umo-

wy-zlecenia wspólnik spółki komandytowej

podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdro-

wotnemu. Obecnie z tytułu pozarolniczej

działalności wykonywanej przez wspólnika

spółki komandytowej są należne składki na

obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tylko

wtedy, gdy ten tytuł do ubezpieczeń społecz-

nych powstał jako pierwszy, a jednocześnie

wspólnik nie zmienił tytułu do obowiązko-

wych ubezpieczeń społecznych z pozarolni-

czej działalności na umowę-zlecenia.

Osoba fizyczna, która jednocześnie spełnia

warunki do objęcia obowiązkowo ubezpie-

czeniami społecznymi z tytułu pozarolniczej

działalności, innej niż pozarolnicza działal-

ność gospodarcza (np. z tytułu wykonywa-

nia pozarolniczej działalności jako wspólnik

spółki komandytowej), jest zasadniczo objęta

obowiązkowo tymi ubezpieczeniami z tego

tytułu, który powstał najwcześniej. Takiej

osobie przysługuje jednak prawo do zmiany

tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń spo-

łecznych. Podkreślenia przy tym wymaga, że

do 31 grudnia 2015 r. na wyżej przedstawione

zasady podlegania ubezpieczeniom społecz-

nym nie ma wpływu wysokość przychodów,

osiąganych przez taką osobę z wykonywania

pracy na podstawie zlecenia. Dopiero bowiem

od 1 stycznia 2016 r. wspólnik spółki koman-

dytowej, który jednocześnie będzie wykonywał

pracę na podstawie umowy-zlecenia, będzie

zawsze podlegał obowiązkowo ubezpiecze-

niom społecznym z tytułu tej działalności,

jeżeli z tytułu wykonywania umowy-zlece-

nia podstawa wymiaru składek na ubezpie-

czenia emerytalne i rentowe będzie niższa

od najniższej podstawy wymiaru składek dla

osób prowadzących pozarolniczą działalność.

Wspólnik spółki, który pozarolniczą działal-

ność łączy z wykonywaniem pracy na podsta-

wie umowy-zlecenia, jest objęty obowiązko-

wym ubezpieczeniem zdrowotnym z obydwu

tych tytułów, bez względu na wysokość przy-

chodów z tytułu umowy-zlecenia.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 9 ust. 2,

art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r.

poz. 121).

Art. 5 pkt 21, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i e oraz art. 82 ust. 1

ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdro-

wotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U.

z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Art. 1 pkt 3 lit. a i art. 6 ustawy z 23 października 2014 r.

o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1831).

Pobieram rentę z KRUS, a od marca mam

zamiar, wraz z synem, rozpocząć działal-

ność gospodarczą w formie spółki cywilnej.

Czy muszę zgłaszać się do ZUS i opłacać

jakieś składki?

Andrzej Radzisław
radca prawny

Stosownie do art. 9 ust. 4c ustawy o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa

systemowa) osoba prowadząca działalność

gospodarczą, która ma ustalone prawo do

renty z tytułu niezdolności do pracy, podlega

obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalne-

mu i rentowym – do czasu ustalenia prawa

do emerytury.

Obowiązkowe jest także ubezpieczenie wy-

padkowe. Jedynie ubezpieczenie chorobowe

jest dobrowolne. Jednak przepis ten stosuje

się wyłącznie do przedsiębiorców, którzy mają

prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

wypłacanej z powszechnego systemu ubezpie-

czeń społecznych, realizowanego przez ZUS.

Omawiany artykuł nie ma zastosowania do

przedsiębiorców, którzy mają ustalone prawo

do rolniczej renty z tytułu niezdolności do

pracy. Oznacza to, że ubezpieczenia emerytal-

ne i rentowe z działalności będą dobrowolne.

Przedsiębiorca pobierający rolniczą rentę

z tytułu niezdolności do pracy podlega z tytułu

tej działalności obowiązkowo ubezpieczeniu

zdrowotnemu. Wobec tego w terminie 7 dni

od rozpoczęcia prowadzenia działalności powi-

nien złożyć formularz ZUS ZZA i zgłosić się do

obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Należy jednak dodać, że stosownie do art. 82

ust. 8 ustawy o świadczeniach opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych,

gdy świadczenie emerytalne lub rentowe nie

przekracza miesięcznie kwoty minimalnego

wynagrodzenia (w 2015 r. – 1750 zł), nie ma

obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie

zdrowotne za dany miesiąc, z tytułu pozarol-

niczej działalności, jeżeli spełnia się przynaj-

mniej jeden z poniższych warunków:

1) uzyskuje się dodatkowe przychody z ty-

tułu pozarolniczej działalności w wysokości

nieprzekraczającej miesięcznie 50 proc. kwoty

najniższej emerytury lub

2) opłaca się podatek dochodowy w formie

karty podatkowej.

Podstawa prawna

Art. 9 ust. 4c i 5 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).

Art. 82 ust. 8 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Szkoła wyższa zatrudnia sędziów i proku-

ratorów jako pracowników naukowych na

podstawie umowy-zlecenia. Czy od wypła-

canego im wynagrodzenia powinniśmy

naliczać składki na ubezpieczenia spo-

łeczne, czy tylko składkę na ubezpieczenie

zdrowotne?

Andrzej Radzisław
radca prawny

Sędziowie i prokuratorzy z tytułu pełnienia

funkcji, odpowiednio, sędziego lub prokurato-

ra, nie podlegają przepisom ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych. Jednak gdy osoby

pełniące te funkcje zawierają umowę-zlecenie,

są traktowane na zasadach ogólnych.

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń są określone

w art.9 ustawy. Wobec tego, gdy takie osoby

równocześnie świadczą pracę na podstawie

umowy-zlecenia, nie mamy do czynienia

ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń, który

powodowałby, że ze zlecenia ubezpieczenia

emerytalne i rentowe byłyby dobrowolne.

W konsekwencji jako jedyny tytuł do ubezpie-

czeń społecznych występuje umowa-zlecenia.

Takie stanowisko wynika z uchwały Sądu

Najwyższego z 9 lipca 2014 r. (sygn. akt I UZP

1/14 Biul. SN 2014/7/19).

Tym samym, w przypadku gdy sędzia lub

prokurator zawrze umowę-zlecenie, z tytułu

jej wykonywania, obowiązkowo będzie podle-

gał ubezpieczeniom emerytalnemu i rento-

wym oraz wypadkowemu. Dobrowolne będzie

dla niego ubezpieczenie chorobowe. Obowiąz-

kowe będzie także ubezpieczenie zdrowotne.

W związku z powyższym uczelnia, zatrud-

niając prokuratora lub sędziego na podstawie

umowy-zlecenia, powinna w terminie 7 dni

od daty rozpoczęcia wykonywania umowy,

zgłosić zatrudnioną osobę do obowiązkowych

ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na

formularzu ZUS ZUA, z kodem tytułu ubez-

pieczenia rozpoczynającym się cyframi 04 11

XX. Za każdy miesiąc trwania umowy należne

składki powinny być wykazywane w raporcie

ZUS RCA z tym kodem.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r.

poz. 121).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r.

o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych

ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164,

poz. 1027 ze zm.).

W tym roku ZUS przyznał mi emeryturę.

Oprócz tego jestem zatrudniony na umowę

o pracę. Dowiedziałem się, że z powodu

otrzymania emerytury przekroczę próg po-

datkowy i zapłacę dużo wyższy podatek. Sły-

szałem, że mogę zawiesić wypłatę emerytury

i w ten sposób zmniejszyć przychód. Czy

w przyszłości, kiedy już przestanę pracować,

zostanie mi wypłacone wyrównanie za nie-

pobraną emeryturę?

Joanna Śliwińska
radca prawny

Zawieszenie wypłaty emerytury to wyrażenie

potoczne. W rzeczywistości, zgodnie z przepi-

sami, zawieszeniu ulega prawo do emerytu-

ry, a nie faktyczna czynność przekazywania

emerytury uprawnionej osobie. Zawieszenie

– inaczej mówiąc czasowe pozbawienie przy-

znanego wcześniej prawa, dokonywane jest

przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dro-

dze decyzji, najczęściej z powodu przekroczenia

przez emeryta określonego progu dochodo-

wego. Przepisy dają jednak możliwość złoże-

nia wniosku o zawieszenie emerytury przez

samego uprawnionego. Zdarza się to rzadko,

jednak niektórym osobom może zależeć na

zmniejszeniu przychodu w danym roku, przede

wszystkim z powodów podatkowych. Trzeba

jednak pamiętać, że składając taki wniosek,

dobrowolnie pozbawiamy się należnego pra-

wa aż do dnia złożenia wniosku o wznowienie

wypłaty emerytury. Złożenie wniosku o wzno-

wienie wypłaty nie będzie się jednak wiązało

z ponownym badaniem uprawnień do emery-

tury, to zostało już ustalone decyzją o przyzna-

niu emerytury. Niewypłacone w trakcie okresu

zawieszenia kwoty nie kumulują się, ponieważ

z formalnego punktu widzenia prawo nie jest

realizowane, tj. nie nalicza się emerytury.

Wyrównanie nie zostanie więc wypłacone.

Dlatego też decyzję o zawieszeniu emerytury

warto dokładnie rozważyć, porównując kwotę,

o jaką wzrośnie podatek, z wysokością ewen-

tualnie niewypłaconej emerytury.

Podstawa prawna

Art. 103 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Od stycznia 2014 r. firma zatrudnia

emeryta na podstawie umowy-zlecenia.

Zleceniobiorca został zgłoszony do ubez-

pieczeń społecznych i ubezpieczenia zdro-

wotnego. Wynagrodzenie przysługujące

zleceniobiorcy jest wypłacane na koniec

każdego kwartału kalendarzowego, co

oznacza, że są miesiące, w których firma

nie opłaca za niego składek. Czy ustala-

jąc liczbę ubezpieczonych w 2014 r., którą

podajemy w formularzu ZUS IWA, zlece-

niobiorcę bierzemy pod uwagę w każdym

miesiącu, czy tylko w tych miesiącach,

w który były opłacane za niego składki?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Ustalając liczbę ubezpieczonych w poszcze-

gólnych miesiącach roku kalendarzowego,

którego dotyczy informacja ZUS IWA, płatnik

składek bierze pod uwagę wszystkich ubez-

pieczonych, podlegających w danym miesią-

cu przez co najmniej 1 dzień ubezpieczeniu

wypadkowemu, bez względu na to, czy były

za nich opłacone składki.

Niektórzy płatnicy składek mają obowiązek

złożyć w ZUS informację ZUS IWA za poprzed-

ni rok kalendarzowy. W ZUS IWA podawana

jest m.in. informacja o liczbie ubezpieczo-

nych, zgłoszonych do ubezpieczenia wypad-

kowego w roku kalendarzowym, za który skła-

dana jest przedmiotowa informacja. Liczbę

ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy

ubezpieczonych, podlegających ubezpiecze-

niu wypadkowemu w ciągu poszczególnych

miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego

i liczby miesięcy, przez które płatnik składek

był w poprzednim roku kalendarzowym zgło-

szony w ZUS co najmniej 1 dzień.

Dla określenia tej liczby nie ma znacze-

nia, czy za osobę podlegającą ubezpieczeniu

wypadkowemu w danym miesiącu płatnik

składek opłacił składki. Jeżeli zleceniobior-

ca podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu

w roku kalendarzowym, za który składana

jest informacja ZUS IWA, to przy ustalaniu

liczby ubezpieczonych dla potrzeb sporzą-

dzenia informacji powinien być brany pod

uwagę w każdym miesiącu, w którym pod-

legał ubezpieczeniu wypadkowemu

Podstawa prawna

Art. 28 ust. 3 oraz art. 31 ust. 6 pkt 3 ustawy

z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym

z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

(t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Załącznik nr 4 do rozporządzenia ministra pracy i polityki

społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania

stopy procentowej składki na ubezpieczenie społecz-

ne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 878).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 5 lutego 2015 nr 24 (3917)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Płatnik składek prowadzi działalność gospodarczą, której

przedmiotem jest produkcja narzędzi. W okresie od lutego

2003 r. do grudnia 2011 r. zainteresowana była zatrudniona

u płatnika na stanowisku specjalisty ds. kadrowo-płacowych.

Na podstawie decyzji organu rentowego ze stycznia 1999 r.

nabyła prawo do okresowej renty z tytułu częściowej niezdol-

ności do pracy – od grudnia 1998 r. do stycznia 2001 r. Ko-

lejną decyzją rentową przyznano jej prawo do renty z tytułu

częściowej niezdolności do pracy na stałe, a decyzją z marca

2003 r. prawo do emerytury od lutego 2003 r.

Na podstawie umowy o dzieło, zawartej z płatnikiem skła-

dek, zainteresowana zobowiązała się wykonać na zamówienie

dzieło, polegające na przygotowaniu danych i sporządzaniu

list płac, przygotowaniu i przekazywaniu danych elektro-

nicznie do ZUS oraz archiwizacji dokumentów kadrowych.

Strony zastrzegły, że rozpoczęcie wykonywania dzieła nastąpi

w styczniu 2004 r., a jego zakończenie 31 grudnia 2012 r. (9 lat).

Następnie płatnik nie uwzględnił przychodu zaintereso-

wanej uzyskanego z tytułu tej umowy o dzieło w podstawie

wymiaru składek za okres trwania umowy. Natomiast organ

rentowy stwierdził, że zainteresowana podlegała ubezpie-

czeniom społecznym jako pracownik płatnika składek, któ-

remu wymierzył zaległe składki za okres od stycznia 2004 r.

do lipca 2010 r. Kolejnymi decyzjami organ rentowy wymie-

rzył zaległe składki za zainteresowaną na Fundusz Pracy

oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W odwołaniach od tych decyzji płatnik składek domagał się

ich zmiany przez orzeczenie, że zainteresowana nie podle-

gała ubezpieczeniom jako pracownik, a podstawa wymiaru

jej składek na ubezpieczenia nie podlegała ustaleniu według

zasad obowiązujących pracownika. Argumentował, że w da-

cie zawarcia umowy o dzieło zainteresowana miała ustalone

prawo do emerytury.

Sąd pierwszej instancji częściowo uwzględnił odwołania.

W ocenie tego sądu, zgodnie z art. 9 ust. 4a ustawy z 13 paź-

dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.

Dz.U. z 2015 r., poz. 121; dalej: ustawa systemowa), obowiązu-

jącym w dacie zawarcia umowy o dzieło z 2 stycznia 2004 r.,

zawarcie przez osobę mającą ustalone prawo do emerytury

lub renty umowy o dzieło z własnym pracodawcą nie powo-

dowało obowiązku opłacania składek ani na ubezpieczenia

społeczne, ani też na ubezpieczenie zdrowotne.

Dopiero obowiązująca od 1 lipca 2004 r. (na mocy art. 26 no-

welizacji z 20 kwietnia 2004 r.) zmiana art. 9 ust. 4b ustawy

systemowej wprowadziła obowiązek ubezpieczenia społecz-

nego także wtedy, gdy emeryt lub rencista zawierał z wła-

snym pracodawcą umowę o dzieło. Powyższy wyrok płat-

nik zaskarżył apelacją. Sąd drugiej instancji oddalił apelację

płatnika składek. Podkreślił, że do skutków umowy o dzieło

zawartej 2 stycznia 2004 r. . zastosowanie znajduje od 1 lipca

2004 r nowe prawo, a więc art. 9 ust. 4b, w brzmieniu nada-

nym ustawą zmieniającą. Dlatego wynagrodzenie z umowy

o dzieło zawartej 2 stycznia 2004 r. przez płatnika i zaintere-

sowaną stanowiło od 1 lipca 2004 r. podstawę oskładkowania.

Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną płatnika.

UZASADNIENIE

SN zaznaczył, że podleganie określonemu tytułowi ubezpieczeń

społecznych, a zwłaszcza adekwatny obowiązek składkowy

aktualizuje się w dacie ustawowej wymagalności należności

składkowych, płatnych w ustawowo określonych terminach

(art. 47 ustawy systemowej) z określonego tytułu lub tytułów

podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

W stosunkach ubezpieczeń społecznych, co do zasady, sto-

suje się nowe lub zmienione przepisy prawa, obowiązujące

w dniu wydania decyzji, a zachowanie mocy obowiązującej

przepisów dawnych wymaga wyraźnych regulacji inter-

temporalnych (np. art. 184 ustawy o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Jeżeli brakuje kon-

kretnych regulacji prawa międzyczasowego w odniesieniu

do dawnych lub trwających stosunków prawa ubezpieczeń

społecznych, to stosuje się nowe lub zmienione przepisy im-

peratywnego prawa ubezpieczeń społecznych nawet wtedy,

gdy nowości legislacyjne są niekorzystne dla podmiotów

ubezpieczeń społecznych. Zasada nieretroakcji obowiązuje

tylko wobec praw słusznie nabytych lub tzw. ekspektatyw,

maksymalnie ukształtowanych pod rządem dawnego prawa.

Równocześnie SN podkreślił, że w rozpoznanej sprawie nie

było potrzeby osądu sporu ani skargi kasacyjnej na podstawie

art. 9 ust. 4b ustawy systemowej. Zainteresowana pracownica,

która zawarła z tym samym pracodawcą i płatnikiem skła-

dek zmierzającą do obejścia prawa pracy i prawa ubezpieczeń

społecznych umowę o dzieło na wykonywanie takich samych

czynności kadrowo-płacowych, była bowiem z mocy innych

przepisów niż wskazane w podstawach skargi kasacyjnej trak-

towana jak pracownik. Zatem w takim pracowniczym charak-

terze podlegała w spornym okresie pracowniczemu tytułowi

ubezpieczeń społecznych (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej).

W konsekwencji wymiar składek na ubezpieczenia społeczne

zainteresowanej, uznanej za pracownika, choćby na podstawie

wymienionego przepisu, był prawidłowo ustalany, również od

przychodu uzyskiwanego z zawartej umowy o dzieło z jej pra-

codawcą – skarżącym płatnikiem składek (art. 18 ust. 2a ustawy

systemowej, który został wprowadzony do porządku prawne-

go 30 grudnia 1999 r.). Z wymienionych regulacji wynika, że

wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych

zawartych z pracodawcą jest traktowane tak jak świadczenie

w ramach klasycznego stosunku pracy, łączącego pracownika

z pracodawcą.

Biorąc powyższe pod uwagę, SN oddalił skargę kasacyjną.

o próbie obejścia obowiązku składkowego

Sygn. akt III UK 69/14

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 18 grudnia 2014 r.

TEZA:

W stosunkach ubezpieczeń społecznych,

co do zasady, stosuje się nowe lub zmienione prze-
pisy prawa obowiązujące w dniu wydania decyzji,
a zachowanie mocy obowiązującej przepisów
„dawnych” wymaga z reguły wyraźnych
regulacji intertemporalnych.

STAN FAKTYCZNY

Organ rentowy decyzją stwierdził, że spółka cywilna W.

(dalej: W.) odpowiada solidarnie z P. sp. z o.o. (dalej: P.) ca-

łym swoim majątkiem jako nabywca składnika majątko-

wego związanego z prowadzoną działalnością, za zaległo-

ści zbywcy – płatnika P. sp. z o.o. z tytułu nieopłaconych

składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz

Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowni-

czych, powstałe do dnia nabycia.

Sąd pierwszej instancji zmienił zaskarżoną decyzję o tyle,

że stwierdził, iż W. nie odpowiada solidarnie z P. całym swo-

im majątkiem – jako nabywca składnika majątkowego zwią-

zanego z prowadzoną działalnością – za zaległości zbywcy-

-płatnika P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie

społeczne wraz z odsetkami na kwotę ok. 56 000 zł, a w po-

zostałym zakresie odwołanie oddalił.

Wskazał, że nie ma podstaw do pociągnięcia do odpowie-

dzialności odwołujących się, za zaległości zbywcy z tytułu

składek w części fi nansowanej przez ubezpieczonych, nato-

miast w pozostałym zakresie podzielił stanowisko organu

rentowego. Sąd drugiej instancji w wyniku apelacji zmienił

zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i stwierdził,

że W. nie odpowiada solidarnie z P.

Sąd drugiej instancji wskazał, że treść art. 112 ustawy

z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r.

poz. 749 ze zm.) w dacie wydania zaskarżonej decyzji (któ-

ra od 1 stycznia 2009 r. uległa zmianie) nie przewidywała

już możliwości pociągnięcia nabywców składników majątku

związanego z prowadzoną działalnością do odpowiedzialności

za zobowiązania podatkowe, a w konsekwencji i składkowe.

Wskazując na konstytutywny charakter decyzji o odpowiedzial-

ności osób trzecich, sąd drugiej instancji stwierdził, że nale-

ży stosować przepisy obowiązujące w dacie wydania decyzji,

czyli w niniejszej sprawie art. 112 par. 1 ordynacji podatkowej,

w brzmieniu wykluczającym taką odpowiedzialność. Wyrok

ten został zaskarżony skargą kasacyjną przez organ rentowy.

UZASADNIENIE

SN podkreślił, że uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 31 usta-

wy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

(t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121) w związku z art. 112 par. 1 ordynacji

podatkowej. Zmiana art. 112 par. 1 ordynacji podatkowej, któ-

ra weszła w życie od 1 stycznia 2009 r. (wprowadzona ustawą

zmieniającą), ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia przed-

miotowej sprawy. Mianowicie po zmianie tego przepisu nie jest

możliwe przeniesienie odpowiedzialności za zaległości podatko-

we zbywcy na nabywcę składników majątku związanego z pro-

wadzoną działalnością gospodarczą, a z tego to właśnie tytułu

organ rentowy obciążył odwołujących się odpowiedzialnością za

zaległości składkowe. Jeśli zatem odesłanie na podstawie art. 31

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należałoby odnosić

do aktualnego brzmienia art. 112 par. 1 ordynacji podatkowej, nie

istniałaby podstawa prawna odpowiedzialności odwołujących się.

Od 1 stycznia 2003 r. – na podstawie ustawy z 12 wrze-

śnia 2002 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz

o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2002 r. nr 169,

poz. 1387 ze zm.) – dokonano nowelizacji art. 31 ustawy o sys-

temie ubezpieczeń społecznych, rozszerzając odesłanie, które

objęło cały art. 112 ordynacji podatkowej. Natomiast w art. 112

ordynacji podatkowej – w interesującym zakresie – dokonano

zmiany nie merytorycznej, ale wyłącznie redakcyjnej, prze-

nosząc uregulowanie z par. 5 pkt 1 do par. 4 pkt 1.

Ograniczenie odpowiedzialności nabywcy za zaległości

składkowe wynikało zatem ze zmian ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych (rozszerzenia odesłania), a nie ordynacji

podatkowej. Przepis zaś intertemporalny ustawy zmieniającej

z 12 września 2002 r. (art. 21) odnosił się wyłącznie do przepi-

sów ustawy zmienianej w art. 1, czyli ordynacji podatkowej,

a nie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W isto-

cie zatem kwestie intertemporalne dotyczące włączenia do

zaległości składkowych od 1 stycznia 2003 r. treści norma-

tywnej wynikającej z dawnego par. 5 pkt 1 art. 112 ordynacji

podatkowej nie zostały przez ustawodawcę uregulowane.

Przyjmuje się, że jeżeli w ustawie brak jest przepisów przej-

ściowych, ustawę tę stosuje się od dnia jej wejścia w życie

wprost i bezpośrednio do wszystkich stanów prawnych obję-

tych jej zakresem podmiotowym i przedmiotowym. Innymi

słowy, uniemożliwia to stosowanie innych przepisów niż

przepisy nowe (przepisy w brzmieniu nadanym nowelizacją).

Dlatego też nie ma potrzeby potwierdzania, że od dnia

wejścia w życie stosuje się nowe przepisy. Tak więc milczenie

ustawodawcy co do reguły intertemporalnej należy uznać za

przejaw jego woli bezpośredniego działania nowego prawa,

chyba że przeciw jego zastosowaniu przemawiają ważne

racje systemowe lub aksjologiczne, np. stosowaniu nowych

przepisów sprzeciwia się zasada ochrony praw nabytych.

Podsumowując, o zastosowaniu określonych reguł inter-

temporalnych rozstrzyga ustawodawca. Jeśli zaś czyni to

w sposób formalny, wprowadzając przepis międzyczasowy,

w myśl którego do zdarzeń prawnych zaistniałych pod rzą-

dem dawnych przepisów mają zastosowanie przepisy sprzed

nowelizacji, nie ma podstaw, aby z jego pominięciem doko-

nywać wyboru ustawy względniejszej.

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, SN uznał, że

skoro zaległości składkowe oraz nabycie składnika majątku

są zdarzeniami powstałymi przed nowelizacją art. 112 ordy-

nacji podatkowej, to do oceny skutków tych zdarzeń należy

stosować – wedle wyraźnej woli ustawodawcy – prawo sprzed

nowelizacji. Biorąc powyższe pod uwagę, SN uchylił zaskar-

żony wyrok i sprawę przekazał sądowi drugiej instancji do

ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępo-

wania.

Oprac. Wojciech Ostaszewski

asystent sędziego Sądu Najwyższego

o stosowaniu nowych przepisów

Sygn. akt II UK 77/14

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 3 grudnia 2014 r.

TEZA:

Odesłanie wynikające z art. 31 ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych ma charakter dynamiczny,
co oznacza, że o zastosowaniu przepisów ordynacji
podatkowej w określonym brzmieniu decydują
przepisy międzyczasowe, a w ich braku – ogólne
zasady intertemporalne.

Dziennik Gazeta Prawna, 5 lutego 2015 nr 24 (3917)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Płatnik składek prowadzi działalność gospodarczą, której

przedmiotem jest produkcja narzędzi. W okresie od lutego

2003 r. do grudnia 2011 r. zainteresowana była zatrudniona

u płatnika na stanowisku specjalisty ds. kadrowo-płacowych.

Na podstawie decyzji organu rentowego ze stycznia 1999 r.

nabyła prawo do okresowej renty z tytułu częściowej niezdol-

ności do pracy – od grudnia 1998 r. do stycznia 2001 r. Ko-

lejną decyzją rentową przyznano jej prawo do renty z tytułu

częściowej niezdolności do pracy na stałe, a decyzją z marca

2003 r. prawo do emerytury od lutego 2003 r.

Na podstawie umowy o dzieło, zawartej z płatnikiem skła-

dek, zainteresowana zobowiązała się wykonać na zamówienie

dzieło, polegające na przygotowaniu danych i sporządzaniu

list płac, przygotowaniu i przekazywaniu danych elektro-

nicznie do ZUS oraz archiwizacji dokumentów kadrowych.

Strony zastrzegły, że rozpoczęcie wykonywania dzieła nastąpi

w styczniu 2004 r., a jego zakończenie 31 grudnia 2012 r. (9 lat).

Następnie płatnik nie uwzględnił przychodu zaintereso-

wanej uzyskanego z tytułu tej umowy o dzieło w podstawie

wymiaru składek za okres trwania umowy. Natomiast organ

rentowy stwierdził, że zainteresowana podlegała ubezpie-

czeniom społecznym jako pracownik płatnika składek, któ-

remu wymierzył zaległe składki za okres od stycznia 2004 r.

do lipca 2010 r. Kolejnymi decyzjami organ rentowy wymie-

rzył zaległe składki za zainteresowaną na Fundusz Pracy

oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W odwołaniach od tych decyzji płatnik składek domagał się

ich zmiany przez orzeczenie, że zainteresowana nie podle-

gała ubezpieczeniom jako pracownik, a podstawa wymiaru

jej składek na ubezpieczenia nie podlegała ustaleniu według

zasad obowiązujących pracownika. Argumentował, że w da-

cie zawarcia umowy o dzieło zainteresowana miała ustalone

prawo do emerytury.

Sąd pierwszej instancji częściowo uwzględnił odwołania.

W ocenie tego sądu, zgodnie z art. 9 ust. 4a ustawy z 13 paź-

dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.

Dz.U. z 2015 r., poz. 121; dalej: ustawa systemowa), obowiązu-

jącym w dacie zawarcia umowy o dzieło z 2 stycznia 2004 r.,

zawarcie przez osobę mającą ustalone prawo do emerytury

lub renty umowy o dzieło z własnym pracodawcą nie powo-

dowało obowiązku opłacania składek ani na ubezpieczenia

społeczne, ani też na ubezpieczenie zdrowotne.

Dopiero obowiązująca od 1 lipca 2004 r. (na mocy art. 26 no-

welizacji z 20 kwietnia 2004 r.) zmiana art. 9 ust. 4b ustawy

systemowej wprowadziła obowiązek ubezpieczenia społecz-

nego także wtedy, gdy emeryt lub rencista zawierał z wła-

snym pracodawcą umowę o dzieło. Powyższy wyrok płat-

nik zaskarżył apelacją. Sąd drugiej instancji oddalił apelację

płatnika składek. Podkreślił, że do skutków umowy o dzieło

zawartej 2 stycznia 2004 r. . zastosowanie znajduje od 1 lipca

2004 r nowe prawo, a więc art. 9 ust. 4b, w brzmieniu nada-

nym ustawą zmieniającą. Dlatego wynagrodzenie z umowy

o dzieło zawartej 2 stycznia 2004 r. przez płatnika i zaintere-

sowaną stanowiło od 1 lipca 2004 r. podstawę oskładkowania.

Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną płatnika.

UZASADNIENIE

SN zaznaczył, że podleganie określonemu tytułowi ubezpieczeń

społecznych, a zwłaszcza adekwatny obowiązek składkowy

aktualizuje się w dacie ustawowej wymagalności należności

składkowych, płatnych w ustawowo określonych terminach

(art. 47 ustawy systemowej) z określonego tytułu lub tytułów

podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

W stosunkach ubezpieczeń społecznych, co do zasady, sto-

suje się nowe lub zmienione przepisy prawa, obowiązujące

w dniu wydania decyzji, a zachowanie mocy obowiązującej

przepisów dawnych wymaga wyraźnych regulacji inter-

temporalnych (np. art. 184 ustawy o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Jeżeli brakuje kon-

kretnych regulacji prawa międzyczasowego w odniesieniu

do dawnych lub trwających stosunków prawa ubezpieczeń

społecznych, to stosuje się nowe lub zmienione przepisy im-

peratywnego prawa ubezpieczeń społecznych nawet wtedy,

gdy nowości legislacyjne są niekorzystne dla podmiotów

ubezpieczeń społecznych. Zasada nieretroakcji obowiązuje

tylko wobec praw słusznie nabytych lub tzw. ekspektatyw,

maksymalnie ukształtowanych pod rządem dawnego prawa.

Równocześnie SN podkreślił, że w rozpoznanej sprawie nie

było potrzeby osądu sporu ani skargi kasacyjnej na podstawie

art. 9 ust. 4b ustawy systemowej. Zainteresowana pracownica,

która zawarła z tym samym pracodawcą i płatnikiem skła-

dek zmierzającą do obejścia prawa pracy i prawa ubezpieczeń

społecznych umowę o dzieło na wykonywanie takich samych

czynności kadrowo-płacowych, była bowiem z mocy innych

przepisów niż wskazane w podstawach skargi kasacyjnej trak-

towana jak pracownik. Zatem w takim pracowniczym charak-

terze podlegała w spornym okresie pracowniczemu tytułowi

ubezpieczeń społecznych (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej).

W konsekwencji wymiar składek na ubezpieczenia społeczne

zainteresowanej, uznanej za pracownika, choćby na podstawie

wymienionego przepisu, był prawidłowo ustalany, również od

przychodu uzyskiwanego z zawartej umowy o dzieło z jej pra-

codawcą – skarżącym płatnikiem składek (art. 18 ust. 2a ustawy

systemowej, który został wprowadzony do porządku prawne-

go 30 grudnia 1999 r.). Z wymienionych regulacji wynika, że

wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych

zawartych z pracodawcą jest traktowane tak jak świadczenie

w ramach klasycznego stosunku pracy, łączącego pracownika

z pracodawcą.

Biorąc powyższe pod uwagę, SN oddalił skargę kasacyjną.

o próbie obejścia obowiązku składkowego

Sygn. akt III UK 69/14

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 18 grudnia 2014 r.

TEZA:

W stosunkach ubezpieczeń społecznych,

STAN FAKTYCZNY

Organ rentowy decyzją stwierdził, że spółka cywilna W.

(dalej: W.) odpowiada solidarnie z P. sp. z o.o. (dalej: P.) ca-

łym swoim majątkiem jako nabywca składnika majątko-

wego związanego z prowadzoną działalnością, za zaległo-

ści zbywcy – płatnika P. sp. z o.o. z tytułu nieopłaconych

składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz

Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowni-

czych, powstałe do dnia nabycia.

Sąd pierwszej instancji zmienił zaskarżoną decyzję o tyle,

że stwierdził, iż W. nie odpowiada solidarnie z P. całym swo-

im majątkiem – jako nabywca składnika majątkowego zwią-

zanego z prowadzoną działalnością – za zaległości zbywcy-

-płatnika P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie

społeczne wraz z odsetkami na kwotę ok. 56 000 zł, a w po-

zostałym zakresie odwołanie oddalił.

Wskazał, że nie ma podstaw do pociągnięcia do odpowie-

dzialności odwołujących się, za zaległości zbywcy z tytułu

składek w części fi nansowanej przez ubezpieczonych, nato-

miast w pozostałym zakresie podzielił stanowisko organu

rentowego. Sąd drugiej instancji w wyniku apelacji zmienił

zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i stwierdził,

że W. nie odpowiada solidarnie z P.

Sąd drugiej instancji wskazał, że treść art. 112 ustawy

z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r.

poz. 749 ze zm.) w dacie wydania zaskarżonej decyzji (któ-

ra od 1 stycznia 2009 r. uległa zmianie) nie przewidywała

już możliwości pociągnięcia nabywców składników majątku

związanego z prowadzoną działalnością do odpowiedzialności

za zobowiązania podatkowe, a w konsekwencji i składkowe.

Wskazując na konstytutywny charakter decyzji o odpowiedzial-

ności osób trzecich, sąd drugiej instancji stwierdził, że nale-

ży stosować przepisy obowiązujące w dacie wydania decyzji,

czyli w niniejszej sprawie art. 112 par. 1 ordynacji podatkowej,

w brzmieniu wykluczającym taką odpowiedzialność. Wyrok

ten został zaskarżony skargą kasacyjną przez organ rentowy.

UZASADNIENIE

SN podkreślił, że uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 31 usta-

wy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

(t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121) w związku z art. 112 par. 1 ordynacji

podatkowej. Zmiana art. 112 par. 1 ordynacji podatkowej, któ-

ra weszła w życie od 1 stycznia 2009 r. (wprowadzona ustawą

zmieniającą), ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia przed-

miotowej sprawy. Mianowicie po zmianie tego przepisu nie jest

możliwe przeniesienie odpowiedzialności za zaległości podatko-

we zbywcy na nabywcę składników majątku związanego z pro-

wadzoną działalnością gospodarczą, a z tego to właśnie tytułu

organ rentowy obciążył odwołujących się odpowiedzialnością za

zaległości składkowe. Jeśli zatem odesłanie na podstawie art. 31

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należałoby odnosić

do aktualnego brzmienia art. 112 par. 1 ordynacji podatkowej, nie

istniałaby podstawa prawna odpowiedzialności odwołujących się.

Od 1 stycznia 2003 r. – na podstawie ustawy z 12 wrze-

śnia 2002 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz

o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2002 r. nr 169,

poz. 1387 ze zm.) – dokonano nowelizacji art. 31 ustawy o sys-

temie ubezpieczeń społecznych, rozszerzając odesłanie, które

objęło cały art. 112 ordynacji podatkowej. Natomiast w art. 112

ordynacji podatkowej – w interesującym zakresie – dokonano

zmiany nie merytorycznej, ale wyłącznie redakcyjnej, prze-

nosząc uregulowanie z par. 5 pkt 1 do par. 4 pkt 1.

Ograniczenie odpowiedzialności nabywcy za zaległości

składkowe wynikało zatem ze zmian ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych (rozszerzenia odesłania), a nie ordynacji

podatkowej. Przepis zaś intertemporalny ustawy zmieniającej

z 12 września 2002 r. (art. 21) odnosił się wyłącznie do przepi-

sów ustawy zmienianej w art. 1, czyli ordynacji podatkowej,

a nie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W isto-

cie zatem kwestie intertemporalne dotyczące włączenia do

zaległości składkowych od 1 stycznia 2003 r. treści norma-

tywnej wynikającej z dawnego par. 5 pkt 1 art. 112 ordynacji

podatkowej nie zostały przez ustawodawcę uregulowane.

Przyjmuje się, że jeżeli w ustawie brak jest przepisów przej-

ściowych, ustawę tę stosuje się od dnia jej wejścia w życie

wprost i bezpośrednio do wszystkich stanów prawnych obję-

tych jej zakresem podmiotowym i przedmiotowym. Innymi

słowy, uniemożliwia to stosowanie innych przepisów niż

przepisy nowe (przepisy w brzmieniu nadanym nowelizacją).

Dlatego też nie ma potrzeby potwierdzania, że od dnia

wejścia w życie stosuje się nowe przepisy. Tak więc milczenie

ustawodawcy co do reguły intertemporalnej należy uznać za

przejaw jego woli bezpośredniego działania nowego prawa,

chyba że przeciw jego zastosowaniu przemawiają ważne

racje systemowe lub aksjologiczne, np. stosowaniu nowych

przepisów sprzeciwia się zasada ochrony praw nabytych.

Podsumowując, o zastosowaniu określonych reguł inter-

temporalnych rozstrzyga ustawodawca. Jeśli zaś czyni to

w sposób formalny, wprowadzając przepis międzyczasowy,

w myśl którego do zdarzeń prawnych zaistniałych pod rzą-

dem dawnych przepisów mają zastosowanie przepisy sprzed

nowelizacji, nie ma podstaw, aby z jego pominięciem doko-

nywać wyboru ustawy względniejszej.

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, SN uznał, że

skoro zaległości składkowe oraz nabycie składnika majątku

są zdarzeniami powstałymi przed nowelizacją art. 112 ordy-

nacji podatkowej, to do oceny skutków tych zdarzeń należy

stosować – wedle wyraźnej woli ustawodawcy – prawo sprzed

nowelizacji. Biorąc powyższe pod uwagę, SN uchylił zaskar-

żony wyrok i sprawę przekazał sądowi drugiej instancji do

ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępo-

wania.

Oprac. Wojciech Ostaszewski

asystent sędziego Sądu Najwyższego

o stosowaniu nowych przepisów

Sygn. akt II UK 77/14

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 3 grudnia 2014 r.

TEZA:

Odesłanie wynikające z art. 31 ustawy o systemie

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 4