Proces adaptacji dziecka do przedszkola i szkoły 

 
Literatura: 
 
Gruszczyk-Kolczyńska  E.,  Zielińska  E.  Wspomaganie  rozwoju  umysłowego  czterolatków  i 
pięciolatków. Książka dla rodziców, terapeutów i nauczycieli przedszkola, WSiP, Warszawa 
2004 
Klus-Stańska 

D., 

Adaptacja 

szkolna 

siedmiolatków, 

Warszawa 

2004.                                         

Lubowiecka J.,  Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola Warszawa 2009 
Wilgocka-Okoń B. Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich, Warszawa 2003 
 

  Przystosowanie - adaptacja 

 
Terminem przystosowanie posługują się przedstawiciele różnych nauk: 
•biologii, 
•medycyny, 
•socjologii, 
•pedagogiki, 
•psychologii. 
 
 
Interpretacja tego pojęcia nie jest jednolita i najczęściej odnosi się do relacji, jakie zachodzą 
między jednostką a środowiskiem, w którym jednostka żyje. 
 
Adaptacja w najszerszym znaczeniu definiowana jest jako: 
„...zachodzenie  takich  zmian  w  zachowaniu  osoby,  w  jego  organizmie  jako  całości  lub  w 
jakiejś jego części, które umożliwiają optymalne funkcjonowanie osoby” 
(Florek A. 1983) 
 

  Spory definicyjne 

 
W literaturze psychopedagogicznej można znaleźć różne definicje przystosowania. Często są 
one  kontrowersyjne,  uzależnione  od  koncepcji  teoretycznej,  akceptowanej  przez 
poszczególnych autorów. Problem przystosowania społecznego omawiają między innymi -  
 
J. Piaget w teorii adaptacji, 
T. Tomaszewski w teorii zachowania się 
J.Rembowski w teorii śladów w edukacji elementarnej, 
D.Klus-Stańska –w teorii realizacji ról społecznych. 
 



  J.  Piageta  -teoria  adaptacji  Istotę  adaptacji  stanowi  współdziałanie  procesów 

asymilacji i akomodacji. Proces asymilacji polega na przyswojeniu nowych informacji 
o  świecie  zewnętrznym  i  włączeniu  ich  do  schematów,  jakimi  dziecko  obecnie 
dysponuje.  Jeżeli  asymilowanie  jest  utrudnione  lub  niemożliwe  występuje 
akomodacja,  czyli  dostosowanie  własnej  organizacji  wewnętrznej  do  cech  sytuacji 
zewnętrznej. 

Zakłócenia  w  obrębie  asymilacji  lub  akomodacji    ograniczają  zdolności  adaptacyjne.  Istotę 
rozwoju stanowi dążenie do równowagi procesów asymilacji i akomodacji (homeostaza). 
 



  T.  Tomaszewski  teoria  zachowania  się  W  teorii  Tomaszewskiego  przystosowanie 

społeczne  rozumiane  jest  jako  „...regulowanie  wzajemnych  stosunków  z  otoczeniem 
społecznym”.  Regulacja  ta  odbywa  się  dwukierunkowo;  obejmuje  procesy 
przystosowania  się  człowieka  do  otoczenia  (procesy  adaptacji)  i  procesy 
oddziaływania człowieka na otoczenie. 
 
 



 

Poglądy  J.  Rembowskiego.  Uważa  on,  że  przystosowanie  to  proces  stopniowego 
poznawania  i  uczenia  się  zasadniczych  czynności  wymaganych  od  ucznia  w 
początkowych  klasach  szkoły  podstawowej.  Oznacza  to  aktywne  pokonywanie 
trudności  w  procesie  czytania,  liczenia,  pisania,  regulowanie  swego  stosunku  do 
rówieśników,  czynny  udział  w  życiu  klasy  oraz  świadczenie  usług  na  rzecz 
tworzącego się kolektywu. 
 
 
 



 

Podglądy D. Klus-Stańska uważa, że przystosowanie się społeczno- osobowe polega 
na realizacji ról społecznych zgodnie z wymaganiami otoczenia w taki sposób, by ich 
pełnienie  pozwalało  jednostce  osiągnąć  poczucie  zadowolenia  i  wewnętrznej 
satysfakcji. 

Adaptacja dziecka do szkoły rozpatrywana jest jako proces rozłożony w czasie. Przebieg tego 
 procesu uzależniony jest od wielu czynników. 
 
Czynnik mogące wpływać na poziom zdolności przystosowawczych dziecka: 
 

 

Grupa pierwsza: czynniki endogenne. Wśród nich istotne są: 

.płeć, 
.wiek, 
.indywidualne cechy układu nerwowego, 
.stan zdrowia, 
.ogólny poziom psychoruchowego rozwoju dziecka. 
Między tymi elementami zachodzi ścisła współzależność. 
 

 

Grupa druga: czynniki egzogenne. Związane są one ze środowiskiem domowym 

dziecka  oraz  z  nowym  środowiskiem,  do  którego  ma  się  ono  przystosować.  Wśród 
parametrów związanych z rodziną wymienione są: 
.status społeczny, 
.warunki bytowe, 
.struktura formalna, liczba członków rodziny 
i wzajemne stosunki między nimi, 
.postawy rodziców i związany z tym system 
wychowawczy.