Czynniki środowiskowe warunkujące

rozwój chorób zakaźnych

Podstawy epidemiologii

i epizootiologii

EPIDEMIOLOGIA

◆

Epi

= wśród, przez, na

◆

Demos

= lud

◆

Logos

= nauka

Epidemiologia to nauka zajmująca się
badaniem rozprzestrzenienia i uwarunkowań
chorób u ludzi, wykorzystująca tą wiedzę w
procesie zapobiegania chorób

Epizootiologia

◆

Epi

= wśród, przez, na

◆

Zoon

= zwierzę

◆

Logos

= nauka

Epizootiologia to nauka zajmująca się badaniem

rozprzestrzenienia i uwarunkowań chorób u
zwierząt, jest to odpowiednik weterynaryjny
epidemiologii (

chociaż coraz częściej w weterynarii

stosuje się pojęcie epidemiologia

)

EPIDEMIA

Epidemia – występowanie w określonym czasie i na

określonym terenie przypadków zachorowań,
zachowań lub innych zjawisk związanych ze zdrowiem
w liczbie większej niż oczekiwana. Epidemie o
niewielkiej liczbie przypadków zachorowań
ograniczone do określonego obszaru i czasu określa się
terminem ognisko epidemiczne (ang. outbreak).
Obecnie termin epidemia jest coraz częściej używany w
literaturze naukowej również na oznaczenie epizootii.

ENDEMIA

Endemia to stałe występowanie przypadków tej

samej choroby zakaźnej (np. dżuma, cholera) jak i
niezakaźnej (awitaminoza) na określonym terenie.
Endemia może pozostawać na tym samym
poziomie nawet przez kilka lat.

Endemia nie osiąga

takich rozmiarów jak epidemia.

Endemia

związana jest na ogół ze stałym występowaniem
określonych czynników środowiskowych, które
wywołują dane choroby. Te czynniki to m. in.
czynniki klimatyczne, geograficzne i biologiczne
oraz sanitarne.

PANDEMIA

Pandemia - epidemia choroby

zakaźnej w różnych
środowiskach na dużym
obszarze – na różnych
kontynentach w tym samym
czasie.

Historia epidemiologii

◆

Od 1855 aż po II-gą połowę XX wieku epidemiologia
zajmowała się głównie chorobami zakaźnymi

◆

Druga polowa XX wieku - znaczenia nabierają
choroby przewlekle

◆

1855 -

John Snow

, a angielski lekarz:

– dowiódł, że w domach zaopatrywanych przez

firmę Southwark i Vauxhall jest większa
zachorowalność na cholerę w porównaniu z
domami zaopatrywanymi w wodę przez Lambeth
Company.

Współczynniki zgonów z powodu

cholery, 1853-1854, London

Liczba

Zgony z

Firma dostarczająca

domów

powodu

wodę

cholery

Southwark i Vauxhall

40,046

1,263

Lambeth

26,107

Inne dzielnice

256,423

1,422

Londynu

(Źródło: Snow J. On the Mode of Communication of Cholera (2nd ed). London:

Churchill, 1855. Reproduced in Snow on Cholera. New York: Hafner, 1965.)

Współczynniki zgonów z powodu

cholery, 1853-1854, London

Liczba

Zgony z

Liczba zgonów

Firma dostarczająca

domów

powodu

na 1000 domów

wodę

cholery

Southwark i Vauxhall

40,046

1,263

315

Lambeth

26,107

Inne dzielnice

256,423

1,422

Londynu

(Źródło: Snow J. On the Mode of Communication of Cholera (2nd ed). London:

Churchill, 1855. Reproduced in Snow on Cholera. New York: Hafner, 1965.)

Porównanie głównych miar

epidemiologicznych

wskaźnik

licznik

mianownik

chorobowości

liczba chorych

populacja

zachorowalności liczba nowych

populacja

chorych

narażonych

umieralność

liczba zgonów

populacja

śmiertelności

liczba zgonów

liczba chorych

z powodu danej

choroby

Podsumowanie

◆

Nie porównujmy liczb bezwzględnych

◆

Odróżniajmy pojęcia chorobowości,
zachorowalności, umieralności i śmiertelności

◆

Porównywane mogą być jedynie współczynniki
specyficzne lub skorygowane

Kolonizacja

zasiedlenie przez bakterie

określonego miejsca w
gospodarzu i namnożenie się
w nim.

Zakażenie

Infekcja (zakażenie) - wniknięcie i namnożenie

się drobnoustrojów w organizmie gospodarza,
przy czym proces chorobowy nie zawsze
występuje. Zakażenie często identyfikuje się z
zanieczyszczeniem drobnoustrojami. Mówi
się często zakażona woda, przedmioty,

zamiast zanieczyszczona.

Zakażenie oportunistyczne

Zakażenie oportunistyczne- zakażenie

występujące u pacjentów z obniżoną
odpornością, spowodowane przez
drobnoustroje oportunistyczne, tzn.
takie, które nie wywołują zakażeń u
pacjentów z prawidłową
odpornością.

Nosicielstwo/zakażenie

bezobjawowe

Nosicielstwo bezobjawowe - zakażenie

bakteriami chorobotwórczymi bez
objawów choroby.

Zakażenie bezobjawowe- przebiega

bez widocznych objawów choroby

Zakażenie poronne i objawowe

Zakażenie poronne- bardzo słabe,

ledwo zaznaczone objawy
chorobowe.
Zakażenie objawowe (jawne)-
przebiega z objawami chorobowymi.
Może być ograniczone do zmian
miejscowych, obejmować
pojedynczy narząd lub kilka
narządów lub cały organizm.

Infekcja ogólnoustrojowa

Infekcja ogólnoustrojowa - zakażenie

obejmujące cały organizm.

Choroba zakaźna

Choroba zakaźna- zespół objawów

występujących wskutek
zakażenia, związany z
uszkodzeniem tkanek lub
zaburzeniami czynnościowymi

Choroba zaraźliwa- choroba

zakaźna, która może przenosić
się bezpośrednio lub pośrednio z
organizmu zakażonego
(człowiek, zwierzę) na zdrowy

Choroby zakaźne

◆

Zaraźliwe

◆

Niezaraźliwe

Choroba zakaźna zaraźliwa

◆

zakażenie patogenem MOŻE BYĆ
przeniesione z człowieka na człowieka, ze
zwierzęcia na zwierzę, ze zwierzęcia na
człowieka lub (rzadko) z człowieka na
zwierzę (gruźlica)

Choroba zakaźna niezaraźliwa

◆

zakażenie NIE MOŻE BYĆ przeniesione z
człowieka na człowieka, ze zwierzęcia na
zwierzę, ze zwierzęcia na człowieka lub
(rzadko) z człowieka na zwierzę. Przykładem
np. tężec, borelioza

Źródło zakażenia

◆

Miejsce przebywania i rozmnażania się zarazków, z
którego mogą się one wydostawać, rozprzestrzeniać i
zakażać ludzi i zwierzęta

PIERWOTNE – ludzie (zwierzęta) chorzy (chore) lub

nosiciele

◆

WTÓRNE – woda, gleba, powietrze, środki
transportu, środki pielęgnacji, owady, gryzonie,
ściółka, kurz, pasza, żłoby, podłogi, klatki, pastwiska

Wrota zakażenia

Miejsca przez które zarazki wnikają do

organizmu:

◆

Przewód pokarmowy

◆

Układ oddechowy

◆

Układ moczowo-płciowy

◆

Skóra

◆

Spojówki

Obszar zapowietrzony,

zagrożony i buforowy (wet.)

obszar zapowietrzony

- obszar bezpośrednio wokół

ogniska choroby, podlegający ograniczeniom, w
szczególności zakazom, nakazom oraz środkom
kontroli, podejmowanym przy zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt;

obszar zagrożony

- obszar wokół obszaru

zapowietrzonego, podlegający ograniczeniom, w
szczególności zakazom, nakazom oraz środkom
kontroli, podejmowanym przy zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt;

obszar buforowy

- obszar wokół obszaru zagrożonego,

podlegający ograniczeniom, w szczególności zakazom
lub nakazom dotyczącym przemieszczania zwierząt;