Europejski System Walutowy 
 

Europejski  system  walutowy,  ESW,  (ang.  European  Monetary  System  – 

EMS),  system  stabilizacji  kursów  między  walutami  krajów  członkowskich  Unii 

Europejskiej powstały w 1979. Był wyrazem chęci wyeliminowania ryzyka, jakie niosą 

ze sobą wahania kursów poszczególnych walut, odbijające się niekorzystnie na całej 

gospodarce. Europa doświadczyła tego szczególnie w latach siedemdziesiątych, kiedy 

miały  miejsce  kryzys  naftowy  i  załamanie  się  tzw.  systemu  z  Bretton  Woods 

(opartego  na  systemie  stałych  kursów  walutowych).  Próby  utrzymania  stabilnych 

kursów  walutowych  podejmowano  już  wcześniej,  choćby  w  postaci  europejskiego 

węża walutowego ustalającego od 1972 roku wahania kursów walut, jednak dopiero 

wprowadzenie w życie ESW okazało się skuteczne. 

Najważniejsze trzy elementy ESW

 

•  Mechanizm  Kursów  Walutowych  (ERM)  mający  na  celu  redukcję  wahań  między 

kursami walut krajowych Wspólnoty Europejskiej (6 członków UE). 

Mechanizm Kursów Walutowych został wprowadzony przez Wspólnotę Europejską 

w marcu 1979 roku jako część Europejskiego Systemu Walutowego, w celu redukcji 

wahań  kursowych  walut  państw  członkowskich  UE.  Mechanizm  stabilizacji  walut 

krajowych  był  niezbędny  w  procesie  tworzenia  Unii  Gospodarczej  i  Walutowej  oraz 

wprowadzenia wspólnej waluty – euro. 

Mechanizm  ERM  jest  oparty  na  powiązaniu  i  usztywnieniu  kursu  wymiany  walut 

państw  członkowskich.  Dopuszczalne  są  jedynie  tzw.  wahania  normalne.  Zakres 

wahań  zmieniał  się  w  czasie.  Przed  wprowadzeniem  euro  kursy  walutowe  były 

związane  z  ECU  –  była  to  waluta  'koszykowa'  ,  której  kurs  wyznaczała  średnia 

ważona koszyka walut poszczególnych państw członkowskich. 

 

• Wspólna waluta ECU - European Currency Unit - waluta bezgotówkowa, składająca 

się 

z koszyka 9 walut krajów EWG, później w 1999 zastąpiona przez EURO. 

 

ECU  –  jednostka  rozliczeniowa  w  Europejskim  Systemie  Monetarnym  używana  w 

latach  1979-1998.  Pełniła  funkcję  składnika  rezerw  walutowych  w  krajach  UE.  1 

stycznia  1999  r.  zastąpiona  przez  euro  w  relacji  1  ECU=1  EURO.  Nigdy  nie  była 

pieniądzem i nie przyjmowała postaci materialnej. 

Była  konstrukcją  prawno  –  finansową,  umożliwiającą  rozliczanie  się  w  handlu 

międzynarodowym. 

 

• Mechanizm interwencyjno - kredytowy banków centralnych - dostarczania kredytu 

krajom  mającym  trudności  z  bilansem  płatniczym  (wszystkie  państwa  członkowskie 

UE). 

 

Kryteria konwergencji (zbieżności) 

1.  Kryterium  inflacyjne  –  inaczej  kryterium  stabilności  cen  zostało  przyjęte  z 

dwóch powodów. Pierwszy dotyczył obaw o możliwość wystąpienia inflacji na terenie 

Unii  Gospodarczej  i  walutowej  w  późniejszym  terminie  funkcjonowania  obszaru. 

Państwa  z  niską  inflacją  chciały  zabezpieczyć  się  przed  ewentualną  polityką  banku 

centralnego,  który  mógłby  prowadzić  ja  pod  kątem  państw  z  wysokim  poziomem 

wzrostu  cen.  Drugi  powód  związany  jest  ze  wzrostem  gospodarczym,  któremu 

sprzyja  niska  inflacja.  Powoduje  ona  zmniejszenie  niepewności  oraz  możliwość 

przewidzenia pewnych procesów w gospodarce.  

Zgodnie  z  tym  kryterium  inflacja  mierzona  wskaźnikiem  HICP  w  ciągu  roku 

poprzedzającego  badanie  nie  może  przekroczyć  1,5  pkt.  Procentowego  inflacji  w 

trzech państwach UE o najbardziej stabilnych cenach. 

 

2.  Mechanizm stabilizowania kursów ma na celu ustabilizowanie się kursów 

pomiędzy  euro  a  walutami  krajów  UE.  Kraj,  któremu  uda  się  utrzymać  swoją 

walutę  przez  dwa  lata  w  ustalonym  paśmie  wahań,  wykazuje,  że  osiągnął 

stabilność  gospodarczą,  a  jego  waluta  jest  gotowa  aby  nieodwołalnie 

usztywnić jej kurs wobec euro. 

 

3.  Kryterium  nominalnej  długookresowej  stopy  procentowej  jest 

wyrazem  stabilności  i  trwałości  osiągniętego  niskiego  poziomu  cen  w  danym 

państwie. Średnia nominalna stopa procentowa nie może być wyższa niż 2 pkt 

procentowe od średniej w 3 krajach UE o najniższej inflacji. 

 

4.  Kryteria  fiskalne  dotyczące  ograniczenia  deficytu  budżetowego  i 

długu  publicznego  zostały  przyjęte  pod  naciskiem  Niemiec,  chociaż 

ograniczenie  deficytu  do  3%  PKB  i  długu  publicznego

 

do  60%  PKB  nie 

znajdują  odzwierciedlenia  nigdzie  w  teorii  ekonomii  oraz  praktycznym  życiu. 

Kryterium  to  jednak  doprowadziło  do  głębokiej  reformy  finansów  publicznych 

w niektórych państwach ubiegających się o członkostwo. Każde przekroczenie 

przez  kraj  członkowski  deficytu  budżetowego  ponad  3%  PKB  powoduje 

działania  wyjaśniające,  czy  zaistniała  sytuacja  nie  zagraża  pozostałym 

członkom  Unii.  Przewidziane  są  surowe  kary  za  złamanie  tego  kryterium 

fiskalnego braku dążenia do stabilizacji budżetu państwa. 

 

Zasady Europejskiego Systemu Walutowego 

ECU  pełni  funkcję  pieniądza  ponadnarodowego  i  jest  miernikiem  porównawczym 

walut narodowych. Wartość ECU ustala na podstawie koszyka walut. 

Jednostka pieniężna kraju ma ściśle ustalony kurs centralny w stosunku do ECU. 

Kursy  walutowe  oznaczają  relację  kursu  centralnego  jednostki  pieniężnej  jednego 

kraju do kursu centralnej jednostki pieniężnej drugiego kraju. 

Zmiany  kursów  centralnych  wymagają  uzgodnienia  z  pozostałymi  państwami  oraz 

Komisją  EWG.  Zmiany  przeprowadzone  są  wtedy,  gdy  nie  udaje  się  ustabilizować 

kursu, mimo stosowania interwencji walutowych. 

Obowiązuje  stosowanie  mechanizmu  kursowego  (ERM).  Granice  dopuszczalnych 

odchyleń kursów rynkowych od kursów centralnych wynoszą: dla mocnych walut +/- 

2.25%,  a  dla  słabych  walut  +/-  6%.  Wprowadzono  tzw.  progi  odchylenia  w 

wysokości  75%  dopuszczalnych  odchyleń.  Z  uwagi  na  to,  że  waluty  krajów, 

uczestniczące  w  ESW  mają  różny  u  dział  w  koszyku  walutowym  ECU,  obowiązują 

indywidualne  korekty  maksymalnych  odchyleń  i  indywidualnych  progów  odchyleń 

kursów rynkowych od kursów centralnych. Obowiązują interwencje inter marginalne ( 

jednostronne  gdy  kurs  zbliża  się  do  progu  indywidualnie  w  wyznaczonej  granicy,  a 

także interwencje normalnie prowadzone przez dwa kraje, gdy ich kursy zbliżają  się 

do granicy indywidualnych maksymalnych odchyleń od kursu centralnego. 

Niedopuszczalne są ograniczenia w zakresie bieżących płatności międzynarodowych 

Możliwe  jest  zaciągnięcie  kredytu  w  EFWW.  Można  też  zaciągać  kredyty  na  cele 

interwencji walutowej w kraju uczestniczącym ESW 

  

Zasady Systemu Walutowego Obszaru Euro  

Euro  jest  prawnym  środkiem  płatniczym  i  miernikiem  wartości  we  wszystkich 

krajach  uczestniczących  w  systemie.  Jest  pieniądzem  wspólnym,  wymienialnym  na 

inne  jednostki  pieniężne,  zgodnie  z  kursem.  Euro  ma  status  pieniądza  swobodnie 

używanego w krajach należących do MFW 

Euro  zastąpiło  jednostki  pieniężne  krajów,  które  weszły  do  Unii  Walutowej. 

Dokonując  wymiany  jednostek  krajowych  na  Euro,  zastosowano  nieodwołalne  kursy 

centralne państw obszaru walutowego Europejska 

W stosunku do walut kraju nie uczestniczących w systemie walutowym obszaru Euro 

stosuje się kurs płynny 

EBC i Narodowe Banki Centralne są niezależne. Wchodzą one w skład Europejskiego 

Systemu Banków Centralnych (ESBC). Wytyczne polityki pieniężnej uprawianej przez 

banki  ustala  Rada  Prezesów.  Podstawowym  instrumentem  polityki  pieniężnej  są: 

operacje  otwartego  rynku,  stopa  procentowa  i  minimalne  rezerwy  finansowe. 

Stosując  te  narzędzia  banki  centralne  kształtują  poziom  płynności  banków  w 

poszczególnym kraju. Politykę tę uprawiają banki centralne wchodzące w skład ESBC. 

  

Zasady ERM II 

Euro pełni funkcję miernika porównawczego walut narodowych. 

Jednostka pieniężna każdego kraju ma ściśle ustalony kurs centralny w stosunku do 

euro. 

Granice  dopuszczalnych  odchyleń  kursów  rynkowych  od  kursów  centralnych 

wynoszą 

+/-15,0%. Mogą one zostać zmniejszone na wniosek kraju stosującego mechanizm. 

Na  podstawie  kursu  centralnego  i  pasam  dopuszczalnych  odchyleń  wyznacza  się 

dolny 

i górny poziom tzw. kursu interwencyjnego. 

Obowiązuje przeprowadzenie interwencji walutowej wtedy, gdy kurs rynkowy zbliża 

się do kursu interwencyjnego. Możliwe jest także stabilizowanie kursu waluty poprzez 

stosowanie interwencji wewnątrz pasma dopuszczalnych odchyleń. Interwencje tego 

typu  są  dobrowolne.  Przeprowadza  się  je  w  euro  i  w  walutach  krajów  UE  spoza 

euroobszaru.  Możliwe  jest  zawieszenie  interwencji  w  sytuacji,  gdy  ich  prowadzenie 

zagrażałoby utrzymaniu stabilnego poziomu cen. 

Możliwe jest zaciągnięcie krótkotrwałego kredytu w bankach centralnych należących 

do  ESBC  na  cele  stabilizacji  kursu.  Przed  zaciągnięciem  takiego  kredytu  trzeba 

najpierw wykorzystać własne oficjalne rezerwy walutowe. 

Zmiana  kursu  centralnego  wymaga  uzgodnienia  z  ministrami  finansów  państw 

euroobszaru 

i przedstawicielami EBC. Przeprowadza się ją wtedy, gdy nie udaje się ustabilizować 

kursu  mimo  stosowania  interwencji  walutowych.  Zarówno  ministrowie  finansów 

państw  euroobszaru  i  przedstawiciele  EBC,  jak  i  ministrowie  finansów  oraz  prezesi 

banków  centralnych  krajó  stosujących  mechanizm  kursowy  są  przy  tym  uprawnieni 

do zainicjowania poufnej procedury, mającej na celu zmianę kursów centralnych, tak 

by  nastąpiła  ona  w  odpowiednim  czasie.  Decyzje  w  tej  sprawie  podejmuje  się  po 

konsultacji z Komitetem Ekonomicznym i Finansowym (ECOFIN Committee). 

Obowiązuje  dwuletnie  stosowanie  ERM  II.  W  tym  okresie  nie  można  dopuścić  się 

dewaluacji waluty. Jest to wymóg obligatoryjny dla wszystkich krajów UE, które dążą 

do  członkostwa  w  EUW.  Kraje  samodzielnie  decydują  o  momencie  włączenia  swojej 

waluty do tego mechanizmu.