Ψ społeczna – naukowe badanie wzajemnego wpływu, jaki wywierają na siebie jednostka i jej społeczny kontekst.

G.Wieczorkowska, J.Wierzbiński (2011).

Statystyka: od teorii do praktyki

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR

testy na platformie

•
• Terminy są nienegocjowalne – nie ma

wyjątków!!!!

• Każdy test można wypełniać 3 razy – liczy się

wynik średni z wykorzystanych podejść.

• Test bonusowy (nieobowiązkowy) może zastąpić

najgorszy wynik z pozostałych testów

Cel, który chcemy osiągnąć

• Celem ogólnym jest zdobycie

zarówno ogólnego wglądu jak i wiedzy

szczegółowej dotyczącej

sposobu budowania wiedzy

psychologicznej

Cel, który chcemy osiągnąć

Celem pragmatycznym jest nabycie wiedzy potrzebnej

do napisania pracy magisterskiej

wybór problemu badawczego,

stworzenie modelu teoretycznego interesującego nas

zjawiska ( opis w terminach zmiennych teoretycznych)

3. operacjonalizacja zmiennych teoretycznych,

wybór schematu badawczego i sposobu

pomiaru/manipulacji zmiennymi,

wybór schematu i przeprowadzenie analizy danych

interpretacja otrzymanych wyników poprzez

umieszczenie ich umieszczenia ich w szerszym

kontekście teoretycznym i badawczym.

Modelowanie problemu

badawczego

• Opis za pomocą zmiennych teoretycznych

i ich zależności przedstawionych w
hipotezach

• Model - schematyczne uproszczenie,

składa się z założeń, przybliżonych, ale
zrozumiałych zależności pozwalających
formułować testowalne przewidywania

Cel podstawowy: wyjaśnienie zmienności Y

Systemy społeczne są nadzwyczaj skomplikowane – często nie

jesteśmy w stanie całkowicie wyjaśnić jednocześnie wszystkich

ich aspektów, więc dzielimy problem na części.

Pierwsza Heurystyka Zajonca: Z faktu,

że świat jest skomplikowany nie

wynika, że Twój model ma być
skomplikowany

Wytyczne:

•

Dokonaj pomiaru odpowiedniej (!) liczby zmiennych

•

Napisz w wyobraźni raport z badań zanim je
przeprowadzisz

Zmienne

• Definiowanie zmiennych –

• W psychologii NIE MA standardowych defincji zmiennych

(dlaczego?)

• Zmienne/kontrukty

teoretyczne/ ukryte/latentne/nieobserwowalne

↓

• Operacjonalizacja ( pomiar lub przepis na manipulację

wartościami)

• W psychologii NIE MA standardowych operacjonalizacji

(dlaczego?)

↓

• Zmienne empiryczne/obserwowalne/ (wskaźniki)

Modelowanie problemu

badawczego

• Opis za pomocą zmiennych (najważniejsze konstrukty

teoretyczne)

• Graficzna sieć zależności

• Związki między zmiennymi- czyli co z czego wynika

(postulowane związki przyczynowo-skutkowe – punkt

wyjścia do badań weryfikujących istnienie zależności)

• nie wszystkie zależności będą analizowane w badaniu –

warto zaznaczyć jego zakres

• Każda „strzałka” powinna odpowiadać jednej

hipotezie

Pzyklad: Model reakcji na otrzymanie pomocy (Nadler, Fisher)

O-

okoliczności udzielenia pomocy

W-

wpływ na samoocenę S- - zagrożenie samooceny, S+ podtrzymanie pozytywnej samooceny

K-

poziom spostrzeganej kontroli nad sytuacją

R+ - pozytywna reakcja na pomoc,

R_1 (gdy K niskie reakcja negatywna próba polegania na sobie)

R_2 (gdy K wysokie reakcja negatywna obawa przed zależnością dod dawcy)

R-2

R-1

S-

R+

Hipoteza

• Dotyczy związku między zmiennymi
( konstruktami teoretycznymi)
• jest możliwą odpowiedzią na

sformułowane pytanie badawcze

• Jest weryfikowalna, najczęściej drogą

falsyfikacji jej negacji (H

)

• Bez względu na to ile zaobserwujemy

białych łabędzi, nie możemy twierdzić że

wszystkie łabędzie są białe.

Powtórzenie z kursu podstawowego

• Schematy eksperymentalne ( wewnątrz i

międzyosobowe)

• Zmienne wewnątrz i międzyosobowe
• Wariancja /zróżnicowanie wewnątrzgrupowa i

międzygrupowa

• Zmienne niezależne i zależne vs dane (grupy)

niezależne i zależne

• Który schemat lepszy?

• Zmienne zależne i niezależne
• Dane zależne i niezależne

Powtórzenie z kursu podstawowego

Trafność

• Trafność /rzetelność

pomiaru

• Trafność pomiaru jest +++++ sprawdzana w badaniach

niż jego rzetelność.

• Dlaczego?

• Trafność

badania (uzyskanych wyników

)

–

wewnętrzna , zewnętrzna

• Która ważniejsza?
• Badania korelacyjne charakteryzują się ==== trafnością

========

• Trafny pomiar w badaniu o niskiej trafności wewnętrznej

Powtórzenie z kursu podstawowego

ealizm

• Realizm psychologiczny vs sytuacyjny
• Który ważniejszy?

• Zarzuty laików pod adresem badań eksperymentalnych

• ======= trafność =======
• ========realizm =======

• (patrz rozdział 1 )

Metody badawcze

przydatne dla nauki vs praktyki

• perspektywa nomotetyczna- ustalanie

prawidłowości ogólnych- poszukiwanie
zależności między zmiennymi (variable
oriented approach)

• perspektywa idiograficzna – analiza

pojedynczych obiektów/zdarzeń –
nastawienie na diagnozę (person oriented
approach)

Studia przypadków

• Dobór przypadków (musi być możliwe

porównanie więc należy dążyć do
maksymalnego podobieństwa
analizowanych osób na wymiarach
socjodemograficznych  kanon jedynej
różnicy)

• Ilościowe studium przypadków, problem

inwazyjności pomiaru

Typy wnioskowań stosowane w

praktyce psychologicznej

• Wnioskowanie dedukcyjne ( od ogółu do szczegółu)

Wiemy, że introwertycy gorzej wypadają w zadaniach podwójnych –

pacjent jest introwertykiem wiec prosimy aby zmienił styl działania

• Wnioskowanie indukcyjne ( od szczegółu do ogółu)

Ostatnich 3 pacjentów schudło świetnie na diecie X ta dieta jest skuteczna

• Wnioskowanie przez analogię ( na tym samym

poziomie abstrakcji)

Ten pacjent jest bardzo podobny do Andrzeja, któremu pomogło codzienne pływanie –

więc namówię go aby pływał

Cel podstawowy: wyjaśnienie zmienności Y

Do nauki można włączać jedynie twierdzenia intersubiektywnie

sprawdzalne

Nie istnieją „nagie fakty", gdyż wszelkie fakty zakładają jakąś teorię
Stosuj takie reguły, które zapewnią sprawdzalność twierdzeń

naukowych, to znaczy ich falsyfikowalność . Teorię powinniśmy

uważać za sfalsyfikowaną tylko wówczas, jeśli odkryjemy

możliwy do powtórnego zaobserwowania efekt, który ją obala

Wnioskowanie indukcyjne: celem jest pokazanie, iż konkretne

hipotezy są uzasadniane przez konkretne fakty.

Wnioskowanie dedukcyjne: Teoria jest potwierdzona nie wtedy, kiedy

zgadza się z wieloma faktami, lecz wtedy gdy nie jesteśmy

zdolni znaleźć jakiegokolwiek faktu, który by jej zaprzeczał.

Cel podstawowy: wyjaśnienie zmienności Y

Strategia

– nawiązanie dialogu z innymi

badaczami zajmującymi się
podobnym problemem

Najważniejsza jest KUMULACJA

wiedzy

– pojedyncze badanie ma

ograniczoną wartość

Wielka nieobecna w badaniach zmienna

CZAS

Przykład fałszywego wnioskowania

•

Porównanie 2 punktów czasowych

•

W badaniach porównywano wysokość głosu kobiet w 2 fazach cyklu: z wysokim i
niskim prawdopodobieństwem zapłodnienia. Na tej podstawie stwierdzono, że glos
kobiet jest wyższy tuż przed owulacją ( co zinterpretowano jako wysyłanie sygnałów
dla mężczyzn).

•

Badanie dynamiki zmian w czasie

•

Kiedy

porównano więcej punktów czasowych – okazało się na przestrzeni całego

cyklu

miesiączkowego skoków wysokości głosu jest więcej, trudno więc na tej

podstawie wskazać najbardziej płodny moment.

Problem z badaniem dynamiki

zjawisk

• Pamięć osób badanych
• badania podłużne – to samo badanie

przeprowadzone w różnych punktach
czasowych

• Gdy w badaniach podłużnych uczestniczy

ta sama grupa

osób badania panelowe

• badania poprzeczne – badanie różnych

kohort (grup wiekowych)

Przykłady sondaży

• Polski Generalny Sondaż Społeczny
• Diagnoza społeczna

• Problemy związane z badaniami

panelowymi

Operacjonalizacja zmiennych

OPERACJONIZM

aby odkryć znaczenie dowolnego pojęcia

naukowego, musimy jedynie określić

operację fizyczną, której wynikiem jest

przypisanie temu pojęciu wartości liczbowej:

długość jest wynikiem pomiaru obiektów w jednym

wymiarze

inteligencja jest tym, co mierzą testy na

inteligencję

Operacjonalizacja

– przepis na manipulację wartościami

zmiennej niezależnej lub pomiar zmiennej

Powtórzenie z kursu

podstawowego

• Skala : pomiarowa, odpowiedzi, kwestionariusza (

zestaw pytań)

Zmienne/skale

: nominalne, ilościowe ( przedziałowe,

stosunkowe)

• Przedziałowe=interwałowe
• Stosunkowe=ilorazowe
• Zmienne/skale dychotomiczne (dwuwartościowe,

binarne)

• Skale szacunkowe

Skale ilościowe:

rok urodzenia vs wiek

Bogdan

1989 20 lat

Iza

1969 40 lat

Rok urodzenia
(skala przedziałowa)

Wiek

(skala stosunkowa)

Czy są
równolatkami?

Tak

Kto jest
młodszy?

Tak

O ile jest?

tak

1989

– 1969

tak

40-20

Ile razy?

1989/1969?

NIE

tak

40/20

Skale ilościowe

(przedziałowe i stosunkowe)

Mają stałą jednostkę ( stałość przedziału)

• Skale przedziałowe

( interwałowe) np. rok

urodzenia

–

zero na tej skali jest umowne

• Skale stosunkowe

( ilorazowe) oprócz

stałej jednostki

mają „naturalne zero”

• Np. wiek, czas, dochód, długość

Skale szacunkowe traktujemy jako

przedziałowe

1 2 3 4 5 6

Zdecydowanie

TAK

Raczej

TAK

Raczej

NIE

Zdecydowani

NIE

Zmienne dychotomiczne (dwuwartościowe, binarne)

Przykłady: płeć (1,2), grupa (1,2)

• Przyjmują 2 wartości
• Chociaż często mają charakter nominalny

można je traktować jako przedziałowe bo

nie „gwałcą” założenie o równości

przedziałów ( stałość jednostki)

• Skale nominalne mające więcej niż 2

wartości

nie mogą

być traktowane

jako ilościowe

Praca domowa

Proszę spróbować wykonać ćwiczenie 1.1. s.39 dla pierwszych 3 badan
USPOKAJAJĄCE WIDOKI,
NIEDOBORY SNU,

CHRONOTYPY

–

Test

1 otworzy się 9X i zamknie 21X ( mamy wykład 17.X, więc będzie czas na

wyjaśnienie wątpliwości)