Budowa i funkcje poszczególnych tkanek zęba

5.4 Budowa i funkcje poszczególnych tkanek z

ba.

Szkliwo

Jest zmineralizowan

i najtwardsz

tkank

organizmu człowieka, która pokrywa

bin

korony z

ba. Najgrubsza warstwa szkliwa wyst

puje na guzkach i brzegach

siecznych z

ba. Szkliwo ko

czy si

przy szyjce z

ba pokryte cienk

warstw

cemen-

tu, rzadziej graniczy z cementem, a niekiedy szkliwo od cementu oddziela w

ski pas

nie przykrytej z

biny korzenia.

Powierzchni

szkliwa

wie

o wyrzni

tych z

bów pokrywa odporna na kwasy cien-

ka błonka zwana oszkliwiem lub błon

Nasmytha. Błonka ta z czasem ulega starciu.

Szkliwo składa si

z pryzmatów szkliwnych i substancji miedzypryzmatycznej. W

składzie chemicznym szkliwa przewa

wap

i fosfor w postaci hydroksyapatytów,

w mniejszej ilo

ci wyst

puj

magnez, sód, potas, chlor i fluor. Składniki mineralne

znajduj

w pryzmatach szkliwa. Pryzmaty szkliwa poł

czone s

w p

czki. Pry-

zmaty to w

skie, bardzo wydłu

one strukturalne podjednostki szkliwa. Ich szeroko

ść

wynosi ok. 5 µm, a na przekroju poprzecznym maj

kształt dziurki od klucza, arkady

lub łuski. Przebiegaj

od granicy z z

bin

do powierzchni szkliwa promieni

cie ukła-

daj

przy szyjce z

ba poziomo, a na powierzchni

cej prawie pionowo. P

czki

maj

przebieg falisty, st

d na przekroju jedne s

przeci

te podłu

nie a inne po-

przecznie. Badane w

wietle odbitym manifestuj

jako pasy jasne i ciemne zwane

smugami Huntera-Schregera. Na przekroju podłu

nym widoczne jest poprzeczne

ąż

kowanie pryzmatów szkliwa zwane pr

ąż

kowaniem Retziusa. S

to miejsca słab-

szego zmineralizowania szkliwa zwi

zane ze zmianami w rytmie dowozu składników

mineralnych w okresie wapnienia szkliwa. Istota miedzypryzmatyczna zbudowana

jest głównie z nierozpuszczalnych białek. Składniki organiczne szkliwa to specyficzne

dla szkliwa białka (nieco podobne do keratyn - białka obecnego w wytworach skóry):

• amelogeniny

• nieamelogeniny: ameloblastyny, enameliny i tufteliny.

W istocie organicznej szkliwa wyst

puj

ponadto fosfolipidy.

Szkliwo graniczy z z

bin

poprzez linie szkliwno-zebinowa, która nie jest gładka,

lecz przebiega w postaci lini festonowatej (z

bkowanej), co zapewnia mocne powi

zanie obu tkanek.

W szkliwie wyst

puj

wtórne formacje szkliwa zło

one z substancji organicznej –

czki i płytki szkliwne. P

czki szkliwne wychodz

od linii szkliwno-zebinowej i w po-

staci pióropusza ko

w szkliwie. Prawdopodobnie jest to droga, przez któr

docieraj

do szkliwa substancje od

ywcze. Blaszki szkliwne rozpoczynaj

wolnej powierzchni szkliwa i biegn

do granicy szkliwno-z

binowej, niejednokrotnie

przekraczaj

c j

. Te formacje uwa

ane s

za p

kni

cia szkliwa z okresu rozwojowe-

go, które nast

pnie wypełniaj

substancj

organiczn

Funkcj

szkliwa jest ochrona z

biny i miazgi z

ba. Budowa szkliwa zapewnia mu

żą

odporno

ść

na działanie czynników mechanicznych, chemicznych i termicznych.

Szkliwo uwa

ane jest za błon

półprzepuszczaln

. Odbywaj

w nim procesy bio-

logiczne. Szkliwo młodszych osobników wykazuje przenikliwo

ść

znacznego stopnia,

natomiast szkliwo osobników starszych wykazuje przepuszczalno

ść

minimalnego

stopnia. Przemiana materii w szkliwie odbywa si

w dwóch kierunkach: szkliwo –

miazga i miazga – szkliwo za po

rednictwem z

biny.

Dojrzałe szkliwo ma odcie

kremowy – zwi

zane jest to z du

żą

zawarto

składni-

ków mineralnych. Młode szkliwo i szkliwo z

bów mlecznych – odcie

niebieskawy

(zawiera mniej składników mineralnych).

bina

bina tworzy główny korpus z

ba. W obr

bie korony graniczy ze szkliwem, w ob-

bie korzenia z

ba z cementem. Od wewn

trz graniczy z miazg

stanowi

ciany

jamy z

ba.

bina zawiera 72% -74% substancji nieorganicznych i 26% -28% substancji or-

ganicznych i wody. Substancj

nieorganiczn

stanowi

głownie fosforany wapnia, w

mniejszych ilo

ciach weglany wapnia, chlorki wapnia, fosforany magnezu oraz nie-

znaczna ilo

ść

rozpuszczalnych soli mineralnych. Do składników organicznych szkliwa

zalicza si

głównie kolagen. W nieznacznej ilo

ci wyst

puj

tu polisacharydy i tłusz-

cze.

Istot

podstawow

biny tworz

włókna kalogenowe zwane włóknami Ebnera

uło

one w p

czki, spojone istot

kitow

. Przebiegaj

podłu

nie w stosunku do długiej

osi z

ba, prostopadle do kanalików z

binowych. Oprócz włókien Ebnera wyst

puj

spiralne włókna Korffa biegn

ce promieni

cie od miazgi do powierzchni zewn

trznej

biny. Z

bina utworzona jest prawie wył

cznie z istoty mi

dzykomórkowej. Charak-

ter komórkowy maj

jedynie przebiegaj

ce przez ni

wypustki komórek z

binotwór-

czych - odontoblastów, le

żą

cych na pograniczu miazgi i z

biny. Wypustki te, tzw.

włókna Tomesa, biegn

w kanalikach przebijaj

cych cał

grubo

ść

biny od jamy

ba do granicy ze szkliwem lub z cementem. Kanaliki w swym przebiegu oddaj

liczne odgał

zienia.

Budowa z

biny wykazuje lokalne ró

nice w zakresie struktury, stopnia mineraliza-

cji i składu fazy organicznej.

Prez

bina tworzy pas otaczaj

cy bezpo

rednio miazg

ba, nie wykazuje mine-

ralizacji, st

d brak jej na szlifach. Jej skład jest odmienny od istoty organicznej pozo-

stałych obszarów z

biny. Wraz z wiekiem warstwa prez

biny staje si

o cie

sza

(do ok.10

m), ale jej utrzymanie jest niezb

dne dla zachowania

ywotno

ci odonto-

blastów w miazdze.

bina pierwotna i wtórna. Z

bina pierwotna to z

bina wytworzona w trakcie roz-

woju z

ba. Wraz z wiekiem pojawia si

tzw. z

bina wtórna – le

żą

ca do wewn

trz od

pierwotnej. Jej tworzenie rozpoczyna si

w chwili uformowania korzenia (w okresie

wyrzynania z

ba). Przyrasta powoli, ale stale, co stopniowo zmniejsza obszar komo-

ry z

ba. Jej kanaliki stanowi

przedłu

enie kanalików z

biny pierwotnej, cho

ich

przebieg ma cz

sto zmieniony kierunek.

Trzecia z

bina (odkładana najbardziej wewn

trznie) ma dwie odmiany: pierwsza z

nich jest produkowana przez istniej

ce odontoblasty w odpowiedzi na próchnic

, lub

bod

ce wynikaj

ce z opracowywania ubytków i nosi nazw

biny odczynowej. Jej

skład i przebieg kanalików s

podobne jak w z

binie wtórnej. Drugi typ to z

bina re-

paracyjna, tworzona głównie przez komórki z

binotwórcze rekrutuj

ce si

z komórek

macierzystych miazgi i zast

puj

ce odontoblasty (które mog

obumiera

np. w prze-

biegu procesu zapalnego wywołanego antygenami bakteryjnymi). Jest ona wyra

nie

odgraniczona od typowej z

biny i posiada odmienn

budow

Wyró

niamy nast

puj

ce obszary z

biny:

- z

bin

dzykanalikow

, tworz

zasadnicz

ęść

bloku z

binowego;

- z

bin

wewn

trzkanalikow

(okołokanalikow

), zwan

dawniej osłonk

Neumana.

ciela ona wewn

trzn

powierzchni

kanalików, nie zawiera włókien kolageno-

wych, ma nieco odmienny skład macierzy i drobniejsze kryształy hydroksyapatytów.

Stopie

jej mineralizacji wzrasta w miar

oddalania si

od komory z

ba oraz z wie-

kiem; powoduje to obliteracj

(zamkni

cie) dystalnych odcinków kanalików u osób

starszych;

- z

bin

okrywow

stanowi

zewn

trzny pas (szeroko

ci 20-150

m) z

biny kor-

nowej (bezpo

redni pod szkliwem). Jest ona pierwszym produktem odontoblastów,

Jest słabiej zmineralizowana, a kanaliki ulegaj

w jej obszarze licznym rozgał

zie-

niom.

Funkcj

biny jest osłona miazgi przed czynnikami szkodliwymi i po

redniczenie

w przemianie materii szkliwa i cementu, a tak

e przekazywanie bod

ców zewn

trz-

nych do splotu nerwowego w miazdze za po

rednictwem włókien nerwowych, które

nie docieraj

do granicy z

biny ze szkliwem i cementem oraz za po

rednictwem wy-

pustek Tomesa.

Cement

Podobnie jak z

bina, cement jest pochodzenia mezenchymalnego, ale swoj

budo-

i składem (zawiera 65% składników nieorganicznych) w o wiele wi

kszym stopniu

przypomina tkank

kostn

zarówno pod wzgl

dem struktury, jak i buduj

cych go

składników organicznych i nieorganicznych. Cement jest zbudowany z nieregular-

nych blaszek (linie przyrostowe Saltera). W obr

bie cementu wyró

nia si

zatem

włókna „zewn

trzne” (pochodzenia zewn

trznego), przebiegaj

ce prawie prostopadle

do powierzchni cementu i wyprodukowane przez fibroblasty uczestnicz

ce w tworze-

niu oz

bnej oraz włókna „wewn

trzne” wytworzone przez cementoblasty i uło

one

równolegle do powierzchni cementu.

Wyró

niamy dwa rodzaje cementu: bezkomórkowy (pierwotny) i komórkowy

(wtórny).

Cement bezkomórkowy pokrywa cienk

warstw

cał

bin

korzeniow

, a w

szyjce kontaktuje si

ze szkliwem. Jego blaszki, mi

dzy którymi nie ma komórek,

otaczaj

korze

ba na podobie

stwo blaszek podstawowych zewn

trznych otacza-

cych ko

ść

Cement komórkowy pojawia si

na cemencie bezkomórkowym na wysoko

ci dolnej

1/3 korzenia i jego grubo

ść

wzrasta w kierunku wierzchołka z

ba. W tej okolicy

i w łukach mi

dzykorzeniowych jest on najgrubszy. Podobnie jak w ko

ci, w cemen-

cie komórkowym obecny jest system ł

cych si

ze sob

niezmineralizowanch

przestrzeni – jamek i kanalików, w których znajduj

komórki i ich wypustki. Po-

dzy blaszkami cementu wtórnego widoczne s

jamki zawieraj

ce komórki zwane

cementocytami. Przypominaj

one osteocyty i posiadaj

wypustki.

Granice mi

dzy dwoma rodzajami cementu mog

ulega

zatarciu, co wynika z

szybszego odkładania si

cementu komórkowego (zwłaszcza jako reakcja na bod

mechaniczne i zapalne) ni

bezkomórkowego.

Cienka, powierzchniowa strefa cementu (precement) jest niezmineralizowana;

pokrywa j

gła warstwa cementoblastów wykazuj

cych, w przypadku cementu

komórkowego, poł

czenia z wypustkami najbli

szych cementocytów. Jest ona po-

przerywana jedynie w miejscach, gdzie do cementu wnikaj

z oz

bnej zbite p

czki

włókien kolagenowych. Na powierzchni cementu wyst

puj

równie

tzw. odontokla-

sty, odpowiedniki osteoklastów, zdolne do trawienia cementu i z

biny. W trakcie za-

powaniu z

bów mlecznych z

bami stałymi aktywno

ść

odontoklastów gwałtownie

wzrasta, a korzenie z

bów mlecznych s

intensywnie trawione, co ułatwia proces

wymiany uz

bienia mlecznego na stałe.

Cement od

ywiany jest przez miazg

za po

rednictwem z

biny i przez oz

Cement pełni nast

puj

ce funkcje:

1. chroni z

bin

przed szkodliwymi czynnikami

2. utrzymuje prawidłow

szeroko

ść

szpary oz

bnej,

3. naprawia uszkodzenia powstałe na korzeniu przez apozycj

cementu

4. wraz z innymi elementami przyz

bia utrzymuje z

b w z

bodole.

Miazga z

Tworzy j

tkanka ł

czna galaretowata, wypełniaj

ca komor

i kanał z

ba. Miazga

czy si

z oz

i dalszym otoczeniem przez otwór wierzchołkowy, który stanowi

miejsce wej

cia i wyj

cia naczy

krwiono

nych oraz p

czków nerwowych.

Elementy miazgi nie s

równomiernie rozmieszczone: mo

na w niej wyró

dwie

strefy bogate w komórki przedzielone stref

bezkomórkow

. S

to, zaczynaj

c od

zewn

trz:

- strefa odontoblastów uło

onych w koronie wieloszeregowo, a w korzeniu w jednym

szeregu. Ich j

dra układaj

na ró

nych poziomach, st

d warstwa odontoblastów,

szczególnie w koronie (gdzie komórki s

sze), ma charakterystyczny z

bkowany

wygl

d. Posiadaj

one wypustki trzech rodzajów:

(1) długa wypustka (czasem wi

cej ni

jedna) odchodz

ca od szczytu komórki,

wchodzi do kanalika z

binowego i biegnie w jego obr

bie jako włókno Tomesa;

(2) krótkie wypustki boczne ł

odontoblasty mi

dzy sob

;

(3) wypustka miazgowa odchodz

ca od podstawy komórki wchodzi w gł

b miazgi.

dzy odontoblastami przechodz

grube włókna srebrochłonne zwane włóknami

spiralnymi Korffa, które wyst

puj

w zewn

trznych warstwach miazgi i zakotwiczaj

w z

binie. Mi

dzy odontoblastami wyst

puj

komórki dendrytyczne, włókna

Korffa i włókna nerwowe;

- strefa bezkomórkowa Weila: jasno zabarwiona, uboga w komórki, ale zawieraj

liczne wypustki odontoblastów i fibroblastów, naczynia włosowate i włókna nerwowe.

W wewn

trznych rejonach tej strefy i w strefie nast

pnej le

y splot Raschkowa.

Przez obszar tej strefy przechodz

włókna Korffa;

- strefa bogatokomórkowa (po

rednia), która stanowi zag

szczenie komórek na

obwodzie pozostałego obszaru miazgi, zwanego miazg

wła

ciw

. Zawiera ona

elementy sieci kapilarnej i splotu Raschowa. Charakter komórkowy nadaj

tej strefie

zarówno komórki miazgi, jak i

ródbłonki naczy

oraz komórki Schwanna włókien

nerwowych.

Unaczynienie miazgi.

Miazga jest silnie unaczyniona. Drobne t

tnice, wchodz

ce przez otwór korzenio-

wy, a tak

e przez jego boczne odgał

zienia, biegn

wzdłu

przewodu korzeniowego i

rozpadaj

na naczynia włosowate tworz

ce sie

(silniej rozwini

w miazdze

komory) i szczególnie g

u podstawy odontoblastów. P

tle wło

niczek wnikaj

równie

dzy odontoblasty a

do granicy z prez

bin

Unerwienie miazgi

Miazga jest równie

silnie unerwiona. Wnika do niej, we wspólnych p

czkach z

naczyniami, około 2000 włókien, w wi

kszo

ci (ok. 70-80%) bezrdzennych. Włókna

tworz

w cz

ęś

ci zewn

trznej miazgi dwa, poł

czone ze sob

sploty: splot Raschkowa

żą

cy pod warstw

odontoblastów oraz drugi, tzw. splot brze

ny, zlokalizowany po-

dzy odontoblastami i tworz

cy sie

włókien nad nimi (pod prez

bin

), który za-

wiera włókna bezosłonkowe (trac

osłonk

mielinow

, a nast

pnie równie

osłonk

Schwanna). Splot ten stanowi

ródło włókien wchodz

cych do kanalików z

binowych

i odpowiedzialnych za natychmiastowy ostry ból.

Miazga spełnia nast

pujace funkcje:

1. wytwórcze – wytwarzanie prez

biny i z

biny;

2. od

ywcze – od

ywianie zebiny przez odontoblastyczne wypustki Thomesa. Od

wianie szkliwa i cementu odbywa si

za po

rednictwem z

biny przez granice szkliw-

no-z

binowa i cemento-z

binow

;

3. czuciowe – włókna czuciowe odpowiedzialne s

za wra

liwo

ść

miazgi i z

biny na

ból;

4. obronne – miazga wystawiona na działanie szkodliwych czynników: mechanicz-

nych, termicznych, chemicznych i bakteryjnych reaguje uruchomieniem obrony, w

postaci przyspieszonego formowania z

biny wtórnej i reparacyjnej oraz udziału ko-

mórek obronnych w stanach patologicznych.

5.5 Funkcje z

bów

Funkcja narz

du z

bowego jest pobieranie i przygotowywanie pokarmów do tra-

wienia. Poszczególne grupy z

bów maja budow

anatomiczn

przystosowan

okre

lonych zada

Siekacze ruchami no

ycowatymi odcinaj

sy pokarmów o konsystencji twardej,

natomiast przy konsystencji kruchej siekacze przez naci

niecie odkruszaj

sy.

Kły słu

żą

do rozrywania k

sów pokarmowych.

W uz

bieniu stałym, zeby przedtrzonowe mia

żą

sy o konsystencji ziarnistej i

włóknistej oraz wyciskaj

z nich soki.

by trzonowe rozdrabniaj

uciem i rozcieraniem, zwi

kszaj

c tym powierzch-

zetkni

cia pokarmu z enzymami zawartymi w

linie.

5.6 Objawy starzenia si

bów.

cieranie si

guzków na powierzchniach

cych z

bów przedtrzonowych i trzo-

nowych oraz brzegów siecznych siekaczy i kłów

2. Zmniejszenie si

komór z

bów na skutek stałego wytwarzania przez miazg

biny wtórnej

3. Zw

ęż

anie si

kanałów korzeniowych,

4. Zmniejszanie si

w miazdze ilo

ci komórek, a zwi

kszanie si

włókien kolageno-

wych i srebrochłonnych

5. Zmiana barwy i ciemnienie z

bów.

Bibliografia:

1. Grosfeld O. Fizjologia narz

ucia – podr

cznik dla studentów stomatologii.

PZWL 1985

2. Łasi

ski W.: Anatomia głowy dla stomatologów. Warszawa: Pa

stwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich, 1985, s. 119.

3. Knychalska-Karwan Z.: Stomatologia zachowawcza wieku rozwojowego. Wydaw-

nictwo Uniwersytetu Jagielo

skiego, Kraków 2002

4. Szpringer-Nodzak M. Fizjologia narz

ucia. Materiały do

wicze

. AMW , War-

szawa 1993

6. Budowa i fizjologia przyz

bia

Rys. 22. Lokalizacja poszczególnych elementów przyz

bia ( Na podstawie Ja

czuk Z. Praktyczna

Periodontologia Kliniczna, Wydawnictwo Kwintesencja, Warszawa 2004)

Przyz

bie jest to aparat utrzymuj

cy z

b. Utworzony jest z tkanek stykaj

cych si

w obr

bie jego szyjki: oz

bnej, dzi

sła, okostnej, ko

ci wyrostka z

bodołowego i ce-

mentu korzeniowego (mimo

e jest on wła

ciwie tkank

ba).

Przyz

bie jest zbudowane z układów tkankowych przystosowanych do utrzymania

ba w okre

lonej lecz nie nieruchomej pozycji. Zadaniem przyz

bia jest opieranie

czynno

ciowemu obci

ąż

eniu, przyjmowaniu napi

ęć

i urazów oraz hamowaniu

zbyt rozległych przemieszcze

ba, wywołanych czynnikami mechanicznymi.

6.1 Oz

bna

Tworzy j

tkanka ł

czna wypełniaj

ca szczelin

dzy korzeniem z

ba a ko

bodołu. Szeroko

ść

szczeliny, a zatem i grubo

ść

bnej wynosi ok. 0,3 mm i jest

ksza w okolicy szyjki z

ba ni

w okolicy szczytu. Oz

bna spełnia dwie podstawo-

we czynno

ci: mechaniczn

- mocuje z

b w z

bodole, i metaboliczn

- od

ywia

cement i ko

ść

bodołu. Oz

tworz

dwa typy tkanki ł

cznej: tkanka ł

czna zbita

o układzie regularnym, która tworzy wi

zadła (aparat wi

zadłowy) z

ba oraz tkanka

czna wiotka bogata w komórki, naczynia i nerwy.

Wytrzymało

ść

mechanicznego poł

czenia z

ba i z

bodołu (szczególnie na

wklinowanie) zale

y od trzech składowych błony oz

bnej:

- włókien kolagenowych tworz

cych aparat wi

zadłowy;

- nie

liwej istoty podstawowej, która ponadto dzi

ki silnemu uwodnieniu wykazuje

dodatnie ci

nienie; jest to równie

istotny czynnik ruchu z

ba ku powierzchni, w

procesie jego wyrzynania;

- du

ej zawarto

ść

krwi w charakterystycznych dla oz

bnej szerokich naczyniach,

tworz

cych rodzaj poduszki hydraulicznej.

W oz

bnej dominuj

włókna kolagenowe zbudowane z cienkich fibryli (50 nm),

tworz

cych p

czki grubo

ci kilku mikrometrów (zwane włóknami głównymi), uło

one

w obszarach wi

zadłowych równolegle do siebie. Mi

dzy fibrylami wyst

puje wi

ksza

w klasycznych wi

zadłach ilo

ść

istoty podstawowej. P

czki zakotwiczaj

jednej strony w ko

ci z

bodołu, a z drugiej w cemencie (włókna Sharpeya) i s

szczególnie liczne blisko r

bka z

bodołu.

Ze wzgl

du na uło

enie włókien wyró

niamy trzy grupy wi

zadeł o odmiennym

przebiegu:

- wi

zadła sko

ne (zawieszaj

ce): s

najliczniejsze i wyst

puj

prawie na całej dłu-

ci korzenia. Skierowane s

one uko

nie od

ciany z

bodołu w dół do korzenia i

opieraj

naciskowi, głównej sile działaj

cej na z

b, przeciwdziałaj

c jego wklino-

waniu w z

bodół;

- wi

zadło wachlarzowate: odchodzi od wierzchołka korzenia i przyczepia si

do dna

bodołu. Zapobiega ono wysuwaniu si

ba z z

bodołu;

- wi

zadło pier

cieniowe: otacza okolic

szyjki z

ba i ł

czy cement z ko

szczytu

wyrostka z

bodołowego. Górna cz

ęść

tego wi

zadła, odchodz

ca blisko granicy ze

szkliwem, jest wyodr

bniana jako oddzielne wi

zadło cementowo-dzi

słowe i zako-

twicza si

w blaszce wła

ciwej dzi

sła. Wi

zadło pier

cieniowe ogranicza boczne

ruchy z

ba i wraz ze zł

czem nabłonkowo-szkliwnym zamyka szczelin

pomi

dzy

bem a z

bodołem od góry i zabezpiecza oz

przed wtargni

ciem drobnoustro-

jów.

Głównymi komórkami oz

bnej s

fibroblasty, które nie tylko wytwarzaj

włókna i

macierz, ale tak

e produkuj

enzymy odpowiedzialne za przebudow

aparatu wi

za-

dłowego.

bna jest silnie unaczyniona. Krew dopływa (pomijaj

c mały zakres naczy

pochodzenia dzi

słowego) przez t

tnice z

bodołowe górne i dolne, biegn

ce w ko

i oddaj

ce szereg gał

zi wchodz

cych do oz

bnej na ró

nej wysoko

ci. Naczynia

włosowate, szersze ok. trzykrotnie od przeci

tnych, lokalizuj

pomi

dzy wi

za-

dłami i tworz

sie

otaczaj

korze

ba.

bna jest tak

e silnie unerwiona przez czuciowe i autonomiczne włókna nerwowe.

Włókna do

rodkowe (zmielinizowane włókna czuciowe) nale

żą

w wi

kszo

ci do

dwóch typów:

- włókna bólowe - reaguj

one na urazy mechaniczne, termiczne i zapalne;

- włókna przewodz

ce czucie z mechanoreceptorów (ciałek Ruffiniego) le

żą

cych na

powierzchni włókien kolagenowych i rejestruj

cych ich napi

cie. Oz

bna zawiera ich

szczególnie du

o, a ich układ jest odmienny w zale

ci od poło

enia z

ba: z

przednie reaguj

silniej na siły działaj

ce pionowo a z

by trzonowe na siły poziome.

Stymulacja tych włókien ma zasadnicze znaczenie dla reakcji adaptacyjnych i

naprawczych układu wi

zadłowego.

6.2 Błona

luzowa wyrostka z

bodołowego

Błona

luzowa pokrywaj

ca wyrostek z

bodołowy poza stref

podniebienn

, która

ma charakter włóknisty, dzieli si

na cz

ęść

dzi

słow

oraz lu

błon

luzow

W obr

bie cz

ęś

ci dzi

słowej wyró

nia si

dzi

sło wolne, składaj

ce si

z dzi

sła

brze

nego i brodawki dzi

słowej oraz dzi

sło wła

ciwe okre

lane jako dzi

sło zbite

zro

te lub nieruchome.

Dzi

sło brze

ne tworzy mi

kki mankiet dookoła szyjki z

ba, który stanowi ze-

trzn

cian

kieszonki dzi

słowej. W warunkach fizjologicznych w okolicy dna

kieszonki wyst

puje naciek z limfocytów i plazmocytów, który

wiadczy o stałym lek-

kim podra

nieniu. Gł

boko

ść

kieszonek dzi

słowych wynosi 0,5-1,5 mm.

Brodawki z

bowe wypełniaj

przestrze

dzy z

bami. Maj

kształt piramid

opartych na przegrodach mi

dzyz

bowych. W obr

bie z

bów trzonowych i przed-

trzonowych brodawki mog

dzieli

na cz

ęść

policzkow

i j

zykow

lub podnie-

bienn

, które poł

czone s

miedzy sob

depresj

lub przeł

dzybrodawkow

na błona

luzowa pokrywaj

ca pozostała cz

ęść

wyrostka z

bodołowego po-

siada cienk

błon

luzow

wła

ciw

, natomiast znacznie rozbudowan

błon

pod-

luzow

. Ruchoma lub lu

na błona

luzowa ma

ywsze zabarwienie i mo

na do-

strzec w niej przebiegaj

ce w niej naczynia krwiono

Bibliografia:

1. Grosfeld O. Fizjologia narz

ucia – podr

cznik dla studentów stomatologii.

PZWL 1985

2. Szpringer-Nodzak M. Fizjologia narz

ucia. Materiały do

wicze

. AMW , War-

szawa 1993

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Budowa i funkcje poszczególnych tkanek zęba
Budowa i Funkcje Tkanek Zwierzęcych
Budowa makroskopowa tkanek zęba
28. Budowa i funkcje tkanek roślinnych, licencjat eksperyment
8 Rośliny lądowe klasyfikacja, budowa, funkcje tkanek i organów 1
HISTOLOGIA OG+ôLNA ÔÇô budowa i funkcje tkanek
HISTOLOGIA OGÓLNA – budowa i funkcje tkanek II, II rok, II rok CM UMK, Giełdy, od Joe, histologia i
układ pokarmowy budowa i funkcja
BUDOWA I FUNKCJA UKŁADU NERWOWEGO, weterynaria, Anatomia
Budowa i Funkcje Układu Nerwowego
Budowa i funkcje komorek bakteryjnych (opracowanie)
Anatomia Funkcje poszczególnych części OUN
budowa funkcje krwi
Budowa i funkcje skóry
2 budowa i funkcje skóry
UkÄaâad oddechowy czÄaâowieka Ă˘âZâs budowa, funkcje, choroby
177Tarczyca budowa i funkcje

więcej podobnych podstron