Morfologia komórek 

bakteryjnych. Barwienie 

preparatów utrwalonych.

Cel ćwiczenia

• poznanie kształtów komórek bakteryjnych            

i typów urzęsienia;

• poznanie prostych i złożonych metod 

barwienia; 

• nauka przygotowywania preparatów 

utrwalonych;

• nauka różnicowania bakterii Gram-dodatnich 

i Gram-ujemnych.

Podział metod barwienia

Struktura ściany komórkowej bakterii 

Gram-ujemnych i Gram-dodatnich. 

Przykłady rodzajów bakterii Gram-dodatnich 

i Gram-ujemnych 

Obecność i ułożenie rzęsek

– bezrzęse (atrichalne), większość ziarniaków
– jednorzęse (monotrichalne) – mają jedną 

biegunową rzęskę, np. Vibrio,

– dwurzęse (ditrichalne) – po jednej rzęsce na 

obu biegunach,

– czuborzęse (lofotrichalne) – mają pęczek rzęsek 

na jednym biegunie, np. Pseudomonas,

– lofotrichalne dwubiegunowe (amfitrichalne) –

mają pęczek rzęsek na obu biegunach, np. 
Spirillum,

– okołorzęse (peritrchalne) – rzęski są 

rozmieszczone wzdłuż komórki lub na całej jej 
powierzchni np. Proteus, Bacillus, Clostridium 

Typy urzęsienia bakterii 

A) bezrzęse, B) monotrichalne, C) amfitrichalne, D,E) 
lofotrichalne, F) peritrichalne 

Typy przetrwalnikowania bakterii 

A) bacillarny, B) plektridialny, C) klostridialny

Utrwalanie preparatów

Utrwalanie

to

termiczne

lub

chemiczne

zabiciu mikroorganizmów i przytwierdzenie
ich do powierzchni szkiełka podstawowego.
Celem utrwalania jest ułatwienie stosowanym
barwnikom penetracji przez ścianę komórkową
i ich wniknięcie do wnętrza komórki oraz

odsłonięcie

w

ścianach

komórkowych

mikroorganizmów związków, z którymi wiążą

się barwniki.

A) odtłuszczanie szkiełka podstawowego; B) wykonywanie 
rozmazu mikroorganizmów przy użyciu ezy; C) termiczne 
utrwalenie rozmazu na szkiełku podstawowym 

Utrwalanie preparatów

Barwienie metodą Grama

Barwienie metodą Grama – jest barwieniem
różnicującym, które pozwala wyodrębnić dwie
zasadniczo

odmienne

grupy

bakterii

charakteryzujące się inną budową strukturalną
ściany komórkowej. Wyróżniamy bakterie Gram-
ujemne i Gram-dodatnie. W wyniku barwienia
metodą Grama bakterie Gram-ujemne barwią się
na kolor różowy, a bakterie Gram-dodatnie na
kolor fioletowy.

Wykonać preparat utrwalony
zgodnie z wcześniejszym 
opisem.
1. Nanieść fiolet krystaliczny na 
2-3 min. Spłukać dokładnie 
wodą.
2. Nanieść płyn Lugola na 2 min.
3. Odbarwić alkoholem i spłukać 
wodą.
4. Nanieść safraninę na 30 sek. -
1 min.
Preparat opłukać dokładnie 
wodą, wysuszyć; oglądając 
preparat pod immersją określić 
kształt i barwę komórki 
bakteryjnej.

Barwienie metodą Grama