Oznaczanie potasu w glebie
Potas, obok fosforu i azotu, należy do podstawowych pierwiastków, niezbędnych do
prawidłowego rozwoju roślin. Przeważająca ilość potasu glebowego jest pochodzenia
pierwotnego, tj. pochodzi ze skały macierzystej danej gleby. Nieporównanie mniejsza część
dostaje się do gleby przez nawożenie i z wód głębinowych oraz (w nieznacznych ilościach) z
atmosfery. Potas zawarty w pierwotnych minerałach glebowych jest, praktycznie biorąc,
niedostępny dla roślin. Pod wpływem procesów wietrzeniowych i glebotwórczych (działanie
wody przy współudziale kwasów nieorganicznych i organicznych oraz temperatury, procesy
życiowe mikro- i makroorganizmów) minerały zawierające potas ulegają przekształceniom, w
toku których pierwiastek ten zostaje uwolniony.
Zawartość potasu ogólnego w glebach polskich waha się w szerokich granicach, od
0,013% gleby torfowej do 2,06% w przypadku ciężkiej mady. Zawartość potasu ogólnego nie
jest jednak miernikiem ilości potasu dostępnego dla roślin, ponieważ większość tego
składnika występuje w formie związanej w minerałach glebowych. Potas przyswajalny
określa się w badaniach agrochemicznych, dobierając odpowiednie roztwory ekstrakcyjne, za
pomocą których można wyodrębnić z gleby potas dostępny dla roślin.
Odczynniki
bufor mleczanu amonu w kwasie octowym:
10 g kwasu mlekowego rozpuścić na gorąco 20 cm
3
wody, a po oziębieniu dodać 17,8 cm
3
kwasu octowego 96% (18,7 g) 77 g octanu amonowego i uzupełnić wodą destylowaną do
1000 cm
3
. Roztwór ten jest 0,1 M wobec kwasu mlekowego i 0,4 M wobec jonów
octanowych. Jego pH powinno wynosić 3,7.
roztwór wzorcowy potasu - 1 mg K/cm
3
:
do kolby miarowej o pojemności 1000 cm
3
wprowadzić 1,907 g KCl cz.d.a. wysuszonego
w 105°C, rozpuścić i uzupełnić wodą do kreski.
Przyrządy i naczynia
Fotometr płomieniowy Flapo, 2 mieszadła magnetyczne, sito o średnicy oczek 0,75 - 0,80
mm, moździerz, 2 naczyńka wagowe, statyw do sączenia, 4 zlewki o poj. 250 cm
3
, 5 kolb
miarowych
o poj. 100 cm
3
, pipeta jednomiarowa o poj. 100 cm
3
, pipeta wielomiarowa o poj.: 5 cm
3
; 2
lejki ilościowe, sączki średnie.
Sposób wykonania
Ekstrakcja potasu z gleby
Otrzymaną próbkę gleby przesiać przez sito o średnicy oczek 0,75 - 0,80 mm. Pozostałą na
sicie grubszą frakcję rozetrzeć w moździerzu i ponownie przesiać. Czynność powtarzać aż
cała próbka zostanie przesiana. Z przesianej próbki odważyć na wadze analitycznej z
dokładnością do 0,0001 g dwie odważki o masie w granicach 0,950 - 1,30 g. Do 2 zlewek o
poj. 250 cm
3
wprowadzić przygotowane odważki, dodać po 100 cm
3
buforu mleczanu amonu
w kwasie octowym i mieszać na mieszadłach magnetycznych przez 30 minut (czas ten
wykorzystać do przygotowania krzywej wzorcowej). Każdą z próbek przesączyć przez sączek
średni, odrzucając pierwsze 10–20 cm
3
przesączu.
Przygotowanie roztworów do krzywej wzorcowej
Do kolb miarowych o pojemności 100 cm
3
wprowadzić kolejno za pomocą pipety 1,0; 2,0;
3,0; 4,0; 5,0 cm
3
roztworu wzorcowego o zawartości 1 mg K w 1 cm
3
, uzupełnić wodą do
kreski i dokładnie wymieszać. Tak przygotowane roztwory zawierają 10; 20; 30; 40; 50 mg K
w 1 dm
3
.
