materialy_szkoleniowe

Materiały szkoleniowe

www.adren

ltika.pl

Jesteś  gotowy  na  spotkanie  z  ratownictwem?  Na  koncentrację,
zmęczenie i odpowiedzialność? Myśl, Ŝe Twoje Ŝycie jest w Twoich
rękach  przyjmuje  tu  szerszą  formę  –  teraz  takŜe  Ŝycie  innych
zaleŜy od Ciebie.

Na  tym  szkoleniu  dowiesz  się  jak  skutecznie  reagować,  gdy
niezbędna  jest  pierwsza  pomoc.  Nauczysz  się  oceniać  funkcje
Ŝyciowe

poszkodowanego,

postępować

nieprzytomnym,

prowadzić  resuscytację  i  obsługiwać  automatyczny  defibrylator
zewnętrzny.  Zdobędziesz  teŜ  umiejętności  postępowania  we
wstrząsie,  w  urazach  i  zatruciach.  Przede  wszystkim  jednak
poznasz zasady bezpieczeństwa, których nie moŜna pominąć w
Ŝadnej akcji ratunkowej.

BEZPIECZEŃSTWO RATOWNIKA

Pierwsza  i  niepodwaŜalna  zasada  we  wszystkich  działaniach
ratowniczych  mówi,  Ŝe  martwy  ratownik  to  zły  ratownik.
Dlatego  zanim  przystąpisz  do  udzielania  pierwszej  pomocy,
najwaŜniejsza będzie rzeczowa ocena sytuacji.

sprawdź czy nic Ci nie zagraŜa – jeŜeli jesteś na jezdni, na placu
budowy itp. zabezpiecz i oznacz miejsce zdarzenia

  zawsze  zwracaj  uwagę  na  zagroŜenia  zewnętrzne  –  z  pozoru
mniej oczywiste – takie jak:

nieznany Ci, niepokojący zapach,
oznaczenia samochodu, który uległ wypadkowi,
informujące, Ŝe przewozi on substancje niebezpieczne,
agresywny pies biegający luzem, itp.

!!!!

Pamiętaj, Ŝe jeŜeli wejście w strefę niebezpieczną mogłoby

spowodować zagroŜenie Twojego zdrowia i Ŝycia lub narazić na
krzywdę

innych

świadków

zdarzenia

NIE

PODEJMUJ

BEZPOŚREDNIEGO DZIAŁANIA! Trudne i niebezpieczne zadania
pozostaw

wykwalifikowanym

słuŜbom,

które

dysponują

odpowiednimi środkami i sprzętem.

zagroŜenie dla Twojego zdrowia moŜe stanowić takŜe
bezpośredni kontakt z płynami ustrojowymi poszkodowanego
(szczególnie

krew),

dlatego

zachowaj

tym

względzie

ostroŜność. Zawsze przed przystąpieniem do udzielania pierwszej
pomocy  załóŜ  jednorazowe  rękawiczki  (lateksowe  lub  nitrylowe).
W miarę potrzeb i moŜliwości powinieneś załoŜyć takŜe maseczkę
„chirurgiczną”  chroniącą  Twoje  usta  oraz  okulary  (aby  krew
poszkodowanego  nie  dostała  się  do  Twojego  oka).  JeŜeli
niezbędne  okaŜe  się  prowadzenie  czynności  resuscytacyjnych,
potrzebna Ci będzie takŜe maseczka do sztucznego oddychania.

  pamiętaj,  Ŝe  pomimo  iŜ  przed  przystąpieniem  do  czynności
ratunkowych oceniłeś bezpieczeństwo, nie oznacza to, Ŝe sytuacja
będzie  stabilna  i  niezmienna.  W  miarę  Twoich  moŜliwości
kilkakrotnie oceniaj miejsce zdarzenia pod kątem zagroŜeń, takŜe
podczas  udzielania  pomocy.  Zazwyczaj  wystarczy  zachować
czujność i co jakiś czas rozejrzeć się dookoła.

BEZPIECZEŃSTWO

RATOWNIKA

BARIERY OCHRONNE

Materiały szkoleniowe

www.adren

ltika.pl

SYTUACJA PRAWNA

Wielu spośród świadków wypadku ma wątpliwości czy nie mając
medycznego przygotowania, mogą bezpiecznie – w świetle prawa
– udzielać pomocy. Zapamiętaj, Ŝe obowiązujące w Polsce prawo
obliguje kaŜdego, kto jest świadkiem nieszczęśliwego zdarzenia,
do podjęcia działania i udzielenia pomocy.

Art. 162. Kodeksu Karnego:

§ 1. Kto  człowiekowi  znajdującemu  się  w  połoŜeniu  groŜącym
bezpośrednim  niebezpieczeństwem  utraty  Ŝycia  albo  cięŜkiego
uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez
naraŜenia  siebie  lub  innej  osoby  na  niebezpieczeństwo  utraty
Ŝycia albo cięŜkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której
jest  konieczne  poddanie  się  zabiegowi  lekarskiemu  albo  w
warunkach, w których moŜliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony
instytucji lub osoby do tego powołanej.

Udzielając  pomocy,  pamiętaj  o  tym,  aby  nie  wkraczać  w
kompetencje  słuŜb  medycznych.  Twoim  zadaniem  nie  jest
wyleczyć  poszkodowanego.  Działanie,  które  podejmiesz  ma  na
celu  podtrzymanie  poszkodowanego  przy  Ŝyciu,  bez  pogorszenia
się jego zdrowia, aŜ do przyjazdu wykwalifikowanych ratowników.
Przede  wszystkim  pamiętaj,  by  w  zakresie  pierwszej  pomocy  nie
podawać  poszkodowanemu  Ŝadnych  leków.  Nawet  substancje,
które  moŜna  nabyć  bez  recepty,  mogą  w  pewnych  szczególnych
sytuacjach

przyczynić

się

przyspieszenia

zgonu

poszkodowanego. Z art. 155. Kodeksu Karnego:

Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

WZYWANIE POMOCY

Zdarzają  się  sytuacje,  gdy  wezwanie  wykwalifikowanych  słuŜb
ratunkowych  jest  jedyną  czynnością  jaką  moŜesz  zrobić,  by
pomóc  poszkodowanym.  DołóŜ  wszelkich  starań,  by  zrobić  to
rzetelnie  i  tym  samym  zapewnić  szybki  przyjazd  wszystkich
potrzebnych  w  danej  sytuacji  słuŜb:  pogotowia  ratunkowego,  a
moŜe takŜe straŜy poŜarnej i policji.
Zanim  zadzwonisz  zadbaj  o  swoje  bezpieczeństwo  i  oceń
sytuację:

przyjrzyj się miejscu zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa,
jeŜeli masz jakieś wątpliwości powiedz o nich później
dyspozytorowi

postaraj się moŜliwie dokładnie ustalić adres miejsca, w
którym zdarzył się wypadek

policz ile osób zostało poszkodowanych i oceń ogólnie
stopień ich obraŜeń

zwróć uwagę na elementy, które mogą utrudnić akcję
ratowniczą (np. brak prądu w budynku, w którym czekają
poszkodowani) – powiedz o nich później dyspozytorowi

KODEKS KARNY

OCENA MIEJSCA

ZDARZENIA

Materiały szkoleniowe

www.adren

ltika.pl

Zadzwoń  na  numer  112  lub  999.  Rozmawiając  z  Centrum
Operacyjnym Pogotowia:
  zacznij  od  precyzyjnego  podania  miejsca  zdarzenia.  Podaj
adres,  punkty  orientacyjne  i  inne  waŜne  informacje,  które
pomogą

zespołowi

pogotowia

szybciej

dojechać

poszkodowanych.  Zacznij  od  tego  rozmowę,  dzięki  temu,  jeśli
nawet  z  jakichś  przyczyn  nie  będziesz  mógł  jej  kontynuować
pomoc i tak zostanie wysłana pod wskazany adres.
odpowiadaj na pytania dyspozytora
pamiętaj, Ŝe swój numer telefonu i nazwisko podajesz tylko po
to,  by  uwiarygodnić  wezwanie  i  być  moŜe  umoŜliwić  operatorowi
kontakt z Tobą jeśli zespół napotka na trudności z odnalezieniem
miejsca zdarzenia
  nie  odkładaj  pierwszy  słuchawki,  poczekaj  aŜ  dyspozytor  sam
zakończy rozmowę
  jeŜeli  zadzwoniłeś  pod  numer  999  pamiętaj,  Ŝe  rozmawiasz  z
osobą z medycznym wykształceniem – jeŜeli nie wiesz jak udzielić
pierwszej  pomocy  poszkodowanym,  zapytaj  ją  o  to!  Wskazówki,
które usłyszysz mogą uratować komuś Ŝycie.

NUMERY ALARMOWE

Uniwersalny numer alarmowy 112
Pogotowie Ratunkowe 999
StraŜ PoŜarna 998
Policja 997
StraŜ Miejska 986

Sprawdź teŜ, zanim wydarzy się nieszczęśliwy wypadek, jaki jest
numer telefonu do najbliŜszego ośrodka toksykologicznego. JeŜeli
masz małe dzieci, zapisz w widocznym miejscu numer
kontaktowy z lekarzem pediatrą.

PODZIAŁ ZADAŃ

Gdy  zdarzył  się  nieszczęśliwy  wypadek  –  szczególnie  z  udziałem
większej ilości ofiar – udzielanie pomocy przez jedną osobę moŜe
okazać  się  niemoŜliwe,  a  na  pewno  jest  bardzo,  bardzo  trudne.
Dlatego  niezaleŜnie  od  rozmiarów  zdarzenia,  zawsze  staraj  się
zapewnić sobie ręce do pomocy. Poproś świadków zdarzenia o
wsparcie  i  wyznacz  zadania.  Pamiętaj,  by  jasno  sformułowane
polecenia kierować do  konkretnych  osób – np.: Pan w czerwonej
kurtce,  czy  ma  pan  telefon?  Proszę  zadzwonić  na  numer  112
i  wezwać  pogotowie.  W  stresie  nie  wszyscy  potrafią  wykazać  się
logiką  i  opanowaniem,  dlatego  mów  prostymi  zdaniami,  zadawaj
krótkie  pytania  i  upewnij  się,  Ŝe  osoba  od  której  oczekujesz
pomocy, zrozumiała Twoje polecenie.

NUMERY ALARMOWE

Materiały szkoleniowe

WYPADEK SAMOCHODOWY

Kiedy jadąc samochodem widzisz wypadek:

zatrzymaj samochód w bezpiecznym miejscu
włącz światła awaryjne
  wyłącz  stacyjkę,  zaciągnij  hamulec  ręczny  i  skręć  koła
samochodu w stronę pobocza
ubierz kamizelkę odblaskową
  wysiądź  z  samochodu  zabierając  ze  sobą  telefon  i  apteczkę
pierwszej pomocy
ustaw trójkąt ostrzegawczy
  oceń  sytuację  na  miejscu  wypadku
poszkodowanych oraz ich stan
wezwij pomoc

!!!!

Pamiętaj:

Ofiary wypadku trzeba niezwłocznie wyciągnąć z pojazdu gdy:

−

samochód zaczyna płonąć lub występuje inne zewnętrzne
zagroŜenie

−

zachodzi konieczność podjęcia resuscytacji (poszkodowany nie
oddycha)

−

u ofiary wypadku występują objawy wstrząsu
gęsty pot, osłabienie, przyspieszony oddech)

WSTRZĄS

Wstrząs (określany teŜ jako „szok”) to stan, w którym na skutek
róŜnych  przyczyn  organizm  nie  jest  w  stanie  skutecznie
odpowiedzieć  na  zapotrzebowanie  komórek  na  tlen,  w  efekcie
czego  waŜne  narządy  (głównie  mózg)  są  go  pozbawione.  Dzieje
się  tak  najczęściej  z  powodu  spadku  ciśnienia tętniczego  krwi  do
skrajnie  niskich  wartości.  U  podstaw  takiego  stanu  moŜe  stać
szereg przyczyn m.in. duŜa utrata krwi (masywny krwotok), silna
reakcja  uczuleniowa  (np.  na  leki,  na  jad  zwierząt),  zaburzenie
pracy  serca,  gwałtowne  rozszerzenie  się  naczyń  (na  skutek
działania substancji chemicznych).

Objawy:

I  faza  wstrząsu:  pobudzenie,  podwyŜszenie  progu  bólowego,
zachowania nieadekwatne do sytuacji i wiel
II  faza  wstrząsu:  osłabienie,  blada  skóra,  gęsty,  lepki  pot,
przyspieszony oddech

Postępowanie:

ułóŜ poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej
okryj go, najlepiej kocem termicznym
prowadź z nim rozmowę, podtrzymaj kontakt

Rozmowa  z  ofiarą  wypadku  moŜe  stanowić  trudność  dla
niedoświadczonego  ratownika.  Nie  zawsze  łatwo  jest  znaleźć
temat do rozmowy, tym bardziej, Ŝe obie strony są pod wpływem
silnego  stresu.  JuŜ  choćby  z  tego  powodu  warto  zapamiętać
schemat  wywiadu  ratowniczego  SAMP
liter angielskiej wersji pytań):

WYPADEK SAMOCHODOWY

Kiedy jadąc samochodem widzisz wypadek:

zatrzymaj samochód w bezpiecznym miejscu

wyłącz stacyjkę, zaciągnij hamulec ręczny i skręć koła

du w stronę pobocza

ubierz kamizelkę odblaskową

wysiądź z samochodu zabierając ze sobą telefon i apteczkę

ustaw trójkąt ostrzegawczy

oceń sytuację na miejscu wypadku – bezpieczeństwo, ilość

poszkodowanych oraz ich stan

Ofiary wypadku trzeba niezwłocznie wyciągnąć z pojazdu gdy:

samochód zaczyna płonąć lub występuje inne zewnętrzne

zachodzi konieczność podjęcia resuscytacji (poszkodowany nie

u ofiary wypadku występują objawy wstrząsu (blada skóra,
gęsty pot, osłabienie, przyspieszony oddech)

Wstrząs (określany teŜ jako „szok”) to stan, w którym na skutek
róŜnych przyczyn organizm nie jest w stanie skutecznie
odpowiedzieć na zapotrzebowanie komórek na tlen, w efekcie

waŜne narządy (głównie mózg) są go pozbawione. Dzieje

się tak najczęściej z powodu spadku ciśnienia tętniczego krwi do
skrajnie niskich wartości. U podstaw takiego stanu moŜe stać
szereg przyczyn m.in. duŜa utrata krwi (masywny krwotok), silna

leniowa (np. na leki, na jad zwierząt), zaburzenie

pracy serca, gwałtowne rozszerzenie się naczyń (na skutek
działania substancji chemicznych).

I faza wstrząsu: pobudzenie, podwyŜszenie progu bólowego,
zachowania nieadekwatne do sytuacji i wielkości obraŜeń
II faza wstrząsu: osłabienie, blada skóra, gęsty, lepki pot,

ułóŜ poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej
okryj go, najlepiej kocem termicznym
prowadź z nim rozmowę, podtrzymaj kontakt

z ofiarą wypadku moŜe stanowić trudność dla

niedoświadczonego  ratownika.  Nie  zawsze  łatwo  jest  znaleźć
temat do rozmowy, tym bardziej, Ŝe obie strony są pod wpływem
silnego  stresu.  JuŜ  choćby  z  tego  powodu  warto  zapamiętać
schemat  wywiadu  ratowniczego  SAMPLE  (nazwa  od  pierwszych
liter angielskiej wersji pytań):

www.adren

ltika.pl

WYCIĄGANIE OFIAR

Z POJAZDU

ANAFILAKSJA,

HIPOWOLEMIA

Materiały szkoleniowe

www.adren

ltika.pl

Symptomy/dolegliwości Signs/Symptoms

Alergie Allergies

M Medykamenty Medicines

Przebyte choroby Past medical history

Lunch Last meal

Ewentualnie co się stało? Events Preceding

UTRATA PRZYTOMNOŚCI

Organizacje  wchodzące  w  skład  komitetu  ILCOR  opracowały
uniwersalne schematy postępowania, które pomogą Ci skutecznie
pomóc  osobie,  która  leŜy  i  być  moŜe  straciła  przytomność.
Algorytm  postępowania  który  poznasz,  jest  właściwy  niezaleŜnie
od  tego  czy  jesteś  zupełnie  sam,  czy  teŜ  udzielacie  pomocy  w
kilka osób oraz bez względu na przyczynę zdarzenia.
Wyobraź  sobie,  Ŝe  zauwaŜasz  człowieka,  który  leŜy  na  poboczu
drogi lub teŜ upadł na podłogę w sklepie. Co zrobisz? Jaki będzie
pierwszy krok, który podejmiesz?
W  myśl  zasady,  Ŝe  najwaŜniejsze  w  ratownictwie  jest
bezpieczeństwo

osoby,

która

udziela

pomocy,

zanim

przystąpisz  do  działania,  pomyśl  o  sobie.  Rozejrzyj  się  dookoła  i
oceń  sytuację.  Pamiętaj  teŜ  o  tym,  by  załoŜyć  jednorazowe
rękawiczki.
W  kolejnym  kroku  podejdź  do  poszkodowanego  i  głośno  zapytaj
co się stało. Stopień przytomności człowieka określa jego reakcja
na bodźce zewnętrzne lub jej brak.
Dlatego  jeŜeli  poszkodowany  nie  zareagował  na  Twoje  pytanie,
potrząśnij go delikatnie za ramię. Gdy mimo tego nie obserwujesz
Ŝadnej  reakcji,  znaczy  to,  Ŝe  masz  przed  sobą  osobę
nieprzytomną.  Zgodnie  z  tym,  o  czym  uczyliśmy  się  omawiając
dzielenie funkcji między świadków zdarzenia, zawołaj teraz kogoś
do  pomocy.  Nawet  jeŜeli  nie  masz  nikogo  w  zasięgu  wzroku,
krzyknij głośno, moŜe ktoś przyjdzie Ci z pomocą.

SPRAWDZENIE ODDECHU

Kolejnym  krokiem,  gdy  juŜ  zapewniłeś  sobie  bezpieczeństwo,
sprawdziłeś  przytomność  poszkodowanego  i  poprosiłeś  kogoś  o
pomoc, będzie ocena  oddechu. Aby sprawdzić czy poszkodowany
oddycha  pamiętaj  o  tym,  Ŝe  u  osoby  nieprzytomnej,  leŜącej  na
plecach  język  moŜe  blokować  przepływ  powietrza  w  drogach
oddechowych.  Dlatego  niezbędne  jest  udroŜnienie  dróg
oddechowych  poprzez  odchylenie  głowy  poszkodowanego  do
tyłu. Teraz sprawdź czy poszkodowany oddycha. Weryfikujemy to
przy

uŜycia

naszych

zmysłów

–

zbliŜ

ucho

ust

poszkodowanego i posłuchaj, postaraj się wyczuć na swojej
skórze ruch powietrza, popatrz, czy unosi się klatka piersiowa.
Oceniaj oddech przez 10 sekund.

OCENA FUNKCJI

śYCIOWYCH

Materiały szkoleniowe

NIEPRZYTOMNY ODDYCHAJĄCY

JeŜeli

usłyszałeś

prawidłowy,

normalny

oddech,

ułóŜ

poszkodowanego  w  pozycji  bezpiecznej
ułóŜ  na  lewym  boku).  Następnie  wezwij  pogotowie,  po  czym
regularnie  oceniaj  oddech  poszkodowanego.  Pamiętaj
osób, które uległy wypadkowi niekoniecznie jest stabilny
Ŝe poszkodowany w tym momencie oddycha nie znaczy, Ŝe za
parę minut jego stan się nie pogorszy. Bądź czujny; postaraj
się teŜ za jakiś czas ocenić powtórnie bezpieczeństwo miejsca
zdarzenia.

NIEPRZYTOMNY BEZ ODDECHU

JeŜeli  sprawdzając  przez  10  sekund  oddech  nie  stwierdziłeś
jego  obecności,  jest  to  powód,  aby  natychmiast  rozpocząć
czynności resuscytacyjne.  Zanim do nich przystąpisz, musisz
niezwłocznie  wezwać  pomoc  medyczną.  Poproś  kogoś  ze
świadków  zdarzenia  o  zatelefonowanie  na  numer  112  lub
999. Upewnij się, Ŝe osoba, którą prosisz o pomoc zrozumiała
czego od niej oczekujesz. JeŜeli jesteś sam
resuscytacji  dopóki  nie  wezwiesz  pogotowia
przyjazd wykwalifikowanych ratownikó
szanse na przeŜycie.
JeŜeli jesteś w miejscu, w którym podejrzewasz, Ŝe moŜe się
znajdować  automatyczny  defibrylator,  zawołaj  kogoś  z
obsługi, kto będzie mógł go przynieść.
Po  wezwaniu  pogotowia  natychmiast  rozpocznij  resuscytację
-    uciskaj  mostek  i  wykonuj  oddechy  ratownicze  w  stosunku
30 uciśnięć : 2 oddechy.

!!!!

Pamiętaj:

do prowadzenia resuscytacji załóŜ rękawiczki i stosuj maseczkę
resuscytację prowadź na twardym podłoŜu
uciski klatki piersiowej wykonuj na odsłoniętej klatce
nie przerywaj resuscytacji do przyjazdu zespołu medycznego,
chyba Ŝe wyczerpią się twoje siły lub poszkodowany zacznie
oddychać

AUTOMATYCZNA DEFIBRYLACJA ZEWNĘTRZNA

Schemat, który omówiliśmy moŜe ulec niewielkim modyfikacjom,
jeŜeli  jesteś  w  miejscu,  w  którym  dostępny  jest  automatyczny
defibrylator (AED).
W  takiej  sytuacji,  gdy  stwierdzisz,  Ŝe  poszkodowany  jest
nieprzytomny poproś obsługę, by przyniosła urządzenie. Do tego
czasu,  jeŜeli  poszkodowany  nie  oddycha,  podejmij  resuscytację.
Gdy  AED  jest  juŜ  dostępne  naleŜy  przerwać  czynności
resuscytacyjne  i  jak  najszybciej  podłączyć  elektrody  AED.
Następnie  wystarczy  stosować  się  do  poleceń  głosowych
urządzenia. Obsługę AED masz okazję przećwiczyć w trakcie tego
kursu.

NY ODDYCHAJĄCY

JeŜeli

usłyszałeś

prawidłowy,

normalny

oddech,

ułóŜ

w pozycji bezpiecznej (kobietę cięŜarną

ułóŜ na lewym boku). Następnie wezwij pogotowie, po czym
regularnie oceniaj oddech poszkodowanego. Pamiętaj - stan

wypadkowi niekoniecznie jest stabilny – to

Ŝe poszkodowany w tym momencie oddycha nie znaczy, Ŝe za
parę minut jego stan się nie pogorszy. Bądź czujny; postaraj
się teŜ za jakiś czas ocenić powtórnie bezpieczeństwo miejsca

DECHU – RESUSCYTACJA

ków zdarzenia o zatelefonowanie na numer 112 lub

999. Upewnij się, Ŝe osoba, którą prosisz o pomoc zrozumiała
czego od niej oczekujesz. JeŜeli jesteś sam nie rozpoczynaj
resuscytacji dopóki nie wezwiesz pogotowia. Tylko
przyjazd wykwalifikowanych ratowników da poszkodowanemu

JeŜeli jesteś w miejscu, w którym podejrzewasz, Ŝe moŜe się
znajdować  automatyczny  defibrylator,  zawołaj  kogoś  z
obsługi, kto będzie mógł go przynieść.
Po  wezwaniu  pogotowia  natychmiast  rozpocznij  resuscytację

uciskaj mostek i wykonuj oddechy ratownicze w stosunku

do prowadzenia resuscytacji załóŜ rękawiczki i stosuj maseczkę
resuscytację prowadź na twardym podłoŜu
uciski klatki piersiowej wykonuj na odsłoniętej klatce piersiowej

nie przerywaj resuscytacji do przyjazdu zespołu medycznego,

chyba Ŝe wyczerpią się twoje siły lub poszkodowany zacznie

AUTOMATYCZNA DEFIBRYLACJA ZEWNĘTRZNA

Schemat, który omówiliśmy moŜe ulec niewielkim modyfikacjom,

eś w miejscu, w którym dostępny jest automatyczny

W takiej sytuacji, gdy stwierdzisz, Ŝe poszkodowany jest
nieprzytomny poproś obsługę, by przyniosła urządzenie. Do tego
czasu, jeŜeli poszkodowany nie oddycha, podejmij resuscytację.

dy AED jest juŜ dostępne naleŜy przerwać czynności

resuscytacyjne i jak najszybciej podłączyć elektrody AED.
Następnie wystarczy stosować się do poleceń głosowych
urządzenia. Obsługę AED masz okazję przećwiczyć w trakcie tego

www.adren

ltika.pl

Materiały szkoleniowe

www.adren

ltika.pl

RESUSCYTACJA DZIECI

JeŜeli  jesteś  świadkiem  sytuacji,  w  której  dziecko  straciło
przytomność, moŜesz bezpiecznie postępować wg schematu
na  str.  6.  Jeśli  jednak  będziesz  pamiętać  o  kilku
modyfikacjach, moŜesz pomóc dziecku jeszcze skuteczniej.

JeŜeli  udzielasz  pomocy  dziecku,  które  jest  przytomne,
pamiętaj,  by  o  ile  to  moŜliwe,  zadbać  o  jego  komfort
psychiczny.  W  pamięci  dziecka  obraz  wypadku  moŜe
zostawić  trwałe  ślady,  dlatego  zapewnij  mu  poczucie
bezpieczeństwa.  Dobrą  praktyką  jest  woŜenie  w  apteczce
samochodowej  małego  misia  („miś  ratownik”),  którego
będziesz mógł ofiarować dziecku w takiej sytuacji.

ZAWAŁ SERCA

MoŜna  wymienić  pewien  zespół  typowych  objawów  zawału
serca.  Pamiętaj  jednak,  Ŝe  Twoim  zadaniem  nie  jest
stawianie  diagnozy.  Zawał  serca  moŜe  przebiegać  bez
zauwaŜalnych  najczęstszych  objawów,  stąd  udzielając
jakiejkolwiek  pomocy  skoncentruj  się  przede  wszystkim  na
schemacie objaw-reakcja.

Objawy:

  ból  w  klatce  piersiowej,  niezaleŜny  od  oddechu i  ruchów,
promieniujący do lewego barku, pleców, Ŝuchwy
trudności w oddychaniu, duszność
  mogą  wystąpić  objawy  wstrząsu  (blada  skóra,  pot,  niepokój,
osłabienie)
moŜe wystąpić utrata przytomności

Postępowanie:

wezwij pogotowie
jeŜeli poszkodowany jest przytomny ułóŜ go w pozycji siedzącej
zapewnij mu dostęp świeŜego powietrza
rozmawiaj z nim i postaraj się go uspokoić
jeŜeli straci przytomność postępuj wg schematu na str. 6.

NAPAD EPILEPSJI

JeŜeli  jesteś  świadkiem  napadu  padaczkowego  zadbaj  o  to,  by
poszkodowany  nie  doznał  niepotrzebnych  urazów.  Zadbaj  przede
wszystkim  o  jego  głowę.  JeŜeli  to  moŜliwe  ubierz  rękawiczki  i
przytrzymuj  jego  głowę  tak,  by  nie  uderzała  o  podłoŜe.  Poproś
kogoś  ze  świadków,  by  wezwał  pogotowie  oraz  by  usunął  ostre  i
twarde

przedmioty

tym

meble

–

krzesło,

stół)

bezpośredniego  otoczenia  poszkodowanego,  tak  by  w  czasie
napadu  niepotrzebnie  nie  doznał  obraŜeń  kończyn.  Po  napadzie
poszkodowany  przez  jakiś  czas  będzie  nieprzytomny  –  ułóŜ  go
wtedy w pozycji bezpiecznej i okryj, najlepiej kocem termicznym.
Poczekaj  na  przyjazd  pogotowia,  regularnie  oceniając  oddech
poszkodowanego.

NAGŁE

ZACHOROWANIA

Materiały szkoleniowe

www.adren

ltika.pl

RANY

Zadaniem  ratownika  jest  zatamować  krwotok  –  moŜliwie
skutecznie i szybko. Dlatego opatrunki, które będziemy stosować
są proste, a wykonanie ich nie wymaga długiego treningu. Rodzaj
opatrunku,  który  powinniśmy  zastosować  zaleŜy  od  miejsca
obraŜenia.  Inaczej  będziemy  zabezpieczać  rany  na  kończynach,
inaczej na tułowiu, a jeszcze inaczej na głowie.

RANY NA
KOŃCZYNACH

OPATRUNEK
UCISKOWY

Unieś

kończynę

górę

załóŜ

opatrunek.

Bezpośrednio na ranę połóŜ czysty materiał (gazę).
Rozpocznij bandaŜowanie - najlepiej uŜyj bandaŜa
elastycznego.

Pamiętaj

włoŜeniu

wkładu

uciskającego, tak jak nauczyłeś się na szkoleniu.
Zadbaj, by poszkodowany nie ruszał niepotrzebnie
uszkodzoną ręką/nogą.

RANY NA
GŁOWIE

OPATRUNEK
OSŁANIAJĄCY

Bezpośrednio  na  ranę  przyłóŜ  czysty  materiał,
najlepiej  jałową  gazę.  Do  wykonania  opatrunku  uŜyj
dzianą  opaskę  lub  bandaŜ  typu  codofix.  Nie  uciskaj
rany.
W  przypadku  krwotoku  z  nosa  nie  odchylaj  głowy
do  tyłu,  nie  zaciskaj  skrzydełek  nosa.  Zamiast  tego
połóŜ na czole i karku zimny kompres.

RANY NA
BRZUCHU, NA
KLATCE
PIERSIOWEJ

OPATRUNEK
OSŁANIAJĄCY

Rany na brzuchu i klatce piersiowej mogą być bardzo
powaŜne stąd zasadne jest wprowadzenie działania
przeciwwstrząsowego.

Okryj

poszkodowanego,

najlepiej kocem termicznym. Poszkodowany z raną
na  brzuchu  powinien  leŜeć  na  plecach  z  ugiętymi
nogami  –  zmniejsza  to  napięcie  powłok  brzusznych,
tym  samym  zmniejszając  ból.  Ranę  okryj  czystym
materiałem.
Przy urazach klatki piersiowej właściwe jest  ułoŜenie
w pozycji półleŜącej.

ZŁAMANIA

Typowe objawy złamania to ból, obrzęk, zmiana obrysu kończyny.
Czym złamanie róŜni się od pęknięcia?
PoniewaŜ pytanie to budzi zazwyczaj wiele wątpliwości,
zapamiętaj Ŝe:

Pierwsza pomoc w kaŜdym z tych urazów jest taka sama, dlatego
nie staraj się stawiać diagnozy.
Postępowanie:
unieruchomienie
  załoŜenie  opatrunku  osłaniającego  w  przypadku  towarzyszącej
rany lub złamania otwartego
wezwanie pogotowia jeśli to konieczne
zawsze: zapewnienie kontaktu z lekarzem

Materiały szkoleniowe

www.adren

ltika.pl

OPARZENIA TERMICZNE

Postępowanie  w  oparzeniach  zaleŜeć  będzie  od  wielkości
oparzonej  powierzchni.  Dlatego  naucz  się  szybko  oceniać
wartość  procentową  poszczególnych  części  ciała  człowieka.
Pamiętaj teŜ o zasadzie „dłoni poszkodowanego”, którą to zasadę
poznałeś/poznasz na szkoleniu.

JeŜeli  oparzenie  jest  mniejsze  niŜ  10%,  Twoim  zadaniem  jest
chłodzić  oparzone  miejsce  moŜliwie  aŜ  do  ustąpienia  bólu,  a
najlepiej przez 30 minut.
JeŜeli wielkość oparzenia przekracza 10% długotrwałe chłodzenie
mogłoby  spowodować  spadek  temperatury  ciała  i  w  efekcie
hipotermię.

Dlatego

tej

sytuacji

schładzaj

oparzoną

powierzchnię nie dłuŜej niŜ 1 minutę.
Następnie

załóŜ

opatrunek

osłaniający

(najlepiej

połoŜyć

bezpośrednio na ranę hydroŜel/aquagel) i chroń poszkodowanego
przed wychłodzeniem stosując koc termiczny.

!!!!

Pamiętaj:

jako środek schładzający stosuj tylko wodę
nie uŜywaj lodu, maści, kremów, tłuszczu, spirytusu
jak najszybciej usuń biŜuterię i odzieŜ z oparzonych miejsc
jeŜeli oparzona została duŜa powierzchnia wezwij pogotowie

OPARZENIA CHEMICZNE

JeŜeli  doszło  do  oparzenia  chemicznego  jak  najszybciej  usuń
parzącą  substancję  ze  skóry.  W  przypadku  substancji  płynnych,
spłucz  je  obfitym  strumieniem  wody.  Jeśli  substancja  ma
postać  stałą,  usuń  ją  mechanicznie,  a  następnie  przemyj
oparzoną powierzchnię wodą. Dalej stosuj te same zasady, które
omówiliśmy w przypadku oparzeń termicznych.

ZATRUCIA

W przypadku zatrucia substancjami takimi jak leki, alkohole,
techniką która ratuje Ŝycie jest płukanie Ŝołądka i szybkie
wezwanie

pogotowia.

Aby

wypłukać

Ŝołądek

daj

poszkodowanemu  do  wypicia  3  szklanki  wody,  a  następnie
sprowokuj wymioty. Czynność tę powtórz kilkakrotnie.
JeŜeli  do  zatrucia  doszło  substancjami  Ŝrącymi,
parzącymi  lub  pieniącymi  się  nie  prowokuj  wymiotów.
Spowoduje to dodatkowe uszkodzenia lub – jak w przypadku
substancji pieniących się – moŜe utrudnić oddychanie. Wezwij
pogotowie,  działaj  przeciwwstrząsowo  i  kontroluj  funkcje
Ŝyciowe poszkodowanego. Gdyby doszło do ustania oddechu,
rozpocznij resuscytację.

!!!!

Pamiętaj:

nigdy nie prowokuj wymiotów u osoby, która nie jest w pełni
przytomna
nie prowokuj wymiotów, gdy doszło do zatrucia substancją
Ŝrącą lub parzącą
postaraj się ustalić co było przyczyną zatrucia

CHŁODZENIE MIEJSCA

OPARZENIA

Materiały szkoleniowe

UKĄSZENIA

Zadaniem  ratownika  w  przypadku  ukąszenia  jest
i  unieruchomienie  ukąszonej  kończyny
spowolnienie  krąŜenia,  dzięki  czemu  trucizna  będzie  się  wolniej
rozprzestrzeniać  po  organizmie.  Do  schłodze
kostki lodu lub suchy lód w spray’u przeznaczony do uśmierzania
bólu

kontuzjach

sportowych.

uciskowych. Nie staraj się wyssać jadu.
Postaraj się – na ile to moŜliwe
ugryzło poszkodowanego. JeŜeli jest to jaszczurka/pająk/wąŜ,
którego

nie

rozpoznajesz,

zrób

zdjęcie

telefonem

komórkowym  i  pokaŜ  je  później  ratownikom  medycznym  lub
lekarzowi.
JeŜeli  miejscem  ukąszenia  jest  przełyk,  podaj  poszkodowanemu
kostki  lodu  do  ssania  i  obłóŜ  szyję  z
Natychmiast wezwij pogotowie.

JAK UDZIELAĆ POMOCY KOBIETOM W CIĄśY

Pierwsza pomoc osobom cięŜarnym nie róŜni się od tej dotychczas
omówionej.  Stosuj  te  same  zasady,  uwaŜając  by  nie  powodować
ucisku  na  brzuch.  JeŜeli  pomagasz  kobiecie,  k
przytomność, ale oddycha, ułóŜ ją w pozycji bezpiecznej, tak jak
się tego nauczyłeś/nauczysz podczas szkolenia, jednak zawsze na
lewym boku.
Jeśli  byłyby  wskazania  do  podjęcia  czynności  reanimacyjnych
(brak oddechu) wezwij pogotowie i niezwł
klatki piersiowej i oddechy ratownicze

BEZPIECZEŃSTWO W GÓRACH

Zanim  wejdziesz  na  szlak  pamiętaj  o  zasadach  bezpieczeństwa,
które  poznałeś/poznasz  na  szkoleniu.  LekcewaŜące  podejście  do
tych  zaleceń,  jest  najczęstszą  przyczyną  wypadków  w  górach.
Zawsze  powiadom  kogoś  o  trasie,  którą  zamierzasz  przejść  i  o
planowanej  godzinie  powrotu.  JeŜeli  planujesz  zabrać  ze  sobą
telefon  komórkowy  pamiętaj  o  naładowaniu  baterii.  Dowiedz  się
teŜ  wcześniej  jakie  w  danym
alarmowe, które w razie wypadku zapewnią Ci kontakt z
Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym
numer  985.  Przed  wyruszeniem  na  szlak  sprawdź  prognozę
pogody.

!!!!

Pamiętaj:

jeŜeli pogoda się pogarsza zawró
niŜ ryzykować zdrowie i Ŝycie
nie oddalaj się od grupy, z którą wędrujesz
nie schodź ze szlaku

zawsze

miej

sobą

cieplejsze

ubranie,

kurtkę

przeciwdeszczową i dobre buty, trzymające kostkę
wyruszaj w trasę zawsze m
dostosuj długość i stopień trudności trasy do swoich moŜliwości
zabierz ze sobą mapę, wodę i dobrze wyposaŜoną apteczkę
pierwszej pomocy

Zadaniem  ratownika  w  przypadku  ukąszenia  jest  schłodzenie
i  unieruchomienie  ukąszonej  kończyny.  Ma  to  na  celu
spowolnienie  krąŜenia,  dzięki  czemu  trucizna  będzie  się  wolniej
rozprzestrzeniać  po  organizmie.  Do  schłodzenia  moŜesz  uŜyć
kostki lodu lub suchy lód w spray’u przeznaczony do uśmierzania
bólu

kontuzjach

sportowych.

Nie

zakładaj

opasek

. Nie staraj się wyssać jadu.

na ile to moŜliwe – zidentyfikować zwierzę, które

o. JeŜeli jest to jaszczurka/pająk/wąŜ,

którego

nie

rozpoznajesz,

zrób

zdjęcie

telefonem

komórkowym i pokaŜ je później ratownikom medycznym lub

JeŜeli miejscem ukąszenia jest przełyk, podaj poszkodowanemu
kostki lodu do ssania i obłóŜ szyję zimnym kompresem.
Natychmiast wezwij pogotowie.

JAK UDZIELAĆ POMOCY KOBIETOM W CIĄśY

Pierwsza pomoc osobom cięŜarnym nie róŜni się od tej dotychczas
omówionej. Stosuj te same zasady, uwaŜając by nie powodować
ucisku na brzuch. JeŜeli pomagasz kobiecie, która straciła
przytomność, ale oddycha, ułóŜ ją w pozycji bezpiecznej, tak jak
się tego nauczyłeś/nauczysz podczas szkolenia, jednak zawsze na

Jeśli byłyby wskazania do podjęcia czynności reanimacyjnych
(brak oddechu) wezwij pogotowie i niezwłocznie rozpocznij uciski
klatki piersiowej i oddechy ratownicze – bez Ŝadnych modyfikacji.

BEZPIECZEŃSTWO W GÓRACH

Zanim wejdziesz na szlak pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa,
które poznałeś/poznasz na szkoleniu. LekcewaŜące podejście do

est najczęstszą przyczyną wypadków w górach.

Zawsze  powiadom  kogoś  o  trasie,  którą  zamierzasz  przejść  i  o
planowanej  godzinie  powrotu.  JeŜeli  planujesz  zabrać  ze  sobą
telefon  komórkowy  pamiętaj  o  naładowaniu  baterii.  Dowiedz  się
teŜ  wcześniej  jakie  w  danym  rejonie  funkcjonują  numery
alarmowe, które w razie wypadku zapewnią Ci kontakt z Górskim
Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym. Najczęściej jest to

. Przed wyruszeniem na szlak sprawdź prognozę

jeŜeli pogoda się pogarsza zawróć! lepiej zrezygnować z planów

niŜ ryzykować zdrowie i Ŝycie

nie oddalaj się od grupy, z którą wędrujesz

zawsze

miej

sobą

cieplejsze

ubranie,

kurtkę

przeciwdeszczową i dobre buty, trzymające kostkę

wyruszaj w trasę zawsze moŜliwie wcześnie
dostosuj długość i stopień trudności trasy do swoich moŜliwości

zabierz ze sobą mapę, wodę i dobrze wyposaŜoną apteczkę

www.adren

ltika.pl

RATOWNICTWO

GÓRSKIE

Materiały szkoleniowe

BEZPIECZEŃSTWO NAD WODĄ

W czasie zabaw i wypoczynku nad wodą oraz podczas uprawiania
sportów wodnych pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa. Corocznie
dochodzi do śmiertelnych wypadków na skutek braku ostroŜności
w  kontakcie  z  wodą.  Wśród  przyczyn  tonięcia  moŜna  wymienić:
zmęczenie  i  zachłyśnięcie,  hipotermię,  szok  termiczny,  urazy
fizyczne. Do takich sytuacji dochodzi często na skutek złej oceny
własnych  sił  i  umiejętności  pływackich,  niewłaściwego  wyboru
miejsca  do  skoków  do  wody,  pływania  bezpośrednio  po  długiej
kąpieli słonecznej lub w złych warunkach pogodowych.

!!!!

Pamiętaj:

pływaj tylko w miejscach dozwolonych
  nie  wchodź  do  wody  w  czasie  burzy,  mgły  i  jeśli  temperatura
wody jest szczególnie niska
jeŜeli planujesz pływać sam, poinformuj o tym kogoś na brzegu
nie pływaj poza kąpieliskami strzeŜonymi bez asekuracji
  nie  skacz  w  miejscach  niezn
moŜe ukształtować się inaczej nawet w ciągu jednej nocy
  nie  wchodź  do  wody  nagrzany,  głodny  lub  bezpośrednio  po
jedzeniu
nigdy nie pływaj po alkoholu
nie wypływaj na materacu na głęboką wodę
nigdy nie zostawiaj nad wod
dobrze pływających

JeŜeli  widzisz  osobę  która  tonie,  a  nie  jesteś  przeszkolonym
ratownikiem  WOPR,  nie  podpływaj  zbyt  blisko.  Zaalarmuj
ratowników  i  jeŜeli  moŜesz  rzuć  tonącemu  coś  co  zadziała  jak
koło  ratunkowe  –  moŜe  to  być  piłka  plaŜowa,  bojka,  wyporna
zabawka.
Jeśli  byłyby  wskazania  do  podjęcia  resuscytacji  u  osoby
wyciągniętej  z  wody,  rozpocznij  ją  niezwłocznie.  Nie  próbuj
wylewać wody z dróg oddechowych. Wezwij pomoc medyczną.

CO POWINNO ZNALEŹĆ SIĘ W APTECZCE

RozwaŜ umieszczenie w apteczce:
duŜej ilości środków opatrunkowych
bandaŜy, opatrunków hydroŜelowych, kilku par rękawiczek
lateksowych,

nitrylowych

lub

winylowych,

maseczki

prowadzenia

oddechów

ratowniczych,

dobrych

noŜyczek,

plastrów, folii termicznej, chust trójkątnych, noŜa do cięcia
pasów, jednorazowego kołnierza ortopedycznego, szyny słuŜącej
do unieruchamiania złamań/pęknięć, woreczków foliowych

Niniejsze  materiały  stanowią  pomoc  dydaktyczną  dla  szkolenia  prowadzonego  przez
i nie mogą stanowić samodzielnego i wyczerpującego źródła wiedzy dotyczącej ratownictwa.
JeŜeli  nie  uczestniczyłeś  w  szkoleniu,  pamiętaj,  Ŝe  aby  skutecznie  udzielać  pomocy  niezbędne  jest
przygotowanie praktyczne.
Aby dowiedzieć się więcej o terminach i programie szkoleń,  wejdź na

Treści  dotyczące  sposobu  postępowania  z  nieprzytomnym  są  zgodne  z  zaleceniami  ILCOR.  Treść
algorytmów postępowania została zaczerpnięta z Wytyczny

BEZPIECZEŃSTWO NAD WODĄ

W czasie zabaw i wypoczynku nad wodą oraz podczas uprawiania

nych pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa. Corocznie

dochodzi do śmiertelnych wypadków na skutek braku ostroŜności
w kontakcie z wodą. Wśród przyczyn tonięcia moŜna wymienić:
zmęczenie i zachłyśnięcie, hipotermię, szok termiczny, urazy

tuacji dochodzi często na skutek złej oceny

własnych sił i umiejętności pływackich, niewłaściwego wyboru
miejsca do skoków do wody, pływania bezpośrednio po długiej
kąpieli słonecznej lub w złych warunkach pogodowych.

h dozwolonych

nie wchodź do wody w czasie burzy, mgły i jeśli temperatura

jeŜeli planujesz pływać sam, poinformuj o tym kogoś na brzegu
nie pływaj poza kąpieliskami strzeŜonymi bez asekuracji

nie skacz w miejscach nieznanych i niesprawdzonych – dno

moŜe ukształtować się inaczej nawet w ciągu jednej nocy

nie wchodź do wody nagrzany, głodny lub bezpośrednio po

nigdy nie pływaj po alkoholu
nie wypływaj na materacu na głęboką wodę

nigdy nie zostawiaj nad wodą dzieci bez opieki osób dorosłych i

JeŜeli  widzisz  osobę  która  tonie,  a  nie  jesteś  przeszkolonym
ratownikiem  WOPR,  nie  podpływaj  zbyt  blisko.  Zaalarmuj
ratowników  i  jeŜeli  moŜesz  rzuć  tonącemu  coś  co  zadziała  jak

to być piłka plaŜowa, bojka, wyporna

Jeśli byłyby wskazania do podjęcia resuscytacji u osoby
wyciągniętej z wody, rozpocznij ją niezwłocznie. Nie próbuj
wylewać wody z dróg oddechowych. Wezwij pomoc medyczną.

CO POWINNO ZNALEŹĆ SIĘ W APTECZCE

RozwaŜ umieszczenie w apteczce:
duŜej ilości środków opatrunkowych – gazy, kompresów,
bandaŜy, opatrunków hydroŜelowych, kilku par rękawiczek
lateksowych,

nitrylowych

lub

winylowych,

maseczki

prowadzenia

oddechów

ratowniczych,

dobrych

noŜyczek,

w, folii termicznej, chust trójkątnych, noŜa do cięcia

pasów, jednorazowego kołnierza ortopedycznego, szyny słuŜącej
do unieruchamiania złamań/pęknięć, woreczków foliowych.

ej o terminach i programie szkoleń, wejdź na

www.adrenaltika.pl

Treści dotyczące sposobu postępowania z nieprzytomnym są zgodne z zaleceniami ILCOR. Treść
algorytmów postępowania została zaczerpnięta z Wytycznych 2005 Europejskiej Rady Resuscytacji.

www.adren

ltika.pl

Niniejsze materiały stanowią pomoc dydaktyczną dla szkolenia prowadzonego przez grupę Adrenaltika
i nie mogą stanowić samodzielnego i wyczerpującego źródła wiedzy dotyczącej ratownictwa.
JeŜeli nie uczestniczyłeś w szkoleniu, pamiętaj, Ŝe aby skutecznie udzielać pomocy niezbędne jest

www.adrenaltika.pl.

Treści dotyczące sposobu postępowania z nieprzytomnym są zgodne z zaleceniami ILCOR. Treść

ch 2005 Europejskiej Rady Resuscytacji.

RATOWNICTWO

WODNE