Technik_logistyk_342[04].Z3.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Wysocki

Stosowanie przepisów prawa i norm obowiązujących
w usługach transportowo-spedycyjnych 342[04].Z3.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Działalność gospodarcza firmy transportowo-spedycyjnej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Prawo pracy. Ustawa o czasie pracy kierowców

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Ustawa o transporcie drogowym. Ustawa Prawo przewozowe

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4.

Międzynarodowy transport drogowy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o stosowaniu przepisów prawa

i norm w usługach transportowo-spedycyjnych

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

342[04].Z3

Logistyka w transporcie

i spedycji

342[04].Z3.01

Projektowanie zadań

transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.02

Sporządzanie dokumentacji

transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.03

Organizowanie rynku usług
transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.04

Stosowanie przepisów prawa

i norm obowiązujących w

usługach transportowo-

spedycyjnych

432[04].Z3.05

Stosowanie zasad ekonomiki

przedsiębiorstw transportowo-

-spedycyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘP

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−−−−

określić zasady projektowania oraz realizacji zadań transportowo-spedycyjnych,

−−−−

dokonać klasyfikacji usług transportowo-spedycyjnych,

−−−−

dokonać klasyfikacji przedsiębiorstw transportowo-spedycyjnych,

−−−−

określić zadania transportowo-spedycyjne z uwzględnieniem specyfiki i obszaru działania
transportu samochodowego, kolejowego, lotniczego, morskiego i Ŝeglugi śródlądowej,

−−−−

określić strukturę i zakres działalności przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego na
rynku usług,

−−−−

określić cechy i formy usług transportowo-spedycyjnych,

−−−−

dokonać analizy podaŜy i popytu na rynku usług transportowo-spedycyjnych,

−−−−

określić zasady organizacji transportu drogowego,

−−−−

określić zasady i warunki udzielania zezwoleń i uprawnień do wykonywania działalności
transportowej i spedycyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zidentyfikować przepisy prawa i normy określające działalność firmy transportowo-
spedycyjnej,

−

zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o transporcie drogowym,

−

zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy „Prawo przewozowe”,

−

zastosować przepisy prawa wynikające z konwencji CMR o umowie międzynarodowego
przewozu drogowego towarów,

−

zastosować  obowiązujące  przepisy  prawa  wynikające  ze  stosowania  konwencji
międzynarodowych  (konwencja  Wiedeńska,  konwencja  AETR,  konwencja  ATP,
konwencja  ADR,  konwencja  Bazylejska,  konwencja  o  bezpiecznych  kontenerach  KBK,
konwencja TIR, konwencja ATA, reguły INCOTERMS),

−

zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Cywilnego,

−

zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Handlowego,

−

zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Pracy,

−

zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o czasie pracy kierowców,

−

zastosować przepisy prawa wynikające z prawa o ruchu drogowym,

−

określić podstawy prawne działalności spedycyjnej,

−

zastosować przepisy ochrony środowiska podczas projektowania zadań transportowo-
spedycyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Działalność gospodarcza firmy transportowo-spedycyjnej

4.1.1. Materiał nauczania

Transport to działalności polegająca na celowym przemieszczaniu ładunków oraz osób

z jednego miejsca do drugiego.

W literaturze ekonomicznej transport definiuje się jako wykonywanie zadań

przewozowych za odpłatnością, których wynikiem ma być przewóz ludzi i materiałów oraz
ś

wiadczenie usług dodatkowych, które są powiązane z tymi przewozami.

Do usług tych moŜna zliczyć: spedycję, usługi maklerów frachtujących itd., przyczyniają

się one do sprawnego i efektywnego działania wszystkich sektorów gospodarki państwowej,
razem ze wzrostem społecznym i gospodarczym określonych obszarów i krajów.

Spedycję moŜna definiować jako:

−−−−

organizowanie przewozu ładunków i wykonywanie wszystkich lub niektórych związanych
z tym czynności,

−−−−

działalność polegająca na organizowaniu przewozu przesyłki oraz wykonaniu innych
związanych z tym czynności przy uŜyciu odpowiednio dobranych środków transportu
i sposobu przewozu, której celem jest przemieszczenie przesyłki od nadawcy do odbiorcy,
przy czym działalność ta moŜe być wykonywana we własnym zakresie (spedycja własna),
jak i na zlecenie innego podmiotu,

−−−−

działalność zarobkowa polegająca na zorganizowaniu procesu przemieszczania przesyłki
w zastępstwie zleceniodawcy oraz na wykonaniu innych związanych z tym czynności.

Ta wielość i róŜnorodność definicji świadczy o tym, Ŝe zakres działalności spedycji

i spedytora nie jest ściśle określony.

W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej i otwarciem granic pojawiło się duŜe

zapotrzebowanie na usługi transportowo-spedycyjne, a więc i na powstawanie firm
transportowo-spedycyjnych.

W odniesieniu do spedycji nie została w Polsce dotąd uchwalona odrębna ustawa,

zawierająca kompleksowe uregulowania prawne – zarówno cywilno-prawne, jak
i administracyjno-prawne, dotyczące uruchomienia firmy o charakterze transportowo-
spedycyjnym.

Wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług transportowo-spedycyjnych nie

jest  ograniczone  do  jakiejś  szczególnej  formy  prawno-organizacyjnej.  MoŜe  zatem  odbywać
się  w  kaŜdej  formie  prawnie  dopuszczalnej,  z  zastrzeŜeniem  pewnych  ustalonych  wyjątków.
NaleŜy  jednak  podkreślić,  iŜ  w  świetle  przepisu  art.  794  kodeksu  cywilnego,  spedytor  –  aby
mógł  w  sposób  uprawniony  posługiwać  się  tym  mianem  –  winien  działać  w  zakresie
przedsiębiorstwa, a zatem winien być przedsiębiorcą. Nie moŜe zatem być spedytorem osoba
która przedsiębiorcą nie jest.

Podjęcie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej (takŜe transportowo-

spedycyjnej), na terenie Polski reguluje ustawa z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności
gospodarczej, w której takŜe zdefiniowane są podstawowe pojęcia związane z działalnością
gospodarczą..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Działalność gospodarcza jest to zarobkowa działalność wydobywcza, wytwórcza,

budowlana, handlowa i usługowa, a takŜe działalność zawodowa wykonywana w sposób
zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorcą jest ten kto zawodowo we własnym imieniu podejmuje i wykonuje

działalność gospodarczą.

Mogą to być:

−−−−

osoby fizyczne jako przedsiębiorcy jednoosobowi lub wspólnicy spółki cywilnej,

−−−−

jednostki mające osobowość prawną (osoby prawne), zorganizowane w formie
przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni i spółek kapitałowych,

−−−−

jednostki, nie mające osobowości prawnej, zorganizowane w formie spółek osobowych
lub innej formie.

Rys. 1 Formy prawno-organizacyjne przedsiębiorców [opracowanie własne]

Na obecnym etapie transformacji gospodarki w Polsce, spółki stają się dominującym
podmiotem gospodarki narodowej.

Spółka jest umownym związkiem osób (wspólników) i ich kapitałów, stworzonym w celu

prowadzenia zarobkowej działalności gospodarczej.
Cechy spółki:

−−−−

jest umową pomiędzy wspólnikami,

−−−−

wspólnicy wnoszą wkład kapitałowy – który moŜe mieć postać finansową lub rzeczową
i wtedy nazywa się (aportem),

−−−−

głównym przedmiotem działalności jest działalność gospodarcza,

−−−−

wspólnicy mają wytyczony cel,

−−−−

wspólnicy uzyskują odpowiedni zysk od wniesionego kapitału.

Stronami umowy spółki są wspólnicy, którymi mogą być osoby fizyczne lub osoby prawne,
a takŜe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej.

PRZEDSIĘBIORCA

NA RYNKU PRACY

Osoba fizyczna

(przedsiębiorstwo

indywidualne)

Osoba prawna

Spółki osobowe

Przedsiębiorstwo

państwowe

Organizacje,

stowarzyszenia,

fundacje

Spółdzielnie

Przedsiębiorstwo

komunalne

Spółki kapitałowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z punku widzenia prawa rozróŜnia się:

−−−−

spółki  handlowe  –  działają  na  podstawie  ustawy  z  26  lipca  2000  r.  –  kodeks  spółek
handlowych.  Ustawa  ta,  obowiązująca  od  1  stycznia  2001  r.  reguluje  tworzenie,
organizację,  funkcjonowanie,  rozwiązywanie,  łączenie,  podział  i  przekształcenie  spółek
handlowych,

−−−−

spółki cywilne – działają na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.

Rys. 2. Podział spółek [opracowanie własne]

Spółki osobowe opierają swoją działalność na osobistej pracy wspólników

w przedsiębiorstwie spółki, którzy ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za
zobowiązania spółki.

−−−−

spółka jawna (sp. j.) – jest spółką osobową wspólników, która prowadzi przedsiębiorstwo
pod własna firmą. Umowa sp. j. powinna być zawarta na piśmie pod rygorem niewaŜności
oraz  zawierać:  firmę  i  siedzibę  spółki,  określenie  wkładów  wnoszonych  przez  kaŜdego
wspólnika  i  ich  wartość,  przedmiot  działalności  i  czas  trwania.  Nie  ma  osobowości
prawnej,  ale  moŜe  we  własnym  imieniu  nabywać  prawa,  zaciągać  zobowiązania,  oraz
pozywać  i  być  pozywana  do  sądu.  KaŜdy  wspólni  ma  prawo  i  obowiązek  prowadzenia
spraw spółki, na mocy umowy spółki lub uchwały wspólników prowadzenie spraw spółki
moŜe  być  powierzone  jednemu  lub  kilku  wspólnikom,  za  co  nie  otrzymują
wynagrodzenia,

−−−−

spółka  partnerska  (sp.  p.)  –  jest  spółką  osobową  utworzoną  przez  wspólników  w  celu
wykonywania  wolnego  zawodu,  która  prowadzi  przedsiębiorstwo  pod  własną  firmą.
Partnerami  w  spółce  mogą  być  wyłącznie  osoby  uprawnione  do  wykonywania  wolego
zawodu, za pracę w spółce otrzymują honorarium,

−−−−

spółka  komandytowa  (sp.k.)  –  to  spółka  osobowa  w  której  co  najmniej  jeden  wspólnik
(komplementariusz)  ponosi  nieograniczoną  odpowiedzialność  i  co  najmniej  jeden
wspólnik  (komandytariusz)  ponosi  ograniczoną  odpowiedzialność  do  wysokości  tzw.

SPÓŁKI

cywilne

handlowe

osobowe

jawne

partnerska

komandytowa

komandytowo-

akcyjna

kapitałowe

akcyjna

z ograniczoną

odpowiedzial-

nością

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sumy komandytowej. Prawo prowadzenia spraw i reprezentowania spółki mają tylko
komplementariusze. Pozostałe sprawy uregulowane są podobnie jak w spółce jawnej,

−−−−

spółka  komandytowo-akcyjna  (SKA)  –  to  spółka  osobowa  prowadząca  przedsiębiorstwo
pod  własna  firmą,  w  której  co  najmniej  jeden  wspólnik  jest  akcjonariuszem.  Kapitał
zakładowy SKA powinien wynosić co najmniej 50.000 zł. W zakresie stosunku prawnego
komplementariuszy  w  SKA  obowiązują  przepisy  takie  jak  w  spółce  komandytowej.
Wszystkie pozostałe sprawy uregulowane są przepisami dotyczącymi spółek akcyjnych.

Spółki kapitałowe odpowiadają za zobowiązania wobec wierzycieli tylko kapitałem

spółki, a więc wkładami wspólników. Wspólnicy nie odpowiadają swoim majątkiem
osobistym za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.

−−−−

spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o. o.) jest spółką kapitałową prowadzącą
przedsiębiorstwo pod własna firmą. Kapitał zakładowy spółki musi wynosić co najmniej
50.000  zł.  i  wnoszony  jest  przez  udziałowców  w  postaci  udziałów.  Spółka  posiada
osobowość  prawną.  Wspólnicy  mają  prawo  do  udziału  w  zyskach  w  formie  dywidendy.
W  spółce  tej  występują  organy  zarządzające: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza
lub komisja rewizyjna, zarząd,

−−−−

spółka  akcyjna  –  jest  spółką  kapitałową  prowadzącą  przedsiębiorstwo  pod  własną  firmą
zawiązaną  przez  jedną  lub  więcej  osób  (akcjonariuszy).  Spółka  posiada  osobowość
prawną,  kapitał  akcyjny  musi  wynosić  co  najmniej  500.000  zł..  Dzieli  się  on  na  akcje
o równej  wartości  nominalnej.  Z  tytułu  posiadania  akcji,  akcjonariusz  ma  prawo  do:
udziału  w  walnym  zgromadzeniu  akcjonariuszy,  dywidendy,  głosu,  majątku  spółki
w razie  jej  likwidacji.  W  spółce  akcyjnej  moŜemy  wyróŜnić  następujące  organy
zarządzające: walne zgromadzenie akcjonariuszy, rada nadzorcza, zarząd.

Spółki cywilne są formą trwałego zorganizowanego współdziałania dwu lub więcej osób

na  podstawie  zawartej  umowy  dla  osiągnięcia  wspólnego  celu  gospodarczego.  Wspólników
uwaŜa  się  za  przedsiębiorców  indywidualnych.  Spółki  te  nie  posiadają  osobowości  prawnej,
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym majątkiem osobistym

Z punktu widzenia prawa przedsiębiorcą transportowo-spedycyjnym nie moŜe być spółka

cywilna jako taka, lecz jej wspólnicy.

Działalność transportowo-spedycyjną moŜna prowadzić w obu formach spółek

kapitałowych, to jest zarówno w formie spółki akcyjnej i z ograniczoną odpowiedzialnością,
ale nie kaŜdy typ spółki osobowej będzie mógł być zastosowany do tego rodzaju działalności.

Dopuszczalne jest prowadzenie przedsiębiorstwa w formie spółki: jawnej, komandytowej

i komandytowo-akcyjnej.

Nie ma moŜliwości prawnej prowadzenia przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego

w postaci spółki partnerskiej.

Przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjne mogą być prowadzone takŜe w innych

formach prawno-organizacyjnych niŜ spółki.

Do rzadkości naleŜy sytuacja w której przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne

prowadzone byłoby w formie spółdzielni, ale jest to prawnie moŜliwe.

Zgodne z prawem jest wykonywanie działalności transportowo-spedycyjnej w formie

przedsiębiorstwa państwowego, a takŜe w formie oddziałów przedsiębiorców zagranicznych
działających na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

W odniesieniu do innych osób prawnych, takich jak: fundacje, stowarzyszenia, izby

gospodarce itp., stwierdzić naleŜy, Ŝe podmioty takie mogą prowadzić działalność
transportowo-spedycyjną, jeŜeli ich statuty przewidują wykonywanie działalności
gospodarczej i zostanie dopełniony obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Jak widać, osoba pragnąca świadczyć usługi transportowo-spedycyjne ma szeroki wybór

form

prawno-organizacyjnych,

których

moŜe

skorzystać

celem

prowadzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przedsiębiorstwa. Niektóre z tych form są bardziej korzystne, inne mniej. Wybór w istocie
powinien zaleŜeć od tego, w jakim rozmiarze przedsiębiorstwo transportowo - spedycyjne ma
być prowadzone.

JeŜeli przedsiębiorca zdecyduje się na konkretną formę prawno-organizacyjną firmy, to

wtedy naleŜy podjąć działania związane z rejestracją działalności gospodarczej

Rys. 3. Etapy rejestracji firmy [opracowanie własne]

Etap I – jeśli działalność gospodarcza będzie prowadzona w formie spółki to konieczne

jest  zawarcie  umowy,  która  powinna  określać  rzeczywiste  prawa  i  obowiązki  wspólników.
JeŜeli działalność gospodarczą rozpoczyna osoba fizyczna lub spółka cywilna osób fizycznych
to  naleŜy  zarejestrować  tę  firmę  w  Urzędzie  Miasta  lub  Gminy  lub  w  Krajowym  Rejestrze
Sądowym  (KRS).  Pozostali  przedsiębiorcy:  spółki  prawa  handlowego,  fundacje,
stowarzyszenia, podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Etap II – rejestracja w Urzędzie Statystycznym (w Krajowy Rejestrze Podmiotów

Gospodarki Narodowej KRPGN), w wyniku której firmie zostaje nadany numer REGON.

Etap III – przedsiębiorca powinien otworzyć rachunek bankowy firmy, poniewaŜ część

rozliczeń moŜe być dokonywana wyłącznie za jego pośrednictwem:

−−−−

rozliczenia pomiędzy przedsiębiorcami przekraczające określone limity,

ETAP I

Wpis do ewidencji działalności

gospodarczej lub rejestracja w Krajowym

Rejestrze Sądowym

ETAP II

Rejestracja w systemie REGON

ETAP III

Otwarcie rachunku bankowego

ETAP IV

Rejestracja działalności w Urzędzie

Skarbowym

ETAP V

Zgłoszenie działalności do ZUS

ETAP VI

Zgłoszenie działalności do organów

kontroli

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

przekazanie składek przez płatnika do ZUS,

−−−−

zapłata związanych z działalnością gospodarczą podatków dokonywana przez
prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Przedsiębiorca moŜe mieć więcej niŜ jeden rachunek bankowy, w takim przypadku do

Urzędu Skarbowego, ZUS musi zgłosić wszystkie rachunki.

Etap IV – zarówno osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, jak i inni nowo

powstali przedsiębiorcy są zobowiązani do dokonania zgłoszeń identyfikacyjnych lub
aktualizacyjnych w ewidencji podatników i płatników. Zgłoszenie jest równoznaczne
z wyborem formy opodatkowania i złoŜeniem oświadczenia w tej sprawie.

Etap V – kaŜdy przedsiębiorca płaci składki ubezpieczeniowe, jeŜeli nie na ubezpieczenia

społeczne, to choć na zdrowotne.

Etap VI – w zaleŜności od rodzaju działalności gospodarczej moŜe to być: Państwowa

Inspekcja Pracy (PIP), Urząd Celny, Sanepid, Generalny Inspektor Informacji Finansowej

Jednym z czynników wpływających na sprawność i efektywność firmy transportowo-

spedycyjnej jest właściwie skonstruowana struktura organizacyjna.

Najmniejszym elementem organizacyjnym przedsiębiorstwa jest stanowisko pracy, czyli

miejsce gdzie pracownik przy pomocy odpowiednich środków realizuje powierzone mu
zadanie.

Czasami stanowiska pracy, wykonujące jednorodne zadanie, łączy się w komórki

organizacyjne. Na czele kaŜdej komórki stoi kierownik, którego głównym zadaniem jest
koordynowanie pracy w ramach danej komórki organizacyjnej.

Struktura organizacyjna to system więzi organizacyjnych, zaleŜności między komórkami

organizacyjnymi. Do najczęściej występujących więzi między komórkami organizacyjnymi
zaliczamy:

−−−−

więzi słuŜbowe (hierarchiczne) – wyraŜają się w zaleŜności podwładnego od
przełoŜonego, ich istotą są uprawnienia przełoŜonych do wydawania podwładnym
poleceń, określenia zadań i kontroli ich realizacji,

−−−−

więzi funkcjonalne – ich istotą jest pomaganie i doradzanie przy wykonywaniu zadań,

−−−−

więzi techniczne – wynikają z podziału pracy, wyraŜają się we wzajemnym uzaleŜnieniu
członków zespołu podczas realizacji wspólnego celu,

−−−−

więzi informacyjne – związane są z koniecznością jednostronnego lub wzajemnego
informowania się, zapewniają przepływ informacji.

Cechy struktury organizacyjnej:

−

musi być jasna i przejrzysta – wyraźnie określa zaleŜności funkcjonalne i hierarchiczne,

−

elastyczna i dynamiczna – powinna się zmieniać wraz ze zmianą otoczenia firmy,

−

musi zapewniać optymalny podział pracy.

Czynniki strukturotwórcze:

−

wielkość organizacji – liczba zatrudnionych pracowników,

−

rodzaj działalności,

−

otoczenie – liczba kontrahentów,

−

forma prawno-organizacyjna,

−

lokalizacja firmy,

−

stopień trudności załoŜonych celów.

WaŜną rzeczą jest wypracowanie takiej struktury, która byłaby zorientowana na gospodarkę
rynkową. Rynkowe reguły postępowania wymagają dobrej znajomości zjawisk rynkowych.

Procesy zachodzące na ryku muszą być rozpoznawane i poddawane celowemu oraz

aktywnemu działaniu. Sprzyja to wykształceniu orientacji rynkowej w działaniu
przedsiębiorstw i lepszemu funkcjonowaniu rynku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Orientacja rynkowa musi przenikać wszystkie szczeble organizacji przedsiębiorstwa

stając się jej funkcją centralną, wytyczną polityki zarządzania, która ukierunkowuje wszystkie
podejmowane decyzje.

W strukturze organizacyjnej duŜego przedsiębiorstwa powinny istnieć komórki

organizacyjne i menedŜerowie odpowiedzialni za rynek.

W celu zapewnienia sprawności organizacyjnej przedsiębiorstwa naleŜy przeprowadzić

tzw. proces formalizacji, który polega na utrwaleniu:

−

celów,

−

zasad działania,

−

struktury organizacyjnej,

−

wzorców działania

charakterystycznych dla danego przedsiębiorstwa.
Utrwalenie to następuje poprzez zapis i w ten sposób powstaje dokumentacja organizacyjna.

Struktury organizacyjne ze względu na rozpiętość kierowania mogą dzielić się na

struktury:

−

płaskie, gdy rozpiętość kierowania jest duŜa,

−

smukłe, gdy rozpiętość kierowania jest mała.

W zaleŜności od przyjętego typu, moŜna wyróŜnić:

−

struktury mechaniczne, charakteryzujące się małą elastycznością,

−

struktury organiczne, które łatwo ulegają transformacji pod wpływem zmieniającego się

otoczenia organizacji.
Ta definicja struktury organizacyjnej nie ujmuje więzi organizacyjnych, którą łączą komórki
i zatem są drugim podstawowym elementem struktury.

Schemat organizacyjny ujmuje tylko część struktury: podstawa to statut i regulamin

organizacyjny.

W ramach usystematyzowanego zbioru dokumentacji organizacyjnej wyróŜnia się

następujące dokumenty:

−−−−

akt  załoŜycielski  jest  to  dokument  związany  z  utworzeniem  przedsiębiorstwa,  dla
wszystkich  form  prawno-organizacyjnych  przedsiębiorstw  jest  nim  wypis  z  rejestru
przedsiębiorców  Krajowego  Rejestru  Sądowego  oraz  wybrane  dokumenty,  które  były
podstawą do wpisu do rejestru, np. akt notarialny lub pisemna umowa załoŜenia spółki,

−−−−

statut jest swoistą „konstytucją” przedsiębiorstwa, określającą kompetencje jego organów
oraz wewnętrzną organizację. Stanowi podstawę do formułowania przez organy
przedsiębiorstwa innych aktów dotyczących organizacji wewnętrznej,

−−−−

regulaminy organizacyjne i schemat struktury organizacyjnej wynikają z wewnętrznego
podziału

pracy,

wskazują

realizatorów,

szczegółowy

zakres

ich

działań

i odpowiedzialność osób pełniących funkcje kierownicze i pracujących na stanowiskach
samodzielnych,

−−−−

inne regulaminy i instrukcje organizacyjne zawierają przepisy dotyczące sposobu
realizacji celów przez poszczególne komórki organizacyjne, porządkują i regulują
przebieg procesów i procedur działania.

JeŜeli  w  danej  firmie  działalność  transportowo-spedycyjna  jest  mała,  nie  wymaga
organizacyjnego  wydzielenia    i  moŜe  być  prowadzona  przez  jedną  z  nietransporowych
komórek  organizacyjnych.  Powinna  to  być  komórka,  która  najczęściej  korzysta  z  transportu
własnego.

Do prowadzenia spraw transportowych wyznaczamy pracownika, który ma co najmniej

podstawowe kwalifikacje z zakresu transportu, a w szczególności umiejący organizować pracę
transportu własnego oraz współdziałać z transportem zewnętrznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W zaleŜności od liczby zatrudnionych pracowników komórka transportowa moŜe być

zorganizowana w formie sekcji, działu lub wydziału.

W przypadku prowadzenia przez przedsiębiorstwo działalności transportowo-spedycyjnej

w  duŜym  zakresie  oraz  zatrudnienia  duŜej  liczby  kierowców,  moŜe  być  uzasadnione
powołanie  wydzielonego  zakładu  transportowego,  prowadzonego  na  zasadach  pełnego
wewnętrznego rozrachunku gospodarczego.

Schemat organizacyjny to graficzne przedstawienie struktury organizacyjnej

Rys. 4. Schemat organizacyjny przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego (spółka z o.o.)

[opracowanie własne]

Zgromadzenie Wspólników

Rada Nadzorcza

Zarząd

Dyrektor

Dział spraw

pracowniczych

Dział

planowania

Dział finansowo-

księgowy

Dział

administracyjny

Z-ca dyr. ds.

eksploatacyjnych

Z-ca dyr. ds.

technicznych

Przewozy
samochodowe

Przewozy
kolejowe

Roboty
ładunkowe

Spedycja

Dział techniczny

Gospodarka
taborowa

Warsztaty
transportowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakład transportowy moŜe przejąć prowadzenie całokształtu spraw podstawowych

i pomocniczych związanych z działalnością transportową.

Zakład transportowy moŜe uzupełniająco takŜe angaŜować obcych przewoźników do

wiadczenia usług na rzecz przedsiębiorstwa oraz pomocniczo wykonywać usługi

transportowe na zewnątrz. Wewnętrzna struktura organizacyjna zakładu transportowego moŜe
być podobna do struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa transportowego.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest transport?

Co to jest spedycja?

Jaka ustawa reguluje podjęcie, wykonanie i zakończenie działalności gospodarczej?

Jak definiujemy działalność gospodarczą?

Kto moŜe być, w myśl ustawy, przedsiębiorcą?

Jaka jest definicja pojęcia „spółka”?

Jakie spółki zaliczmy do spółek osobowych?

Jakie spółki zaliczmy do spółek kapitałowych?

W jakich innych formach prawo-organizacyjnych moŜe funkcjonować przedsiębiorstwo
transportowo-spedycyjne?

10.

Czy przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne moŜe funkcjonować w postaci spółki
partnerskiej?

11.

Jakie są etapy rejestracji przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego?

12.

Co to jest struktura organizacyjna przedsiębiorstwa?

13.

Od czego zaleŜy kształt struktury organizacyjnej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbierz i wypełnij dokumenty wymagane do rejestracji działalności gospodarczej firmy

transportowo-spedycyjnej o wybranej przez ciebie formie prawno-organizacyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

wybrać formę prawno-organizacyjną swojej firmy,

przeanalizować etapy rejestracji firmy,

nazwać instytucje, które są niezbędne przy rejestracji firmy,

zgromadzić dokumenty niezbędne do rejestracji firmy,

wypełnić dokumenty,

przedyskutować sposób wykonania ćwiczenia w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kodeks spółek handlowych,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeprowadź porównawczą charakterystykę spółek według kryteriów podanych

w arkuszu ćwiczeniowym 1.

Arkusz ćwiczeniowy 1

Nazwa spółki

Podstawa

prawna

Podmiotowość

prawna

Wkład

kapitałowy

Sposób

powstania

Odpowiedzialność

wspólników

cywilna

jawna

komandytowa

komandytowo-
akcyjna

partnerska

z ograniczoną
odpowiedzialn.

akcyjna

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

przeanalizować kryteria charakterystyki spółek w arkuszu ćwiczeniowym 1,

zapoznać się z charakterystyką spółek w Kodeksie handlowym,

wypełnić arkusz ćwiczeniowy 1,

przeanalizować wyniki w grupie,

zaprezentować porównawczą charakterystykę spółek na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kodeks spółek handlowych,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Narysuj schemat organizacyjny firmy transportowo-spedycyjnej. Nazwij komórki

organizacyjne i określ zakres prac jakie te komórki powinny realizować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

wyszukaj w Internecie lub innych źródłach, informacji na temat rodzajów struktur
organizacyjnych,

narysuj schemat organizacyjny,

nazwij komórki w tym schemacie,

przedyskutuj w grupie, zaprezentuj wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 2 i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 2

PRAWDA

FAŁSZ

−

transport polega na organizowaniu przewozu ładunków

i wykonaniu wszystkich lub niektórych związanych z tym
czynności,

−

przedsiębiorcą

moŜe

być

osoba

fizyczna,

pełnoletnia

i nieubezwłasnowolniona,

−

przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne moŜe być spółką

partnerską,

−

aport jest to wkład rzeczowy wspólnika do spółki,

−

struktura organizacyjna musi być jasna i przejrzysta,

−

podstawą prawną funkcjonowania spółek handlowych jest

ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

przeczytać uwaŜnie zdania, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 ,

postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe.

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 5

Wypełnij w arkuszu ćwiczeniowym 3 (fikcyjnymi danymi) zgłoszenie do wpisu do

ewidencji działalności gospodarczej. Odpowiedz na pytania:

−

dla jakiej formy prawno-organizacyjnej przedsiębiorcy wymagany jest wpis do ewidencji
działalności gospodarczej?

−

gdzie dokonuje się wpisu do ewidencji działalności gospodarczej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 3

.....................................................

(miejscowość, data)

Z G Ł O S Z E N I E

(podjęcia działalności)

1. ..............................................................................................................................................................

( nazwisko i imię )

....................................................................................................................................................................................

(nazwa - jeŜeli działalność będzie wykonywana pod nazwą)

PESEL

2. ................................................................................................................................................................

(miejsce zamieszkania i adres – miejsce pobytu na terenie RP jeŜeli zgłoszenie składa

osoba zagraniczna )

3. ................................................................................................................................................................

(miejsce i adres zakładu głównego, jeŜeli działalność wykonywana jest poza miejscem zamieszkania)

................................................................................................................................................................

(miejsca i adresy innych stałych miejsc wykonywania działalności (oddziałów, filii)

4. określenie przedmiotu działalności gospodarczej wg PKD*** : opis przedmiotu - kod PKD)

Kod PKD Nazwa

...................... /

..................................................................................................................................................................................

...................... /

....................................................................................................................................................................................

WYPEŁNIĆ PISMEM DRUKOWANYM

5. ...........................................................................

(data rozpoczęcia, zmiany w zgłoszeniu działalności gospodarczej****)

6. ................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

(oświadczenie, czy zgłaszający posiada inny wpis do ewidencji – w sytuacji posiadania innego wpisu - podać

numer w ewidencji działalność gospodarczej i organ gminy prowadzący ewidencję****)

niepotrzebne skreślić

***

wpisanie kodu i opisu przedmiotu wg podklasy

****

art.7 ust.2 przedsiębiorca będący osobą fizyczną moŜe podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu

do ewidencji, nie moŜna rozpocząć działalności przed zgłoszeniem i uzyskaniem wpisu.

.............................................................................................................

podpis osoby zgłaszającej, telefon

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uwaga:
Wraz ze zgłoszeniem  o dokonanie wpisu naleŜy
wnieść opłatę w wysokości: 100 zł, a o dokonanie
zmiany wpisu - 50 zł

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

wypełnić druk w arkuszu ćwiczeniowym 3,

nazwać formę prawno-organizacyjną przedsiębiorcy, który musi dokonać wpisu do
ewidencji działalności gospodarczej,

przedyskutować propozycje w grupie,

zaprezentować wypełniony dokument i wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.1.2. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

rozróŜnić transport i spedycję?

definiować pojęcia związane z działalnością gospodarczą ?

klasyfikować spółki handlowe?

rozróŜniać spółki osobowe i kapitałowe?

charakteryzować spółki handlowe?

rozróŜniać

formy

prawno-organizacyjne

przedsiębiorstw

transportowo-spedycyjnych?

wymienić

etapy

rejestracji

przedsiębiorstwa

transportowo-

spedycyjnego?

sporządzić dokumenty wymagane do rejestracji firmy transportowo-
spedycyjnej?

zidentyfikować przepisy prawa i normy określające działalność firmy
transportowo-spedycyjnej?

10)

utworzyć strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa transportowo-
spedycyjnego o określonej formie prawno-organizacyjnej?

11)

zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa handlowego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Prawo pracy. Ustawa o czasie pracy kierowców

4.2.1. Materiał nauczania

Właściciel firmy transportowo-spedycyjnej, zatrudniając pracowników musi opierać się

na przepisach zawartych w kodeksie pracy i organizować pracę kierowców zgodnie z ustawą
o czasie pracy kierowców

Prawo pracy to przepisy Kodeksu Pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów

wykonawczych określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a takŜe
postanowienia układów zbiorowych pracy

i innych opartych na ustawie porozumień

zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

Kodeks Pracy reguluje wzajemne relacje między pracodawcą a pracownikiem dotyczące:

−

stosunku pracy,

−

wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia,

−

obowiązków pracodawcy i pracownika,

−

odpowiedzialności materialnej pracowników,

−

urlopów pracowniczych,

−

uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudnienia młodocianych,

−

bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

układów zbiorowych pracy,

−

rozpatrywania sporów za wykroczenia przeciwko prawom pracownia.

Podstawowe zasady prawa pracy:

−

prawo do pracy – kaŜdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy, nikomu z wyjątkiem
przypadków określonych w ustawie, nie moŜna zabronić wykonywania zawodu,

−

nawiązanie stosunku pracy – wymaga zgodnego oświadczenia woli pracownika
i

pracodawcy, ustalenia warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego

stosunku,

−

poszanowanie dóbr osobistych pracownika – pracodawca zobowiązany jest szanować
godność i inne dobra osobiste pracownika,

−

równe prawa pracowników – dotyczą równego traktowania kobiet i męŜczyzn
w zatrudnieniu z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków,

−

zakaz dyskryminacji – jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub
pośrednia, w szczególności ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię,
narodowość, przekonania polityczne, przynaleŜność związkową itp. jest niedopuszczalna,

−

prawo do godziwego wynagrodzenia – warunki realizacji tego prawa określają przepisy
prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalenie
minimalnego wynagrodzenia za pracę,

−

prawo do wypoczynku – zapewniają pracownikowi przepisy o czasie pracy, dniach
wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych,

−

zabezpieczenie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

−

zaspokojenie bytowych, socjalnych, i kulturalnych potrzeb pracowników,

−

podnoszenie kwalifikacji zawodowych – pracodawca zobowiązany jest ułatwić
pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
W chwili podpisania umowy o pracę między pracownikiem a pracodawcą zostaje

nawiązany stosunek pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Cechy stosunku pracy:

−

wykonanie pracy określonego rodzaju,

−

wykonanie pracy na rzecz pracodawcy,

−

wykonanie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę,

−

wykonanie pracy pod kierunkiem pracodawcy.
Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki

pracy i płacy, w szczególności:

−

rodzaj pracy,

−

miejsce wykonania pracy,

−

wynagrodzenie za prace odpowiadające rodzajowi pracy,

−

wynagrodzenie za prace odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników
wynagrodzenia,

−

wymiar czasu pracy,

−

termin rozpoczęcia pracy

Rys. 5. Rodzaje umów o pracę [opracowanie własne]

KaŜda z wyŜej wymienionych umów o pracę moŜe być poprzedzona umową o pracę na

okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy.

Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach

prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeŜeli poprzednio strony zawarły
dwukrotnie umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa
między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła
1 miesiąca.

Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony

dłuŜszego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uwaŜa się za zawarcie, od dnia
następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony.

na czas

nieokreślony

na czas

określony

na czas

wykonania

pracy

na czas

próbny

zastępstwo

Rodzaje

umów

o pracę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

......................................... . ...........................................

(Pieczęć pracodawcy) (miejscowość , data)

numer REGON - EKD

Umowa o pracę

zawarta w dniu ................................................ w ........................................................ pomiędzy
.......................................................................................................................................................
zwanym dalej Pracodawcą reprezentowanym przez
.......................................................................................................................................................
a
.......................................................................................................................................................
zwanym dalej Pracownikiem

§ 1

Pracodawca zatrudnia Pracownika na stanowisku
.......................................................................................................................................................

§ 2

Umowa zostaje zawarta na czas
.......................................................................................................................................................

§ 3

Miejscem wykonywania pracy będzie
.......................................................................................................................................................

§ 4

Praca będzie wykonywana w wymiarze.......................................................................................

§5

Do obowiązków Pracownika będzie naleŜało:
a) ...................................................................................................................................................
b) ..................................................................................................................................................

§ 6

Za pracę Pracownik otrzyma wynagrodzenie w wysokości ....................................... za miesiąc
płatne z dołu do ................... dnia kaŜdego miesiąca.

§ 7

Pracownik rozpocznie pracę dnia ....................................................................... .

§ 8

Umowę sporządzono w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymał
Pracownik.

..........................................                                            ......................................................
           (podpis pracownika)                                               pieczęć i podpis pracodawcy
                                                                                            (lub  osoby  uprawnionej do
                                                                                              działania w jego imieniu)

Rys. 6 Wzór umowy o pracę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Umowa o pracę rozwiązuje się:

−

na mocy porozumienia stron,

−

przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę za wypowiedzeniem),

−

przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia),

−

z upływem czasu, na który była zawarta,

−

z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
Właściciel firmy transportowo, spedycyjnej, moŜe zatrudniać pracowników takŜe na

podstawie umowy cywilnoprawnej

Rys. 7. Rodzaje umów cywilnoprawnych [opracowanie własne]

Regulacje prawne umów cywilnoprawnych znajdują się w Kodeksie Cywilnym.
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania

oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Dziełem jest wytwór pracy ludzkiej, owoc wykonywanej pracy, rezultat myśli twórczej

i czynności kształtujących poŜądany efekt materialny bądź niematerialny.

Przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej

czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem umowy zlecenia są czynności
o charakterze usługowym.

Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie

działalności swego przedsiębiorstwa do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy
zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania
takich umów w jego imieniu.

Ustawa z 16 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879) o czasie pracy kierowcy,

określa:

−

czas pracy kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy,

−

obowiązki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów drogowych,

−

zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązków
przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku.

umowa

o dzieło

umowa

zlecenie

umowa

agencyjna

Rodzaje umów

cywilnoprawnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje

wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego w szczególności:

−

prowadzenie pojazdu,

−

załadowanie i rozładowanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,

−

nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym,

−

czynności spedycyjne,

−

obsługę codzienną pojazdów i przyczep,

−

inne prace podejmowane w celu wykonania zadania słuŜbowego lub zapewnienia
bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,

−

niezbędne formalności administracyjne,

−

utrzymanie pojazdu w czystości.
Ustawa o czasie pracy kierowców dostosowuje prawo polskie do przepisów Unii

Europejskiej.  WdraŜa  dyrektywę  2002/15/WE  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady  w  sprawie
organizacji  czasu  pracy  osób  wykonujących  czynności  w  trasie  w  zakresie  transportu
drogowego.

Wobec niektórych kierowców zamiast umowy znajdzie bezpośrednie zastosowanie

rozporządzenie Rady NR 3820/85/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji
niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego.

Wcześniej ustawa o czasie pracy, kierowców dotyczyła zarówno kierowców

pozostających  w  stosunku  pracy  jak  i  tych  związanych  innymi  umowami.  Nowa  ustawa
obejmuje  tylko  kierowców  pracowników,  a  pozostali  kierowcy  będą  podlegać  pod
rozporządzenie.  Zatem  uregulowania  czasu pracy w nowej ustawie dotyczą tylko kierowców
zatrudnionych na umowę o pracę.

NajwaŜniejsze zmiany przewidziane w nowej ustawie:

−

uzupełnienie  definicji  czasu  pracy  –  od  wejścia  do  UE  czasem  pracy  kierowcy  jest
równieŜ  czas  poza  przyjętym  rozkładem  czasu  pracy,  w  którym  kierowca  zostaje  na
stanowisku  pracy  w  gotowości  do  wykonania  pracy,  w  szczególności  podczas
oczekiwania  za  załadunek  lub  rozładunek,  których  przewidywany  czas  trwania  nie  jest
znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresy,

−

wprowadzenie  pojęcia  „okresów  pozostawania  do  dyspozycji”  –  oznaczają  one  inne  niŜ
przerwy  i  czas  odpoczynku,  podczas  których  kierowca  nie  jest  zobowiązany  przebywać
na  stanowisku  pracy  kierowcy,  będąc  jednocześnie  w  gotowości  do  rozpoczęcia  albo
kontynuowania  prowadzenia  pojazdu  albo  wykonywania  innej  pracy.  Okresy
pozostawania  do  dyspozycji  obejmują  w  szczególności  czas  w  którym  kierowca
towarzyszy  pojazdowi  transportowemu  promem  lub  pociągiem,  czas  oczekiwania  na
przejściach  granicznych  itd.  Gdy  kierowca  pracuje  w  ramach  zadaniowego  czasu  pracy
„pozostanie  do  dyspozycji”  wlicza  się  do  czasu  pracy  w  wymiarze  8  godzin,  jeśli
kierowca nie wypracował dobowego czasu pracy. W pozostałym okresie zaliczany jest do
czasu dyŜurów,

−

moŜliwość przedłuŜenia normy tygodniowej czasu pracy – jeŜeli średni tygodniowy czas
pracy nie przekroczy 48 godzin, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie
przekraczającym 4 miesiące, tygodniowy czas pracy będzie moŜna przedłuŜyć do 60
godzin,

−

wprowadzenie przerw przeznaczonych na odpoczynek – po sześciu kolejnych godzinach
pracy,  kierowcy  przysługuje  przerwa  przeznaczona  na  odpoczynek.  W  wymiarze  nie
krótszym  niŜ  30  min.,  w  przypadku,  gdy  liczba  godzin  pracy  nie  przekracza  9  godzin.
W wymiarze  nie  krótszym  niŜ  45  minut,  w  przypadku  gdy  liczba  godzin  pracy  wynosi
więcej niŜ 9 godzin. Przerwa moŜe być dzielona na okresy krótsze, trwające co najmniej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15 minut, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po
tym okresie,

−

ograniczenie czasu pracy w danej dobie – w przypadku gdy praca będzie wykonywana
w porze nocnej, przez co najmniej 4 godziny, czas pracy kierowcy nie moŜe przekroczyć
10 godzin w danej dobie,

−

oświadczenie o pracy u innego pracodawcy – pracodawca jest zobowiązany do uzyskania
od kierowcy oświadczenia na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo o nie pozostawaniu
w zatrudnieniu u innego pracodawcy. Wymóg ten jest uzasadniony tym, Ŝe czas pracy
u danego pracodawcy liczony jest wraz z czasem pracy u pozostałych,

−

obowiązkowa ewidencja czasu pracy – ewidencja czasu pracy, o której mowa w Kodeksie
pracy, prowadzona będzie przez pracodawcę, niezaleŜnie od stosowanego systemu czasu
pracy i sposobu wynagradzania za godziny nadliczbowe i za pracę w porze nocnej.
Przewidziano ewidencję w rozliczeniu dobowym, tygodniowym i na przyjęty okres
rozliczeniowy.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co określa prawo pracy?

Jakie relacje między pracodawcą a pracownikiem reguluje Kodeks Pracy?

Jakie są zasady prawa pracy?

Jakie są cechy stosunku pracy?

Jakie są rodzaje umów o pracę?

Co to jest umowa cywilnoprawna?

Jakie są rodzaje umów cywilnoprawnych?

Co składa się na czas pracy kierowcy?

Co składa się na „okres pozostawania kierowcy do dyspozycji” w znowelizowanej ustawie
o czasie pracy kierowców?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jako właściciel firmy transportowo-spedycyjnej podpisz z Janem Kowalskim umowę

o pracę na czas określony a następnie rozwiąŜ ją na mocy porozumienia stron.
Wyjaśnij kiedy zawiera się stosunek pracy na podstawie powołania i wyboru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować metody zawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy,

sporządzić umowy,

wyszukać w Kodeksie Pracy informacji na temat nawiązywania stosunku na podstawie
powołania i wyboru,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kodeks Pracy,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj przypadki w arkuszu ćwiczeniowy 4 i określ, czy praca wykonywana przez

pracownika  ma  cechy  stosunku  pracy,  czy  jest  to  praca  wykonywana  na  podstawie  umowy
cywilnoprawnej, jeŜeli tak to nazwij  tę umowę.

Arkusz ćwiczeniowy 4

Przypadek 1
Osoba  spoza  zakładu  wykonuje  na  zlecenie  prace  konserwatorskie  maszyn  i  urządzeń
technicznych  –  co  dwa  miesiące  przez  2-3  dni.  Posiada  odpowiednie  kwalifikacje
i uprawnienia  do  tych  prac,  nie  prowadzi  jednak  tych  usług  w  ramach  działalności
gospodarczej.
…………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………………………...

Przypadek 2
Pracodawca  małej  firmy  prywatnej  zatrudnia  na  umowy  zlecenie  na  okresy  miesięczne
ponownie w kolejnych miesiącach wykwalifikowane osoby na funkcje:

−

kierowcy,

−

głównego księgowego,

−

spedytora

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

Przypadek 3
Szef firmy transportowo-spedycyjnej zlecił osobom spoza firmy przeprowadzenie badań
rynku lokalnego w zakresie zapotrzebowania na świadczenie usług transportowych.

…………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeprowadzić analizę przypadków w arkuszu ćwiczeniowym 5,

nazwać rodzaje umów,

przedyskutować propozycję w grupie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kodeks Pracy,

−

Kodeks Cywilny,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 5 i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 5

PRAWDA

FAŁSZ

−

Kodeks pracy reguluje wzajemne relacje między pracownikiem

a pracodawcą,

−

umowę o pracę moŜe rozwiązać tylko pracodawca,

−

regulacje prawne umów cywilnoprawnych znajdują się w

Kodeksie Pracy,

−

umowa o dzieło ma cechy stosunku pracy,

−

na czas pracy kierowcy składa się między innymi: czas

czynności

spedycyjnych,

niezbędne

formalności

administracyjne, utrzymanie czystości w pojeździe

−

po 8 kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa

na odpoczynek.

−

ustawa o czasie pracy kierowcy dotyczy kierowców

zatrudnionych na umowę o pracę i inne umowy cywilnoprawne.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 ,

postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe,

porównać wyniki w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kodeks Pracy,

−

Ustawa o czasie pracy kierowców,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 4

Uzupełnij zdania w arkuszu ćwiczeniowym 6 tak, aby były prawdziwe.

Arkusz ćwiczeniowy 6

Nawiązanie stosunku pracy wymaga …………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
Przez…………………… ………………………………………………………….przyjmujący
zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
Przedmiotem

……………………………………………są

czynności

charakterze

usługowym.
Po  ……………………………………………………kolejnych  godzinach  pracy  kierowcy
przysługuje  przerwa  na  odpoczynek  w  wymiarze……………………………………..,
w przypadku,  gdy  liczba  godzin  pracy  nie  przekracza………………….W  wymiarze  nie
krótszym niŜ ………………….., w przypadku gdy liczba godzin wynosi więcej niŜ………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować zdania w arkuszu ćwiczeniowym 6,

uzupełnić zdania,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kodeks Pracy,

−

Ustawa o czasie pracy kierowcy,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie5

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 7.

Arkusz ćwiczeniowy 7

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować rodzaje umów o pracę,

uzupełnić arkusz ćwiczeniowy 7

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kodeks Pracy,

Ćwiczenie 6

Wypełnij w arkuszu ćwiczeniowym 8 wzór umowy zlecenie dowolnymi danymi.

na czas

nieokreślony

na czas

określony

na czas

wykonania

pracy

na czas

próbny

zastępstwo

Rodzaje

umów

o pracę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 8

UMOWA ZLECENIE

Zawarta w dniu .............................. w ........................................................................ pomiędzy

1. ........................ legitymującym się dowodem osobistym nr ....................................................

wydanym przez ................................ zamieszkałym w ..............................................................

ul. ........................................................................ zwanym w treści umowy „Zleceniodawcą", a

2. .......................... legitymującym się dowodem osobistym nr ...................................................

wydanym przez ................................ zamieszkałym w ...............................................................

ul. ......................................... zwanym w treści umowy "Zleceniobiorcą", o następującej treści:

§ 1.

Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania następującej pracy

(usługi) .......................................................................................................................................

w terminie do ...........................................................................................................................

§ 2.

Za wykonane prace, po ich przyjęciu przez Zleceniodawcę, zleceniobiorcy zostanie wypłacone

wynagrodzenie złotych ..................... (słownie:......................................................................... )

na podstawie rachunku.

§ 3.

Zleceniobiorca nie moŜe powierzyć prac wymienionych w §1 innym osobom bez zgody

Zleceniodawcy.

§ 4.

W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu

cywilnego.

§ 5.

Umowę sporządzono w ............... jednobrzmiących egzemplarzach, po .............. dla kaŜdej ze

stron.

Zleceniodawca

Zleceniobiorca

..................................................

.................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować wzór umowy zlecenia w arkuszu ćwiczeniowym 8,

wypełnić arkusz ćwiczeniowy 8,

porównać wyniki w grupie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić relacje między pracownikiem a pracodawcą jakie reguluje
Kodeks pracy?

scharakteryzować cechy stosunku pracy?

rozróŜnić rodzaje umów o pracę?

scharakteryzować umowy cywilnoprawne?

zastosować przepisy wynikające z Prawa Pracy?

zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o czasie pracy
kierowców?

sporządzać umowę o pracę?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.

Ustawa

transporcie

drogowym.

Ustawa

„Prawo

przewozowe”

4.3.1. Materiał nauczania

Ze względu na swą specyfikę transport wymaga odrębnych regulacji prawnych

określonym zakresie. Uwzględniając przedmiot regulacji prawnych wyróŜnić naleŜy:

−

prawo transportowe – które dotyczy całokształtu działalności transportowej,

−

prawo przewozowe – ogranicza się do działalności związanej bezpośrednio z przewozem.
Poza sferą działalności przewozowej występują liczne usługi pomocnicze, które zalicza

się do działalności spedycyjnej.

Na działalność transportową składa się zarówno działalność przewozowa, jak równieŜ

działalność pomocnicza związana z obsługą procesów przewozowych.

W ramach działalności transportowej występują zagadnienia:

−

wspólne z innymi rodzajami działalności,

−

charakteryzujące się specyfiką transportową,

−

o specyficznym charakterze w poszczególnych gałęziach transportu.
Uwzględniając podane wymagania w zakresie uregulowań prawnych ukształtowany

został system prawa transportowego.

Rys. 8 Podział systemu prawa transportowego [opracowanie własne]

Ponad to w przewozach międzynarodowych stosuje się prawo transportowe

międzynarodowe.

Najliczniejsze

regulacje

prawne

występują w zakresie prawa

transportowego gałęziowego. Z tego powodu prawo transportowe jest podzielone na działy.
Ogólne regulacje prawne dotyczące transportu są zawarte w następujących aktach prawnych:

−

ustawie o swobodzie działalności,

−

kodeksie cywilnym,

−

kodeksie spółek handlowych.

Szczególne regulacje prawne w transporcie zawarte są w:

−

ustawie o transporcie drogowym,

−

ustawie o transporcie kolejowym,

−

ustawie Prawo lotnicze,

−

ustawie o Ŝegludze śródlądowej.

System prawa

transportowego

Prawo ogólne

transportowe

Prawo przewozowe

Prawo transportowe

gałęziowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W zakresie zawierania umów transportowych oraz ustalania praw i obowiązków stron

umowy obowiązują następujące szczególne regulacje prawne:

−

Prawo przewozowe,

−

Kodeks Morski,

−

Prawo lotnicze.

Rys. 9 Podział prawa transportowego [opracowanie własne]

Ustawa o transporcie drogowym określa zasady podejmowania i wykonywania

krajowego  i  międzynarodowego  transportu  drogowego  zarówno  osób,  jak  i  ładunków,
zarobkowego  i  na  rachunek  własny,  a  takŜe  zasady  działania  Inspekcji  Transportu
Drogowego.

Określa równieŜ zasady dostępu do zawodu spedytora nazwane w ustawie jako

pośrednictwo przy przewozie rzeczy. Przepisów ustawy nie stosuje się do przewozu
drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej
nieprzekraczającej 3,5 ton.

3 listopada 2007 r. zaczęła obowiązywać większość przepisów ustawy z 19 września

2007 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
PowyŜszą ustawą zostały zmienione nie tylko przepisy ustawy z 6 września 2001 r.
o transporcie drogowym, ale równieŜ regulacje zawarte w ustawie:

−

o drogach publicznych,

−

o systemie oceny zgodności,

−

o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych,

−

o czasie pracy kierowców.
Do najwaŜniejszych zmian wprowadzonych do ustawy o transporcie drogowym naleŜy

zaliczyć:

−

obowiązek przechowywania przez okres jednego roku dokumentacji kontrolnej,

−

nowy wzór zaświadczenia potwierdzającego fakt nieprowadzenia pojazdu,

−

nowe kompetencje dla wojewódzkich inspektorów transportu drogowego,

−

nowe obowiązki Głównego Inspektora Transportu Drogowego.

W znowelizowanej ustawie o transporcie drogowym umieszczono wykaz dokumentów, które
powinien posiadać kierowca pojazdu podczas wykonywania przewozu drogowego. Kierowca
jest zobowiązany okazywać te dokumenty na Ŝądanie uprawnionego organu kontroli:

−

kartę opłaty drogowej, kartę kierowcy,

Podział prawa

transportowego

Prawo kolejowe

Prawo drogowe

Prawo morskie

Prawo lotnicze

Prawo Ŝeglugi

ródlądowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość pojazdu, czas jazdy i czas
postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku,

−

dokumenty związane z przewozem osób – jeŜeli kierowca wykonuje przewóz drogowy
osób,

−

dokumenty związane z przewozem rzeczy – gdy kierowca wykonuje przewóz drogowy
rzeczy,

−

wypis z licencji – jeŜeli wykonuje transport drogowy.
Ustawa określa wymagania obowiązujące przy wydawaniu licencji uprawniającej do

wykonywania zarobkowego transportu drogowego oraz wydawaniu zezwoleń obowiązujących
dodatkowo w niektórych rodzajach przewozów. Ustawa określa równieŜ wymagania
obowiązujące przy wykonywaniu przewozów na potrzeby własne.

Licencja jest to decyzja administracyjna, wydana przez ministra właściwego do spraw

transportu lub starostę właściwego dla siedziby przedsiębiorcy, uprawniająca do
podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Podjęcie i zarobkowe wykonanie transportu drogowego wymaga uzyskania licencji, która

udzielana jest przez Ministerstwo Infrastruktury na okres od 2 do 50 lat, w zaleŜności od
złoŜonego przez wnioskodawcę wniosku. Stosuje się 4 rodzaje licencji

Rys. 10. Rodzaje licencji w transporcie krajowym i międzynarodowym [opracowanie własne]

Warunkiem otrzymania licencji jest spełnienie jednocześnie 5 warunków:

−

przedsiębiorca, chcąc uzyskać licencję, musi legitymować się dobrą reputacją, co
oznacza, Ŝe nie był skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne,

−

przynajmniej jedna z osób zarządzająca przedsiębiorstwem lub transportem
w przedsiębiorstwie, legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych,

−

posiada  sytuację  finansową,  zapewniającą  podjęcie  i  prowadzenie  działalności
gospodarczej  w  zakresie  transportu  drogowego  potwierdzoną:  dostępnymi  środkami
finansowymi, majątkiem lub ostatnim bilansem rocznym przedsiębiorstwa w wysokości:
na pierwszy pojazd samochodowy 9.000 euro, na kaŜdy następny 5.000 euro, 50.000 euro
przy  wykonywaniu  transportu  drogowego  jako  działalności  gospodarczej  w  zakresie
pośrednictwa przy przewozie rzeczy.

−

przedsiębiorca osobiście wykonuje przewozy i zatrudnieni przez niego kierowcy,

Rodzaje

licencji

Krajowe

Międzynarodowe

transport
drogowy

osób

transport
drogowy

rzeczy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przedsiębiorca ma tytuł prawny do dysponowania pojazdem lub pojazdami
samochodowymi.

WNIOSEK O UDZIELENIE LICENCJI

( oznaczenie przedsiębiorcy- nazwa)

Urząd Miasta

...................................................................... Wydział komunikacji

(siedziba przedsiębiorcy- adres)

......................................................................................

( numer w rejestrze przedsiębiorców)

Proszę o udzielenie licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego na obszarze
Rzeczpospolitej Polskiej ( zakreślić właściwy kwadrat)

osób rzeczy

na okres ................................................................(wpisać okres do 50 lat, nie krótszy jednak
niŜ 2 lata), który będzie wykonywany pojazdami pozostającymi w dyspozycji wnioskodawcy
(wpisać liczbę pojazdów poszczególnych rodzajów).
Samochód osobowy, o liczbie miejsc większej niŜ 5 łącznie z kierowcą, nie będący
taksówką osobową

Autobus

Samochód cięŜarowy lub zestaw pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej
3,5 t do 12 t włącznie

Samochód cięŜarowy lub zestaw pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej
12 t do 20 t włącznie

Samochód cięŜarowy lub zestaw pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej
20 t włącznie

Ciągnik samochodowy(siodłowy lub balastowy)

Do wniosku dołączam:
1.

Odpis z rejestru przedsiębiorców albo z ewidencji działalności gospodarczej.

Kserokopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji statystycznej (REGON).

Kserokopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (NIP).

Kserokopię certyfikatu kompetencji zawodowych.

Zaświadczenie z rejestru skazanych stwierdzające niekaralność osób, o których mowa
w art. 5 ust.3 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym.

Dokumenty potwierdzające, sytuację materialno – finansową przedsiębiorcy.

Oświadczenie,  Ŝe  przedsiębiorca  osobiście  wykonujący  przewozy  i  zatrudnieni  przez
przedsiębiorcę  kierowcy,  a  takŜe  inne  osoby  niezatrudnione  przez  przedsiębiorcę,  lecz
wykonujące  osobiście  przewozy  na  jego  rzecz,  spełniają  wymagania  określone
w przepisach ustawy, przepisach ustawy z 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Wykaz pojazdów samochodowych wraz z kserokopiami dowodów rejestracyjnych,

Dokument potwierdzający prawo do dysponowania pojazdami o których mowa w pkt 8
(tylko w przypadku, gdy przedsiębiorca nie jest właścicielem tych pojazdów).

10.

Dowód wpłaty za wydanie licencji.

11.

Pełnomocnictwo (tylko, gdy strona nie działa przez ustawowego lub statutowego
przedstawiciela).

.............................................................................

( data, pieczęć i podpis przyjmującego wniosek) (czytelny podpis wnioskodawcy- pełnym imieniem

i nazwiskiem )

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Certyfikat kompetencji zawodowych jest dokumentem potwierdzającym posiadanie przez

przewoźnika kwalifikacji i wiedzy niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności
gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Jednym z kryterium jakościowych, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o licencję

w zarobkowym transporcie drogowym, jest posiadanie certyfikatu kompetencji zawodowych
przez przynajmniej jedną z osób zarządzających przedsiębiorstwem transportu drogowego.

Ustawa przewiduje cztery rodzaje certyfikatów kompetencji zawodowych dla

przedsiębiorców wykonujących:

−

krajowy transport drogowy osób,

−

międzynarodowy transport drogowy osób,

−

krajowy transport drogowy rzeczy,

−

międzynarodowy transport drogowy rzeczy,
Zakres wiedzy, którą przewoźnik powinien posiadać, aby pomyślnie zaliczyć egzamin

i uzyskać certyfikat zaleŜy od:

−

posiadanej praktyki zawodowej (do lub powyŜej 5 lat praktyki doświadczenia
przedsiębiorcy wykonującego transport drogowy);

−

uzyskanych wcześniej uprawnień (posiadanie certyfikatu krajowego);

−

rodzaju zgłoszonej działalności (przewóz osób lub rzeczy);

−

zakresu zgłoszonej działalności (przewozy krajowe lub zagraniczne).

Rys. 11. Certyfikatu kompetencji zawodowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kierowca wykonujący transport drogowy musi spełniać następujące warunki:

−

mieć ukończonych 21 lat,

−

posiadać odpowiednie uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym,

−

ukończyć odpowiedni kurs dokształcający kierowców dla kierowców przewoŜących
rzeczy lub przewoŜących osoby,

−

nie mogą występować przeciwwskazania zdrowotne do pracy na stanowisku kierowcy,

−

nie mogą występować przeciwwskazania psychologiczne do pracy na stanowisku
kierowcy.
Kontrolę przestrzegania przepisów transportu drogowego, zarówno krajowego jak

i międzynarodowego, niezaleŜnie od policji, przeprowadza Inspekcja Transportu Drogowego
(ITD).

Kontroli podlegają kierowcy i przedsiębiorcy, wykonujący działalność w zakresie

transportu drogowego. Do zadań ITD naleŜy kontrola:

−

dokumentów związanych z wykonywaniem transportu drogowego,

−

dokumentów przewozowych,

−

ruchu drogowego,

−

przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy kierowcy,

−

przestrzegania zasad i warunków przewozu zwierząt.
Inspekcja współdziała z policją, straŜą graniczną, słuŜbą i inspekcją celną, państwową

inspekcją pracy oraz zarządami dróg publicznych.

Inspektorzy ITD mają prawo do nakładania kar pienięŜnych w wysokości od 50 do

15.000 zł w odniesieniu do kontroli drogowej oraz 30.000 zł w odniesieniu do kontroli
w przedsiębiorstwie.

Jednym z podstawowych aktów prawnych regulujących krajowy rynek przewozów

w latach osiemdziesiątych była ustawa Prawo przewozowe, regulująca przewóz osób i rzeczy
wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników.

Sytuacja na rynku przewozów uległa radykalnej zmianie po wejściu w Ŝycie 1 stycznia

1989  roku  Ustawy  o  działalności  gospodarczej.  Zastosowane  regulacje  prawne  wprowadziły
pełną  liberalizację  usług  przewozowych  osób  i  rzeczy.  KaŜdy  przewoźnik  mógł  prowadzić
zarobkowy  przewóz  osób  bez  konieczności  uzyskania  koncesji  bądź  zezwolenia.  Jedynym
warunkiem  był  wpis  prowadzonej  działalności  do  ewidencji  odpowiedniego  organu
administracji państwowej.

W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej nastąpiła nowelizacja ustawy

o transporcie drogowym i Prawo przewozowe dostosowująca zasady funkcjonowania
transportu drogowego i przewozu osób i rzeczy do norm unijnych.

Prawo przewozowe reguluje ustawa z dnia 15 listopada 1984 roku (Dz. U. Nr 50, poz.

601  z  późniejszymi  zmianami),  określa  zasady  przewozu  osób  i  rzeczy  wykonywanych
odpłatnie  na  podstawie  umowy,  przez  uprawnionych  do  tego  przewoźników  z  wyjątkiem
transportu morskiego, lotniczego i konnego.

Przewoźnik drogowy to przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności

gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Przewoźnik jest stroną umowy przewozowej, to znaczy Ŝe musi posiadać status prawny.

Jego obowiązkiem jest przewóz odpowiednio przygotowanego towaru na określonej trasie
i odpowiedzialność za przekazany mu podczas transportu towar.

Przepisy tej ustawy stosuje się takŜe do przewozu nieodpłatnego wykonywanego przez

przewoźnika, na podstawie odpowiedniej umowy przewozu.
Prawo przewozowe, zgodnie z ustawą, reguluje następujące zagadnienia:

−

przepisy ogólne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przewóz osób i przesyłek bagaŜowych,

−

przewóz przesyłek towarowych,

−

zabezpieczenie roszczeń i likwidacja przesyłek,

−

odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania
umowy przewozu osób,

−

odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania
umowy przewozu przesyłek,

−

odpowiedzialność z innych tytułów,

−

ustalenie stanu przesyłki, dochodzenie roszczeń,

−

odszkodowania.
Prawo przewozowe reguluje jedynie podstawowe zasady umowy przewozu, nie obejmuje

problematyki ściśle związanej ze specyfiką poszczególnych gałęzi transportu, dlatego umowa
przewozu moŜe uwzględniać przepisy wykonawcze oraz regulaminy, do których wydania
upowaŜnieni są przewodnicy, o ile normują one takie zagadnienia, które nie są uregulowane
w samej ustawie.

Wykonywanie przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych

w krajowym transporcie osób, wymaga zezwolenia, niezaleŜnie od posiadania licencji.

Zezwolenie to decyzja administracyjna wydana przez właściwy organ samorządu

terytorialnego, uprawniający przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju
transportu drogowego.

Krajowy transport drogowy to podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej

na terenie Rzeczpospolitej Polski w zakresie przewozu osób pojazdami samochodowymi
zarejestrowanymi w kraju. Miejsce rozpoczęcia i zakończenia podróŜy pojazdu oraz droga
znajdują się na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Przewóz regularny specjalny to niepubliczny przewóz określonej grupy osób:

−

wykonany według rozkładu jazdy podanego przez przewodnika drogowego do publicznej
wiadomości,

−

wsiadanie i wysiadanie ściśle sprecyzowanej grupy pasaŜerów odbywa się na
przystankach określonych w rozkładzie jazdy,

−

wykonywany zgodnie z warunkami przewozu określonej grupy osób uprawnionej do
przejazdu.
Linia komunikacyjna to połączenie komunikacyjne na określonej drodze między

przystankami wskazanymi w rozkładzie jazdy.

Przystanek to miejsce przeznaczone do wsiadania i wysiadania pasaŜerów na danej linii

komunikacyjnej, odpowiednio oznaczone.

Umowę przewozu zawiera się w momencie nabycie przez podróŜnego biletu na przejazd

lub spełnienia innych, określonych przez przewoźnika, warunków dostępu do środka
transportu, a w razie ich nieustalenia – przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym.
Stronami umowy są przewoźnik oraz podróŜny (pasaŜer)
Przewoźnik jest zobowiązany do:

−

zapewnienia podróŜnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody
i naleŜytej obsługi,

−

ułatwienia osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim korzystania ze środka
transportu,

−

natychmiastowego

powiadomienia

podróŜnych,

jeŜeli

zaistnieją

okoliczności

uniemoŜliwiające wykonanie przewozu zgodnie z umową, oraz zapewnienia
podróŜnemu (bez dodatkowej opłaty) przewozu do miejsca przeznaczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

w razie uzasadnionego podejrzenia przewoźnik moŜe sprawdzić, czy zawartość przesyłki
bagaŜowej nie narusza przepisu ust. 2 Prawa przewozowego, z którego wynika, Ŝe z
przewozu są wyłączone:

−−−−

rzeczy, których przewóz jest zabronimy na podstawie odrębnych przepisów,

−−−−

rzeczy niebezpieczne lub mogące wyrządzić szkodę osobom lub mieniu,

−−−−

zwłoki i szczątki zwłok ludzkich,

−

moŜe odmówić przyjęcia jako przesyłki bagaŜowej rzeczy, które ze względu na ich stan
lub właściwości mogą ulec w czasie uszkodzeniu lub zniszczeniu,

−

wykonywania czynności ładunkowych w wyznaczonych punktach odprawy,

−

moŜe sprawdzić zgodność deklaracji wartości przesyłki z rzeczywistą i w wypadku
zastrzeŜeń zaznaczyć to w kwicie bagaŜowym,

−

wydaje przesyłkę bagaŜową posiadaczowi kwitu bagaŜowego za jego zwrotem.
PodróŜny jest obowiązany do przestrzegania przepisów porządkowych obowiązujących w

transporcie:

−

osoby zagraŜające bezpieczeństwu lub porządkowi, uciąŜliwe dla podróŜnych lub
odmawiające zapłacenia naleŜności za przewóz mogą być usunięte,

−

moŜe odstąpić od umowy przewozu lub dokonać jej zmiany przed rozpoczęciem podróŜy,
przysługuje mu wtedy zwrot naleŜności,

−

moŜe zabrać ze sobą do środka transportu rzeczy, jak równieŜ oddać je do przewozu jako
przesyłkę bagaŜową,

−

jest zobowiązany do zapłacenia naleŜności za przewóz.
W grupowym przewozie osób do obowiązków organizatora naleŜy nadzór nad

przestrzeganiem przez uczestników przewozu grupowego przepisów porządkowych.
Organizator i uczestnik ponoszą odpowiedzialność solidarną za wyrządzone szkody w mieniu
przewoźnika.
Przesyłkę towarową stanowią rzeczy przyjęte do przewozu na podstawie jednego listu
przewozowego lub innego dokumentu przewozowego, w którym znajduje się informacja o:

−

rodzaju,

−

ilości,

−

pochodzeniu, statusie celnym.
NiezaleŜnie od rodzaju transportu najczęściej stosuje się trzy rodzaje dokumentów

związane z przemieszczaniem towarów.

Rys. 12.

Dokumenty przewozowe towarów [opracowanie własne]

Dokumenty związane z przemieszczeniem towaru

Listy przewozowe

Dokumenty celne

Faktura sprzedaŜy lub

pro forma

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Marszałek Województwa

Dyrektor Departamentu
Infrastruktury i Ochrony Środowiska
Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Podlaskiego w Białymstoku

WNIOSEK

o wydanie zezwolenia
na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym

(na podstawie art. 18 ust. 1, pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym [Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874

I. Wnioskodawca:

a) ...........................................................................................................................
(nazwa przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej, względnie imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz
nazwa, pod którą wykonuje działalność gospodarczą)

b) .......................................................................................................................................
(siedziba lub miejsce zamieszkania - ulica, nr domu, kod pocztowy, miejscowość oraz nr telefonu)

II. Określenie linii komunikacyjnej:

Nr ............. od ........................................................ do ................................................................

przez:  ...........................................................................................................................................

III. Długość linii komunikacyjnej: ...................... km

IV. Planowany roczny przebieg linii komunikacyjnej: ................................. km/rok

V.  Wnioskowany okres waŜności zezwolenia: (zaznaczyć okres właściwy) do 1 roku, do 2
lat, do 3 lat, do 4 lat, do 5 lat

VI. Wnioskowana liczba wypisów z zezwolenia: .................... szt.

VII. Wykaz załączników:
(zgodnie z art. 22 ust. 1, ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym

Załączniki

−

kserokopia licencji uwierzytelniona przez pracownika organu udzielającego licencji lub
przyjmującego wniosek; ............ szt. proponowany rozkład jazdy uwzględniający:

imię i nazwisko albo nazwę przewoźnika,

adres albo siedzibę przewoźnika,

nr i nazwę linii komunikacyjnej określającą przystanek początkowy i końcowy oraz co
najmniej jeden przystanek pośredni,

termin waŜności rozkładu jazdy (pozostawić puste miejsca),

drogę przejazdu z uwzględnieniem odległości w kilometrach pomiędzy przystankami,

dni, godziny, minuty odjazdu i przyjazdu środków transportowych albo częstotliwość ich
kursowania oraz dokładnie wskazane miejsca tego odjazdu i przyjazdu oraz

liczbę pojazdów niezbędnych do wykonywania przewozów na:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wnioskowanej linii, zgodnie z rozkładem jazdy;

............ szt.

schemat połączeń komunikacyjnych z zaznaczoną linią komunikacyjną

i przystankami;

............ szt.

potwierdzenie uzgodnienia zasad korzystania z obiektów dworcowych

i przystanków, dokonanego z ich właścicielami lub zarządzającymi;

............ szt.

zobowiązanie do zamieszczania informacji o godzinach odjazdów

na tabliczkach przystankowych na przystankach;

............ szt.

cennik;

............ szt.

wykaz pojazdów, z określeniem ich liczby, wieku oraz liczby miejsc,

którymi wnioskodawca zamierza wykonywać przewozy.

............ szt.

UWAGA:  KaŜdy z załączników winien być oznaczony numerem zgodnym z niniejszym
wykazem.
....................................................... .........................................................
imię i nazwisko wnioskodawcy              podpis wnioskodawcy lub pieczęć przedsiębiorcy

Dowodem zawarcia umowy przewozu jest potwierdzony przez przewoźnika list

przewozowy lub inny dokument określony w art. 38 Ustawy o prawie przewozowym.
8)

składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeŜeli przy danym
rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte, w inny sposób dostarcza informacji
niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu,

−

dołącza do listu przewozowego dokumenty wymagane w przepisach szczególnych,

−

jest zobowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy w stanie umoŜliwiającym ich prawidłowy
przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia,

−

moŜe zamieścić w liście przewozowym wskazówki co do postępowania z przesyłką
w wyniku zaistnienia nieprzewidzianych w umowie wydarzeń.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak dzielimy system prawa transportowego?

W jakich aktach prawnych zawarte są ogólne regulacje prawne dotyczące transportu?

W jakich aktach prawnych zawarte są szczególne regulacje prawne dotyczące transportu?

Czego dotyczy Ustawa o transporcie drogowym?

Jakie dokumenty powinien posiadać kierowca zgodnie z Ustawą o transporcie
drogowym?

Jakie są rodzaje licencji?

Jakie warunki naleŜy spełnić, aby uzyskać licencję w celu podjęcia i zarobkowego
wykonywania transportu drogowego?

Jakie są główne zadania Inspekcji Transportu Drogowego?

Jakie prawo reguluje zasady przewozu osób i rzeczy?

10.

Jakie są obowiązki przewoźnika?

11.

Jakie dokumenty związane są z przemieszczaniem towaru?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę Ustawy 20.06.1997 r. prawo o ruchu drogowym i odpowiedz na

pytania:

−

co reguluje ta ustawa?

−

jak powinien zachowywać się uczestnik ruchu i inne osoby znajdujące się na drodze?

−

kto sprawuje nadzór nad zarządzaniem ruchem na drogach krajowych?

−

jak na drodze powinna poruszać się kolumna pieszych?

−

w jaki sposób Ustawa prawo o ruchu drogowym reguluje zasady ruchu pojazdów?

−

jakie warunki musi spełniać pojazd, aby był dopuszczony do ruchu?

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować Ustawę prawo o ruchu drogowym,

wyszukać w tekście odpowiedzi na pytania z ćwiczenia 1,

przedyskutować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować odpowiedzi na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Ustawa prawo o ruchu drogowym,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Przeczytaj stwierdzenia zawarte, arkuszu ćwiczeniowym 9 i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 9

PRAWDA

FAŁSZ

−

ogólne regulacje prawne dotyczące transportu zawarte są

w Ustawie o transporcie drogowym,

−

Ustawa o transporcie drogowym określa zasady dostępu do

zawodu spedytora,

−

licencja jest to decyzja administracyjna, wydawana przez

wojewodę,

−

Warunkiem otrzymania licencji jest spełnienie jednocześnie 5

warunków,

−

Inspekcja Transportu Drogowego moŜe kontrolować czas pracy,

−

wykonywanie przewozów regularnych w krajowym transporcie

osób wymaga tylko licencji,

−

dowodem zawarcia umowy przewozu rzeczy jest list

przewozowy.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 9,

postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe,

porównać wyniki w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Ustawa o transporcie drogowym,

−

Ustawa Prawo przewozowe,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 10, wpisując w wolne miejsca rodzaje

prawa transportowego

Arkusz ćwiczeniowy 10

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

wpisać w wolne miejsca arkusza ćwiczeniowego 10 rodzaje prawa transportowego,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 4

Przeprowadź analizę przypadków zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 11 i odpowiedz na

pytania:

−

który kandydat spełnia wymagania obowiązujące przy wydawaniu licencji uprawniającej
do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,

−

kto wydaje licencję uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,

−

jakie rodzaje licencji występują w transporcie drogowym krajowym i międzynarodowym.

Podział prawa

transportowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 11

Przypadek 1

Jan Kowalski ma 20 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, nie był

karany, posiada zezwolenie na przewóz rzeczy, nosi okulary, 2 lata praktyki w wykonywaniu
transportu drogowego.

Przypadek 2

Stanisław Nowak ma 45 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, 7 lat

praktyki w wykonywaniu transportu drogowego, nosi okulary, nie był karany, posiada
zezwolenie na przewóz rzeczy i osób, posiada certyfikat kompetencji zawodowych

Przypadek 3

Jan Olejniczak ma 35 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, 12 lat

praktyki w wykonywaniu transportu drogowego, posiada zezwolenie na przewóz rzeczy
i osób, posiada certyfikat kompetencji zawodowych, był skazany prawomocnym wyrokiem za
przestępstwo umyślne.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeanalizować kryteria jakie naleŜy spełniać, aby uzyskać licencję uprawniającą do
wykonywania zarobkowego transportu drogowego,

wskazać przypadek z arkusza ćwiczeniowego 11, który spełnia wymagania potrzebne do
uzyskania licencji uprawniającej do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,

uzasadnić dlaczego pozostałe przypadki nie spełniają kryteriów, aby uzyskać licencję
uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,

podać nazwę instytucji uprawnionej do wydawania licencji,

rozróŜnić rodzaje licencji,

przedyskutować problem w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Ustawa o transporcie drogowym,

−

Ustawa Prawo przewozowe,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 5

Sporządź umowę na przewóz 35 osób autobusem na trasie Łódź – Zakopane – Łódź.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

wyszukać wzór umowy w Internecie,

przeanalizować elementy umowy o przewóz osób,

wypełnić wzór umowy,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Ustawa Prawo przewozowe,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o transporcie
drogowym?

rozróŜnić ogólne i szczególne regulacje prawne dotyczące transportu?

rozróŜnić rodzaje licencji?

wymienić zadania Inspekcji Transportu Drogowego?

zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy Prawo przewozowe?

wymienić warunki jakie naleŜy spełnić aby uzyskać licencję
uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego?

wypełnić wniosek o wydanie zezwolenia na regularną linię w
krajowym transporcie osób?

sporządzić wniosek o wydanie zezwolenia na przewóz rzeczy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.

Międzynarodowy transport drogowy

4.4.1. Materiał nauczania

Ustawa Prawo przewozowe odnosi się do przewozów krajowych. W przewozach

międzynarodowych obowiązują konwencje i inne porozumienia międzynarodowe, ustalone
zazwyczaj odrębnie dla poszczególnych gałęzi transportu.

JeŜeli jednak umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej, to stosuje się przepisy ustawy

Prawo przewozowe, zgodnie z postanowieniem art. 1 ust. 3 tej ustawy.

Do podstawowych regulacji prawnych dotyczących międzynarodowego transportu

drogowego naleŜy zaliczyć:

−

konwencję o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)
z 1956 r,

−

konwencję celną dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem
karnetów TIR (Konwencja TIR) z 1975 r.,

−

konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej (WPT) z 1987 r.,

−

umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących przewozy drogowe
(AETR) z 1970 r.,

−

umowę europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów
niebezpiecznych (ADR) z 1957 r.,

−

umowę

międzynarodowych

przewozach

szybko

psujących

się

artykułów

ywnościowych (ATP) z 1970 r.

W transporcie samochodowym bardzo istotnym aktem prawnym, umoŜliwiającym

wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego, jest umowa o międzynarodowym
przewozie drogowym towarów (CMR), która została podpisana w Genewie w 1956 r.

Polska ratyfikowała ją w 1962 r. Konwencja CMR opublikowana została w załączniku do

Dziennika Ustaw Nr 49, poz. 238 z 14.09.1962 r.

Do Konwencji przystąpiły juŜ prawie wszystkie kraje Europy takie jak: Austria, Białoruś,

Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja,
Hiszpania,  Holandia,  Irlandia,  Jugosławia,  Litwa,  Luksemburg,  Łotwa, Mołdawia,  Niemcy,
Norwegia,  Polska,  Portugalia,  Rosja,  Rumunia,  Słowacja,  Szwajcaria,  Szwecja,  Węgry,
Wielka Brytania, Włochy.

Konwencja CMR wprowadza i ujednolica:

−

warunki umowy o przewóz drogowy towarów,

−

dokumentację przewozową,

−

odpowiedzialność przewoźnika,

−

tryb skarg i reklamacji,

−

roszczenia wynikające z przewozu,

−

zasady przewozu wykonywanego kolejno przez kilku przewoźników.
Konwencję stosuje się do wszelkich umów o zarobkowy przewóz drogowy towarów

pojazdami,  niezaleŜnie  od  miejsca  zamieszkania  i  przynaleŜności  państwowej  stron,  jeŜeli
miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy, stosownie do
ich  oznaczenia  w  umowie,  znajdują  się  w  dwóch  róŜnych  krajach,  z  których  przynajmniej
jeden jest krajem umawiającym się.

Konwencję CMR stosuje się takŜe wówczas, gdy przewozy mieszczące się w jej ramach

wykonywane są przez państwa lub rządowe instytucje albo organizacje. Tak więc Konwencja
CMR ma zastosowanie jedynie w stosunku do odpłatnych usług świadczonych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w międzynarodowym transporcie towarów przez profesjonalnych przewoźników, na
podstawie uzyskanych odpowiednich uprawnień w danym państwie.

W Polsce dopuszczenie do zawodu reguluje Ustawa z 2 sierpnia 1997 r. o warunkach

wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (Dz. U. Nr 106, poz. 677)
z późniejszą zmianą ustawy z 19 marca 1999r. (Dz. U. 32, poz. 310 z 15 kwietnia 1999 r.)

Konwencji CMR nie stosuje się do:

−

przewozów wykonywanych na podstawie międzynarodowych konwencji pocztowych,

−

przewozów zwłok,

−

przewozów rzeczy przesiedlenia.
Konwencja CMR wprowadza jednolity dokument zawarcia umowy przewozu jakim jest

list przewozowy CMR. Wprawdzie sama konwencja liberalnie odnosi się co do obowiązku
posiadania listu przewozowego wskazując, iŜ jego brak nie wpływa na istnienie samej umowy
ani na jej waŜność. List przewozowy odgrywa waŜne funkcje w procesie przewozowym:

−

instrukcyjną,

−

legitymacyjną,

−

dowodową,

−

informacyjną.
Teoretycznie list przewozowy CMR wystawiany jest zgodnie z konwencją w trzech

oryginalnych egzemplarzach:

−

pierwszy dla nadawcy,

−

drugi towarzyszy przesyłce i przeznaczony jest dla odbiorcy,

−

trzeci zatrzymuje przewoźnik.
W praktyce powszechnie stosuje się list przewozowy w czterech lub sześciu

egzemplarzach,  przy  czym  następne  strony  stanowią  kopie  i   przeznaczone  są  dla  urzędów
administracyjnych.  Podczas  przyjęcia  towaru  do  przewozu  konwencja  nakłada  na
przewoźnika  obowiązki związane ze:

−

sprawdzeniem poprawności danych listu przewozowego z liczbę sztuk, jak równieŜ ich
cech i numerów,

−

stwierdzeniem  widocznego  stanu  towaru  i  jego  opakowania.  W  przypadku  wszelkich
niezgodności  przewoźnik  zobowiązany  jest  dokonać  odpowiedniego  wpisu  do  listu
przewozowego.  W  przeciwnym  przypadku  następuje  domniemanie,  Ŝe  towar
i opakowanie były w dobrym stanie i Ŝe ilości, cechy jak równieŜ numery były zgodne.
Konwencja  CMR  reguluje  równieŜ  obowiązki  i  odpowiedzialność  nadawcy  wobec

przewoźnika.

Konwencję TIR stosuje się do przewozu towarów bez przeładunku przez jedną lub kilka

granic, od wyjściowego urzędu celnego jednej umawiającej się strony do docelowego urzędu
celnego innej umawiającej się strony lub tej samej umawiającej się strony, w pojazdach
drogowych, zespołach pojazdów lub w kontenerach, jeŜeli jakaś część przewozu między
rozpoczęciem i zakończeniem operacji TIR jest wykonywana przez transport drogowy.

MoŜliwe jest równieŜ wykonanie przewozu pod osłoną karnetu TIR zaczynającego się

i kończącego się w tym samym państwie jeŜeli trasa przebiegać będzie przez terytorium
obcego państwa. Konwencja TIR zwalnia ładunek od odprawy celnej w punktach granicznych
pod następującymi warunkami:

−

przejazd musi się odbywać tylko określoną lub zaakceptowaną przez władze celne trasą,

−

pojazd

musi

posiadać

wiadectwo

zdolności

technicznej

dopuszczające

międzynarodowego przewozu drogowego pod zamknięciem celnym,

−

władze celne kraju wysyłki muszą zaopatrzyć skrzynię ładowną samochodu w plomby
celne, które są sprawdzane przez władze celne na granicy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zaplombowany ładunek traktowany jest jako tzw. przesyłka celna, tj. nie moŜe wejść do
obrotu w kraju, do którego nie jest przeznaczony.
Międzynarodowy przewóz drogowy pod osłoną konwencji TIR i pod zamknięciem

celnym w pojazdach drogowych, w zespołach pojazdów lub kontenerach nie powinien
podlegać kontroli celnej w przejściowych urzędach celnych, jednak w celu uniknięcia naduŜyć
władze celne mogą w przypadkach podejrzenia o nieprawidłowości, przeprowadzać w danych
urzędach kontrole towarów.

W Polsce Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych (ZMPD) uznane

jest  za  Stowarzyszenie,  którego  gwarancja  obejmuje  równieŜ  odpowiedzialność,  jaka  moŜe
powstać  w  państwie  w  związku  z  uŜyciem  karnetów  TIR  wydanych  przez  zagraniczne
stowarzyszenia,  będące  członkami  międzynarodowej  organizacji  IRU,  do  której  ono  samo
naleŜy.

Władze celne ustanowiły równowartość 50.000 USD od stowarzyszenia poręczającego

jako  maksymalną  wysokość  kwoty  od  jednego  karnetu  TIR.  ZMPD  zostało  równieŜ
zobowiązane  do  zapłacenia  kwot  wraz  z  odsetkami  na  zasadzie  odpowiedzialności  wspólnej
i solidarnej z osobami, od których naleŜne są te kwoty.

Odpowiedzialność ZMPD poręczającego w stosunku do władz państwa, w którym się

znajduje  wyjściowy  urząd  celny,  rozpoczyna  się  od  chwili,  gdy  karnet  TIR  został  przyjęty
przez  urząd  celny.  W  następnych  państwach,  przez  które  prowadzi  trasa  przewozu  towarów
zgodnie  z  procedurą  TIR,  odpowiedzialność  ta  rozpoczyna  się  od  chwili  wwozu  towarów
bądź  -  w  razie  zawieszenia  operacji  TIR  -  od  chwili  gdy  karnet  TIR  został  przyjęty  przez
urząd celny, w którym operacja TIR zostaje wznowiona.

Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce posiada wyłączność

na wydawanie karnetów TIR. Uzyskanie zgody ZMPD na przystąpienie do systemu TIR nie
musi wiązać się z jednoczesnym członkostwem w tym stowarzyszeniu. Przed przewoźnikiem
przystępującym do systemu TIR stawia się dość wysokie wymagania, co spowodowane jest
tak duŜą odpowiedzialnością Stowarzyszenia poręczającego, a mianowicie:
podstawę prawną wykonywanej działalności

−

regon,

−

złoŜyć gwarancję ustalaną przez, macierzyste zrzeszenie przed wydaniem karnetu TIR,

−

kopie posiadanych koncesji,

−

wycena majątku firmy (nieruchomości),

−

obroty za poprzedni kwartał i dochody za ostatni rok (Urząd Skarbowy),

−

opinię banku prowadzącego rachunek firmy.

ZMPD w Polsce określiło gwarancję dla przewoźnika w wysokości 50.000 USD.

Na podstawie karnetu TIR:

−

odprawa celna dokonywana jest tylko dwa razy: u nadawcy oraz w kraju przeznaczenia
(albo na granicy, albo u ostatecznego odbiorcy,

−

kierowca upowaŜniony jest tylko do jednej określonej jazdy,

−

posiadacz jest odpowiedzialny za zgłoszenie towarów do odprawy władzom celnym
docelowym,

−

posiadacz jest odpowiedzialny za uiszczenie wszelkich naleŜności, opłat i kar związanych
z ładunkiem w przypadku, gdy karnet TIR nie został prawidłowo zwolniony.

Konwencja ATP dotycząca przewozu szybko psujących się towarów. Umawiające się

strony, pragnąc polepszyć warunki zachowania jakości szybko psujących się artykułów
Ŝ

ywnościowych w czasie ich przewozu, zawierają umowę o międzynarodowych przewozach

ATP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Postanowienia umowy stosuje się do:

−

kaŜdego przewozu wykonywanego na rzecz osób trzecich lub na własny rachunek
wyłącznie transportem kolejowym lub samochodowym bądź obydwoma tymi rodzajami
transportu,

−

do  przewozów  morskich  na  odległość  mniejszą  niŜ  150  km,  pod  warunkiem  Ŝe  ładunki
dostarczane  są  bez  przeładunku  środkami transportu uŜywanymi do przewozu lądowego
lub  przewozów  lądowych  i  pod  warunkiem,  Ŝe  przewozy  te  poprzedza  lub  następuje  po
nich  jeden  lub  kilka  przewozów  lądowych,  albo  są  one  wykonywane  między  dwoma
takimi przewozami lądowymi.

Pojazdy wykorzystywane do przewozów szybko psujących się artykułów Ŝywnościowych

takie jak: przyczepy, naczepy i kontenery, muszą spełniać określone w załączniku do umowy
normy.

Umowa ATP zawiera równieŜ postanowienia dotyczące:

−

kontroli zgodności z normami środków transportu izolowanych cieplnie, chłodzonych
niemechanicznie, chłodzonych mechanicznie i ogrzewanych,

−

metod i procedury pomiarów oraz kontroli jakości izolacji cieplnej i skuteczności
urządzeń chłodniczych lub grzewczych,

−

doboru wyposaŜenia i warunków temperaturowych stosowanych przy przewozie
mroŜonych i głęboko mroŜonych artykułów Ŝywnościowych,

−

kontroli temperatury otoczenia przy przewozie,

−

procedury badania częściowego i pomiaru temperatur przy przewozach schłodzonych,
mroŜonych i głęboko mroŜonych artykułów Ŝywnościowych,

−

temperatur przy przewozach niektórych artykułów Ŝywnościowych, które nie są mroŜone
i głęboko mroŜone.
Konwencja AETR, dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących przewozy drogowe,

została  sporządzona  przez  Europejską  Komisję  Gospodarczą  ONZ  w  Genewie  (jak  zresztą
niemal wszystkie waŜne akty prawne) 1 lipca 1970 r. Polska była jednym z inicjatorów prac
nad  tą  Umową  i  podpisała  ją  juŜ  24  marca  1971  r.  Odmienność  regulacji  czasu  pracy  w
Polsce,  system  wynagrodzeń  i  układy  zbiorowe  spowodowały,  iŜ  procedura  ratyfikacyjna
miała miejsce dopiero w październiku 1992 r.
Umowa AETR określa:

−

minimalny wiek kierowców przydzielonych do przewozów towarów,

−

kierowcy,

−

czas prowadzenia pojazdu,

−

przerwy, czas odpoczynku kierowcy,

−

obowiązek montowania i uŜywania urządzenia kontrolnego,

−

obowiązek homologacji i kontroli urządzenia kontrolnego itd.

Umowa AETR została sporządzona w celu:

−

rozwoju i usprawnienia międzynarodowych przewozów drogowych pasaŜerów
i ładunków,

−

zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego,

−

uregulowania niektórych warunków zatrudnienia w międzynarodowym transporcie
drogowym zgodnie z zasadami Międzynarodowej Organizacji Pracy,

−

wspólnego ustalenia niektórych środków zapewniających jej przestrzeganie,

−

jest

konwencją

europejską

dotyczącą

pracy

załóg

pojazdów

wykonujących

międzynarodowe przewozy drogowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wraz z wejściem w Ŝycie ustawy o czasie kierowców, powołaniu Inspekcji Transportu

Drogowego i naszym dostosowywaniu się do norm unijnych konwencja AETR przestała (a
właściwie przestaje) być martwym zapisem.

Kierowcy przydzieleni do przewozów pasaŜerów muszą mieć co najmniej 21 lat.

Kierowcy przydzieleni do przewozów pasaŜerów na trasach przekraczających promień 50
kilometrów od miejsca normalnej bazy pojazdów, muszą równieŜ spełniać jeden
z następujących warunków:

−

co najmniej przez jeden rok wykonywali działalność kierowcy, przydzielonego do
przewozów towarowych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 tony,

−

co  najmniej  przez  jeden  rok  wykonywali  działalność  kierowcy  przydzielonego  do
przewozów pasaŜerów na trasach, nie przekraczających promienia 50 km wokół miejsca
normalnej  bazy  pojazdu  lub  kierowcy  przydzielonego  do  innych  rodzajów  przewozów
pasaŜerskich  nie  podlegających  niniejszemu  Porozumieniu,  jeŜeli  kompetentna  władza
uzna, Ŝe w ten sposób zdobyli niezbędne doświadczenie,

−

są posiadaczami zaświadczenia kompetencji zawodowej, uznanego przez jedną
z Umawiających się Stron, stwierdzającego ukończenie szkolenia dla kierowców
pasaŜerskich przewozów drogowych.

W konwencji tej istotne są uzgodnienia dotyczące czasu pracy kierowcy:

−

całkowity czas prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma dobowymi odpoczynkami (lub
pomiędzy odpoczynkiem dobowym i tygodniowym) nie powinien przekraczać 9 godzin,
moŜe być on przedłuŜony do 10 godzin ale tylko dwa razy w tygodniu,

−

kierowca musi, najwyŜej po sześciu dziennych okresach prowadzenia, wziąć tygodniowy
odpoczynek.  Tygodniowy  okres  odpoczynku  moŜe  być  odroczony  do  końca  szóstego
dnia,  jeśli  łączny  czas  prowadzenia  w  ciągu  sześciu  dni  nie  przekracza  wielkości
maksymalnej, odpowiadającej sześciu dziennym okresom prowadzenia,

−

całkowity okres prowadzenia w kaŜdym okresie dwutygodniowym nie moŜe przekroczyć
dziewięćdziesięciu godzin,

−

po cztero i pół godzinnym prowadzeniu pojazdu, kierowca musi przestrzegać przerwy
trwającej co najmniej 45 minut chyba, Ŝe zaczyna okres odpoczynku.
W międzynarodowym transporcie drogowym istotną jest umowa dotycząca

międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych, zwaną w skrócie ADR.

Umowa sporządzona została w Genewie 30 września 1957 r. i od tego czasu podlega

stałej modernizacji. Aktualna wersja Umowy ADR pochodzi z 1997 r. Składa się ona
z Umowy właściwej oraz z załączników A i B, będących jej integralną częścią.

Umowa właściwa określa stosunki prawne między uczestniczącymi państwami, natomiast

przepisy regulujące w szerokim zakresie warunki przewozu poszczególnych materiałów
niebezpiecznych w międzynarodowym transporcie samochodowym, które zawarte są w jej
załącznikach.

Załącznik A dzieli wszystkie produkowane w świecie materiały na dziewięć klas

niebezpieczeństwa oraz zawiera szczegółowy wykaz tych materiałów w poszczególnych
klasach, do których zaliczają się:
Klasa 1 – Materiały i przedmioty wybuchowe,
Klasa 2 – Gazy,
Klasa 3 – Materiały ciekłe zapalne,
Klasa 4

−

materiały stałe zapalne,

−

materiały samozapalne,

−

materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Klasa 5

−

materiały utleniające,

−

nadtlenki organiczne,

Klasa 6

−

materiały trujące,

−

materiały zakaźne,

Klasa 7 - Materiały promieniotwórcze,
Klasa 8 - Materiały Ŝrące,
Klasa 9 - RóŜne materiały i przedmioty niebezpieczne.

Ponadto określa ogólne i szczegółowe warunki opakowania pojedynczych materiałów,

wymagania w zakresie oznakowania materiałów oraz warunki badań i znakowania tych
materiałów.

Polska ratyfikowała Umowę ADR w 1975 r., a tekst przepisów został ogłoszony

w załączniku do Dz. U. z 1975 r. nr 35, poz.

Karnet ATA jest specjalnym międzynarodowym dokumentem celnym, który umoŜliwia

i usprawnia  czasową  odprawę  celną  towarów,  wywoŜonych  w  celach  akwizycyjnych
i wystawienniczych,  a  takŜe  wyposaŜenia  zawodowego.  Dokument  ten  został  opracowany
przez  Radę  Współpracy  Celnej  z  pomocą  Międzynarodowego  Biura  Izb  Handlowych,
działającego przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w ParyŜu.

Karnet ATA upowaŜnia do przewoŜenia towarów przez tereny państw zrzeszonych

w łańcuchu gwarancyjnym ATA.

Konwencja ATA przewiduje następujące kategorie towarów, które mogą być przewoŜone

z zastosowaniem karnetu ATA:

−

próbki i wzory handlowe wywoŜone za granicę w celach akwizycji, rozpoznania rynku,
zademonstrowania wzorów przed zawarciem kontraktu handlowego,

−

towary przeznaczone na targi i wystawy wszelkiego rodzaju eksponaty, obudowy stoisk,
wystrój stoisk itp.,

−

wyposaŜenie  zawodowe:  sprzęt  filmowy  i  telewizyjny,  rekwizyty  teatralne,  instrumenty
muzyczne, sprzęt sportowy, aparatura badawcza, narzędzia itp.
Karnet  ATA  jest  waŜny  12  miesięcy,  eliminuje  on  zawiłą  procedurę  celną  związaną

z odprawą czasową.

UŜytkownik karnetu nie musi wypełniać dokumentu SAD, deklaracji celnych, czy teŜ

składać depozytów na wszystkich przekraczanych granicach.

Na podstawie karnetu ATA moŜna wywieźć towar do jednego lub kilku krajów. Prawo do

nabywania  karnetów  przysługuje  zarówno  osobom  prawnym,  jak teŜ fizycznym, po złoŜeniu
fotokopii  odpowiednich  dokumentów  (regon,  wpis  do  rejestru  o  działalności  gospodarczej,
NIP).

Istotnym ułatwieniem, szczególnie dla przewoŜących wyposaŜenie zawodowe, jest

moŜliwość wielokrotnego wykorzystywania karnetu - w ciągu 12-tu miesięcy waŜności - do
róŜnych krajów, ale bez zmiany specyfikacji.
Karnet ATA składa się z:

−

dwóch zielonych okładek oraz Ŝółtych kart wywozu i powrotnego przywozu
(przeznaczonych dla celników polskich),

−

białych kart przywozu i powrotnego wywozu (dla kraju przeznaczenia),

−

niebieskich kart tranzytowych.

Aby wyrobić karnet, naleŜy znać dokładną trasę podróŜy oraz liczbę wywoŜonych pozycji.
Wydawanie karnetów jest odpłatne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, od 1.05.2004, karnet ATA nie jest
wymagany do przewozu towarów w ramach Unii.

Incoterms lub międzynarodowe reguły handlu są zbiorem międzynarodowych warunków

sprzedaŜy,  które  są  szeroko  uŜywane  na  całym  świecie.  Reguły  dzielą  koszty
i odpowiedzialność  pomiędzy  nabywcę  (kupującego)  i  sprzedawcę  oraz  odzwierciedlają
rodzaj  uzgodnionego  transportu.  Incoterms  odnoszą  się  do  Konwencji  ONZ  dotyczącej
Kontraktów dla Międzynarodowej SprzedaŜy Dóbr.

Incoterms zajmują się kwestiami związanymi z transportem produktów od sprzedawcy do

nabywcy. Obejmuje:

−

przewóz produktów,

−

rozliczenie odpowiedzialności eksportowych i importowych,

−

dokładne określenie kto płaci i za co,

−

dokładne określenie kto ponosi ryzyko za stan produktów w róŜnych punktach procesu
transportowego.

Incoterms  są  uŜywane  zawsze  w  połączeniu  z  lokalizacją  geograficzną  i  nie  zajmują  się
transferem praw własności.
Reguły  są  zalecane  i  publikowane  przez  Międzynarodową  Izbę  Handlową  (ICC).  Oficjalną
wersją  Incoterms  2000  jest  oryginalny  tekst  angielski,  który  został  zaaprobowany  przez
Komisję

Prawa

Handlu

Międzynarodowego

(UNCITRAL)

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych.  Autoryzowane  tłumaczenia  w  31  językach  są  dostępne  w  lokalnych
komitetach ICC.
Grupa  E  -  Departure  -  Sprzedający  udostępnia  towar  do  dyspozycji  kupującego  w  punkcie
wydania

−

EXW. Ex Works (...named place) - Od zakładu (...określone miejsce)

Grupa F - Main Carriage Unpaid - Sprzedający nie opłaca zasadniczych kosztów przewozu

−

FCA. Free Carrier (...named place) - Franco przewoźnik (...określone miejsce)

−

FAS. Free Alongside Ship (...named loading port) - Franco wzdłuŜ burty statku

(...określony port załadunku)

−

FOB. Free On Board (...named loading port) - Franco statek (...określony port załadunku)

Grupa C - Main Carriage Paid - Sprzedający zawiera umowę przewozu i ponosi jego koszty.
Ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru związanego z przewozem ponoszone jest przez
kupującego

−

CFR. Cost and Freight (...named destination port) - Koszt i fracht (...określony port

przeznaczenia)

−

CIF. Cost, Insurance and Freight (named destination port) - Koszt, ubezpieczenie i fracht

(...określony port przeznaczenia)

−

CPT. Carriage Paid To (...named destination port) - Przewoźne opłacone

do (...określonego portu przeznaczenia)

−

CIP. Carriage and Insurance Paid to (...named destination port) - Przewoźne

i ubezpieczenie opłacone do (...określonego portu przeznaczenia)
Grupa  D  -  Arrival  -  Sprzedający  jest  zobowiązany  do  dostarczenia  towaru  do  określonego
miejsca lub portu przeznaczenia

−

DAF. Delivered At Frontier (...named place) - Dostarczone na granicę (...określone

miejsce)

−

DES. Delivered Ex Ship (...named port) - Dostarczone statek (...określony port)
Konwencja Wiedeńska o Ruchu Drogowym - to międzynarodowy traktat, określający

ogólne zasady ruchu drogowego, do którego przestrzegania zobowiązały się kraje -
sygnatariusze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Konwencja została sporządzona 8 listopada 1968 r. w Wiedniu. Rada Państwa PRL,

ratyfikowała tę konwencję 24 lutego 1988 r., została opublikowana w Dz. U. 1988 nr 5 poz.
44, pod nazwą: "Konwencja o ruchu drogowym sporządzona w Wiedniu".

Konwencja ta, jak dotąd (1 lipca 2007) nie została przez Polskę wypowiedziana, mimo Ŝe

polskie prawo o ruchu drogowym dotąd nie wypełnia kilku ustaleń Konwencji.

Tabela 1 Konwencja wiedeńska a polskie prawo drogowe [opracowanie własne]

RóŜnice między Konwencją a Prawem drogowym

RóŜnice

dotyczące:

Konwencja

Prawo drogowe

Ruchu pieszych

−

jeŜeli ruch pojazdów na tym

przejściu nie jest kierowany sygnałami
ś

wietlnymi

ruchu

lub

przez

funkcjonariusza kierującego ruchem,
kierujący powinni zbliŜać się do tego
przejścia

tylko

odpowiednio,

zmniejszoną

szybkością,

aby

nie

naraŜać na niebezpieczeństwo pieszych,
którzy znajdują się na przejściu lub
wchodzą na nie; w razie potrzeby
powinni

zatrzymać

się

celu

przepuszczenia pieszych.

−

nakazuje kierowcom "szczególną

ostroŜność"  (art.  26)  i  ustępowanie
pieszym,  którzy  juŜ  znajdują  się  na
pasach  dla  pieszych,  zabraniając
jednocześnie  pieszym  wkraczać  na
pasy  "bezpośrednio  przed  pojazdem"
(art. 14.1).

Ochrony

rowerzystów

−

podczas wykonywania manewru

zmiany kierunku ruchu kierujący - nie
naruszając postanowień artykułu 21
niniejszej

konwencji

dotyczących

pieszych  -  jest  obowiązany  przepuścić
pojazdy  jadące  z  przeciwnego  kierunku
na  jezdni,  którą  zamierza  opuścić,  oraz
rowery i motorowery jadące po drogach
dla rowerów, przecinających jezdnię, na
którą zamierza wjechać.

−

kierujący pojazdem, który skręca

w drogę poprzeczną, jest obowiązany
ustąpić

pierwszeństwa

rowerowi

jadącemu po drodze (ścieŜce) dla
rowerów, przebiegającej przez jezdnię
drogi, na którą wjeŜdŜa.

−

kierujący pojazdem, zbliŜając się

do przejazdu dla rowerzystów, jest
obowiązany

zachować

szczególną

ostroŜność i ustąpić pierwszeństwa
rowerowi

znajdującemu

się

przejeździe.

Kierujący  pojazdem,  przejeŜdŜając
przez  drogę  dla  rowerów  poza
jezdnią,  jest  obowiązany  ustąpić
pierwszeństwa rowerowi.

Sygnalizowania

manewrów

−

przed

skręceniem

lub

przed

wykonaniem  manewru  związanego  ze
zjechaniem  w  bok  kaŜdy  kierujący
powinien  odpowiednio  wyraźnie  i
dostatecznie  wcześnie  zasygnalizować
swój zamiar za pomocą kierunkowskazu
lub kierunkowskazów swojego pojazdu

−

kierujący

pojazdem

jest

obowiązany zawczasu i wyraźnie
sygnalizować zamiar zmiany kierunku
jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać
sygnalizowania

niezwłocznie

wykonaniu manewru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określony w ustawie brak obowiązku sygnalizowania manewrów związanych ze

zjechaniem w bok moŜe powodować potencjalne zagroŜenia przy np.:

−

zatrzymywaniu pojazdu przy prawej krawędzi jezdni i włączaniu się do jazdy po takim
zatrzymaniu przy poruszaniu się tym samym pasem ruchu,

−

wyprzedzaniu  pojazdów  lub  uczestników  ruchu  przy  poruszaniu  się  tym  samym  pasem
ruchu.
Konwencja  bazylejska  –  konwencja  o  kontroli  transgranicznego  przemieszczania

niebezpiecznych odpadów i ich unieszkodliwiania, konwencja została zawarta 22 marca 1989.
w Bazylei (Szwajcaria), ratyfikowana przez Polskę w 1992 roku. Zobowiązuje państwa do:

−

tworzenia prawa umoŜliwiającego kontrolę eksportu i tranzytu niebezpiecznych odpadów

−

tworzenia słuŜb wykonujących tę kontrolę,

−

zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnemu przemieszczaniu odpadów przez granicę,

−

wymiany informacji i współdziałania z innymi państwami.

Międzynarodowa konwencja o bezpiecznych kontenerach (KBK) została sporządzona

w Genewie 2 grudnia 1972 r. Umawiające się Strony, uznając potrzebę utrzymania wysokiego
poziomu  bezpieczeństwa  Ŝycia  ludzkiego  przy  manipulowaniu  kontenerami,  ich  piętrzeniu  i
transporcie,  świadome  potrzeby  ułatwiania  międzynarodowego  transportu  kontenerowego,
uznając  z  związku  z  tym  korzyści  płynące  z  ustalenia  wspólnych  wymagań
międzynarodowych w sprawach bezpieczeństwa, biorąc po uwagę, Ŝe cel ten najlepiej moŜna
osiągnąć przez zawarcie konwencji, postanowiły ustalić wymagania dotyczące konstrukcji dla
zapewnienia bezpieczeństwa podczas manipulowania kontenerami, ich piętrzenia i transportu
w trakcie normalnych operacji.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są podstawowe regulacje prawne dotyczące międzynarodowego transportu
drogowego?

Jakie kwestie dotyczące międzynarodowego transportu drogowego wprowadza
i ujednolica konwencja CMR?

Jakie funkcje pełni list przewozowy?

Jakich postanowień prawnych, dotyczących międzynarodowego transportu drogowego,
dotyczy konwencja TIR?

Jaka organizacja w Polsce posiada wyłączność na posiadanie karnetów TIR?

Jaka konwencja dotyczy przewozu szybko psujących się towarów?

Czego dotyczy konwencja AETR?

Jaka konwencja reguluje przepisy dotyczące międzynarodowego przewozu towarów
niebezpiecznych?

Czego dotyczą reguły Incoterms?

10.

Jakie kwestie prawne reguluje konwencja wiedeńska?

11.

Jakie kwestie prawne reguluje konwencja bazylejska?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 12 i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 12

PRAWDA

FAŁSZ

−

konwencja CMR dotyczy czasu pracy załóg pojazdów,

−

list przewozowy zgodnie z konwencją w dwóch oryginalnych
egzemplarzach,

−

ZMPD określiło gwarancję dla przewoźnika w wysokości 5.000
USD,

−

konwencja AETR nie reguluje czasu prowadzenia pojazdu,

−

uŜytkownik karnetu ATA nie musi wypełniać dokumentu SAD,

−

Incoterms nie zajmuje się transferem praw własności,

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 12,

postawić X w odpowiedniej kolumnie, jeŜeli stwierdzenia są, według ciebie, prawdziwe
lub fałszywe.

porównać wyniki w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Sporządź dokumenty wymagane podczas przewozu towarów z zastosowaniem karnetu

TIR. Odpowiedz na pytania:

−

jaka konwencja reguluje zasady stosowania i korzystania z karnetu TIR?

−

jakie usprawnienia w transporcie międzynarodowym gwarantuje posiadanie karnetu TIR?

−

jaka instytucja w Polsce posiada prawo wydawania karnetów TIR?

−

jakie dokumenty naleŜy złoŜyć, aby uzyskać karnet TIR?

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

odszukać (Internet) konwencję celną dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów
z zastosowaniem karnetów TIR,

przeanalizować postanowienia konwencji,

odpowiedzieć na pytania z ćwiczenia 2,

przedyskutować odpowiedzi w grupie,

wymienić dokumenty jakie naleŜy złoŜyć aby uzyskać karnet TIR,

sporządzić dokumenty,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

konwencja celna dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem
karnetów TIR,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Uzupełnij zdania zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 13 tak, aby były one prawdziwe.

Arkusz ćwiczeniowy 13

Kontrolę transgranicznego przemieszczania niebezpiecznych odpadów i ich unieszkodliwienia
reguluje ………………………………………… RóŜnice między konwencją wiedeńską
o ruchu

drogowym

polskim

prawem

drogowym

dotyczą

trzech

obszarów:…………………….…………………………………………………………………
………………………………..
EXW,  CIF,  FOB,  DAF  itd.  są  to  …………………………………,  które  dzielą  koszty
i odpowiedzialność  pomiędzy  …………………………………………oraz  odzwierciedlają
rodzaj  transportu.  Kierowcy  przydzieleni  do międzynarodowego przewozu pasaŜerów muszą
mieć co najmniej…………lat i muszą spełniać jeden z trzech warunków……………………...
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
Karnet ATA umoŜliwia i usprawnia…………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
……………………………..Dokument ten został opracowany przez…………………………
…………………………………….Jest waŜny…………………………………………………

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

przeanalizować zdania w arkuszu ćwiczeniowym 13,

przedyskutować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 4

Sporządź dokumenty przewozu drogowego towarów CMR, odpowiedz na pytania:

−

czego dotyczy konwencja CMR?

−

w jakich sytuacjach nie stosuje się konwencji CMR?

−

jakie obowiązki nakłada konwencja CMR na przewoźnika i na nadawcę?

−

jaki jednolity dokument zawarcia umowy przewozu wprowadza konwencja CMR?

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

odszukać (Internet) przepisy prawne jakie reguluje konwencja CMR,

przeanalizować przepisy prawne jakie reguluje konwencja CMR,

odpowiedzieć na pytania z ćwiczenia 3,

wymienić jakie dokumenty są niezbędne podczas przewozu drogowego towarów CMR,

wyszukać wzory tych dokumentów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wypełnić dokumenty fikcyjnymi danymi,

przedyskutować zadanie w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

przepisy prawa zawiązane z konwencją CMR,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić podstawowe regulacje prawne w międzynarodowym
transporcie drogowym?

scharakteryzować konwencję CMR?

zastosować przepisy prawa wynikające z AETR?

zastosować przepisy prawa wynikające z ATP?

sporządzić dokumenty wymagane podczas przewozu towarów z
zastosowaniem karnetu TIR?

scharakteryzować konwencję bazylejską?

wskazać róŜnice między konwencją wiedeńską o ruchu drogowym a
polskim prawem drogowym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Spedycja to

przewóz towarów.

organizowanie przewozu ładunków i wykonywanie wszystkich lub niektórych
związanych z tym czynności.

poszukiwanie odbiorców.

działalność produkcyjna.

2. Działalność gospodarcza, to zarobkowa działalność

produkcyjna, usługowa, budowlana.

wydobywcza, handlowa.

wydobywcza, wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa.

budowlana, ogrodnicza.

3. Przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne nie moŜe mieć postaci

przedsiębiorstwa państwowego.

przedsiębiorstwa komunalnego.

spółki komandytowej.

spółki partnerskiej.

4. Po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa nie krótsza niŜ

30 min.

20 min.

1 godz.

45 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Ogólne regulacje prawne dotyczące transportu zawarte są w następujących aktach

prawnych
a)

ustawie Prawo lotnicze.

ustawie o transporcie drogowym.

ustawie o swobodzie działalności, kodeksie cywilnym.

ustawie o transporcie kolejowym.

6. Licencja jest to decyzja administracyjna wydana przez

dyrektora firmy transportow-spedycyjnej

wojewodę.

prezydenta.

ministra do spraw transportu.

7. Kierowca wykonujący transport drogowy musi mieć ukończone

21 lat.

18 lat.

25 lat.

30 lat.

8. Do dokumentów nie związanych z przemieszczaniem towarów naleŜy

list przewozowy.

paragon.

dokumenty celne.

faktura sprzedaŜy.

9. Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów to konwencja

wiedeńska.

TIR.

ATP.

CMR.

10. Do załoŜenia spółki z o.o. potrzebny jest kapitał w wysokości

50.000,00 zł.

5.000,00 zł.

10.000,00 zł.

500.000,00 zł.

11.

Kierowca nie moŜe być zatrudniony w firmie transportowo-spedycyjnej na
a)

umowę o pracę.

umowę o dzieło.

umowę zlecenie.

umowę na czas nieokreślony.

12. Regulacje prawne umowy zlecenia znajdują się w

Kodeksie Cywilnym.

Kodeksie pracy.

Kodeksie spółek handlowych.

Ustawie o zatrudnieniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Konwencja dotycząca przewozu drogowego towarów niebezpiecznych to konwencja

WPT.

ATP.

bazylejska.

ADR.

14. Szczególne regulacje prawne w transporcie zawarte są w

ustawie o swobodzie działalności.

kodeksie cywilnym.

ustawie o transporcie drogowym.

kodeksie spółek handlowych.

15. Uregulowania czasu pracy w nowej ustawie dotyczą tylko kierowców zatrudnionych na

umowę zlecenie.

umowę o pracę.

umowę o dzieło.

umowę agencyjną.

16. REGON przedsiębiorca uzyskuje po złoŜeniu wniosku w

Urzędzie Statystycznym.

Urzędzie Gminy.

Urzędzie Miasta.

Sądzie Rejonowym.

17.

Do kontroli przestrzegania przepisów transportu drogowego nie jest uprawniona
a)

policja.

Inspekcja Transportu Drogowego.

straŜ miejska.

inspekcja celna.

18. Do spółek osobowych nie zaliczamy spółki

jawnej.

komandytowej.

partnerskiej.

akcyjnej.

19. Międzynarodowe reguły handlowe regulujące warunki sprzedaŜy reguły

Incoterms.

kupna-sprzedaŜy.

prawo handlowe.

faktoringowe.

20. JeŜeli kierowca wykonuje pracę w porze nocnej przez co najmniej 4 godziny, to jego czas

pracy w ciągu doby nie moŜe przekroczyć
a)

8 godzin.

12 godzin.

10 godzin.

11 godzin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie aktów prawnych i norm w usługach transportowo-
spedycyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź,

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Marszałek St. Ekonomika, organizacja i zarządzanie w transporcie, ŚWSzZ, Katowice
2001

Kodeks pracy

Kodeks spółek handlowych

Kodeks cywilny

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

Konwencję celną dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem
karnetów TIR (Konwencja TIR) z 1975

Konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej (WPT) z 1987

Umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących przewozy drogowe
(AETR) z 1970

Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów
niebezpiecznych (ADR) z 1957

10.

Umowa o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów
Ŝ

ywnościowych (ATP) z 1970

11.

Ustawa o transporcie drogowym

12.

Ustawa Prawo przewozowe

13.

Ustawa o czasie pracy kierowców