Wyk!ad 5:
Atrakcyjno"# interpersonalna
dr Dariusz Rosi$ski
•
Co sprawia, %e jeste"my atrakcyjni dla innych?
•
kierunki poszukiwa$ odpowiedzi:
1.obszar cech, w!a"ciwo"ci osobowo"ciowych danego cz!owieka
2.mo#e atrakcyjni s$ fizycznie !adni, przystojni, ci co dobrze si%
ubieraj$ i ogólnie !adnie si% prezentuj$?
3.trzeci obszar wyja"nie& – kwestia odleg!o"ci, która nas na co
dzie& dzieli – efekt blisko"ci!
Atrakcyjno"#
•
nie wiadomo do ko$ca, jakie cechy fizyczne decyduj& o atrakcyjno"ci fizycznej
•
wiadomo, %e wi&%e si' ona z:
•
prototypowo"ci& twarzy
•
domnieman& p!odno"ci&
•
!atwo"ci& nawi&zywania kontaktu, sygnalizowan& przez dziecinne cechy twarzy
oraz mimik'
Atrakcyjno"# fizyczna
•
ludzie atrakcyjni fizycznie wywieraj& na innych bardziej pozytywne wra%enie,
je"li chodzi o:
•
umiej'tno"ci spo!eczne
•
przystosowanie
•
dominacj'
•
zdolno"ci intelektualne
•
wra%enia zale%ne od atrakcyjno"ci fizycznej mog& wp!ywa# na:
•
decyzje o zatrudnieniu
•
wyroki w procesach s&dowych
•
mog& prowadzi# do samospe!niaj&cych si' przepowiedni
Atrakcyjno"# fizyczna
wygl$d fizyczny - niektóre elementy s& wzgl'dnie sta!e (niezale%nie od
kulturowych przes!anek atrakcyjno"ci i zmieniaj&cych si' kanonów pi'kna):
•
wzrost
•
smuk!a sylwetka
•
muskulatura u m'%czyzn
•
ma!y nos
•
du%e oczy, kszta!tne brwi u kobiet
•
Generalna prawid!owo"# – mamy sk!onno"# do wnioskowania, %e je"li kto" jest
pi'kny fizycznie, to musi by# tak%e „pi'kny” psychicznie!
•
Hipoteza dopasowywania si% (N'cki)
Atrakcyjno"# fizyczna
•
wzajemna atrakcyjno"# (atrakcyjno"# interpersonalna) to bardzo intensywnie
badany problem psychologii spo!ecznej
•
kto lubi kogo i z jakich powodów?
•
pierwsi badacze to: J.L. Moreno (sympatia i antypatia), T.M. Newcomb (przyja($
poddaje si' badaniom naukowym!)
•
w literaturze przewa%aj& badania nad kszta!towaniem si' sympatii do nowo
poznanych osób i nad atrakcyjno"ci& romantyczn& w trakcie zalotów i
ma!%e$stwa, a tak%e badania nad przyja(ni& (studenci i dzieci)
•
atrakcyjno"# jest cz'sto pojmowana jako postawa w stosunku do innej osoby:
•
przekonania dotycz&ce innej osoby (aspekt poznawczy)
•
uczucia w stosunku do tej osoby (aspekt emocjonalny)
•
zachowania wobec tej osoby (aspekt behawioralny)
Atrakcyjno"# interpersonalna
W badaniach
rzadko
rozró#niano te
trzy sk!adniki
•
uwa%a si', %e deklaracja:
„lubi% osob% X” (najcz'stszy wska(nik
atrakcyjno"ci) - wyra%a wszystkie trzy elementy postawy (szczególnie wczesne
teorie - np. równowag i zgodno"ci jako wyja"niaj&ce atrakcyjno"# - podkre"la!y
naturaln& sk!onno"# ludzi do równowa%enia, uzgadniania trzech sk!adników
postawy)
•
próbuj&c podsumowa# te prawid!owo"ci mo%na wskaza# na u%yteczno"#
za!o%enia: %e
lubimy tych, którzy dostarczaj$ nam ró#nego rodzaju
nagród - im wi%cej tym bardziej lubimy; atrakcyjno"' osoby
spada w miar% kosztów, na jakie nas nara#a
Atrakcyjno"# interpersonalna
•
kto jest atrakcyjny dla kogo i z jakiego powodu? - cztery zasady
•
LUBIMY OSOBY PODOBNE DO NAS (kto jest bardziej atrakcyjny)
•
LUBIMY OSOBY B)D*CE BLISKO (kto jest bardziej atrakcyjny)
•
LUBIMY TYCH, KTÓRZY NAS LUBI* (kto jest bardziej atrakcyjny)
•
ATRAKCYJNO+, INNYCH RO+NIE W WARUNKACH WZBUDZAJ*CYCH
L)K (kiedy jeste"my bardziej atrakcyjni)
Atrakcyjno"# interpersonalna
•
Konsekwencje zmian czyjej" sympatii do nas:
efekt zysku – straty:
•
tym bardziej lubimy dan& osob', im wi'cej wysi!ku musieli"my w!o%y# w zmian'
jej pierwotnej opinii o nas (tj. nie lubiani na pocz&tku znajomo"ci teraz jeste"my
lubiani),
•
natomiast tym mniej lubimy dan& osob', im wi'cej jej pierwotnej sympatii
stracili"my (tj. je%eli na pocz&tku znajomo"ci nas lubi!a, a teraz nas nie lubi) –
dlaczego zysk daje w rezultacie lepsze efekty w porównaniu ze sta!& pozytywn&
ocen&, dlaczego strata jest bardziej dotkliwa ni% sta!a negatywna ocena?
Atrakcyjno"#
•
po pierwsze – zysk albo strata nie powstaje w wyniku dzia!ania jakiejkolwiek
sekwencji pozytywnych czy negatywnych twierdze$ – konieczna jest
zintegrowana sekwencja prowadz&ca do zmiany istoty rzeczy tzn. je%eli na
pocz&tku okre"licie kogo" jako osob' g!upi& i nieszczer&, a nast'pnie
stwierdzicie, %e jest ona wspania!omy"lna i wysportowana, to zjawisko zysku nie
powstanie, poniewa% w gr' wchodz& zupe!nie ró%ne atrybuty!!! Je%eli natomiast
na pocz&tku dana osoba zostanie oceniona jako g!upia i nieszczera, a nast'pnie
stwierdzicie, %e zmienili"cie zdanie i %e ta osoba jest m&dra i szczera, to mamy
tu do czynienia z prawdziwym zyskiem!!! (w tej ostatniej sytuacji postawy
negatywne zosta!y zast&pione postawami dok!adnie odwrotnymi)
•
po drugie – aby efekt zysku i straty móg! si' ujawni#, zmiana postaw musi
zachodzi# stopniowo (nag!a zmiana jest odbierana podejrzliwie – ingracjacja)
Atrakcyjno"#
•
Warunki straty:
•
ci&g nies!abn&cych negatywnych ocen, chocia% bolesny, mo%na uzasadni#,
przypisuj&c osobie oceniaj&cej cechy mizantropa, czyli uwa%aj&c j& za osob'
skwaszon&, wiecznie niezadowolona, która nie lubi nikogo i niczego.
•
Natomiast sytuacj', w której na pocz&tku obdarowano nas pozytywnymi
uczuciami, ale przechodz&cymi nast'pnie coraz bardziej negatywne, trudno zby#
stwierdzeniem, %e osoba wypowiadaj&ca takie opinie jest kompletnie
nieodpowiedzialna. Przecie% mimo wszystko by!a ona dla nas bardzo mi!a na
pocz&tku. Tak wi'c warunki straty, w porównaniu z warunkami ca!kowitej
negacji,
stwarzaj$ sytuacj% bardziej dokuczliw$ i prowadz$ w
efekcie do ujawniania si% silniejszych uczu' o zabarwieniu
negatywnym.
Atrakcyjno"#
•
TEORIA WYMIANY SPO-ECZNEJ – du%e znaczenie nagród spo!ecznych (im
wi'cej nagród od danej osoby tym bardziej j& lubimy. Je%eli koszty utrzymywania
zwi&zku (np. w kategoriach niepokoju emocjonalnego) znacznie przewy%sza
zyski (np. w kategoriach otrzymywania pochwa! czy wsparcia), to
najprawdopodobniej nie potrwa on zbyt d!ugo!!! (Homans, Kelley, Thibaut).
•
Czy zwi$zek jest satysfakcjonuj$cy – zale#y od poziomu
odniesienia (jakiego efektu oczekujemy od konkretnego
zwi$zku) i porównawczego poziomu odniesienia (dla zwi$zków
alternatywnych)
Atrakcyjno"#
•
TEORIA RÓWNO+CI: - ludzie czuj& si' najszcz'"liwsi w zwi&zkach, w których
zarówno koszty, jak i zyski b'd&ce udzia!em jednej ze stron s& w przybli%eniu
takie same jak koszty i zyski przypadaj&ce drugiej stronie (Walster, Berscheid,
Homans).
•
Poj'cie równo"ci stanowi wa%n& norm' spo!eczn& – ludzie b'd& si' czu#
niezr'cznie, a nawet do"wiadcza# poczucia winy, je%eli otrzymaj& wi'cej, ni% na
to zas!u%yli! W praktyce brak równo"ci jest odbierany jako problem wtedy, gdy
dotyczy osób osi&gaj&cych za ma!e korzy"ci.
Atrakcyjno"#
•
Co zrobi', #eby dana osoba polubi!a ciebie?
•
powiniene" cz'sto przebywa# w jej pobli%u (sta$ si' osob&, któr& dobrze zna)
•
zachowuj si' w sposób dla niej gratyfikuj&cy
•
podkre"laj wasze wzajemne podobie$stwo
•
korzystaj z pochlebstw (ale je"li jeste" m&dry, to na pocz&tku znajomo"ci b&d(
nieco krytyczny, a nast'pnie nie szcz'd( komplementów)
•
Wszystkie te rady odwo!uj& si' do poj'cia PIERWSZEGO WRA.ENIA! (jakie
wywieramy na drugiej osobie).
•
Czy te techniki s& równie skuteczne przy nawi&zywaniu zwi&zków uczuciowych?
•
Czy w przypadku zakochania si' i zawi&zywania d!ugotrwa!ego zwi&zku
uczuciowego liczy si' co" wi'cej poza BLISKO+CI*, PODOBIE/STWEM I
NAGRODAMI SPO-ECZNYMI?
Atrakcyjno"# - zwi&zki uczuciowe