plik

i n t e l i g e n t n y b u d y n e k

lig

reneusz

zeczkowskI

rzeGorz

tępnIewskI

wykorzystano zdjęcia

i opracowania firm:

• Berker Polska
• Inteligentny Budynek
• LCN Polska
• Marten Polska
• Tema-Gira

W dzisiejszych czasach każde miejsce, w którym prze-
bywamy  czy  to  zawodowo  (np.  biuro,  hotel,  lotnisko)
czy  też  prywatnie  (np.  mieszkanie,  dom,  centrum
handlowe)  ma  nam  zapewnić  bezpieczeństwo  oraz
swobodę poruszania się. Jest to podyktowane przede
wszystkim  dbałością  o nasze  zdrowie  i życie  oraz  tro-
ską o zabezpieczenie posiadanego mienia.
Zapewnienie  ludziom  należytej  ochrony  w miejscach,
w których  pracują  i odpoczywają  jest  obecnie  sprawą
nadrzędną,  bez  której  pracownik,  użytkownik,  właś-
ciciel  czy  inwestor  nie  będzie  czuł  się  bezpiecznie,
a tym  samym  nie  będzie  efektywnie  żyć  i pracować.
Rozważając zatem sposób, w jaki obecnie dokonuje się
analizy  i doboru  systemu  zabezpieczeń  adekwatnego
do  rodzaju  obiektu,  należy  zwrócić  uwagę  na  postęp
w takich dziedzinach, jak elektronika, elektrotechnika
i automatyka.  Nasze  zainteresowanie  dotyczy  przede
wszystkim  zmian  zachodzących  w obszarze  instalacji
elektrycznych, teletechnicznych i alarmowych.
Niniejszy artykuł analizuje wybrane aspekty ochrony na
przykładzie domu, w którym instalacja sterująca oparta
została na technologii magistralnej KNX/EIB. Zakres za-
stosowania technologii KNX/EIB w sterowaniu różnymi
mediami technicznymi budynku obejmuje m.in. stero-

wanie oświetleniem, żaluzjami i roletami, HVAC (ogrze-
waniem,  wentylacją,  klimatyzacją),  integrację  z syste-
mami alarmowymi, a także obsługę instalacji poprzez
sieć LAN oraz Internet. Technologia ta może być wyko-
rzystywana  praktycznie  w każdym  rodzaju  nierucho-
mości: mieszkaniach i apartamentach, domach miesz-
kalnych, szkołach, salach gimnastycznych, czy hotelach
i budynkach biurowych. Każdy z tych obiektów ma in-
dywidualne potrzeby i wymagania, do których system
może zostać odpowiednio dopasowany.
Planując system ochrony swojej posesji warto rozważyć
wszystkie potencjalne czynniki zagrażające bezpieczeń-
stwu  mieszkańców  oraz  mienia.  Najczęstszym  narusze-
niem  granicy  prywatności  jest  kradzież.  Dlatego  należy
wziąć  pod  uwagę  zagrożenie  spowodowane  możliwoś-
cią wtargnięcia intruza na tereny przylegające do budyn-
ku,  jak  i do  jego  wnętrza.  Przypadek  kradzieży  –  jedno
z pierwszych założeń, które umożliwi nam lepsze zobra-
zowanie idei systemu podwyższającego bezpieczeństwo
oraz opisanie ciekawych możliwości wykorzystania stan-
dardu KNX/EIB do zapewnienia ochrony domu przed tego
typu sytuacjami. Następnie załóżmy, że właściciel domu
posiadającego  parter  i piętro, otoczonego  terenem  zie-
lonym,  pragnie  ustrzec  się  przed  włamaniem  stosując

www.inteligentny-
budynek.eu

i n t e l i g e n t n y b u d y n e k

technologię  KNX/EIB.  Zanim  omówimy  możliwe  zabez-
pieczenia stosowane wewnątrz budynku, przedstawimy
sposoby  ochrony  przestrzeni  wokół  domu.  Wśród  nich
należy wymienić, oprócz typowych instalacji domofono-
wych czy wideodomofonowych, (pełniących raczej funk-
cję pasywną, a używanych do celów komunikacji z osobą
dzwoniącą, otwarcia furtki lub bramy niż do celów ochro-
ny)  należy  wyróżnić  instalację  CCTV  z kamerami  stale
monitorującymi  wyznaczony  obszar  oraz  urządzeniami
rejestrującymi obraz w sposób ciągły lub rozpoczynające
nagrywanie dopiero po wykryciu ruchu w danej strefie.
Kamery  takie  mogą  być  widoczne,  co  z założenia  może
odstraszać potencjalnych intruzów, lub ukryte tak, aby do
końca nie było wiadomo, gdzie właściwie i czy na pewno
są one zainstalowane. Coraz popularniejsze staje się rów-
nież wykorzystanie systemu wczesnego ostrzegania po-
przez  niewidoczną  instalację
alarmową  umieszczoną  na
określonej  głębokości  pod
ziemią. Wtedy to naruszanie
terenu  w wybranej  strefie
zostaje  zlokalizowane  po-
przez zmianę siły nacisku na
danej  powierzchni,  co  skut-
kuje  załączeniem  albo  ci-
chego alarmu – gdy chcemy
tylko wiedzieć, że pojawił się
nieproszony gość lub alarmu
głośnego, który powinien go
skłonić do szybkiego opusz-
czenia  terenu  posesji. Teren
wokół domu może być chro-
niony  poprzez  zastosowa-
nie  zewnętrznych  czujek  ruchu
umieszczonych na ścianach budyn-
ku. Ważne  jest,  aby  obszar  widzenia
sąsiednich  czujek  zachodził  na  siebie,
by nie pozostawiać żadnego fragmentu przestrzeni bez
nadzoru. Te  same  czujki,  które  przy  zapadaniu  zmroku,
po rejestracji ruchu zapalają wybrane obwody oświetle-
niowe, po załączeniu alarmu mogą pełnić rolę czujek alar-
mowych i wówczas po wykryciu ruchu oprócz załączenia
oświetlenia mogą np. włączyć sygnały dźwiękowe.

Po  omówieniu  zabezpieczeń  terenu  wokół  domu,
przejdźmy do przedstawienia sposoby ochrony wnętrza
budynku.  Przypomnijmy,  że  nasz  dom  posiada  parter
oraz piętro.
W każdym z pomieszczeń na parterze – salonie, gabine-
cie, kuchni połączonej z jadalnią oraz na piętrze – w po-
kojach  mieszkalnych  i sypialni  umieszczono  przycisk
wielofunkcyjny 4-klawiszowy z regulatorem temperatury
i wyświetlaczem. Funkcję realizowaną przez każdy z kla-
wiszy  określa  użytkownik.  Każdy  klawisz  może  włączać

i wyłączać oświetlenie z funkcją ściemniania bądź
np. podnosić i opuszczać żaluzje, załączać sprzęt

Audio-Video etc. Urządzenia wykonawcze włączają-

ce odpowiednie obwody oświetleniowe, żaluzjowe czy
grzewcze umieszczone są w rozdzielni elektrycznej, która
razem ze skrzynką alarmową może znajdować się w po-
mieszczeniu gospodarczym.

przycisk serii ARTEC z regulatorem
temaperatury i wyświetlaczem

zewnetrzna czujka
ruchu ARGUS

wideounifon
głośnomówiący

i n t e l i g e n t n y b u d y n e k

Złodziej  zazwyczaj  włamuje  się  przez  wyważenie  drzwi
(nie  bierzemy  tu  pod  uwagę  włamania  przy  pomocy
podrobienia  kluczy  i zwykłego  otwarcia  zamka),  zbicie
szyby, wycięcie otworu w szybie, otwarcie okna. W sytu-
acji, kiedy w trakcie włamania zostanie naruszona okre-
ślona strefa ochrony, powinny zadziałać dane czujki alar-
mowe, powodujące włączenie wewnętrznych i zewnętrz-
nych  syren  emitujących  sygnały  dźwiękowe  i świetlne.
Wówczas zazwyczaj bezpośrednio z systemu alarmowe-
go,  zostaje  wysłana  do  służb  monitorujących,  informa-
cja o zaistniałym zdarzeniu. Patrol ochrony powinien się
zjawić w krótkim czasie od zgłoszenia włamania, jednak
niekiedy z  różnych względów ten czas może ulec wydłu-
żeniu. Dlatego też, aby skrócić czas dotarcia na miejsce,
trzeba  udoskonalić  system  wizualnego  zlokalizowania
miejsca  zdarzenia  oraz  system  zaskoczenia,  stosując
odpowiednie  elementy  technologii  KNX/EIB  w postaci
wejść  binarnych  ze  stykami  bezpotencjałowymi. Wtedy
to informacje od czujek instalacji alarmowej zamienione
na telegramy sterujące pozwolą na identyfikację miejsca
zdarzenia  oraz  spowodują  szybkie  uruchomienie  cyklu
zdarzeń.  Oświetlenie  w naruszonej  strefie  może  zacząć
się  cyklicznie  włączać  i wyłączać,  żaluzje  mogą  zacząć
się podnosić i opuszczać, a jeśli użytkownik zechce, jed-
nocześnie  może  włączyć  się  oświetlenie  ogrodu  wraz
z uruchomieniem  systemu  nawadniania.  Te  i wiele  in-
nych funkcji możliwe jest dzięki zintegrowaniu instalacji
alarmowej z inteligentną instalacją elektryczną.

Natomiast, by uniemożliwić wejście do budynku przez
okno można zastosować rolety antywłamaniowe. Przyj-
mijmy, że każde z pomieszczeń posiada swoje zaciemnie-
nie (żaluzja, roleta), które oprócz ograniczenia widoku od
zewnątrz i ochrony przeciwsłonecznej przy określonym
doborze elementów zaciemnienia, może również pełnić
rolę zabezpieczenia wnętrza przed potencjalnymi intru-
zami. W zależności od pory dnia system KNX/EIB wykona

określone  czynności.  Rankiem,  kiedy  światło  naturalne
przekroczony  nastawiony  wcześniej  próg,  rolety  anty-
włamaniowe  mogą  zostać  podniesione  częściowo  lub
całkowicie – zależy to od ustawienia, jakiego sobie zaży-
czył użytkownik. Z kolei wieczorem, w czasie zapadania
zmroku, kiedy jest już wystarczająco ciemno, system spo-
woduje  opuszczenie  rolet.  Oczywiście  w każdej  chwili
można podejść do przycisku umieszczonego w pomiesz-
czeniu i ręcznie podnieść bądź opuścić roletę. Dodatko-

wo,  wychodząc  z domu,  można  opuścić  jednocześnie
wszystkie żaluzje i rolety uruchamiając funkcję centralną,
zdefiniowaną  na  wyświetlaczu  informacyjnym.  Oprócz
wygodnej  obsługi  (nie  trzeba  pamiętać  o tym,  czy  jest
gdzieś jeszcze nie opuszczona roleta) system umożliwia
wyświetlanie informacji, czy faktycznie wszystkie wyma-
gane okna zostały zasłonięte czy nie. Oprócz klawiatury,
z której wprowadza się kod włączenia i wyłączenia alar-
mu, do aktywacji bądź dezaktywacji alarmu można wyko-
rzystać  prezentowany  powyżej  przycisk  wielofunkcyjny
KNX/EIB. Jak więc widać, odpowiednio dobrane i zainsta-
lowane elementy sterowanego automatycznie przez sy-
stem KNX/EIB systemu zaciemnienia antywłamaniowego
dają użytkownikowi wyższy stopień bezpieczeństwa niż
w przypadku, gdyby sterowanie to odbywało się ręcznie.
Dodatkowo,  instalacja  magistralna  KNX/EIB  może  być
wyposażona  w zewnętrzną  stację  pogodową  zawiera-
jącą czujniki pomiaru siły wiatru, natężenia oświetlenia,
temperatury, wilgotności oraz mgły. Czujniki rejestrując
zbyt duże natężenie siły wiatru, automatycznie włączają
mechanizm  zwinięcia  się  markizy  lub  mechanizm  po-
wstrzymujący jej rozwinięcie. Dzięki temu przy mocnych
długotrwałych podmuchach sama nie ulegnie zniszcze-
niu i nie uszkodzi np. elewacji budynku.

Ciekawą  funkcją  realizowaną  w systemie  KNX/EIB  jest
funkcja „Paniki”  zaprogramowana  dla przycisku  umiesz-
czonego  przy  łóżku.  Kiedy  w nocy  właściciele  usłyszą
dziwne  i niepokojące  odgłosy  dochodzące  z wnętrza
domu  czy  z terenu  przylegającego  do  niego,  jednym
dłuższym naciśnięciem przycisku mogą włączyć mecha-
nizm niespodziewanie rozświetlający cały budynek, od-
straszając potencjalnego włamywacza.
Inteligentna instalacja umożliwia również zaprogramo-
wanie  funkcji  symulacji  obecności  podczas  czasowej
absencji domowników. Poprzez zastosowanie urządzeń

Wyświetlacz informacyjny serii M-Plan

czujnik ruchu

stacja pogodowa

i n t e l i g e n t n y b u d y n e k

takich jak zegary sterujące czy moduł symulacji obecno-
ści można np. przez miesiąc czasu nagrywać wykonywa-
ne  przez  użytkowników  czynności  sterowania  oświet-
leniem  czy  żaluzjami,  a następnie  przed  opuszczeniem
domu  na  dłuższy  czas  włączyć  zdefiniowaną  wcześniej
funkcję, którą można nazwać „Wyjazd”. Po wybraniu tej
funkcji system zabezpieczeń realizuje w sposób losowy
zarejestrowane  wcześniej  zdarzenia,  sprawiając  wraże-
nie,  że  dom  jest  zamieszkały.  Oczywiście  ogrzewanie,
które może być również obsługiwane przez system KNX/
EIB nie będzie się wówczas uruchamiało, aby nie tracić
cennej i kosztownej energii.

Coraz  częściej  do  zapewnienia  zdalnej  obsługi  oraz  ko-
munikacji  z systemem  sterowania  KNX/EIB  wykorzysty-
wany jest Internet. Właściciel może kontrolować system
zabezpieczeń  używając  komunikatora  internetowego.
Sterownik  ten,  oprócz  tego,  że  zapewnia  obsługę  sy-
stemu  KNX/EIB  przez  Internet,  posiada  również  bardzo
ciekawe  funkcje,  które  mogą  mieć  także  charakter  alar-
mowy.  Użytkownik  przebywając  z dala  od  domu,  np.

w delegacji  zagranicznej,  może
zalogować  się  do  swojej  instala-
cji  i przez  dowolną  przeglądarkę
stron  www,  obejrzeć  widok  z ka-
mer  zainstalowanych  wewnątrz
lub  na  zewnątrz  budynku.  Urzą-
dzenie  to  rejestruje  co  pewien,
określony  wcześniej  czas  obrazy
z kamer  podając  nazwę  kamery
oraz  datę  i godzinę  wykonania
zdjęcia. Właściciel może też przez
sterownik  uzyskać  niezwłocznie
informację  o wkroczeniu  na  jego
posesję. Gdy tylko czujka alarmo-
wa  zarejestruje  naruszenie  strefy
ochronnej, do użytkownika zostaje wysłana wiadomość
tekstowa. Istnieje także możliwość przekazania zamiesz-
czone zdjęcia z kamery oraz danych o stanie pracy syste-
mu KNX/EIB w chwili zaistnienia niebezpiecznej sytuacji.

Kończąc  powyższy  opis  możliwych  do  realizacji  funkcji
zabezpieczających posesję w technologii KNX/EIB, warto
jeszcze raz podkreślić zalety, jakie daje ona użytkowniko-
wi. System ten, oprócz tego, że efektywnie integruje się
z instalacją  alarmową,  umożliwia  użytkownikowi  stero-
wanie innymi mediami technicznymi budynku realizując
zadania,  jakich  nie  wypełni  tradycyjna  instalacja  elek-
tryczna.
Wychodząc z domu naciskamy tylko jeden przycisk i ma-
my pewność, że wyłączyło się to, co konieczne; oświet-
lenie,  urządzenia,  które  powinny  zostać  odłączone  od
zasilania,  obniżyła  się  temperatura,  opuściły  rolety  oraz
włączyła się instalacja alarmowa.
Rola  użytkownika  sprowadza  się  jedynie  do  określenia
zadań  dla  systemu.  System  ten  ma  charakter  otwarty,
co  oznacza,  że  można  stosować  w nim  wiele  kompaty-
bilnych  urządzeń  oraz  integrować  wszystkie  instalacje
w jeden spójny system inteligentnego domu.

wizualizacja systemu

czujnik przyciskowy