Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

1

Modelowanie informacji

1. Diagram obiektów i związków (DOZ)
2. Szczegółowa specyfikacja obiektów, 

atrybutów i związków

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

2

Metodyki strukturalne

• IE (Information Engineering) – Martin 1990
• MERISE - Quang, Kastler - 1989
• SSADM (Structured Systems Analysis
• and Design Method) - 1990
• CASE*Method (

Computer Aided Systems/Software 

Engineering) - 1990

• MEIN (Metodologica Informatica) – 1991

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

3

Cel modelowania informacji

• Uzyskanie dokładnego opisu potrzeb 

informacyjnych organizacji,

– jako podstawy do budowy nowej
– lub modyfikacji istniejącej bazy danych systemu 

informatycznego

• Uzyskanie modelu niezależnego od 

konkretnych metod pamiętania i dostępu do 

danych,

– umożliwiającego podejmowanie decyzji w zakresie

• dostępnych technik implementacji
• i współistnienia z innymi systemami

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

4

Przedmiot modelowania

Informacje gromadzone w organizacji, reprezentujące 

wiedzę:

• organizacji o niej samej i otaczającym ją świecie,
• o aktualnym stanie organizacji,
• o zdarzeniach, które miały miejsce w przeszłości,
• o planach na przyszłość,
• przepisach i normach, które jest ona zobowiązana 

przestrzegać

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

5

Etapy tworzenia baz danych

Konstrukcja modelu konceptualnego

mini świata

Transformacja modelu konceptualnego

do schematu logicznego

Proces normalizacji

Wybór struktur fizycznych i określenie

metod dostępu do danych

Strojenie bazy danych

Mini świat

DO-Z

Relacje

Relacje
znormalizowane

Fizyczne struktury
danych

Zwiększanie
efektywności
przetwarzania

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

6

Model konceptualny danych – diagram 

związków encji (DO-Z)

  

Przedstawia koncepcję opisu dziedziny przedmiotowej 

dla ustalonego zakresu systemu informacyjnego, 
czyli zidentyfikowanych wymagań informacyjnych 

Podstawowe pojęcia w modelu
• obiekt (encja)
• atrybut
• związek

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

7

Ontologiczna definicja obiektu

X=<x,p(x)>

X – obiekt
x – byt
p(x) – skończona kolekcja właściwości bytu

[Bunge M.]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

8

Ontologiczna definicja powiązania

Dwa obiekty są powiązane ,
jeśli przynajmniej jeden z nich działa na drugi

X działa na Y, jeśli historia Y jest pod wpływem X

Historia – chronologicznie uporządkowane stany,
które byty przechodzą w czasie.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

9

Definicja encji, typu encji, wystąpienia 

encji

• Encja przedstawia obiekt, który jest istotny dla 

organizacji, który może być materialny lub 
abstrakcyjny.

• Typ encji (obiektu) przedstawia zbiór lub klasę encji 

(obiektów) danej organizacji o takiej samej 
charakterystyce.

• Wystąpienie encji (obiektu) przedstawia indywidualną 

encję (obiekt) w organizacji, która jest członkiem 
zbioru lub klasy encji (obiektów).

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

10

[CASE*Method]

Encja to istotna rzecz, rzeczywista lub wyobrażona,
o której informacje muszą być znane lub przechowywane.

PRACOWNIK

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

11

Atrybut encji

• Atrybut jest właściwością encji.
• Typ atrybutu przedstawia zbiór lub klasę 

właściwości encji, które opisują typ encji.

• Atrybuty encji typu OSOBA, np. nazwisko, adres, 

numer ubezpieczenia.

• Wartość atrybutu przedstawia własność wystąpienia 

encji, np. wiek „25”, nazwisko „Kowalski” konkretnej 
osoby. 

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

12

[

CASE*Method

]

Atrybut - szczegół, który służy do kwalifikowania, identyfikacji, 
klasyfikacji, wyrażenia wielkości lub stanu encji.
Stanowi istotną cechę obiektu.
Określony za pomocą: tekstu, liczby, obrazu, zapachu itd..

PRACOWNIK

# numer karty
 * nazwisko
 * wiek
 o adres

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

13

Unikalny identyfikator encji

• Jednoznacznie wyróżnia encję w zbiorze encji.
• W najprostszej postaci jest atrybutem.
• Może być też skonstruowany z:

– atrybutów
– związków
– kombinacji atrybutów i związków

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

14

Atrybut złożony

Atrybut „adres” jest złożony z elementarnych danych:
- miejscowość
- kod pocztowy
- ulica
- numer domu

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

15

Atrybut wyliczeniowy?

•    atrybut, którego wartość nie jest wprowadzana przez 
użytkownika – musi być obliczona

Np..: liczba biletów, której wartość jest obliczana jako liczba 
wystąpień encji BILET

W zależności od rodzaju bazy danych wartość takiego 
atrybutu będzie obliczana lub przeliczana
1. podczas użycia tego atrybutu
2. podczas zmiany jego wartości 

Analityk, definiując funkcję elementarną, powinien określić 
warunki i sposób obliczania wartości takiego atrybutu za 
pomocą logiki funkcji

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

16

Związki

• Związek przedstawia istotne dla organizacji 

połączenie między encjami (obiektami). 

• Typ związku przedstawia  istotne dla organizacji 

połączenie między typami encji (obiektów). 

• Wystąpienie związku przedstawia  istotne dla 

organizacji połączenie między wystąpieniami encji 
(obiektów). 

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

17

Rodzaje związków

Ze względu na liczbę wiązanych typów encji (obiektów) 

wyróżnia się rodzaje związków:

• unarny - związek rekurencyjny
• binarny
• ternarny
• n-arny

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

18

Atrybut związku

• Atrybut związku jest właściwością, która dotyczy 

połączenia encji (obiektów), np. data wystąpienia 
danego związku, wielkość udziału w danym związku.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

19

Definiowanie związku

Polega na
• nadaniu nazwy
• ustaleniu więzów integralności
   - liczności (stopień związku)
   - przynależności (uczestnictwa)
oraz określeniu reguł integralności referencyjnej
• przenaszalności
• kaskadowego usuwania

 

W zależności od metodyki definiuje się jeden lub oba 

kierunki (końce) związku

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

20

[CASE*Method]

Związek jest nazwanym, istotnym dla organizacji powiązaniem
między dwoma encjami. Dozwolone są związki co najwyżej
binarne.
Wymaga się zdefiniowania obu kierunków związku.
Nie pokazuje się atrybutów związku.

PRACOWNIK

pracuje z

pracującym z

KLIENT

KONTO

posiada

należy do

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

21

Klient

Zamówienie

reklamuje

Wydział

[MEIN]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

22

Stopień związku (więzy liczności)

• Liczność encji A w związku R(AB) określa liczbę 

wystąpień encji B, które mogą być związane z 

jednym wystąpieniem encji A.

• Możliwe stopnie związków:
    - jeden do jeden (1:1)
    - jeden do wiele (1:M) 
    - wiele do jeden  (M:1)
    - wiele do wiele (M:N)
1, M – wskaźniki maksymalnej liczności

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

23

Style graficznej prezentacji liczności i 

przynależności

W związku R(A,B) styl 
• „spójrz na drugą stronę” (S) – przedstawia liczność, 

przynależność encji A po stronie B

• „uczestnictwo” (U) – przedstawia liczność, 

przynależność encji A po stronie A

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

24

M:N

1:1

[CASE*Method]               Styl „spójrz na drugą stronę”  

stopień
stały

1:N/N:1

REKLAMA
WYPRAWY

PROJEKT

KLIENT

KONTO

CZĘŚĆ

ZAMÓWIENIE

KLIENT

SPRZEDAWCA

<=2

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

25

Więzy przynależności w związku R(AB)

    

Przynależność encji specyfikuje czy wszystkie 

wystąpienia encji muszą uczestniczyć w związku z 
wystąpieniami innej encji.

Istnieją dwa typy przynależności:
• całkowity (obowiązkowy) – wszystkie wystąpienia 

encji A muszą uczestniczyć w związku z 
wystąpieniami encji B.

• częściowy (opcjonalny) – niekoniecznie wszystkie 

wystąpienia encji A muszą uczestniczyć w związku z 
wystąpieniami encji B.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

26

Graficzna prezentacja więzów 

przynależności 

Metodyka            Styl                                    Typ przynależności
                                                A     B obowiązkowy             B      A opcjonalny

CASE*Method      U   
       

PROJEKT

ZADANIE

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

27

Graficzna prezentacja więzów przynależności

Metodyka            Styl                                    Typ przynależności
                                                A     B obowiązkowy             B      A opcjonalny

Projekt

Zadanie

IE                   S

MEIN            -                               nie definiowany

 MERISE        U

Projekt

Zadanie

(1,y)

(0,y)

Projekt

Zadanie

 SSADM         U

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

28

Reguła czytania związku CASE*Method

ENCJA A

ENCJA B

nazwa-końca-1

nazwa-końca-2

 Każda ENCJA-A

może być
musi być

nazwa-końca-1

jedna lub więcej
jedna i tylko jedna

ENCJA-B

i odwrotnie

 Każda ENCJA-B

musi być
może być

nazwa-końca-2

jedna i tylko jedna
jedna lub więcej

ENCJA-A

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

29

Kombinacje związków binarnych

nieprawdopodobny

rzadki

wyjątkowy

sporadyczny

nieprawdopodobny

często w diagramach ogólnych

najczęściej występujący

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

30

Kombinacje związków 

rekurencyjnych

częsty

rzadki

częsty na diagramach ogólnych

[CASE*Method]

niemożliwy, pętla nieskończona

niemożliwy

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

31

Encja intersekcji (przecięcia)

Wprowadzana do diagramu w przypadku
• eliminacji związku M:N przez jego rozkład na dwa 

związki 1:M

• potrzeby przedstawienia atrybutów związku

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

32

Rozkład związku M:N

PRACOWNIK

ZADANIE

przydzielony
do

przydzielone

PRACOWNIK

ZADANIE

PRZYDZIAŁ

a)

b)

[CASE*Method]

# termin od
* termin do

#symbol

#numer

#numer

#symbol

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

33

Związki wielokrotne

Związki między więcej niż dwoma typami encji,
które w aplikacji są postrzegane jako całość lub kombinacja
i nie mogą być podzielone z powodów semantycznych.

Koncepcja związków n-arnych
• MEIN
• MERISE
Koncepcja związków binarnych
• IE
• SSADM
• CASE*Method Oracle

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

34

Klient

Zamówienie

reklamuje

Wydział

[MEIN]

M

N

P

Koncepcja związków n-arnych

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

35

WYDZIAŁ

KLIENT

ZAMÓWIENIE

[CASE*Method]

Koncepcja związków binarnych z

udziałem trzech typów encji

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

36

Koncepcja związków binarnych – 

podejście „N-arne” do

 

związków wielokrotnych

• Utworzenie abstrakcyjnego typu encji (encja 

połączenia), nazwa odpowiada charakterowi 

połączenia wszystkich wiązanych typów encji (w 

przypadku złożonych wymagań nazwa może być też 

abstrakcyjna)

• Przynależność tej encji jest obowiązkowa, 

liczebność N:1

• Identyfikatorem jest kombinacja identyfikatorów 

uczestniczących w związku encji.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

37

REKLAMACJA

WYDZIAŁ

KLIENT

ZAMÓWIENIE

[CASE*Method]

Koncepcja związków binarnych – 
podejście „N-arne” do związków wielokrotnych

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

38

Koncepcja związków binarnych - podejście 

„grupowania” do związków wielokrotnych

• Utworzenie abstrakcyjnego typu encji dla dwóch 

wybranych typów, nazwa odpowiada kombinacji 
nazw grupowanych typów encji

• Przynależność tej encji jest obowiązkowa, liczebność 

związku z encjami grupowanymi N:1, z pozostałymi 
M:N

• Identyfikatorem jest przeważnie kombinacja 

identyfikatorów grupowanych encji

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

39

ZAMÓWIENIE
    KLIENTA

WYDZIAŁ

KLIENT

ZAMÓWIENIE

[CASE*Method]

Koncepcja związków binarnych - podejście „grupowania”
 do związków wielokrotnych

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

40

Koncepcja uogólnienia

• Poszukiwanie abstrakcyjnego opisu zbioru 

podobnych typów, postrzeganego jako wyższy 

poziom - typ ogólny. [Tsichritzis, Lochovsky]

• Nadtyp – encja wyższego poziomu
• Podtyp – encja nizszego poziomu
• Zbiór podtypów wraz z ich nadtypem i związkami 

między nimi posiada charakter budowy 

hierarchicznej.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

41

Właściwość dziedziczenia w hierarchii

• Pozwala na przywłaszczenie (dziedziczenie) 

atrybutów i związków nadtypu przez jego podtypy.

• Wielopoziomowe (zagnieżdżone) dziedziczenie – 

podtyp może sam być nadtypem dla innych podtypów

• Wielokrotne dziedziczenie – podtyp może posiadać 

więcej niż jeden nadtyp.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

42

CASE*Method 

POJAZD

ŁÓDŹ

SAMOLOT

SAMOCHÓD

LINIOWY

OSOBOWY

CIĘŻAROWY

SZYBOWIEC

nad-typ

pod-typ

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

43

Możliwe przypadki wystąpień encji

Encja może istnieć jako
• tylko jeden z podtypów – wykluczanie się
• jeden z kilku podtypów – brak wykluczania 

(zachodzące na siebie podtypy)

• żaden z wymienionych podtypów – brak możliwości 

wyczerpania

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

44

Rozłączność i wyczerpanie w hierarchii 

uogólnienia

• Wzajemne wykluczanie się (rozłączność) 

podtypów – wystąpienie encji jednego 

podtypu nie może być wystąpieniem innego 

podtypu.

• Wyczerpanie nadtypu – wystąpienia 

podtypów składają się na wszystkie 

wystąpienia nadtypu.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

45

Reguły dla podtypów

• Podtyp encji jest typem encji
• Nadtyp - dwa lub więcej wzajemnie wykluczających 

się podtypów

• Podtyp encji bez zastrzeżeń dziedziczy wszystkie 

atrybuty, związki i funkcje od nadtypu

• Podtypy mogą posiadać własne atrybuty i/lub związki

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

46

Reguły dla podtypów c.d.

• Podtypy mogą być rozdzielone na podtypy niższych 

poziomów

• Przypadek braku wyczerpania – dodatkowy podtyp z 

nazwą

• Przypadek braku wykluczania – dodatkowa nazwa 

dla zbioru nakładających się podtypów (np.. 

wyróżniony innym kolor), wobec tego zbioru 

obowiązuje zasada wzajemnego wykluczania

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

47

CASE*Method 

POJAZD

ŁÓDŹ

SAMOLOT

SAMOCHÓD

LINIOWY

OSOBOWY

CIĘŻAROWY

SZYBOWIEC

INNY

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

48

Wykluczanie się związków

• w przypadku tej samej encji wystąpienie 

jednego typu związku nie może być 
wystąpieniem innego typu związku.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

49

KONTO

# nr

[CASE*Method]

OSOBA

# kod

ORGANIZACJA

           # kod

należy

 do

własnością

posiada

właścicielem

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

50

Reguły dla wykluczających się 

związków

• Wzajemne wykluczanie związków przedstawia 

się za pomocą łuku

• Końce związków objęte łukiem muszą mieć tą 

samą przynależność (całkowitą albo częściową).

• Łuk może obejmować

– co najmniej dwa związki
– tylko końce dotyczące tego samego typu 

encji.

• Koniec związku może należeć tylko do jednego 

łuku

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

51

Związki nieprzenaszalne

Zakaz zmiany przypisania
•   niedozwolone zerwanie lub zamiana istniejącego 
połączenia  wystąpienia encji na inne wystąpienie encji

KLIENT

KONTO

posiada

należy do

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

52

Związki redundantne

• Diagram O-Z nie powinien zawierać związków 

wyprowadzonych z innych związków

KLIENT

KONTO

właścicielem

własnością

BANK

instytucją dla

powiązany z

zarządzane
przez

zarządzającym dla

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

53

Klasyczne struktury i wzorce

• Zmiany w czasie/historia
• Lista składników
• Klasyfikacja i kategorie
• Hierarchie/jednostki organizacyjne
• Sieci
• Wzorzec faktury/zamówienia

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

54

Zmiany w czasie: atrybut

UMOWA

STATUS

UMOWA

# * nr
# * data
   * status

# * nr
# * data

# * data od
   * wartość
   o data do

dla

określona przez

[CASE*Method]

Atrybut „status” 
staje się encją

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

55

Zmiany w czasie: związek

OSOBA

NIERUCHOMOŚĆ

# * symbol

własnością

właścicielem

OSOBA

   UMOWA
WŁASNOŚCI

NIERUCHOMOŚĆ
  # * symbol

# * data_z
   o data
 wygaśnięcia

stroną w

dla

dotyczy

przedmiotem

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

56

Lista składników: składanie/rozwijanie

(do czego użyta/z czego zrobiona)

CZĘŚĆ/PRODUKT

# * symbol
   * nazwa
   * opis

a) Związek M:N 

CZĘŚĆ/PRODUKT

SKŁADNIK
STANDARDOWY

# * symbol
   * nazwa
   * opis

o ilość
o wskazówka
dopasowania

zrobiony z

na liście 
części do

[CASE*Method]

zrobiony z

użyty do

użyty jako

do użycia
dla

b) Rozwiązanie związku M;N

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

57

Klasyfikacja

PRODUKT

# * symbol
   * nazwa
   * rodzaj

a) dowolna

PRODUKT

RODZAJ

b) sformalizowana

# * symbol
   * nazwa

# * nazwa
   * opis

w

klasyfikacją
dla

złożona z

należy
do

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

58

Hierarchia - prosty model

ZESPÓŁ

DZIAŁ

WYDZIAŁ

ZARZĄD

wchodzi w skład

złożony z

wchodzi w skład

wchodzi w skład

złożony z

złożony z

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

59

Hierarchia - wariant I

 

     

JEDNOSTKA

ORGANIZACYJNA

# symbol
* nazwa
* typ

złożona z

wchodzi
w skład

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

60

Hierarchia - wariant II

ORGANIZACJA

ELEMENT

STRUKTURY

     

JEDNOSTKA

ORGANIZACYJNA

# symbol
* nazwa

  

TYP JEDNOSTKI

ORGANIZACYJNEJ
# nazwa

klasyfikacją dla

określona przez

wchodzi
w skład

złożona z

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

61

Faktura

  POZYCJA

  FAKTURA

  PRODUKT

  KONTRAHENT

   TOWAR

 * jednostka miary

USŁUGA

# * numer
   * data sprzedaży
   * termin płatności
   * forma płatności

# * numer
   * cena netto
   o ilość

# * numer
   * nazwa
   * kod pocztowy
   * miejscowość
   * ulica
   o telefon

# * symbol
   * nazwa
   * stawka vat

składa się z

częścią

zamieszczony w

dotyczy

sprzedawcą

nabywcą

wystawiona
 przez

skierowana
do

[CASE*Method]

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

62

Więzy integralności

• Na poziomie atrybutu - dziedzinowe

– ograniczenie wartości atrybutu do 

pewnego zbioru wartości,

– wymagalność atrybutu.

• Na poziomie encji

– żaden z elementów składowych unikalnego 

identyfikatora nie może zawierać wartości 

pustej

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

63

Więzy integralności referencyjnej

• stanowią zestaw reguł

– zapewniający poprawność związków między 

rekordami tabel powiązanych relacją,

– uniemożliwiający przypadkowe usunięcie lub 

zmianę powiązanych danych.

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

64

Więzy integralności referencyjnej i 

arbitralne

• Na poziomie związku

– liczności, np. encja określonego typu nie może być 

objęta związkiem z więcej niż 5-oma innymi 

encjami

– przynależności, tzn. zapewnienie, że wartość, 

którą wskazuje dana encja, faktycznie znajduje się 

w zbiorze informacji

• Arbitralne (dziedzinowe)

– narzucone warunki przez organizacją, których 

spełnienie musi być przestrzegane

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

65

Arbitralna reguła spójności biznesowej

Warunek dla

Reguła

Tworzenie wystąpienia encji ZAKUP ZAKUP może dotyczyć zlecenia, 

którego data otwarcia jest 
wcześniejsza od daty ZAKUPU

ZLECENIE

ZAKUP

# numer
* data otwarcia
* kwota

# numer
* data
* wartość

w ramach

źródłem dla

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

66

Reguły więzów integralności referencyjnej 

- usuwanie

• Usuwanie kaskadowe

– utrata informacji o jednej rzeczy pociąga za sobą 

utratę informacji o rzeczach z nią powiązanych.

• Wskaźnik usuwania kaskadowego 

C – usuń wszystkie „dzieci”, jeśli jest usuwany „rodzic”
X – zabroń usunięcia „rodzica”, jeżeli istnieje jakieś 

„dziecko”

N – usunięcie „rodzica” i „dziecka” niezależne

 

Wszelkie prawa zastrzeżone GHJ

67

Reguły więzów integralności referencyjnej 

– zmiana przypisania

• Pozwolenie zmiany przypisania

– zmiana unikalnego identyfikatora „rodzica” pociąga za sobą 

potrzebę zastąpienia starego powiązania z „dziećmi” nowym 

powiązaniem

• Zmiana widoczna na poziomie implementacji
• Zakaz zmiany przypisania:

– nie można zmienić wartości identyfikatora rodzica, jeżeli 

istnieją powiązane z nim encje, np. nie można zmienić 

wartości IDPracownika w encji PRACOWNIK, jeśli istnieją 

faktury przypisane temu pracownikowi w encji 

ZAMÓWIENIE.