132
Kamienio³om wapieni mioceñskich
w Hucie Ró¿anieckiej
5586
Lokalizacja:
województwo podkarpackie
powiat lubaczowski
gmina Narol
miejscowoœæ Huta Ró¿aniecka
Rejon geograficzny:
Wy¿yna Lubelsko-Lwowska
Roztocze
Roztocze Œrodkowe
Jednostka geologiczna:
zapadlisko przedkarpackie
4658
Susiec
Roztocze to tektonicznie wyniesiony blok, oddzielo-
ny od zapadliska przedkarpackiego systemem uskoków.
W pod³o¿u wystêpuj¹ utwory górnokredowe, reprezento-
wane g³ównie przez opoki margliste i margle oraz wapienie
z czertami. Na nich, niezgodnie zalegaj¹ utwory mioceñskie
w postaci p³atów erozyjnych ró¿nej wielkoœci i mi¹¿szoœci,
zlokalizowane w szczytowych partiach wzniesieñ Roztocza.
Utwory te reprezentowane s¹ przez ró¿ne odmiany facjalne
piaskowców i wapieni.
Jednym z interesuj¹cych obiektów geoturystycznych s¹
ods³oniêcia utworów miocenu znajduj¹ce siê w pobli¿u Huty
Ró¿anieckiej. Huta Ró¿aniecka to wieœ le¿¹ca u podnó¿a
tzw. Garbu Ró¿anieckiego (inaczej nazywanego wa³em
Huty Ró¿anieckiej) o wysokoœci dochodz¹cej do 305 m
n.p.m.. Wa³ ten buduj¹ utwory kredowe przykryte osadami
miocenu. Po zachodniej stronie drogi prowadz¹cej z Huty
Ró¿anieckiej do Suœca zlokalizowane s¹ dwie du¿e piaskow-
nie, z których bardziej zachodnia proponowana jest jako
geologiczne stanowisko dokumentacyjne, chroni¹ce jeden z
interesuj¹cych fragmentów profilu osadów mioceñskich.
W wyrobiskach o szerokoœci kilkudziesiêciu metrów
i wysokoœci œcian do kilku metrów ods³aniaj¹ siê piasz-
czysto-wêglanowe utwory miocenu, charakteryzuj¹ce siê
obecnoœci¹ rodolitów, czyli ska³ sk³adaj¹cych siê z rodoidów
(obleczonych ziaren utworzonych przez krasnorosty).
W ods³oniêciu mo¿emy obserwowaæ ziarna o œrednicy
dochodz¹cej do 4 cm. Osady wykazuj¹ ró¿ny stopieñ ce-
mentacji - od warstw z³o¿onych z ca³kowicie sypkich piasków
do zwiêz³ych warstw piaskowcowych. W utworach tych
mo¿emy obserwowaæ liczne struktury sedymentacyjne,
spoœród których wyró¿niaj¹ siê warstwowania przek¹tne.
W ods³oniêciach napotykamy równie¿ warstwy z obfitymi
nagromadzeniami oœródek i muszli ma³¿y. Warstwy takie
okreœla siê czêsto mianem muszlowca. W wy¿szych partiach
profili wystêpuj¹ piaski kwarcowe i kwarcowo-glaukonitowe;
s¹ one czêsto warstwowane skoœnie lub horyzontalnie. W
ods³oniêciach spotkamy te¿ gruby kompleks organodetrytycz-
nych wapieni piaszczystych o mi¹¿szoœci do 10 m.
Ogl¹dane osady powstawa³y w p³ytkim, ciep³ym morzu
mioceñskim, wype³niaj¹cym zapadlisko przedkarpackie
przed oko³o 16 mln lat. Po³udniowe obszary tego ba-
senu morskiego przylega³y do górotworu karpackiego.
Charakteryzowa³y siê one zdecydowanie wiêkszymi
g³êbokoœciami. Tam deponowane by³y przede wszystkim
osady ilaste, których mi¹¿szoœæ dochodzi do kilkuset me-
trów. Pó³nocna czêœæ basenu, siêgaj¹ca w³aœnie terenów
Roztocza, by³a zdecydowanie p³ytsza. Gromadzone w niej
osady maj¹ zdecydowanie mniejsze mi¹¿szoœci i charaktery-
zuj¹ siê obecnoœci¹ ska³ piaszczystych i wapiennych bogatych
w skamienia³oœci. Œwiadcz¹ one o bujnym ¿yciu i bogactwie
form, które istnia³y w tym ciep³ym i p³ytkim morzu.
Z partii szczytowych Wa³u Huty Ró¿anieckiej roztacza
siê wspania³a panorama z rozleg³ym widokiem, z widocznym
na pó³nocy najwy¿szym wzniesieniem Roztocza Œrodkowego
- Wapielni¹ (387 m n.p.m.); w kierunku po³udniowym wi-
dzimy Równinê Bi³gorajsk¹ z kompleksem leœnym Puszczy
Solskiej.
Przez miejscowoœæ Huta Ró¿aniecka biegnie jeden z
najpiêkniejszych szlaków Roztocza, poprowadzony na
krawêdzi Roztocza Œrodkowego i Równiny Bi³gorajskiej.
Jest to niebieski szlak nazywany szlakiem Szumów, biegn¹cy
z Suœca przez Koœció³ek, Rebizanty (rezerwat Nad Tanwi¹)
i Rybnice do Suœca. W Hucie Ró¿anieckiej warto zobaczyæ
ruiny murowanej cerkwi grecko-katolickiej z 1836 roku,
zniszczonej przez Niemców w 1943 r. W jej s¹siedztwie
znajduje siê cmentarz z krzy¿ami pochodz¹cymi z ludowego
oœrodka kamieniarskiego w Starym Bruœnie na Roztoczu
Wschodnim, pochodz¹ce z XIX w. S¹ one œwiadectwem
wykorzystywania „kamieni roztoczañskich” – wapieni i pia-
skowców mioceñskich, jako materia³u kamieniarskiego.
4656
1
2
3
