Koncepcje pedagogiczne

Koncepcje edukacyjne



1. Idealizm (Sokrates, Platon i inni),



2. Realizm (Arystoteles i inni),



3. Realizm teistyczny (św. Tomasz , tomizm),



4. Naturalizm (Rousseau, Pestalozzi),



5. Pragmatyzm (Dewey i inni),



6. Filozofia egzystencji (Kierkegaard,
Nietzsche, Heidegger, Sartre, Jaspers i inni)



7. Filozofia analityczna.

Naturalizm w filozofii:



to prąd (kierunek) filozoficzny, na który składają
się rozmaite poglądy na temat świata, poznania i
wiedzy, człowieka i jego miejsca w naturze,
zasad i wartości w postępowaniu ludzi;



Zakłada, że całą rzeczywistość można

wyjaśniać

przez odwoływanie się do praw przyrody i
przyczyn naturalnych.



Mamo, dlaczego ……………….......................... ?



Synku, dlatego, ponieważ…………………………… .

Koncepcje edukacyjne

ZAŁOŻENIA ONTOLOGICZNE NATURALIZMU:



istnieje tylko jeden porządek rzeczywistości, tj.
materialna i zmienna natura (przyroda),



wszystko , co istnieje, jest naturalne, przyrodzone,



wszelkie istnienie, życie i naturę człowieka, możemy

wyjaśnić

odwołując się do systemu (i praw) przyrody,



nie istnieje nadprzyrodzony porządek świata, Bóg,
ponadnaturalne byty czy substancje czysto
duchowe, zewnętrzne wobec materialnego świata
przyrody.

Koncepcje edukacyjne

ZAŁOŻENIA AKSJOLOGICZNE NATURALIZMU:



źródłem wartości jest natura, uczucia i relacje

człowieka z naturą,



człowiek jest z natury dobry (optymizm),



nie jest obciążony grzechem pierworodnym,



dzieci rodzą się jako istoty dobre i niewinne,



przyczyną zła jest społeczeństwo i kultura

(obyczaje, konwenanse, moralność, prawo, a

nawet nauka i rozum).

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit., s. 75.

Naturalizm w pedagogice

koncepcja wychowania i
edukacji, która zakłada m. in.:



zgodność wychowania z
szeroko rozumianą

naturą

ludzką



swobodny wybór treści i
metod kształcenia, w celu
wspierania swobodnego
(wolnego), niczym
nieograniczonego rozwoju
dziecka.



całość cech biopsychicznych

rozwiniętych w procesie rozwoju

człowieka (filogenezy),

przysługujących gatunkowi

ludzkiemu,



przekazywanych każdej

jednostce ludzkiej w drodze

dziedziczenia (predyspozycje

genetyczne),



które stwarzają potencjalne

warunki jej rozwoju osobniczego

(ontogenezy).

Zob. Encyklopedia filozofii wychowania, op. cit. s. 199.

Natura człowieka:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kwas_deoksyrybonukleinowy

to określony sposób zachowania.



Na pytanie, dlaczego, on się tak
zachowuje? Odpowiadamy:

„Ponieważ on taki jest”.
„Bo ten typ tak ma”.
„Bo taką ma naturę”.

Zob. Encyklopedia filozofii wychowania, op. cit. s. 199.

Natura człowieka (w znaczeniu potocznym):

Natura ludzka?



Czy istnieje jedna natura

człowieka?



Czy ludzkość posiada jedną,

wspólną naturę?



Czy mamy te same emocje

(gniew, złość, strach, wstręt,

ciekawość, radość, miłość)?



Czy umysł ludzki jest

niezapisaną tablicą (tabula rasa),

czy też mamy wrodzone

predyspozycje biologiczne i

psychiczne (natywizm)?



Czy cechy dziedziczne zawsze mają

wpływ na zachowania w kulturze,

np. na wybór partnera, małżonka

matkę lub ojca dzieci

(najkorzystniejszych genetycznie do

przetrwania gatunku)?

Natura ludzka?

Czy natura ludzka, to:



niezmienne instynkty, popędy,
potrzeby biologiczne i
psychiczne takie jak:



głód, pragnienie, temperatura
ciała, popęd seksualny, agresja,
kontakt z innymi?



Czy też coś jeszcze?



Co łatwiej zmieniać: cechy
dziedziczne, czy cechy
osobowości?

Przedstawiciele naturalizmu w filozofii i

pedagogice:



XVIII - Jan Jakub Rousseau, Johann
Heinrich Pestalozzi,



XIX w. - F. W. Fröbel , Herbert Spencer,



XX w. - Francis Parker, Wiliam H. Kilpatrick,
John Holt i inni.

Przedstawiciele
naturalizmu

Jean-Jaques Rousseau (1712-1778)



„Emil, czyli o wychowaniu” (1762)



Miał 5 dzieci, oddał je do sierocińca, później
wyraził żal.

hérèse Levasseur, Witwe Rousseaus
, vor der Pappelinsel.

Rousseaus Grab ab 1794 im Panthéon, Paris

Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827)

Pedagog szwajcarski,
zwolennik J. J. Rousseau



Lenart i Gertruda (1781)



Jak Gertruda uczy swoje dzieci
(1801)



Łabędzi śpiew (1826)

Praca wychowawcy

musi być dostosowana do

spontanicznego rozwoju dziecka

i pomóc mu przejść od stanu naturalnego egoizmu

do stanu uspołecznienia i autonomii moralnej.

Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827)



nowe metody nauczania

początkowego,



Walka z nędzą i wykluczeniem,



twórca tzw. „szkoły ludowej”



krytyka systemu szkolnictwa na wsi,



zakładał szkoły i zakłady

wychowawcze,



opiekował się sierotami,



Wzór dla pedagogiki pozytywizmu

warszawskiego (Świętochowskiego,

Dygasińskiego, Prusa, później dla

Korczaka, Falskiej itp.).

Friedrich Fröbel (1782-1852)



pedagog niemiecki,



zwolennik Pestalozziego,



twórca metod wczesnego
nauczania dzieci,



1837 -

tworzy Zakład

Wychowawczy dla Małych Dzieci
(ogród dziecięcy),



Powstają

ogródki dziecięce

(Kindergarten), „freblówki”.



Wszechstronny i
harmonijny rozwój
fizyczny, umysłowy i
moralny dzieci;



Nauczyciel traktuje je jak

rośliny w ogrodzie

, które

pielęgnuje .



dzieci mogą się bawić w
nich jak małe zwierzątka,
mogą dawać upust
swoim instynktom,
popędom i emocjom.

Zabawa



ma rozwijać
aktywność i
samodzielność,



uczyć życia w grupie,



przygotowywać do
nauki w szkole.

Friedrich Fröbel

Herbert Spencer (1820-1903)

- filozoficzna teoria ewolucji

społecznej

– ewoluuje nie tylko

przyroda, lecz i społeczeństwo.

„System filozofii syntetycznej”

(1862-1893)

WALKA O

BYT !



1879 – książka „O wychowaniu

umysłowym moralnym i

fizycznym”



POJĘCIE WYCHOWANIA



„Przygotowanie nas do pełnego

życia stanowi funkcję należytego

wychowania.”



- konsekwentne, świadome,

systematyczne, metodyczne

(według takich samych zasad w

takich samych okolicznościach,

we wszystkich wypadkach).

Rodzaje

i zadania

wychowania

Hierarchia celów wychowania według
Spencera (ideał pełnego, wszechstronnego
wychowania – trudny do realizacji)



1. Jak traktować ciało?

Cel:

ochrona ciała (bezpieczeństwo),

zahartowanie wychowanka, rozwinięcie w nim sił fizycznych i

podanie mu najogólniejszych wskazówek do zachowania życia i

pielęgnowania zdrowia.



2. Jak utrzymać się przy życiu?

Cel

: przygotowanie wychowanka do

pracy samodzielnej i pożytecznej (do niezależności społecznej).



3. Jak wychowywać rodzinę?

Cel:

rozwinięcie w wychowanku

określonych cech i danie mu wiedzy niezbędnej do zajęcia w

przyszłości stanowiska głowy rodziny i wychowawcy dzieci.



4. Jak zachowywać się jako obywatel?

Cel:

zaznajomienie i

wdrożenie go do pełnienia obowiązków obywatelskich i używania

praw, które mu przysługują jako obywatelowi kraju.



5. Jak korzystać ze źródeł szczęścia, których dostarcza natura, jak

żyć w pełni?

Cel:

zaznajomienie wychowanka z naukami i kunsztami,

które służą do uprzyjemnienia życia.

Spencer odróżnia:



proces wychowania

(czynności realizujące

cele wychowania),



proces kształcenia

(nabywanie wiedzy

potrzebnej do realizacji celów wychowania).



Oba procesy trudno oddzielić w praktyce.

Wychowanie według Spencera powinno:



przygotowywać ludzi do

walki o byt



uczyć tego, co pomoże

w tej walce ,



nauczyć sztuki zachowania siebie
samego przy życiu (samozachowania) i
zdobywania środków do życia,



przygotować do pełnienia obowiązków
społecznych i politycznych,



rozwijać zdolności zaspokajania
upodobań i uczuć, korzystania z
przyjemności kultury (sztuki, literatury
itp.).

Zob. S. Wołoszyn, Rozwój nowoczesnych systemów szkolnych w XIX wieku, w: pedagogika (Z.

Kwieciński, B. Śliwerski (red.), op. cit., s. 141.

WALKA O

BYT !

Edukacja według Spencera:

Potrzebna jest wszechstronna

edukacja, tj. kształcenie naukowe:



przyrodnicze,



matematyczne,



ekonomiczne,



techniczne,



psychologiczne,



socjologiczne,



artystyczne (na końcu).

Zob. S. Wołoszyn, Rozwój nowoczesnych systemów szkolnych w XIX wieku, w: pedagogika

(Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), op. cit., s. 141.

Koncepcje edukacyjne – NATURALIZM

ZAŁOŻENIA NATURALIZMU JAKO FILOZOFII
EDUKACJI:



1. człowiek, określając cele edukacyjne, musi
zwrócić się ku przyrodzie i własnej naturze,
które są częścią porządku naturalnego,



2. do zrozumienia natury potrzebne jest
poznanie zmysłowe

(empiryzm),

Koncepcje edukacyjne – NATURALIZM

3. Procesy naturalne mają

charakter ewolucyjny
(przebiegają powoli, stopniowo),



dlatego też edukacja człowieka
powinna przebiegać w sposób
ewolucyjny, bez pośpiechu.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit., s. 68.

Albert Anker, Auf dem Ofen (1895

Empiryzm w filozofii

gr. empeira – doświadczenie zmysłowe

Empiryści

(Bacon, Hobbes, Locke, Berkeley, Hume) uważają, że:



podstawowym, najwartościowszym, a nawet jedynym źródłem
naszego poznania jest

doświadczenie zmysłowe,



przedmiotem poznania ludzkiego są rzeczy i zjawiska,



badania należy rozpoczynać od obserwacji i eksperymentów,



rozum porządkuje obserwowane zjawiska i wyciąga z nich wnioski .

"Umysł dziecka - las,

którego wierzchołki lekko się
poruszają, gałęzie splatają,
liście drżąc dotykają."

(Janusz Korczak – „Momenty wychowawcze”)

„Dziecko jest pergaminem

szczelnie zapisanym drobnymi hieroglifami,

których część tylko zdołasz odczytać,

a niektóre potrafisz wytrzeć lub tylko zakreślić

i własną wypełnisz treścią.”

(Janusz Korczak - „Jak kochać dziecko”)

Koncepcje edukacyjne – NATURALIZM

3 b.

Dzieciństwo

jest naturalnym,

potrzebnym i wartościowym stadium

rozwoju człowieka. Programy i metody

nauczania należy dostosować do odruchów,

skłonności, potrzeb i zainteresowań dziecka.

3 c. Dzieciństwo i wiek dojrzewania nie stanowią
jednej całości, ale składają się z kolejnych,
kumulatywnych stadiów rozwojowych – w każdej
fazie uczeń jest gotowy do uczenia się czegoś
nowego.

Zob. G. L. Gutek, op. cit., s. 79

Hugo_Oehmichen_Im_Kindergarten.jpg



Dzieci w rodzinach
arystokratycznych w
XVI wieku ubierano w
ubrania, które
powielały stroje dla
dorosłych.



Były niewygodne,
uniemożliwiały nie
tylko zabawę, ale także
swobodne ruchy ciała.

Zob. U. Nicola, Filozofia, op. cit., s. 349-50

Las Meninas, by Diego Velázquez,
Panny dworskie (1656)

Główne idee pedagogiczne Rousseau

3. wychowanie jest

podążaniem za
naturalnym rozwojem
człowieka,



Trzeba obserwować zabawy
dziecka, ponieważ uczą nas
jak rozwija się wiedza ludzka

Rousseau: Teoria 4 etapów wychowania



Teoria etapów wychowania
oparta na spekulatywnej
teorii rozwoju człowieka (jest
słabo uzasadniona,
niekonsekwentna),



Powieść „Emil” nie jest pracą
naukową, lecz powieścią
pełną ideałów utopijnych –
nie opisuje, lecz krytycznie
ocenia cywilizacje i metody
wychowania i edukacji, oraz
zaleca jak być powinno.



Dziś robi to dobrze
pedagogika dziecka
oparta na psychologii
rozwojowej.

1. Okres niemowlęctwa



Podstawową rolę
wychowawcy pełnią rodzice,



uczucie bliskości i związek
uczuciowy dziecka z matką;



Pokarm naturalny (mleko
matki).

1899, Przedszkolanka,
Creator:Henry-Jules-Jean Geoffroy

2. Okres dzieciństwa – kształcenie zmysłów



Dziecko do 12 roku życia powinno

rozwijać się fizycznie i psychicznie podczas

bezpośredniego kontaktu z przyrodą,



nosić lekką odzież, hartować się, mieć ruch na
powietrzu.

Johan Speerl, Kindergarten1, ok. 1885

3. Okres chłopięctwa - kształcenie umysłu

Między 12-15

rokiem życia ma się odbywać:



samodzielne zdobywanie wiedzy opartej na
praktycznych i konkretnych doświadczeniach,



rozwój naturalnej ciekawości,



przejście od doznań zmysłowych do idei i pojęć,



edukacja moralna (15 lat).

4. Okres młodzieńczy – edukacja społeczna

Od osiągnięcia 15 lat

chłopiec

aż do dorosłości



powinien być

wychowywany do życia w

społeczeństwie (wcześniej

izolowany) i obywatelskiego

(w państwie);



adaptacja i socjalizacja są

formą przymusu, dlatego

trzeba rozwijać jego

indywidualizm,



poznać tajemnice płci,



Podjąć rozsądną decyzję

małżeńską,

St. Preux aus Rousseaus Neuer Héloise

U podstaw pedagogiki

Rousseau leży teoria
zainteresowań, nazywana
teorią przyjemności (J.
Locke)



w przeciwieństwie do teorii
wysiłku (I. Kant, J. F. Herbart)



Zainteresowania dziecka
pojawiają się samorzutnie i
są zgodne z naturalnymi
popędami wychowanka.

Albert Anker, (1830-1910)
Das Mädchen mit den Dominosteinen.

J. J. Rousseau - naturalizm



Przeciwnik

paternalizmu

, tj.

postawy autorytarnej,
zakładającej, że wychowujący wie
lepiej co jest lepsze dla
wychowywanego i dla zdobycia
autorytetu stosuje środki
przymusu,



Zwolennik

permisywizmu

, czyli

tolerancyjnej postawy liberalnej ,
wyrażającej przyzwolenie na
dokonywanie przez ucznia
swobodnych wyborów.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit., s. 69.

Permisywizm

- szeroko

rozpowszechniona w XX w.
postawa społeczno-moralna,
pobłażliwość wobec
kontrowersyjnych poglądów i
zachowań, dająca możliwość
swobodnego wyboru,
pozostawiająca swobodę decyzji.

http://portalwiedzy.onet.pl/94812.permisywizm,haslo.html

J. J. Rousseau - naturalizm



XVIII - oświeceniowa koncepcja
natury i pochodzenia człowieka,



Głosi wiarę w pozytywną
wartość moralną natury
człowieka, człowiek jest z
natury czymś dobrym, lepszym

(optymizm).

„Człowiek w stanie natury jest

wolny, równy i dobry”.

J. J. Rousseau - naturalizm

„Rozprawa o naukach i sztukach”

z 1751 r.



Rousseau pyta, czy odrodzenie

nauk i stuk przyczyniło się do

poprawy obyczajów?



W epoce Oświecenia

odpowiedź na to paradoksalne

pytanie była w sposób

oczywisty pozytywna.



Rousseau odpowiada inaczej:

Rozwój poznania i sztuki jest

wyrazem degeneracji

człowieka – moralnej i

duchowej.

J. J. Rousseau - naturalizm

Rozwój kultury i cywilizacji
prowadzi do:



wprowadzenia własności
prywatnej i podziału pracy,



zniewolenia i nierówności
społecznej,



popsucia moralności i
obyczajów (nieuczciwości).

J. J. Rousseau - naturalizm

Teza:

Piśmiennictwo i sztuki

doprowadziły ludzi do upadku



Czasy pierwotne są proste,
nieskomplikowane. To raj
utracony, do którego ze
smutkiem wracamy pamięcią
(jak do czasów dzieciństwa).

J. J. Rousseau - naturalizm



Ludzie zaczynają się różnić
ze względu na wiedzę.



Nikt nie pyta o uczciwość i
prawość człowieka, lecz o
jego zdolności.



Rozwój nauk jest przyczyną
zła

(antyintelektualizm).

J. J. Rousseau - naturalizm



„Rozprawa o pochodzeniu i
podstawach nierówności
między ludźmi” z 1750 r.



Punktem wyjścia rozważań
jest w niej idea równości

(egalitaryzmu).



„Tylko w stanie natury ludzie
są równi i wolni” = szczęśliwi.

J. J. Rousseau - naturalizm



Rousseau chodzi o równość
ze względu na taki sam
dostęp do dóbr,
uczestnictwo na tych
samych prawach w życiu
publicznym.



Nie intelekt czy rozum
stanowi bogactwo
człowieka, lecz

uczucia

(romantyzm).

J. J. Rousseau - naturalizm

Jan Jakub
ROUSSEAU

„Umowa społeczna” (1762 r.)
zawiera obraz społeczeństwa
demokratycznego.

Omawia dwa rodzaje nierówności:



nierówność naturalna,

przyrodzona ze względu na
wiek, zdrowie, siły, zalety i
dyspozycje nie od nas zależne),



nierówność obyczajowa,
społeczna i polityczna

–

pochodząca od ludzi, na mocy
umowy.

J. J. Rousseau - naturalizm

Jan Jakub
ROUSSEAU



Pierwsza jest wieczna i

niezmienna, druga jest wtórna,

historyczna, zmienna w czasie

(wcześniejszy stan, to stan

naturalny).



Pojęcie stanu naturalnego

obecne u Hobbesa i Locke'a.



Hobbesa stan natury to stan

jednostek egoistycznych, zły,

nieokiełznanej wolności,

(homo homini lupus) którego

Hobbes nie idealizuje.

Rousseau cour Napoleon Louvre



Pochwala wyższości człowieka
pierwotnego, który był
szczęśliwy

(gloryfikacja

„szczęśliwego dzikusa” jak u
pisarza D. Defoe).



Człowieka ze szczęśliwego
stanu wytrąciło ustanowienie
własności. Społeczeństwo
powstaje z tą chwilą.



Natura nie jest jednak stanem
dzikości – to obraz wolności i
wolnej osobowości; inaczej nie
mogłaby być podstawą
edukacji.

J. J. Rousseau - naturalizm

Źródła degeneracji:



narodziny własności,



wzrost ludzkich potrzeb,



posługiwanie się narzędziami

pracy, współpraca i podział

pracy w społeczeństwie.

Skutki:



Niszczenie równości naturalnej

(oddalanie się od stanu

doskonałej równości),



Niszczenie wolności (niewola,

powstanie obowiązków).

J. J. Rousseau - naturalizm



Idealizowany przez Rousseau stan pierwotny zostaje
został niestety zniesiony przez stan negatywny
(kulturę i cywilizację), który zaprzecza
pozytywnemu i dlatego jest zły.



Lecz bez kultury i cywilizacji nie byłoby możliwe
osiągnięcie społeczeństwa demokratycznego.



Mimo akcentów irracjonalnych i fascynacji odległą
przeszłością myśl Rousseau jest także myślą
racjonalistycznej filozofii Oświecenia (on w swoim
przekonaniu walczy z nią).



Paradoksalnie widzi on źródło upadku w rozumie
ludzkim, ale w nim dostrzega także możliwość
tworzenia demokracji i postępowej pedagogiki.

J. J. Rousseau - naturalizm



Źródłem zła społecznego jest
myślenie i rozwój kultury
(mowy, nauki, sztuki);



myślenie jest stanem
przeciwnym naturze.



Uczuciem dobrym jest miłość
samego siebie

(amour de soi);

niej wypływa współczucie i inne
uczucia.



Miłość siebie samego
przechodzi w złą miłość własną

(amour propre)

J. J. Rousseau - naturalizm

Rozwój charakteru człowieka
powinien przebiegać w sposób
naturalny.

Dwa rodzaje poczucia własnej
wartości (godności):



wrodzone umiłowanie życia (amour
de soi),

tj. pozytywnie rozumiana

miłość własna jako naturalne
uczucie będące wyrazem afirmacji
życia, które popycha człowieka do
działań zapewniających mu
przetrwanie.

J. J. Rousseau - naturalizm



duma (amour propre),

czyli

egoizm, uczucie pochodzące z
zewnątrz, ze społeczeństwa,
skłaniający do traktowania
innych jako przedmiot
manipulacji, zdobywania nad
nim władzy i wywyższania się;
inni stają się narzędziami,
którymi można się posłużyć,
lub przeszkodami, które należy
usunąć.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 70.

Człowiek w stanie

natury jest wolny,

równy i dobry.

Statue of

Jean-Jacques Rousseau

Chambéry

, sculpted by

Mars Vallett

J. J. Rousseau - naturalizm



Dlatego w dziele (powieści
pedagogicznej, utopii) „Emil”
(1762) Rousseau przedstawia
swoje poglądy pedagogiczne i
oryginalną koncepcje
wychowania, akceptującą sferę:



uczuć indywidualnych;



wolności (Emil ma być
podporządkowany tylko
przymusowi natury),



praw jednostki (dziecka) są
ważniejsze niż prawa społeczne.

J. J. Rousseau - naturalizm

Droga powrotu do utraconej
wolności prowadzi przez
nowy jak na owe czasy ideał
wychowania (traktat „Emil”):



nie indoktrynacja, lecz
kształcenie uczuć („serca”),



dziecko powinno uczyć się
samo, przez doświadczenie,

J. J. Rousseau - naturalizm



Kultura (literatura, nauki i
sztuki) są szkodliwe dla
człowieka,



Człowiek niepotrzebnie tłumi

naturalne instynkty

, a to one

powodują, że jest on dobry:

J. J. Rousseau - naturalizm



Człowiek powinien kierować się emocjami,
głosem serca, a nie rozumu

(irracjonalizm).

Człowiek w stanie natury był istotą dobrą,



Utracił niewinność dzięki kulturze i
cywilizacji,



Człowiek naturalny

, żyjący w zgodzie z naturą

to ktoś, kto nie zna kultury (wychowania,
edukacji, nauki, sztuki).

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit., s. 71-72

Koncepcja wychowania negatywnego Rousseau:

W wychowaniu należy:



jak najdłużej odgraniczać dziecko od wpływów

społeczeństwa (utopijny ideał życia na wsi),



ograniczyć kształcenie intelektu (umysłu),



zniechęcać do książek i wiedzy encyklopedycznej,



zachęcać do kontaktu z naturą i cieszenia się życiem i

wolnością,



edukować zgodnie z fazami rozwoju fizycznego i

psychicznego (nie przyspieszać),



usuwać ograniczenia stojące na drodze rozwoju

dziecka,



unikać prawienia kazań (w wychowaniu moralnym), lecz

pozwalać doświadczać negatywnych skutków

nieetycznego postępowania i z nich wyciągać wnioski.

Koncepcja wychowania Rousseau:

W wychowaniu nauczyciel i dziecko mają

kierować się naturą

(najlepszą nauczycielką

życia jest natura):



Uczyć się bezpośrednio od rzeczy,



Zdobywać samodzielnie doświadczenia,



Samo dochodzić do wiedzy i sądów o świecie.

Zarzuty krytyczne wobec naturalizmu

dukacja naturalistyczna

1. k

oncentruje się bardziej

na zmysłowym kontakcie

dziecka ze światem, a
mniej ceni rozum,

2. prowadzi do:



„infantylnej” krytyki nauki,



antyintelektualizmu,



irracjonalizmu,



entymentalizmu,

skupiania się tylko na
emocjach.

Île des peupliers („Insel der Pappeln“) mit dem Grabmal Rousseaus

Cele edukacyjne NATURALIZMU



Krytyka dotychczasowych koncepcji edukacji

(idealizmu, realizmu i tomizmu) opartych na

klasycznej nauce greckiej, rzymskiej czy

religii,



Oparcie nauczania na filozofii naturalizmu,

materializmu i antropocentryzmu, krytyka

istnienia sił nadprzyrodzonych,



Przygotowanie ludzi do tego, aby

postępowali tak, jak dyktuje im natura i

stosowali się do jej praw (skuteczne

dostosowywali się do środowiska

naturalnego

– Spencer, ewolucjonizm i

darwinizm

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 74.

Cele edukacyjne NATURALIZMU

Jan Kalwin (1509-1564)



Krytyka panującej w XVII wieku
pochodzącej od Jana Kalwina
konserwatywnej koncepcji
dzieciństwa:



Dzieciństwo to zło konieczne i
należy jak najszybciej przejść przez
ten okres,



Dzieci małe są brudne, hałaśliwe,
złośliwe, skłonne do złych
uczynków i leniwe,.

„Dobre dziecko” to takie, które



przypomina osobę dorosłą,
jest „miniaturką” człowieka
dorosłego,



jest obowiązkowe,
posłuszne i ciche,



nie poświęca dużo czasu na
gry i zabawy.

Zob. G. L. Gutek, op. cit., s. 71.

Jan Kalwin (1509-1564)

SZKOŁA W KONCEPCJI NATURALIZMU:



nie jest odrębną instytucją,

lecz poszerzeniem środowiska
społecznego, w którym żyje
dziecko,



powinno być w niej miejsce na

edukację, wychowanie, gry i
zabawy,



edukacja seksualna w fazie

dojrzewania dziecka.

Emile, Frontispiece

Program nauczania wg NATURALIZMU:

Zawiera krytykę nauczania

idealizmu i realizmu, tj.:



dotychczasowego tradycyjnego

sposobu przekazywania wiedzy

w naukach humanistycznych,



formalizacji nauk i ich

oderwania od natury,



gruntownego pamięciowego

opanowania wiedzy książkowej,



hierarchicznie ułożonych,

GOTOWYCH treści

programowych.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 77.

Albert Anker Die kleinen Strickerinnen

Według programu nauczania NATURALIZMU:



Dzieci powinny aktywnie uczestniczyć w procesie

nauczania, kontaktować się z otoczeniem, poznawać

je za pomocą zmysłów, uczyć się rozwiązywać

problemy.



Wychowanie powinno uwzględniać fazy rozwojowe i

potrzeby człowieka

(progresywizm),



Nauczanie należy opierać na wiedzy o naturze,

zainteresowaniach i potrzebach dziecka,



Bezpośredni kontakt ze środowiskiem przyrodniczym

ma dostarczać okazji do działania, dzięki którym

dziecko może się rozwijać.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 77.

Metody nauczania według NATURALIZMU



Stwarzanie warunków do kontaktu z przyrodą,



Posługiwanie się obserwacją zmysłową i
eksperymentem,



Metoda odkrywania nowych zjawisk, praw,
zależności, relacji w przyrodzie,



Swobodna, niesformalizowana wymiana zdań,



Lekcje przyrody z wyprawami terenowymi,



Projektowanie i konstruowanie (Pestalozzi, W.
Kilpatrick, J. Holt i inni).

Relacja: NAUCZYCIEL - UCZEŃ

NAUCZYCIEL:



Pracuje w harmonii z naturą, docenia

rolę środowiska naturalnego (ekologii),



Dostosowuje działania do zmian w

naturze i rozwoju wychowanka,



Traktuje swoją rolę jako usługę,



Nie spieszy się z edukacją (jest

cierpliwy, liberalny, tolerancyjny,

zapewnia swobodę działania uczniowi),



Pozwala „uczyć się samemu”,



Nie mówi co jest prawdą, nie

przekazuje jakiejś nauki i pojęć,



Nauczanie ma na celu rozwój zdolności,



Zachęca raczej do samokształcenia,

samodzielnych badań i tworzenia nauki.

Rousseau , pomnik w Genewie



Jest zorientowany na dziecko

(pajdocentryzm),



Towarzyszy dziecku,



Nie stosuje przymusu, udziela

wskazówek,



podkreśla wartość regularności i

harmonii natury,



Kontroluje subtelnie pracę ucznia,



Zapewnia odpowiednie

środowisko,



Skłania do refleksji nad własnymi

doświadczeniami i

postępowaniem,



Kształtuje osobowość i charakter

ucznia przy pomocy powyższych

działań.

Lepszym

wychowawcą

jest ten,

kto mniej ingeruje

w proces kształcenia

UCZEŃ:



Przebywa w stałym kontakcie z
przyrodą,



Odkrywa wiedzę, a nie
otrzymuje za pośrednictwem
nauczyciela,



Aktywnie bada świat,



Uczy się przez działanie
(praktykę),



Nie uczy się na pamięć,



Tworzy własny subiektywny
świat.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 77-78.

Plaque of Jean-Jacques Rousseau issued by Geneva in 1912